Hinayana

Hinayana, Mahayana gibi Budizm'in iki ana kolundan biri.

Hinayana’nın anlamı ve kökeni

Hinayana ismi ilk defa Mahayana Budizmi'nin oluşmasıyla ortaya çıkmıştır. Mahayana “büyük” anlamına gelir, Hinayana'dan daha geniş kapsamlıdır. Hina ise “küçük” olarak tanımlanmaktadır. Hinayana Budizmi kişinin kendi kurtuluşunu hedeflediği için Mahayana okulları, Hinayana’da topluluk anlayışının olmayışını garip karşılarlar ve Hinayana yandaşlarını da aşağılarlar.

Theravada, Hinayana Budizm’inin yaşayan tek koludur. Sri Lanka, Güney Asya ülkelerinde (Myanmar, Tayland, Laos, Kamboçya, Vietnam) yayılmıştır ve günümüzde buralarda geçerli olan Budizmin bir koludur.

Theravada Budistleri şu görüşü temsil ederler: "Theravada, Hinayana okullarından geriye kalan tek okuldur. Theravada ve Mahayana, günümüzde geçerli olan, Budizm’in önemli iki büyük koludur". Bazı tarihi metinler, başka Hinayana okullarının var olduğunu belirttikleri için bu bilgi yanıltıcı olabilmektedir. Artık faaliyette olmayan Hinayana okulları şunlardır: Mahasanghika, Pudgalavada, Sarvastivada ve Sautrantika.

Mahayana Budizm’inin yayılma alanı olan Doğu Asya’da, günümüzde Hinayana okulları kalmasa da yerini Vinayana okuluna bırakmıştır. Bu okulda önemli olan rahiplik kurallarının öğrenilmesi ve geleneksel kuralların yayılmasıdır. Çin’de „Lü-zong“, Japonya’da „Ritsu“ adı altında yayılmıştır. Farklı dönemlerde rahipler tarafından bu okulun, Hinayana geleneğini sürdürdüğüne inanılmaktadır.

Tibet Budizmi'nde Hinayana tanımı

Tibet geleneğinde Hinayana ve Mahayana, kişinin aydınlanma mücadelesindeki motivasyon olarak tanımlanır. Uygulamadaki bu motivasyon, kişinin aydınlığa ulaşması içindir. Tibet Budizmi'nde Mahayana eylemleri zahmete değer eylemlerdir. Hinayana ise sadece teorik olarak kalmıştır. Bunun nedeni, onların hala eksi biçime sadık kalmalarıdır; fakat aynı zamanda yine de bunun farkında olarak Bodhichitta’nın mükemmelleşmesi uğruna kendileri de gerçek bir mahayana tutumuna ulaşmak yolunda mücadele ederler.

Eski Hindistan’da ise bu okullar arasında farklılıklar bulunmaktadır. Çin ve Tibet kaynaklarında rivayete göre, bu bilgilerin yer aldığı bölümlerin bir kısmı doğru değildir.

Yine Tibet kaynakalarına göre, konsillerdeki Mahasanghika (Budizm’de bir mezhep, Yüce Sangha) ve Sthaviravadin okulu (Eski Yol) birbirinden ayrılır ve farklı Arhat’ların Yüce Sanga’yı mı yoksa ruhani olgunluğu mu kabul edip etmemelerinin, doğru olup olmadığı sorusu ortaya çıkar.

Sonuç olarak, Budistlerin bu farklılıklarının çok da önemli olmadığı söylenebilir. Bugün zaten yaklaşık 18 Budist okulunda da kesin bilgiler bulunmamaktadır. Her ne kadar Batı ve Hindistan’da Budizm yok olsa da sadece alt tabaka insanlar tarafından yaşatılmaktadır. Bu da tıpkı Prasanghika- Madhyamaka gibi Mahasanghika eylemlerinin bütün Kuzey Asya ülkelerinin (Çin, Tibet) geleneklerinde sürdürüldüğünü göstermektedir.