Kitap

Kitap ya da betik, bir kenarından birleştirilerek dışına kapak takılmış, yani ciltlenmiş kâğıt, parşömen, vb. malzemeden üretilmiş üzeri baskılı sayfaların bir araya gelmesiyle oluşan okumalıktır.^[1]

Bir "yapıta" ya da yapıtın bir bölümüne de kitap dendiği olur. Edebiyat, felsefe, bilimsel ve birçok alandaki yazıtların bir bütün halinde sunulduğu, genellikle kâğıttan yapılan ciltlenmiş nesnelere denir. Elektronik ortamda yayınlanan kitaplara ise e-kitap yani elektronik kitap denir. Kütüphanecilikte, dergi, bülten ya da gazete gibi süreli yayınlardan ayırt etmek için monograf olarak da adlandırılır.

Eskiden kâğıt yerine kil tablet, mum tablet, papirüs, palmiye yaprağı gibi şeyler kullanılmış. Böylece kitabın yaprakları da bunlardan olmuş. Ama bunlardan hiçbiri bugün kullandığımız kâğıt kadar dayanıklı olmamıştır.

Etimoloji

Kitap sözcüğü Arapça bir sözcüktür. Aslı ketebe'den (yazmak) gelen kitab'dır (yazılı olan, yazılan). Türkçesi ise 'bitig' diğer yazılışlarıyla 'bitik' ya da 'betik'tir. Kaşgarlı Mahmud'un Bağdat'ta 1072 - 1074 yılları arasında yazdığı Türkçe Arapça sözlük olan Divânu Lügati't-Türk adlı yapıtında kitap sözcüğünün karşılığı Türkçe bitig olarak geçmektedir. Göktürkler'den kalan Orhun Yazıtları'nda da kitap sözcüğü bitig olarak geçer.

Kitabın yapısı ve unsurları

Kitabın türü ya da amacına bağlı olarak (örn. bilgilik, sözlük, ders kitabı, vb.) yapısı değişse de kitabın genel unsurları şunlardır:

Kapak (sert ya da karton cilt, tasarım)
Biyografiler (Özgeçmişler)
İç kapak sayfası (kitabın adını, yazarını, bazen ayrıca yayıncısı, yayın yeri ve tarihini içerir)
Künye sayfası
İthaf sayfası (bazen)
İçindekiler
Kısaltmalar
Harita, resim vb. listesi
Takdim
Önsöz
Giriş
Ana içerik, kısımlar ve bölümler
Sonuç
Ekler
Tablolar
Notlar (dipnotları sayfalı değilse)
Kaynakça
Dizin daima sonda yer alır.
Kronoloji

Kitapların korunma ve bakımı

19. yüzyıldan itibaren, Sanayi Devrimi'nin doğal sonucu olarak, selüloz esaslı endüstriyel kâğıt üretimi yaygınlaştı. Bu tür kâğıt, dokuma-lif esaslı kâğıttan çok daha ucuz olduğu için her türden kitabın genel okuyucuya büyük miktarlarda ve ucuz sunulmasını sağlamakla birlikte, asit içerdiği için zamanla bozulur.

Dolayısıyla, ancak 1950'lerde ortaya çıkan asitsiz (acid-free) ya da alkalin kağıda basılmamış kitaplar yok olma tehlikesi altındadır ve asitten arındırma işlemi gereksinirler. Kitaplar tercihen fazla ışık, özellikle de doğrudan güneş ışığı almamalıdır. Normalin üstünde ısı ve nem de kitaplara zararlıdır.

Kitap türleri

Ayrıca bakınız

Vikipedi'nin kardeş projelerinden hakkında daha fazla bilgi edinin
	Vikisözlük'te tanımlar
	Commons'ta dosyalar
	Vikisöz'de alıntılar

Kaynakça

^ "KİTAP". TDV İslâm Ansiklopedisi. 28 Aralık 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Ocak 2023.

Labarre, Albert. "Kitabın Tarihi". İletişim Yayınları & Yeni Yüzyıl Kitaplığı. Çeviren: Galip Üstün.

[1] "KİTAP". TDV İslâm Ansiklopedisi. 28 Aralık 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Ocak 2023.

[1]