Location via proxy:   [ UP ]  
[Report a bug]   [Manage cookies]                

Tereftalik asit C6H4(CO2H)2 formülüne sahip organik bileşiktir. Bu beyaz renkli kimyasal günlük hayatta pet plastiği ile karşılaşılan bir kimyasaldır.

Tereftalik asit
Terefthalik acid
para-Ftalik acid
TPA
PTA
BDC
Tanımlayıcılar
3D model (JSmol)
3DMet
1909333
ChEBI
ChEMBL
ChemSpider
ECHA InfoCard 100.002.573 Bunu Vikiveri'de düzenleyin
EC Numarası
  • 202-830-0
50561
KEGG
RTECS numarası
  • WZ0875000
UNII
  • InChI=1S/C8H6O4/c9-7(10)5-1-2-6(4-3-5)8(11)12/h1-4H,(H,9,10)(H,11,12) 
    Key: KKEYFWRCBNTPAC-UHFFFAOYSA-N 
  • InChI=1/C8H6O4/c9-7(10)5-1-2-6(4-3-5)8(11)12/h1-4H,(H,9,10)(H,11,12)
    Key: KKEYFWRCBNTPAC-UHFFFAOYAF
  • O=C(O)c1ccc(C(O)=O)cc1
Özellikler
Kimyasal formül C8H6O4
Molekül kütlesi 166,13 g mol−1
Görünüm Beyaz kristaller veya toz
Yoğunluk 1.522 g/cm3
Erime noktası 427 °C kapalı bir tüp içerisindeyken, Standart atmosferik basınçta süblimize olur.
Kaynama noktası Dekompozisyon
Çözünürlük (su içinde) 0.0015 g/100 mL at 20 °C
Çözünürlük Polar organik solventler
Asitlik (pKa) 3.51, 4.82[1]
-83,51×10-6 cm3/mol
Tehlikeler
GHS etiketleme sistemi:
Piktogramlar GHS07: Zararlı
İşaret sözcüğü Uyarı
Tehlike ifadeleri H315, H319, H335
Önlem ifadeleri P261, P264, P271, P280, P302+P352, P304+P340, P305+P351+P338, P312, P321, P332+P313, P337+P313, P362, P403+P233, P405, P501
Güvenlik bilgi formu (SDS) MSDS sheet
Benzeyen bileşikler
Ftalik acid
İzooftalik acid
Benzoik acid
p-Toluik asid
Benzeyen bileşikler
p-Ksilen
Polietilen tereftalat
Dimetil tereftalat
Aksi belirtilmediği sürece madde verileri, Standart sıcaklık ve basınç koşullarında belirtilir (25 °C [77 °F], 100 kPa).
Bilgi kutusu kaynakları

İsimi turpentin oluşturan bir bitki olan menengiç ağacının bilimsel adı "Pistacia terebinthus" ve ftalik asitten gelmektedir.

Tarihçe

değiştir

Tereftalik asit ilk olarak turpentinden fransız kimyager Amédée Cailliot (1805–1884) tarafından 1846 yılında izole edilmiştir.[2] 2. Dünya Savaşından sonra tereftalik asit ekonomik öneme sahip olmuştur. Tereftalik asit seyreltilmiş nitrik asit ile p-ksilen'nin oksidasyonu ile elde edilmektedir.[3]

Kullanım Alanları

değiştir

Neredeyse dünyanın tüm tereftalik asit ve dimetil tereftalat kaynakları polietilen tereftalat (PET) üretimi için kullanılmaktadır ancak plastik dışında bazı kullanım alanlarıda bulunmaktadır. Tereftalik asidin 1970 yılında 1,5 milyon ton civarı üretilmiştir. 2006 yılında saflaştırılmış tereftalik asit talebi 30 milyonun üzerine çıkmıştır. PET dışında Polibütilen tereftalat gibi özel polimerlerin üretimi içinde kullanılır.[4]

Diğer kullanımları

değiştir
  • Tereftalik asit boyalarda taşıyıcı madde olarak kullanılmaktadır.
  • Tereftalik asit plastikleştirici üretiminde kullanılmaktadır. Örneğin dioktil tereftalat gibi kimyasallar plastiklerin kırılgan olmasını önlemek için eklenmektedir.
  • Bazı ilaçların üretiminde ana hammade olarak kullanılmaktadır.
  • Bazı sis bombalarında doldurucu madde olarak kullanılmaktadır özellikle M83 ve M90 sis bombalarında kullanılmıştır bu bombalar yakıldığında insan görüşünü ve yakın kızılötesi görüşü engellemektedir.

Kaynakça

değiştir
  1. ^ Brown, H. C. (1955). Baude, E. A.; Nachod, F. C. (Ed.). Determination of Organic Structures by Physical Methods. New York, NY: Academic Press. 
  2. ^ Cailliot, Amédée (1847). "Études sur l'essence de térébenthine" [Studies of the essence of turpentine]. Annales de Chimie et de Physique. Série 3. 21: 27-40. 4 Kasım 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Temmuz 2022.  Terephthalic acid is named on p. 29: "Je désignerai le premier de ces acides, celui qui est insoluble, sous le nom d'acide téréphtalique." (I will designate the first of these acids, which is insoluble, by the name of terephthalic acid.)
  3. ^ Tomás, Rogério A. F.; Bordado, João C. M.; Gomes, João F. P. (2013). "p-Xylene Oxidation to Terephthalic Acid: A Literature Review Oriented toward Process Optimization and Development". Chemical Reviews. 113 (10): 7421-69. doi:10.1021/cr300298j. PMID 23767849. 
  4. ^ Ashford's Dictionary of Industrial Chemicals (3. bas.). 2011. s. 8805.