Location via proxy:   [ UP ]  
[Report a bug]   [Manage cookies]                
Vikipedi

Kızıl Ordu

1918'de Bolşeviklerin silahlı kuvvetleri, 1922'de SSCB'nin resmî ordusu

İşçi ve Köylü Kızıl Ordusu (Rusça: Рабоче-крестьянская Красная армия, РККА), genellikle Kızıl Ordu olarak kısaltılır.

İşçi ve Köylü Kızıl Ordusu
Рабоче-крестьянская Красная армия
Etkin15 Ocak 1918 - 25 Şubat 1946
Ülke
TipiSilahlı Kuvvetler
Görevi
Büyüklük
PatronLev Troçki
Slogan"Sovyet Anavatanımız için!"
ÖncülKızıl Muhafızlar
ArdılSovyetler Birliği Silahlı Kuvvetleri
MarşBeyaz Ordu, Kara Baron
SavaşlarıBirinci Dünya Savaşı (Şubat-Mart 1918)
Rus İç Savaşı (1917–23)
Sovyet-Polonya Savaşı (1918–21)
Moğolistan müdahalesi (1921–24)
Çin-Sovyet çatışması (1929)
Sincan'ın işgali (1934)
Birinci Japon Savaşı (1932–39)
Kış Savaşı (1939–40)
Devam Savaşı (1941–44)
İkinci Dünya Savaşı (1939–45)
Komutanlar
Ünlü
komutanları		Lev Troçki

Semyon Budyonni
Kliment Voroşilov
Joseph Stalin
Mikhail Frunze
Mihail Tuhaçevski
Vasili Blyuher
Grigory Kotovski
Georgi Jukov
Konstantin Rokossovski
Boris Şapoşnikov

Semyon Timoşenko
Başlığın diğer anlamları için Kızıl Ordu (anlam ayrımı) sayfasına bakınız.
Kızıl Ordu bayrağı

Rusya Sovyet Federatif Sosyalist Cumhuriyeti'nin ve 1922'den itibaren Sovyetler Birliği'nin ordusu ve hava kuvvetleriydi. Ordu, Ocak 1918'de Lev Troçki [1] tarafından Rus İç Savaşı sırasında yeni ulusun düşmanlarının, özellikle de topluca Beyaz Ordu olarak bilinen çeşitli grupların askerî güçlerine karşı koymak için kurulmuştur. Şubat 1946'da Kızıl Ordu Sovyetler Birliği Silahlı Kuvvetleri olarak yeniden adlandırıldı Sovyetler Birliği'nin dağılmasının ardından 7 Mayıs 1992'de Rusya Silahlı Kuvvetleri olarak adlandırıldı.

II. Dünya Savaşı'nda Müttefiklerin Avrupa'daki zaferinde en büyük kara gücü olan Kızıl Ordu, Mançurya'yı işgal ederek Japon İmparatorluğu'nun kayıtsız şartsız teslim olmasını sağlamıştır. Doğu Cephesi'ndeki operasyonları sırasında Wehrmacht ve Waffen-SS'in savaş sırasında verdiği kayıpların %75-80'inden sorumlu olmuş ve nihayetinde Nazi Almanyası'nın başkenti Berlin'i ele geçirmiştir.[2]

Dünya Savaşı sırasında Kızıl Ordu'da 8 milyonu Slav olmayan azınlıklardan olmak üzere 34 milyon asker görev yapmıştır. Resmi rakamlara göre Kızıl Ordu 6.329.600 savaşta ölen, 555.400 hastalıktan ölen ve 4.559.000 savaşta kaybolan (çoğu esir alınan) asker kaybetmiştir. Savaş esirleri hariç kayıpların çoğunluğunu etnik Ruslar (5.756.000) oluştururken, onları etnik Ukraynalılar (1.377.400) takip etmiştir. 4,5 milyon kayıptan 939.700'ü kurtarılmış Sovyet topraklarında yeniden saflara katılmış ve 1.836.000'i de Alman esaretinden geri dönmüştür. Kayıpların resmi toplamı 8.668.400'dür. Bu resmi toplam ölü sayısıdır, ancak diğer tahminler toplam ölü sayısını neredeyse 11 milyona kadar çıkarmaktadır. Rusya Merkezi Savunma Bakanlığı Arşivi (CDMA) yetkilileri, veri tabanlarında yaklaşık 14 milyon ölü ve kayıp hizmet personelinin adının listelendiğini iddia etmektedir.[3]

Eylül 1917'de Vladimir Lenin şöyle yazmıştı: "Polisin yeniden kurulmasını önlemenin tek bir yolu vardır, o da bir halk milisi yaratmak ve bunu orduyla birleştirmektir (daimi ordunun yerini tüm halkın silahlandırılması alacaktır)."[4] O sırada Rus İmparatorluk Ordusu çökmeye başlamıştı. Rus İmparatorluğu'nun erkek nüfusunun yaklaşık %23'ü (yaklaşık 19 milyon) seferber edilmişti; ancak bunların çoğu herhangi bir silahla donatılmamıştı ve iletişim hatlarını ve üs bölgelerini korumak gibi destek rolleri vardı. Çarlık generali Nikolay Dukhonin 2 milyon asker kaçağı, 1.8 milyon ölü, 5 milyon yaralı ve 2 milyon esir olduğunu tahmin ediyordu. Geriye kalan birliklerin sayısının 10 milyon olduğunu tahmin ediyordu.[5]

Rus İmparatorluk Ordusu parçalanırken, Kızıl Muhafızlar birliklerinin ve Bolşeviklerin tarafına geçen imparatorluk ordusu unsurlarının, yeni hükûmeti dış düşmanlara karşı savunma görevi için oldukça yetersiz olduğu ortaya çıktı. Bu nedenle, Halk Komiserleri Konseyi 28 Ocak 1918'de Kızıl Ordu'yu kurmaya karar verdi. "İşçi sınıfının sınıf bilinçli ve en iyi unsurlarından oluşan" bir yapı öngörüyorlardı. Rus cumhuriyetinin 18 yaş ve üstü tüm vatandaşları bu göreve uygun görülmüştür. Görevi "Sovyet otoritesinin savunulması, daimi ordunun gücünü silahlanmış bir ulustan alan bir güce dönüştürülmesi için bir temel oluşturulması ve ayrıca Avrupa'da yaklaşmakta olan Sosyalist Devrimin desteklenmesi için bir temel oluşturulması" idi. Askere alınma, "Sovyet İktidarı topraklarında faaliyet gösteren askeri ya da sivil bir komite ya da parti veya sendika komiteleri tarafından ya da olağanüstü durumlarda yukarıdaki örgütlerden birine mensup iki kişi tarafından garanti verilmesi" koşuluna bağlıydı. Bir birliğin tamamının Kızıl Ordu'ya katılmak istemesi durumunda, "kolektif bir garanti ve tüm üyelerinin olumlu oyu gerekli olacaktı."[6][7] Kızıl Ordu esas olarak köylülerden oluştuğu için, hizmet edenlerin ailelerine tayın ve çiftlik işlerinde yardım garantisi verildi.[8]

Halk Komiserleri Konseyi kendisini Kızıl Ordu'nun en üst amiri olarak atadı ve ordunun komuta ve idaresini Askeri İşler Komiserliği ile bu komiserlik bünyesindeki Özel Tüm Rusya Koleji'ne devretti. Nikolay Krilenko başkomutan, Aleksandr Myasnikyan ise yardımcısı oldu.[9] Nikolay Podvoyski savaş komiseri, Pavel Dıbenko ise donanma komiseri oldu. Proshyan, Samoisky ve Steinberg'in yanı sıra Komiserler Bürosundan Vladimir Bonch-Bruyeviç de halk komiseri olarak belirlendi. Bolşevikler ve Sol SRlerin 22 Şubat 1918'de düzenledikleri ortak bir toplantıda Krylenko şunları söyledi "Ordumuz yok. Morali bozulmuş askerler, ufukta bir Alman miğferinin belirdiğini görür görmez paniğe kapılarak kaçıyor, toplarını, konvoylarını ve tüm savaş malzemelerini zaferle ilerleyen düşmana bırakıyorlar. Kızıl Muhafız birlikleri sinek gibi kenara itiliyor. Düşmanı durduracak hiçbir gücümüz yok; sadece barış anlaşmasının derhal imzalanması bizi yıkımdan kurtaracaktır."

Tarihi

değiştir

Kuruluşu

değiştir

1917 Ekim Devrimi'nden sonra İmparatorluk ordusuna karşı savaşmak için 23 Şubat 1918'de işçi ve köylülerin düzenli orduda eğitime başlaması ile resmen kurulmuştur. Kurucusu daha sonra Stalin'e karşı yürüttüğü iktidar savaşını kaybedecek olan Lev Troçki'dir. Troçki önderliğindeki Kızıl Ordu, Çarlık yanlısı Beyaz Ordu'ya ve Beyaz Terör'e karşı mücadele etmiştir.

 
1918 - 1922 arası kullanılan, tasarlanan ilk Kızıl Ordu amblemi. Kızıl yıldız içinde pulluk ve çekiç

Kuruluşunda en etkin birimi süvarilerdi. Bunu gelişimi sırasında da korumuş ve tank, uçak, gemi gibi motorize birliklerini her zaman en etkin en güçlü birimi olarak tutmayı başarmıştır. Konvansiyonel gücün önemli bir bölümünü oluşturan kara ordusu da son derece gelişkin tank modelleri ve tank birlikleri yönünden dünyanın en güçlü askerî güçlerinden birini oluşturuyordu.

Orduda subay ağırlıklı askerler yetiştirilirdi. Sergei Bubka gibi subay ve ordu mensupları uluslararası sportif aktivitelerde önemli başarılara imza atmıştır.

İspanya İç Savaşında Alman-İtalyan destekli General Franco kuvvetlerine karşı Cumhuriyetçilere, Çin Devrimi sırasında Mao'cu Çin Kızıl Ordusu'na, Küba'nın Amerika'ya karşı direnişine, Vietnam Savaşı'nda Kuzey Vietnam'a, Kore Savaşı'nda da Kuzey Kore'ye katkıda bulunmuştur. İkinci dünya savaşı sonunda Doğu Almanya Silahlı Kuvvetlerinin donanımını ve eğitimini üstlenmiştir.

Rus İç Savaşı yılları

değiştir

Rus İç Savaşı (1917-1923) üç döneme ayrılabilir:

  1. Ekim 1917 - Kasım 1918, Ekim Devrimi'nden I. Dünya Savaşı ateşkesine kadar. Bolşevik hükûmetinin Kasım 1917'de geleneksel Kazak topraklarını kamulaştırması, General Aleksey Kaledin'in Gönüllü Ordusu'nun Don Nehri bölgesinde ayaklanmasına neden oldu. Mart 1918 tarihli Brest-Litovsk Antlaşması Rus iç siyasetini daha da kötüleştirdi. Genel durum, on iki yabancı ülkenin Bolşevik karşıtı milisleri desteklediği Rus İç Savaşı'na Müttefiklerin doğrudan müdahalesini izledi. Diğerlerinin yanı sıra Çekoslovak Lejyonu, Polonya 5. Tüfek Tümeni ve Bolşevik yanlısı Kızıl Letonyalı Tüfekçiler'in de katıldığı bir dizi çatışma yaşandı.
  2. Ocak 1919 - Kasım 1919, Beyaz orduların ilerleyişi ve geri çekilişi. Başlangıçta Beyaz ordular başarılı bir şekilde ilerledi, General Anton Denikinkomutasında güneyden; Amiral Aleksandr Kolçak komutasında doğudan; ve General Nikolay Yudeniç komutasında kuzeybatıdan. Beyazlar Kızıl Ordu'yu her cephede geri püskürttü. Leon Troçki yeniden toparlandı ve karşı saldırıya geçti. Kızıl Ordu Haziran ayında Amiral Kolçak'ın ordusunu, Ekim ayında da General Denikin ve General Yudeniç'in ordularını püskürttü. Kasım ayı ortalarında Beyaz orduların hepsi neredeyse tamamen tükenmişti. Ocak 1920'de Budenny'nin Birinci Süvari Ordusu Rostov-on-Don'a girdi.[10]
  3. 1919'dan 1923'e kadar, kalan çatışmalar iki yıl daha çatışma devam etti ve Beyaz kuvvetlerin kalıntıları 1923'te Rus Uzak Doğu'da kaldı.

İç savaş başladığında Kızıl Ordu 299 piyade alayından oluşuyordu.[11] İç savaş, Lenin'in Rus Kurucu Meclisini feshetmesi (5-6 Ocak 1918) ve Sovyet hükûmetinin Brest-Litovsk Antlaşmasını (3 Mart 1918) imzalayarak Rusya'yı Birinci Dünya Savaşından çıkarmasının ardından şiddetlendi. Uluslararası yükümlülüklerinden kurtulan Kızıl Ordu, aralarında Nestor Mahno liderliğindeki Ukrayna Devrimci İsyan Ordusu, Beyaz karşıtı ve Kırmızı Yeşil karşıtı ordular, mağlup Geçici Hükûmeti yeniden kurma çabaları, monarşistler, ama esas olarak birkaç farklı anti-sosyalist askeri konfederasyonun Beyaz Hareketi'nin de bulunduğu çeşitli Bolşevik karşıtı güçlere karşı bir iç savaşla karşı karşıya kaldı. "Kızıl Ordu Günü", 23 Şubat 1918, iki yönlü tarihsel öneme sahiptir. Zorunlu askerliğin ilk günü (Petrograd ve Moskova'da) ve işgalci Alman İmparatorluk Ordusuna karşı savaşın ilk günüdür.[12]

 
Lev Troçki, Rus İç Savaşı sırasında zırhlı treninden konuşuyor, 1920

Rusya Sovyet Federatif Sosyalist Cumhuriyeti tarafından kontrol edilen Kızıl Ordu, bağımsızlık hareketlerine karşı da eski Rus İmparatorluğu'nun yeni bağımsız devletlerini işgal ve ilhak etti. Bu kapsamda Ocak-Şubat 1918, Ocak-Şubat 1919 ve Mayıs-Ekim 1920'de Ukrayna Halk Cumhuriyeti ordusuna karşı üç askerî harekât düzenlendi. Fethedilen uluslar daha sonra Sovyetler Birliği'ne dahil edildi.[13]

Haziran 1918'de Leon Troçki Kızıl Ordu üzerindeki işçi denetimini kaldırarak subayların seçimini geleneksel ordu hiyerarşisiyle değiştirdi ve muhalefeti ölüm cezasıyla cezalandırdı. Eş zamanlı olarak Troçki, eski Rus İmparatorluk Ordusu'ndan askeri danışman (voenspetsy) olarak istihdam edilen subayların toplu alımını gerçekleştirdi. Bu girişimin bir sonucu olarak, 1918'de subayların %75'i eski çarlık yanlısıydı. Ağustos 1920 ortalarında Kızıl Ordu'nun eski Çarlık personeli 48.000 subay, 10.300 yönetici ve 214.000 astsubaydan oluşuyordu. İç savaş 1922'de sona erdiğinde, Kızıl Ordu'nun tümen ve kolordu komutanlarının %83'ünü eski Çarlık yanlıları oluşturuyordu.[14]

Eylül 1918'de Bolşevik milisler, Cumhuriyet Devrimci Askeri Konseyi'nin İlk başkan Troçki, ilk başkomutan ise Letonyalı Tüfekçilerden Jukums Vācietis'ti; Temmuz 1919'da onun yerine Sergey Kamenev geçti. Kısa süre sonra Troçki, Kızıl Ordu komutanlarına siyasi ve askeri istihbarat sağlamak üzere GRU'yu (askeri istihbarat) kurdu. Troçki Kızıl Ordu'yu ilk Kızıl Muhafız örgütü ve Kızıl Muhafız milisleri ile Çeka gizli polisinden oluşan çekirdek bir askerle kurdu.[24] Zorunlu askerlik Haziran 1918'de başladı ve buna karşı muhalefet şiddetle bastırıldı. Çok etnikli ve çok kültürlü Kızıl Ordu askerlerini kontrol etmek için Çeka, anti-komünistleri, asker kaçaklarını ve "devlet düşmanlarını" bastıran özel cezalandırıcı tugaylar işletti.[15][16]

Kızıl Ordu, Dungan Magaza Masanchi komutasındaki Dungan Süvari Alayı gibi etnik azınlıklar için özel alaylar kullandı. Ayrıca 1919'dan 1925'e kadar Bolşevik Parti odaklı silahlı gönüllü birlikler olan Özel Amaçlı Kuvvetler ile işbirliği yaptı.[17]

"Teşvik, örgütlenme ve misilleme" sloganı, Kızıl Ordu'nun taktik ve stratejik başarısını sağlamaya yardımcı olan disiplin ve motivasyonu ifade ediyordu. Seferde, Çeka'ya bağlı özel cezalandırma tugayları asker kaçakları ve tembeller için askeri mahkemeler kuruyor ve infazlar gerçekleştiriyordu.[18] Komiser Yan Karlovich Berzin komutasındaki tugaylar, teslim olmaya zorlamak için asker kaçaklarının köylerinden rehineler alıyordu, geri dönenlerin onda biri infaz ediliyordu. Aynı taktikle Kızıl Ordu tarafından kontrol edilen bölgelerdeki köylü isyanları da bastırıldı, bunların en büyüğü Tambov Ayaklanması'ydı.[19] Sovyetler, Kızıl Ordu'daki çeşitli siyasi, etnik ve ulusal grupların sadakatini tugay ve alay seviyelerinde görevlendirilen siyasi komiserler aracılığıyla sağladı. Komiserler aynı zamanda komutanların siyasi yanlışlıklarını gözetlemekle de görevliydi. Ağustos 1918'de Troçki, General Mihail Tuhaçevski'ye siyasi olarak güvenilmez Kızıl Ordu birliklerinin arkasına engelleme birlikleri yerleştirme ve izinsiz geri çekilenleri vurma yetkisi verdi.[20] 1942'de, Büyük Vatanseverlik Savaşı (1941-1945) sırasında Joseph Stalin 227 sayılı emirle engelleme politikasını ve ceza taburlarını yeniden uygulamaya koydu.

II. Dünya Savaşı yılları

değiştir
 
Savaş fotoğrafçısı Yevgeni Haldey tarafından Berlin Muharebesi sonrası çekilen fotoğraf, 2 Mayıs 1945

Ordunun II. Dünya Savaşı'nda bütün halkı bünyesine alarak ülkeyi Moskova sınırlarına kadar gelmiş olan Alman işgalinden kurtarması ve ülkenin toparlanmasına yardım etmesi en parlak başarısı sayılır. Savaş yılları boyunca ülkenin tüm kaynaklarını seferber eden, topyekûn bir savaşı sürdüren Kızıl Ordu, Nazi Almanyası'nın yenilmesinde ve Almanya'daki Nazi rejiminin yıkılmasında etkili olan askerî güçtür. Avrupa'da 6 başkenti Nazi Almanyası'ndan almış bir ordudur ve Nazilerle esas olarak savaşan ordudur öyle ki Almanya, SSCB'nin dışındaki cephelerde toplam 69 tümen kullanmasına rağmen SSCB de kullandığı tümen sayısı 279'dur. Kızıl Ordu savaşın başında gelişmiş askeri teknolojiden, yeterli miktarda askeri araçtan ve mühimmattan yoksun olarak savaşmıştır. 1942 yılı ortalarına kadar esas olarak askerlerin ve Sovyet halkı zor şartlarda savaşmıştır. 11 milyon sivilin ölümü Sovyet halkının da zor şartlarda savaştığının kanıtıdır. Bu yıldan sonra kendi sanayisinde geliştirdiği tankları, uçakları, silahları ve mühimmatıyla savaşmıştır. Bu konuda ilerlemiş, o günün üretim koşulları derecesinde gerçekleştirmiştir. Ordu halkın da desteğini alarak Leningrad'ı 30 ay boyunca savunmuştur. Savaşın dönüm noktası; Almanların gerçek anlamda ilk defa esir verdikleri, 46.000 binadan 41.000'nin yerle bir olduğu, resmî rakamlara göre 750.000, batılı ülkelerin tahminine göre 1.000.000 insanın öldüğü tarihteki büyük direnişlerinden biri olan Stalingrad Muharebesi'dir. Almanların 6. Ordusu'nun tamamen yok olması (1943) dünyada Almanların yenileceğine dair ilk ciddi umudu doğurmuştur ki bütün II. Dünya Savaşının gidişatını belirlemiştir. Savaştan sonra 1946 yılında adı Stalin tarafından 'SSCB Silahlı Kuvvetleri' olarak değiştirilmişse de Kızıl Ordu olarak anılmaya devam etmiştir.

Organizasyon yapısı

değiştir

Başlangıçta Kızıl Ordu, rütbeleri ya da nişanları olmayan gönüllü bir oluşum olarak işlev görüyordu. Subaylar demokratik seçimlerle seçiliyordu. Ancak 29 Mayıs 1918 tarihli bir kararname 18 ila 40 yaş arasındaki erkeklere zorunlu askerlik hizmeti getirmiştir. Bolşevikler kitlesel askere alma işlemine hizmet etmek üzere, 2023 itibarıyla Rusya'da hala bu işlevde ve bu isim altında varlığını sürdüren bölgesel askeri komiserlikler (voyennyy komissariat, kısaltması voyenkomat) kurmuştur. Ancak askeri komiserlikler, askeri Siyasi komiserlik kurumu ile karıştırılmamalıdır.[21]

1920'lerin ortalarında Kızıl Ordu'da bölgesel asker bulundurma ilkesi uygulamaya kondu. Her bölgede eli ayağı tutan erkekler, ordunun gücünün yaklaşık yarısını oluşturan bölgesel birliklerde beş yıl boyunca her yıl sınırlı bir süre aktif görev için çağrılıyordu.[22] İlk çağrılma süresi üç aydı ve daha sonra yılda bir ay olacaktı. Düzenli bir kadro istikrarlı bir çekirdek sağlıyordu. Bu sistem 1925 yılına gelindiğinde 77 piyade tümeninin 46'sını ve on bir süvari tümeninin birini oluşturuyordu. Geri kalanlar ise iki yıllık dönemler halinde görev yapan muvazzaf subay ve erlerden oluşuyordu. Bölgesel sistem nihayet 1937-1938'de, kalan tüm oluşumların diğer kadro bölümlerine dönüştürülmesiyle birlikte kaldırıldı.[23]

Mekanizasyon

değiştir

Sovyet ordusu bol miktarda finansman alıyordu ve teknolojisinde yenilikçiydi. Amerikalı bir gazeteci 1941 yılında şunları yazmıştır:[24]

“ Amerikan terimleriyle bile Sovyet savunma bütçesi büyüktü. 1940 yılında 11.000.000.000 $'a eşdeğerdi ve ulusal harcamaların üçte birini temsil ediyordu. Bunu, çok daha zengin olan Amerika Birleşik Devletleri'nin en büyük savunma çabasını gösterdiği iki yılın ardından ancak 1942'de bu kadar yıllık harcamaya yaklaşacağı gerçeğiyle ölçün.

Kızıl Ordu ve Hava Kuvvetleri için harcanan paranın çoğu savaş makinelerine gitti. Yirmi üç yıl önce Bolşevik Devrimi gerçekleştiğinde Rusya'da çok az makine vardı. Marx, Komünizmin yüksek düzeyde sanayileşmiş bir toplumda gelmesi gerektiğini söylemişti. Bolşevikler sosyalist mutluluk hayallerini, herkes ihtiyacı olan her şeye sahip olana ve sadece istediği kadar çalışana kadar üretimi çoğaltacak ve çalışma saatlerini azaltacak makinelerle özdeşleştirdiler. Her nasılsa bu gerçekleşmedi ama Ruslar hala makinelere tapıyor ve bu da Kızıl Ordu'nun, belki de şu anda Alman Ordusu hariç, dünyanın en yüksek düzeyde makineleşmiş ordusu olmasına yardımcı oldu.

Amerikalılar gibi Ruslar da büyüklüğe, iriliğe, çok sayıda askere hayranlık duyarlar. Bazıları dünyanın en büyükleri olan tanklardan, zırhlı araçlardan, uçaklardan, motorlu silahlardan ve her türlü mekanik silahtan oluşan devasa bir ordu inşa etmekten gurur duyuyorlardı.

„
 
Sovyet T-34 tankları Ocak 1944'te Jitomir-Berdiçev Taarruzusırasında ilerlemek için emir beklerken

Josef Stalin'in mekanizasyon kampanyası kapsamında ordu ilk mekanize birliğini 1930 yılında kurdu. 1. Mekanize Tugay bir tank alayı, bir motorize piyade alayı ile keşif ve topçu taburlarından oluşuyordu. Bu mütevazı başlangıçtan sonra Sovyetler 1932'de tarihteki ilk operasyonel seviyedeki zırhlı oluşumları, 11. ve 45. Mekanize Kolorduları kurmaya devam edecekti. Bunlar, bir ana cepheden destek almadan düşmanın arka bölgelerinde faaliyet gösterirken hayatta kalabilmeleri için muharebe destek kuvvetlerini de içeren tank ağırlıklı oluşumlardı.[25]

Almanya'nın 1940'ta Fransa'ya karşı yürüttüğü harekâttan etkilenen Sovyet Halk Savunma Komiserliği (Savunma Bakanlığı, Rusça kısaltması NKO) 6 Temmuz 1940'ta dokuz mekanize kolordu kurulmasını emretti. Şubat ve Mart 1941 arasında NKO yirmi kolordunun daha kurulmasını emretti. Tüm bu oluşumlar Mihail Tuhaçevski tarafından teorize edilenlerden daha büyüktü. Kızıl Ordu'nun 29 mekanize kolordusu 1941'de 29.899 tanktan az olmamak üzere yetkili bir güce sahip olsa da, kağıttan kaplan olduklarını kanıtladılar. Aslında o sırada sadece 17.000 tank mevcuttu, yani yeni mekanize kolorduların birçoğunun gücü çok azdı. Fabrikalar ve askeri planlamacılar üzerindeki üretim rakamlarını gösterme baskısı, zırhlı araçların çoğunun eskimiş modeller olduğu, yedek parça ve destek ekipmanlarının kritik derecede eksik olduğu ve neredeyse dörtte üçünün büyük bakım için geciktiği bir duruma yol açtı. 22 Haziran 1941'de Kızıl Ordu'nun elinde modern T-34 ve KV serisi tanklardan sadece 1.475 tane vardı ve bunlar cephe boyunca yerel başarı için bile yeterli kütleyi sağlayamayacak kadar dağınıktı.Bunu örneklemek gerekirse, Litvanya'daki 3. Mekanize Kolordu toplam 460 tanktan oluşuyordu, bunların 109'u daha yeni KV-1'ler ve T-34'lerdi. Bu kolordu, önemli sayıda yeni tanka sahip şanslı azınlıktan biri olduğunu kanıtlayacaktı. Ancak 4. Ordu, 1.031 yeni orta tanktan oluşan izin verilen gücün aksine, tamamı eski T-26 olan 518 tanktan oluşuyordu. Bu sorun Kızıl Ordu'nun genelinde vardı ve Kızıl Ordu'nun 1941'de Alman silahlı kuvvetleri karşısında aldığı ilk yenilgilerde çok önemli bir rol oynayacaktı.[26][27][28]

Savaş deneyimi cephe kuvvetlerinin örgütlenme biçiminde değişikliklere yol açtı. Almanlara karşı altı ay süren savaşın ardından Stavka, ordu ve tümen seviyesi arasında yer alan tüfekli kolorduları kaldırdı çünkü teoride yararlı olsalar da Kızıl Ordu'nun 1941'deki durumunda pratikte etkisiz oldukları kanıtlanmıştı. Ocak 1942'de Moskova Muharebesi'nde kazanılan kesin zaferin ardından, yüksek komutanlık tüfekli kolorduları daha deneyimli oluşumlarına yeniden dahil etmeye başladı. Toplam tüfekli kolordu sayısı 22 Haziran 1941'de 62 olarak başladı, 1 Ocak 1942'de altıya düştü, ancak daha sonra Şubat 1943'te 34'e ve 1944 Yeni Yıl Günü'nde 161'e yükseldi. Temmuz 1941'de 11.000 askerden oluşmasına izin verilen cephedeki tüfekli tümenlerin gerçek güçleri, 1941 yılı boyunca çoğunlukla kuruluş güçlerinin %50'sinden fazla olmamış ve tümenler sürekli operasyonlar nedeniyle çoğu zaman yüzlerce askere ya da daha azına kadar yıpranmıştır.[29]

Savaş patlak verdiğinde Kızıl Ordu, yukarıda gelişimi anlatılan mekanize kolorduları ve tank tümenlerini konuşlandırdı. İlk Alman saldırısı bunların birçoğunu ve 1941 yılı boyunca da neredeyse tamamını (Transbaykal Askeri Bölgesi'ndeki iki tanesi hariç) yok etti ve kalanlar dağıtıldı. Daha küçük kuvvetleri koordine etmek çok daha kolaydı ve ayrı tank tugayları ve taburları ikame edildi. Kolordu büyüklüğündeki daha büyük tank oluşumlarının tekrar kitlesel olarak zırh kullanması için 1942'nin sonları ve 1943'ün başları gerekmiştir. Bu kolordular 1943 ortalarında, savaşın sonunda 700 tanka ve 50.000 kişiye kadar çıkabilecek tank orduları olarak bir araya getiriliyordu.[30]

Personel

değiştir

Bolşevik yetkililer Kızıl Ordu'nun her birliğine, Komünist Parti'nin ilkelerine ters düştüğü takdirde birlik komutanlarının kararlarını geçersiz kılma yetkisine sahip bir siyasi komiser atadı. Çoğu tarihçiye göre bu durum bazen verimsiz komuta ile sonuçlansa da, Parti liderliği ordu üzerinde siyasi kontrolün kesinlikle gerekli olduğunu düşünüyordu, çünkü ordu giderek daha fazla devrim öncesi İmparatorluk döneminden subaylara dayanıyordu ve anlaşılır bir şekilde askeri bir darbeden korkuyordu. Bu sistem 1925 yılında kaldırıldı, çünkü o zamana kadar karşı-imzayı gereksiz kılacak kadar eğitimli Komünist subay vardı.[31]

Rütbeler ve unvanlar

değiştir

İlk Kızıl Ordu, Devrim sırasında bir "çarlık mirası" olarak profesyonel subaylık kurumunu terk etti. Bolşevikler özellikle subay kelimesinin kullanımını kınamış ve bunun yerine komutan kelimesini kullanmışlardır. Kızıl Ordu, "Tümen Komutanı", "Kolordu Komutanı" ve benzeri tamamen işlevsel unvanlar kullanarak apoletleri ve rütbeleri terk etti. Bu işlevsel unvanlar için üçgenler, kareler ve eşkenar dörtgenlerden ("elmas" olarak adlandırılan) oluşan nişanlar mevcuttu.

 
Stalingrad harabelerindeki siperlerden koşan Sovyet askerleri

2 Ekim 1924'te K1'den (bölüm lideri, manga lideri yardımcısı, kıdemli tüfekçi, vb.) K14'e (saha komutanı, ordu komutanı, askeri bölge komutanı, ordu komiseri ve eşdeğeri) kadar "kişisel" veya "hizmet" kategorileri tanıtıldı. Hizmet kategorisi nişanları yine üçgenler, kareler ve eşkenar dörtgenlerin yanı sıra dikdörtgenlerden (K7'den K9'a kadar olan kategoriler için 1 - 3) oluşuyordu.

22 Eylül 1935'te Kızıl Ordu hizmet kategorilerini terk etti ve kişisel rütbeler getirdi. Ancak bu rütbeler, işlevsel unvanlar ile geleneksel rütbelerin benzersiz bir karışımını kullanıyordu. Örneğin, rütbeler arasında "Teğmen" ve "Comdiv" (Комдив, Tümen Komutanı) yer alıyordu. Siyasi subaylar (örneğin, "tugay komiseri", "ordu komiseri 2. rütbe"), teknik birlikler (örneğin, "mühendis 3. rütbe", "tümen mühendisi") ve idari, tıbbi ve diğer muharip olmayan branşlar için işlevsel ve kategorik rütbelerden kaynaklanan başka karmaşıklıklar da ortaya çıkmıştır.

Sovyetler Birliği Mareşali (Маршал Советского Союза) rütbesi 22 Eylül 1935'te tanıtıldı. 7 Mayıs 1940'ta Mareşal Kliment Voroşilov'un önerisi üzerine rütbe sistemini rasyonelleştirmek için daha fazla değişiklik yapıldı: "General" ve "Amiral" rütbeleri Kızıl Ordu'daki Combrig, Comdiv, Comcor, Comandarm ve Kızıl Donanma'daki Flagman 1. rütbe vb. üst düzey işlevsel rütbelerin yerini aldı; diğer üst düzey işlevsel rütbeler ("tümen komiseri", "tümen mühendisi" vb.) etkilenmeden kaldı. Kol ya da hizmet ayrımları (örneğin süvari generali, zırhlı birlikler mareşali) kaldı.Yeni sistem büyük ölçüde Rus İmparatorluk Ordusu'nun I. Dünya Savaşı'na katılımı sırasında kullandığı sisteme geri döndü.[32]

1943 yılının başlarında sistemin birleştirilmesiyle geriye kalan tüm işlevsel rütbeler kaldırıldı. "Subay" kelimesi, önceki rütbe nişanlarının yerini alan apoletlerin kullanımıyla birlikte resmi olarak onaylandı. 1943'teki rütbe ve nişanlar SSCB'nin son günlerine kadar pek değişmedi; günümüz Rusya Silahlı Kuvvetleri de büyük ölçüde aynı sistemi kullanmaktadır.

Askeri eğitim

değiştir

Rus İç Savaşı sırasında komutan kadroları, 1920'lerde Frunze Askeri Akademisi'ne dönüşen Rus İmparatorluğu Nicholas Genelkurmay Akademisi'nde eğitilmiştir. Kıdemli ve yüksek komutanlar, 1925 yılında Yüksek Komuta için İleri Kurslar olarak yeniden adlandırılan Yüksek Askeri Akademik Kurslarda eğitilmişlerdir. Frunze Askeri Akademisi'nde 1931 yılında kurulan Harekât Fakültesi bu kursları tamamlamıştır. Genelkurmay Akademisi 2 Nisan 1936'da yeniden kuruldu ve Kızıl Ordu'nun üst düzey ve yüksek komutanları için başlıca askeri okul haline geldi.[33]

Tasfiyeler

değiştir

Bkz. Troçkist Anti-Sovyet Askeri Örgütü Davası

 
Haziran 1937'de Büyük Temizlik sırasında idam edilen Kızıl Ordu Mareşali Mihail Tuhaçevski, 1920

1930'ların sonları, Stalin'in Sovyet toplumuna yönelik Büyük Terörü ile eş zamanlı olarak gerçekleşen Kızıl Ordu liderliğinin tasfiyesine sahne oldu. Stalin'in emriyle 1936 ve 1937 yıllarında binlerce Kızıl Ordu üst düzey subayı komutanlıklarından azledildi. Tasfiyelerin amacı Kızıl Ordu'yu, özellikle yüksek rütbeli subaylar arasındaki "siyasi olarak güvenilmez unsurlardan" temizlemekti. Bu durum kaçınılmaz olarak kişisel kan davalarını çözmek ya da aynı komutayı almak isteyen subaylar arasındaki rekabeti ortadan kaldırmak için uygun bir bahane sağladı. Birçok ordu, kolordu ve tümen komutanı görevden alındı, çoğu hapsedildi ya da çalışma kamplarına gönderildi; diğerleri ise idam edildi. Kurbanlar arasında Stalin tarafından potansiyel bir siyasi rakip olarak algılanan Kızıl Ordu'nun başlıca askeri teorisyeni Mareşal Mihail Tuhaçevski de vardı.[34] Geride kalan subaylar kısa süre içinde tüm kararlarının, kayıt tutma ve saha eğitim tatbikatları gibi sıradan konularda bile siyasi subaylar tarafından yakından incelendiğini gördüler. Kızıl Ordu'da kısa süre içinde bir korku ve inisiyatif alma isteksizliği atmosferi hakim oldu; genç subaylar arasında intihar oranları rekor seviyelere yükseldi. Tasfiyeler Kızıl Ordu'nun savaş kabiliyetlerini önemli ölçüde zayıflattı. Hoyt, "Sovyet savunma sistemi yetersizlik noktasına kadar hasar gördü" sonucuna varır ve "yüksek rütbeli subayların yaşadığı korkuyu" vurgular. Clark, "Stalin ordunun sadece kalbini sökmekle kalmadı, aynı zamanda beynine de hasar verdi" der.Lewin üç ciddi sonuç tespit eder: deneyimli ve iyi eğitimli kıdemli subayların kaybı, potansiyel müttefikler, özellikle de Fransa arasında yarattığı güvensizlik ve Almanya'ya verdiği cesaret.[35][36]

Yakın zamanda gizliliği kaldırılan veriler, Tasfiyelerin en yoğun olduğu 1937 yılında Kızıl Ordu'da 114.300 subay bulunduğunu ve bunların 11.034'ünün görevden alındığını göstermektedir. 1938'de Kızıl Ordu'da 179.000 subay vardı, bu sayı 1937'dekinden %56 daha fazlaydı ve bunların 6.742'si daha görevden alınmıştı. Tasfiyeler Kızıl Ordu'nun en üst kademelerinde 5 mareşalden 3'ünü, 15 ordu generalinden 13'ünü, 9 amiralden 8'ini, 57 kolordu generalinden 50'sini, 186 tümen generalinden 154'ünü, 16 ordu komiserinin tamamını ve 28 kolordu komiserinden 25'ini görevden almıştır.[37]

Sonuç olarak 1941'de Kızıl Ordu'nun subay kadrosu çok sayıda deneyimsiz üst düzey subaydan oluşuyordu. Haziran 1941'de alay komutanlarının %60'ı ve tüfekli tümen komutanlarının neredeyse %80'i iki yıl veya daha fazla komuta deneyimine sahipken, kolordu komutanlarının yalnızca %20'si ve ordu ve askeri bölge komutanlarının %5'i veya daha azı aynı düzeyde deneyime sahipti.[38]

Tasfiyelerin en yoğun olduğu dönemde Kızıl Ordu'nun önemli ölçüde büyümesi işleri daha da kötüleştirdi. Kızıl Ordu'nun 1937'deki sayısı 1,3 milyon civarındaydı ve Haziran 1941'de bu sayı neredeyse üç katına çıkmıştı. Ordunun hızla büyümesi, deneyim ya da eğitime bakılmaksızın subayların hızla terfi ettirilmesini gerektiriyordu.[39] Birçoğu geniş deneyimden yoksun olan üst düzey liderliğin saflarını doldurmak için genç subaylar atandı. Bu eylem de, hizmet akademilerinden yeni mezun olan subaylar tarafından doldurulan subay kolordusunun alt kademesinde birçok boşlukla sonuçlandı. 1937'de bir akademinin tüm genç sınıfı, Kızıl Ordu'daki boş kadroları doldurmak için bir yıl erken mezun edildi. Deneyimsizlik ve misilleme korkusundan dolayı bu yeni subayların çoğu, rütbelerine yeni gelen çok sayıda askeri etkilemekte başarısız oldu; itaatsizlik şikayetleri 1941'de cezalandırılan suçlar arasında en üst sıraya yükseldi ve o yılki Alman saldırısının ilk aşamalarında Kızıl Ordu askerlerinin birliklerini terk etme vakalarını şiddetlendirmiş olabilir.[39][39]

1940 yılına gelindiğinde Stalin, daha önce görevden alınan subayların yaklaşık üçte birini göreve iade ederek yumuşamaya başladı. Ancak tasfiyelerin etkisi, Kızıl Ordu kuvvetlerinin çok daha küçük olan Finlandiya Ordusu karşısında genel olarak kötü bir performans sergilediği 1940 Kış Savaşı'nda ve daha sonra Almanların Sovyet savunucularını kısmen Sovyet subayları arasındaki deneyimsizlik nedeniyle bozguna uğratabildiği 1941 Alman işgali sırasında kendini gösterecekti.

Askerî bölge (Военный округ)

değiştir

1940 yılının Temmuz ayı başında toplam 17 askerî bölgeye ayrılmaktaydı:

  • Belarus Özel Askerî Bölgesi (Rusça: БОВО -Белорусский Особый военный округ/Belorusskiy Osobiy voyenniy okrug) (11.07.40 -)
  • Batı Özel Askerî Bölgesi (Rusça: ЗапОВО –Западный Особый военный округ/Zapadniy Ocobiy voyenniy okrug)
  • Kiev Özel Askerî Bölgesi (Rusça: Киевский Особый военный округ/Kievskiy Osobiy voyenniy okrug)
  • Arhangelsk Askerî Bölgesi(Rusça: АрхВО -Архангельский военный округ/Arkhangelskiy voyenniy okrug)
  • Transbaykal Askerî Bölgesi (Rusça: ЗабВО -Забайкальский военный округ/Zabaykalskiy voyenniy okrug)
  • Transkafkasya Askerî Bölgesi (Rusça: ЗакВО - Закавказский военный округ/Zakavkazskiy voyenniy okrug)
  • Kalinin Askerî Bölgesi (11.07.1940'e kadar fesh) (Rusça: КалВО -Калининский военный округ/Kalininskiy voyenniy okrug)
  • Leningrad Askerî Bölgesi (Rusça: ЛВО - Ленинградский военный округ/Leningradskiy voyenniy okrug)
  • Moskova Askerî Bölgesi (Rusça: МВО -Московский военный округ/Moskovskiy voyenniy okrug)
  • Odessa Askerî Bölgesi (Rusça: ОдВО - Одесский военный округ/Odesskiy voyenniy okrug)
  • Orlov Askerî Bölgesi (Rusça: ОрВО -Орловский военный округ/Orlovskiy voyenniy okrug)
  • Baltık Askerî Bölgesi (Rusça: ПрибВО -Прибалтийский военный округ/Pribaltiyskiy voyenniy okrug) (11.07.40'ta kuruldu, 17 Ağustos 1940'ta Baltık Özel Askerî Bölgesi (Rusça: ПрибОВО -Прибалтийский Особый военный округ))
  • Volga Askerî Bölgesi (Rusça: ПриВО -Приволжский военный округ/Privolzhskiy voyenniy okrug)
  • Merkezi Asya Askerî Bölgesi (Rusça: САВО -Среднеазиатский военный округ/Sredneaziaskiy voyenniy okrug)
  • Sibirya Askerî Bölgesi (Rusça: СибВО -Сибирский военный округ/Cibirskiy voyenniy okrug)
  • Kuzey Kafkasya Askerî Bölgesi (Rusça: СКВО -Северо-Кавказский военный округ/Severo-Kavkazskiy voyenniy okrug)
  • Ural Askerî Bölgesi (Rusça: УрВО -Уральский военный округ/Uralskiy voyenniy okrug)
  • Harkov Askerî Bölgesi (Rusça: ХВО -Харьковский военный округ/Kharkovskiy voyenniy okrug)

Ayrıca bakınız

değiştir

Kaynakça

değiştir
  1. ^ Renton, Dave (2004). Trotsky (İngilizce). Haus Publishing. s. 2. ISBN 978-1-904341-62-8. 
  2. ^ Davies, Norman (5 Kasım 2006), "How we didn't win the war ... but the Russians did" , Sunday Times, Londra, 25 Temmuz 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi, erişim tarihi: 10 Ağustos 2021, Since 75%–80% of all German losses were inflicted on the Eastern Front it follows that the efforts of the western Allies accounted for only 20%–25% .
  3. ^ Il'Enkov, S. A. (2001). Pamyat O Millionach Pavshik Zaschitnikov Otechestva Nelzya Predavat Zabveniu Voennno-Istoricheskii Arkhiv No. 7(22) The Memory of those who Fell Defending the Fatherland Cannot be Condemned to Oblivion. Central Military Archives of the Russian Federation. ss. 73-80. 
  4. ^ Lenin, Vladmir Ilich, "Tasks of the Proletariat in our Revolution", Collected Works, 24, Marx 2 Mao, ss. 55-91, erişim tarihi: 29 Mayıs 2010 .
  5. ^ Wollenberg, Erich, The Red Army, Marxists FR, 8 Mart 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi, erişim tarihi: 28 Mayıs 2010 .
  6. ^ "Appendix 1 – The Scheme for a Socialist Army", The Red Army (decree), The Council of People's Commissars, 15 Ocak 1918, 21 Temmuz 2011 tarihinde kaynağından arşivlendi, erişim tarihi: 28 Mayıs 2010 .
  7. ^ Seventeen Moments, Soviet History, 27 Aralık 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi .
  8. ^ Siegelbaum, Lewis. "1917: Red Guard into Army". Seventeen Moments in Soviet History. 27 Aralık 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Ocak 2014. The Red Army's soldiers, overwhelmingly peasant in origin, received pay but more importantly, their families were guaranteed rations and assistance with farm work. 
  9. ^ Bonch-Bruyevich, Mikhail (1966), From Tsarist General to Red Army Commander, Vezey, Vladimir transl, Progress Publishers, s. 232 .
  10. ^ Erickson 1962, ss. 72–73.
  11. ^ Krasnov (Rusça), RU: FST Anitsa, 4 Haziran 2008 tarihinde kaynağından arşivlendi .
  12. ^ Lototskiy, SS (1971), The Soviet Army, Moskova: Progress Publishers, s. 25  cited in Scott & Scott 1979, s. 3.
  13. ^ Richard Pipes, The Formation of the Soviet Union, Communism and Nationalism, 1917–1923]
  14. ^ Efimov, N (c. 1928), Grazhdanskaya Voina 1918–21 [The Civil War 1918–21] (Rusça), Second, Moskova, s. 95 , cited in Erickson 1962, s. 33
  15. ^ Suvorov, Viktor (1984), Inside Soviet Military Intelligence, New York: Macmillan .
  16. ^ Chamberlain 1957, s. 131.
  17. ^ Khvostov, Mikhail (1995). The Russian Civil War (1): The Red Army. Men-at-arms series. 1. Osprey Publishing. ss. 15-16. ISBN 978-1855326088. Erişim tarihi: 27 Ekim 2014. Only volunteers could join, they had to be aged between 14 and 55 and of fanatic loyalty – communists, idealistic workers and peasants, trade union members and members of the Young Comm[...]unist League (Komsomol). Chasti osobogo naznacheniya units fought in close co-operation with the Cheka and played an important part in the establishment of Soviet rule and the defeat of counter-revolution. They were always present at the most dangerous points on the battlefield, and were usually the last to withdraw. When retreat was the only option, many chonovtsi stayed behind in occupied areas to form clandestine networks and partisan detachments. [ölü/kırık bağlantı] Compare spetsnaz.
  18. ^ Daniels, Robert V (1993), A Documentary History of Communism in Russia: From Lenin to Gorbachev, UPNE, s. 70, ISBN 978-0-87451-616-6, The Cheka Special Punitive Brigades also were charged with detecting sabotage and counter-revolution among Red Army soldiers and commanders. 
  19. ^ Brovkin, Vladimire (Sonbahar 1990), "Workers' Unrest and the Bolsheviks' Response in 1919", Slavic Review, 49 (3), ss. 350-373, doi:10.2307/2499983, JSTOR 2499983 .
  20. ^ Volkogonov, Dmitri (1996), Shukman, Harold (Ed.), Trotsky: The Eternal Revolutionary, Londra: HarperCollins, s. 180 .
  21. ^ Scott & Scott 1979, s. 5.
  22. ^ Scott & Scott 1979, s. 12.
  23. ^ Glantz 2005, s. 717 note 5.
  24. ^ Knickerbocker, HR (1941). Is Tomorrow Hitler's? 200 Questions on the Battle of Mankind. Reynal & Hitchcock. s. 93. ISBN 978-1417992775. 
  25. ^ Sharp, Charles (1995), "Soviet Tank, Mechanized, Motorized Divisions and Tank Brigades of 1940–1942", Soviet Order of Battle World War II, I: The Deadly Beginning, George Nafziger, ss. 2-3 , cited at Red army studies, 15 Ekim 2004 tarihinde kaynağından arşivlendi .
  26. ^ House 1984, s. 96.
  27. ^ Zaloga & Grandsen 1984, s. 126.
  28. ^ Glantz 1998, s. 117.
  29. ^ Glantz 2005, s. 189.
  30. ^ Glantz 2005, ss. 217–230.
  31. ^ Scott & Scott 1979, s. 13.
  32. ^ Erickson 1962.
  33. ^ Schofield 1991, ss. 67–70.
  34. ^ Rappaport, Helen (1999). Joseph Stalin: A Biographical Companion (İngilizce). ABC-CLIO. ISBN 978-1576070840. 
  35. ^ Eyal Lewin (2012). National Resilience During War: Refining the Decision-making Model. Lexington Books. ss. 259-260. ISBN 978-0739174586. 
  36. ^ Ilai Z. Saltzman (2012). Securitizing Balance of Power Theory: A Polymorphic Reconceptualization. Lexington Books. ss. 85-86. ISBN 978-0739170717. 
  37. ^ Bullock, Alan (1993), Hitler and Stalin: Parallel Lives, New York: Vintage Books, s. 489 .
  38. ^ Glantz 1998, s. 58.
  39. ^ a b c Merridale 2007, s. 70.
"https://tr.wikipedia.org/w/index.php?title=Kızıl_Ordu&oldid=34199005" sayfasından alınmıştır