Katalis

Katalis nyaéta hiji zat nu ngaronjatkeun laju hiji réaksi kimia, dina suhu nu tangtu, tanpa teu kabawa robah atawa kahakan ku réaksina (tempo ogé katalisis). Katalis aub na réaksi, tapi lain mangrupa réaktan atawa produk kimia.

Gambar 1 Profil éntalpi pikeun réaksi nu maké jeung teu maké katalis. A_U mangrupa énergi aktivasi pikeun réaksi tanpa katalis, A_C mangrupa énergi aktivasi nu dikurangan pikeun réaksi nu sarua nalika dikatalisan. I salaku titik nalika chemical intermediate kabentuk, nu salajengna meta jadi produk.

Katalis ngajadikeun réaksi bisa lumangsung leuwih gancang atawa bisa lumangsung dina suhu nu leuwih handap alatan parobahan nu dipicuna dina réaktan. Katalis nyadiakeun jalur séjén nu énergi aktivasina leuwih handap pikeun lumangsungna réaksi. Molekul nu teu mibanda énergi pikeun meta atawa énergina handap teuing antukna réaksina bakal lila pisan jadi bisa meta ku ayana katalis. Katalis ngurangan énergi nu dipikabutuh pikeun lumangsungna réaksi.

Dua kategori utama katalis nyaéta katalis homogén jeung hétérogén. Katalis hétérogén aya dina fase nu béda ti réaktan dina réaksi nu dikatalisanana, sedengkeun katalis homogén aya dina fase nu sarua. Conto pikeun katalis hétérogén nyaéta katalis nu nyadiakeun beungeut sangkan réaktan (atawa substrat) samentara bisa kajerap. Beungkeut na substrat jadi lemah antukna produk anyar bisa dihasilkeun. Beungkeut antara produk jeung katalis leuwih lemah, antukna salajengna produkna lésot.

Katalis homogén umumna meta jeung hiji atawa leuwih réaktan pikeun ngabentuk sarupaning panengah kimiawi (chemical intermediate) nu salajengna meta pikeun ngabentuk produk réaksi ahir, dina prosés nu ngalahirkeun deui katalisna. Di handap ieu hiji skéma réaksi katalitik, C nunjukkeun katalisna:

A + C → AC (1)

B + AC → AB + C (2)

Najan katalisna (C) kahakan ku réaksi 1, salajengna kaluar deui dina réaksi 2, antukna réaksi gemblengna jadi:

A + B + C → AB + C

katalis teu kahakan atawa dihasilkeun. Énzim mangrupa biokatalis. Mangpaat "katalis" dina jihat budaya nu leuwih lega sacara kasarna mah analog sarupa/analog jeung nu dipedar di dieu.

Sababaraha katalis nu kawentar nu kungsi dikembangkeun nyaéta katalis Ziegler-Natta nu dipaké ngahasilkeun sacara massal poliétilén jeung polipropilén. Réaksi katalitik nu pangdipikawanohna di antarana prosés Haber pikeun sintésis amonia, nu maké beusi salaku katalis. Konvérter katalitik ngancurkeun sababaraha produk gigir pembakaran dina mobil, dijieunna tina platinum jeung rhodium.

Tempo ogé

• Énzim
• Katalis koordinasi

Rujukan

• Katalis, ti Wikipédia basa Inggris, disalin ping 1 Novémber 2004.