นกลุยน้ำ

นกลุยน้ำ
นกหัวโตมลายู (Charadrius peronii) ตัวผู้ จัดเป็นนกลุยน้ำชนิดหนึ่ง ในวงศ์ Charadriidae
การจำแนกชั้นทางวิทยาศาสตร์
อาณาจักร:	Animalia
ไฟลัม:	Chordata
ชั้น:	Aves
อันดับ:	Charadriiformes
อันดับย่อย
Charadrii Chionidi Scolopaci Thinocori

นกลุยน้ำ หรือ นกชายเลน (อังกฤษ: wader, wadering bird, shorebird) เป็นนกในกลุ่มของนกที่หากินหาอาหารตามแหล่งน้ำต่าง ๆ เช่น หนองบึง, ท้องทุ่ง, ริมน้ำ หรือแม้แต่ชายทะเล มีลักษณะร่วมกัน คือ เป็นนกขนาดเล็กไปจนถึงขนาดใหญ่มาก มีจุดเด่นที่แบ่งแยกจากนกจำพวกอื่นค่อนข้างชัดเจน คือ ปากตรงแหลมและยาว ขายาว น้ำหนักตัวเบาเพราะกระดูกกลวง ทำให้คุณสมบัติพิเศษในการเดินท่องน้ำหาอาหารตามวัชพืชที่ลอยตัวอยู่ในผิวน้ำ เมื่อหาอาหารนกลุยน้ำจะใช้ปากจิก ขณะเยื้องย่างไปตามบึงน้ำตื้น ๆ, ดงกก หรือตามทุ่งหญ้า

นกลุยน้ำแทบทั้งหมด ทำรังตามง่ามกิ่งไม้ ง่ามกิ่งไม้ในชั้นเรือนยอด, โคนกอหญ้า, กอกก, กอวัชพืช หรือบนพื้นดิน หลายชนิดสร้างรังใกล้ ๆ กันเป็นกลุ่ม บางชนิดออกหากิน เวลากลางคืน ตัวผู้กับตัวเมียมีลักษณะเหมือนหรือใกล้เคียงกัน

ในฤดูผสมพันธุ์หลายชนิดจะมีการสร้างขนชนิดพิเศษขึ้นที่หัว คอ หรือลำตัว เพื่อดึงดูดเพศตรงข้าม

นกลุยน้ำมีทั้งที่เป็นนกประจำถิ่น ไม่มีการอพยพ และอพยพย้ายถิ่นในช่วงฤดูหนาว ในประเทศไทยฤดูอพยพเริ่มขึ้นราวเดือนกันยายน จนถึงเดือนมีนาคม-เมษายน มีการทำรังและออกไข่ฟักลูกขยายพันธุ์ ก่อนจะอพยพไปยังถิ่นฐานใหม่

สำหรับนกลุยน้ำในประเทศไทย มีหลายชนิด ในหลายวงศ์ เช่น นกกระยาง, นกกระสา, ไก่นา, นกช้อนหอย เป็นต้น

การจำแนก

• อันดับย่อย Scolopaci
  • วงศ์ Scolopacidae: นกอีก๋อย, นกปากซ่อม

• อันดับย่อย Thinocori
  • วงศ์ Rostratulidae: นกโป่งวิด
  • วงศ์ Jacanidae: นกอีแจว, นกพริก
  • วงศ์ Thinocoridae
  • วงศ์ Pedionomidae

• อันดับย่อย Chionidi
  • วงศ์ Burhinidae: นกกระแตผี
  • วงศ์ Chionididae
  • วงศ์ Pluvianellidae

• อันดับย่อย Charadrii
  • วงศ์ Ibidorhynchidae
  • วงศ์ Recurvirostridae: นกตีนเทียน, นกปากงอน
  • วงศ์ Haematopodidae
  • วงศ์ Charadriidae: นกหัวโต, นกกระแต

อ้างอิง

• Ericson, P. G. P.; Envall, I.; Irestedt, M. & Norman, J. A. (2003). Inter-familial relationships of the shorebirds (Aves: Charadriiformes) based on nuclear DNA sequence data. BMC Evol. Biol. 3: 16. doi:10.1186/1471-2148-3-16 PDF fulltext

• Paton, Tara A. & Baker, Allan J. (2006). Sequences from 14 mitochondrial genes provide a well-supported phylogeny of the Charadriiform birds congruent with the nuclear RAG-1 tree. Molecular Phylogenetics and Evolution 39(3): 657–667. doi:10.1016/j.ympev.2006.01.011 PMID 16531074 (HTML abstract)

• Paton, T. A.; Baker, A. J.; Groth, J. G. & Barrowclough, G. F. (2003). RAG-1 sequences resolve phylogenetic relationships within charadriiform birds. Molecular Phylogenetics and Evolution 29: 268-278. doi:10.1016/S1055-7903(03)00098-8 PMID 13678682 (HTML abstract)

• Thomas, Gavin H.; Wills, Matthew A. & Székely, Tamás (2004a). Phylogeny of shorebirds, gulls, and alcids (Aves: Charadrii) from the cytochrome-b gene: parsimony, Bayesian inference, minimum evolution, and quartet puzzling. Molecular Phylogenetics and Evolution 30(3): 516-526. doi:10.1016/S1055-7903(03)00222-7 (HTML abstract)

• Thomas, Gavin H.; Wills, Matthew A. & Székely, Tamás (2004b). A supertree approach to shorebird phylogeny. BMC Evol. Biol. 4: 28. doi:10.1186/1471-2148-4-28 PMID 15329156 PDF fulltext เก็บถาวร 2016-04-11 ที่ เวย์แบ็กแมชชีน Supplementary Material

• van Tuinen, Marcel; Waterhouse, David & Dyke, Gareth J. (2004). Avian molecular systematics on the rebound: a fresh look at modern shorebird phylogenetic relationships. Journal of Avian Biology 35(3): 191-194. PDF fulltext