Çevre bilimi: Revizyonlar arasındaki fark
| [kontrol edilmiş revizyon] | [kontrol edilmiş revizyon] |
Ekoloji eklendi. Madde genişletilmeye devam edilecektir |
Ekoloji genişletildi, resim eklendi |
||
| 15. satır: | 15. satır: | ||
== Terminoloji == |
== Terminoloji == |
||
Çevre bilimi ve ekoloji yaygın kullanımda genelde birbirlerinin yerine kullanılmaktadır ancak ekoloji teknik olarak sadece |
Çevre bilimi ve ekoloji yaygın kullanımda genelde birbirlerinin yerine kullanılmaktadır ancak ekoloji teknik olarak sadece canlılar ve canlıların birbirleri ve çevreleriyle ilişkileri üzerine yapılan çalışmaları kapsamaktadır. Ekoloji, çevre biliminin bir alt dalı olarak düşünülebilir. Örneğin kimyasal sorunlar veya halk sağlığı sorunları çevre biliminin kapsamına girerken, ekologların genel olarak üzerine çalıştığı konular değillerdir. Pratikte ekologlar ve diğer çevre bilimcilerin çalışmalarında dikkate değer ortaklıklar bulunur. |
||
| 34. satır: | 34. satır: | ||
=== Ekoloji === |
=== Ekoloji === |
||
''Ana başlık: [[Ekoloji]]'' |
''Ana başlık: [[Ekoloji]]'' |
||
[[Dosya:Blue Linckia Starfish.JPG|küçükresim|Bir mercan kayalığının [[Biyoçeşitlilik|biyoçeşitliliği]]. Mercanlar, [[kalsiyum karbonat]] iskeletler oluşturarak çevrelerine adapte olur ve çevrelerini değiştirirler. Bu, gelecek nesiller için gelişen koşullar sağlar ve diğer birçok tür için bir habitat oluşturur.]] |
|||
| ⚫ | Amerika Ekoloji Topluluğu tarafından belirtildiği üzere, "Ekoloji, insanlar dahil yaşayan tüm canlı organizmaların fiziksel çevreleriyle ilişkilerini incelenmesidir; bitkiler ve hayvanlar arasındaki hayati bağların ve etraflarındaki dünyanın anlaşılması arayışındadır."<ref>{{Web kaynağı|url=https://www.esa.org/about/what-does-ecology-have-to-do-with-me/|başlık=What is ecology?|erişimtarihi=17 Haziran 2020|tarih=2020|çalışma=|yayıncı=Ecological Society of America}}</ref> Ekologlar çevrenin fiziksel karakteristikleri ve canlıların popülasyonu arasındaki ilişkiyi araştırabilir veya iki farklı canlının popülasyonları arasındaki etkileşimi, simbiyotik veya rekabetçi ilişkiler yoluyla araştırabilirler. |
||
Örneğin bir veya birden fazla bozan etken tarafından etkilenmekte olan bir ekolojik sistemin disiplinlerarası analizinde, ilgili birçok çevre bilimi alanı bulunabilir. Endüstriyel gelişimin hava ve su kirliliğiyle belli canlıları etkileyebileceği bir haliç ortamında, biyologlar flora ve faunayı tanımlar, kimyagerler su kirleticilerinin bataklığa taşınımını inceler, fizikçiler hava kirliliği emisyonlarını hesaplar ve jeologlar da bataklık toprağının ve koy çamurlarının anlaşılmasında yardımcı olacaklardır. |
|||
| ⚫ | Amerika Ekoloji Topluluğu tarafından belirtildiği üzere, "Ekoloji, insanlar dahil yaşayan tüm canlı organizmaların fiziksel çevreleriyle ilişkilerini incelenmesidir; bitkiler ve hayvanlar arasındaki hayati bağların ve etraflarındaki dünyanın anlaşılması arayışındadır."<ref>{{Web kaynağı|url=https://www.esa.org/about/what-does-ecology-have-to-do-with-me/|başlık=What is ecology?|erişimtarihi=17 Haziran 2020|tarih=2020|çalışma=|yayıncı=Ecological Society of America}}</ref> |
||
== Kaynakça == |
== Kaynakça == |
||
Sayfanın 08.40, 17 Haziran 2020 tarihindeki hâli
 | Çevre ile ilgili bu madde taslak seviyesindedir. Madde içeriğini genişleterek Vikipedi'ye katkı sağlayabilirsiniz. |
 |
| Çevre |
|---|
|
Çevre bilimi, fiziksel bilimleri, biyolojik bilimleri ve bilgi bilimlerini (ekoloji, biyoloji, fizik, kimya, bitki bilimi, zooloji, mineraloji, oşinografi, limnoloji, toprak bilimi, jeoloji, fiziki coğrafya ve atmosfer bilimleri de dahil olmak üzere) çevre araştırmalarına ve çevre sorunlarının çözümüne entegre eden disiplinlerarası bir akademik alandır. Çevre bilimi, Aydınlanma Çağı sırasında doğa tarihi ve tıp alanlarından doğmuştur.[1] Günümüzde çevre sistemlerinin incelenmesine bütüncül, nicel ve disiplinlerarası bir yaklaşım sunmaktadır.[2]
Çevre çalışmaları insan ilişkilerini, çevreye yönelik algıları ve politikaları anlamak adına daha fazla sosyal bilimi bünyesinde bulundurur. Çevre mühendisliği de çevrenin kalitesini her açıdan iyileştirmek için tasarım ve teknolojiye odaklanmaktadır.
Çevre bilimcileri, dünyada gerçekleşen süreçler, alternatif enerji sistemlerinin değerlendirilmesi, çevre kirliliğinin kontrolü ve azaltılması, doğal kaynakların yönetimi ve küresel iklim değişikliğinin etkileri gibi konular üzerine çalışmaktadırlar. Çevre sorunları dahilinde fiziksel, kimyasal ve biyolojik süreçlerin bir etkileşimi neredeyse her zaman bulunur. Çevre bilimcileri, çevre sorunlarının analizine sistematik bir yaklaşım getirmektedirler. Etkin bir çevre bilimcinin temel özellikleri arasında, zaman mekan ilişkileri arasında bağlantılar kurabilme yeteneğinin yanında nicel analiz de yer alır.
Çevre bilimi aşağıda verilen sebepler dolayısıyla 1960'lar ve 1970'ler de önemli ve etkin bir bilimsel araştırma alanı olarak canlanmıştır:
- Karmaşık çevre sorunlarını analiz edebilmek için disiplinler arası bir yaklaşıma duyulan ihtiyaç.
- Soruşturma için özel çevre protokolleri gerektiren temel çevre yasalarının yürürlüğe girmesi.
- Çevre sorunlarının ele alınmasında eyleme geçilmesi gerekliliği üzerine artan halk bilinci.
Bu gelişimi teşvik eden sebepler arasında Rachel Carson'ın bir dönüm noktası olan Sessiz Bahar adlı çevre kitabının yayınlanması ve büyük çevre sorunlarının ses getirmeye başlaması sayılabilir.[3] 1969 Santa Barbara petrol sızıntısı ve Cleveland, Ohio'daki Cuyahoga Nehri'nin -yine 1969'ta- "alev alması" gibi olaylar çevre sorunlarının görünürlüğünün arttırmasına ve bu yeni çalışma alanının ortaya çıkmasına katkıda bulunmuştur.
Terminoloji
Çevre bilimi ve ekoloji yaygın kullanımda genelde birbirlerinin yerine kullanılmaktadır ancak ekoloji teknik olarak sadece canlılar ve canlıların birbirleri ve çevreleriyle ilişkileri üzerine yapılan çalışmaları kapsamaktadır. Ekoloji, çevre biliminin bir alt dalı olarak düşünülebilir. Örneğin kimyasal sorunlar veya halk sağlığı sorunları çevre biliminin kapsamına girerken, ekologların genel olarak üzerine çalıştığı konular değillerdir. Pratikte ekologlar ve diğer çevre bilimcilerin çalışmalarında dikkate değer ortaklıklar bulunur.
Amerikan Ulusal Eğitim İstatistik Merkezi, çevre bilimini bir akademik program olarak şöyle açıklamaktadır:
"Biyoloji, kimya ve fizik ilkelerini çevre kirliliğinin kontrolü ve azaltılması; toplumun doğal çevre ile etkileşimleri; doğal kaynak yönetimi ve fiziksel çevre çalışmalarına uygulamaya odaklanan bir programdır. Biyoloji, kimya, fizik, yer bilimleri, iklimbilim, istatistik ve matematiksel modelleme gibi dersler içermektedir."[4]
Unsurlar
Atmosfer bilimleri
Ana başlık: Atmosfer bilimi
Atmosfer bilimleri Dünya atmosferi ve atmosferin diğer sistemler ile karşılıklı ilişkileri üzerine odaklanır. Atmosfer bilimleri, meteoroloji, sera gazı etkisi, havadaki kirleticilerin atmosferdeki dağılımının modellenmesi,[5][6] gürültü kirliliğine bağlı ses yayılımı olayları ve hatta ışık kirliliği üzerine yapılan çalışmaları kapsayabilir.
Küresel ısınma örneği ele alınırsa, fizikçiler kızılötesi radyasyon iletimi ve atmosfer sirkülasyonu bilgisayar ile modellemesini gerçekleştirirken, kimyagerler atmosferdeki kimyasallar ve reaksiyonlarının envanterini çıkartırlar, biyologlar da bitkiler ve hayvanların karbondioksit akışları üzerine etkilerini incelerler. Meteorologlar ve deniz bilimciler gibi uzmanlar da atmosfer dinamiklerinin anlaşılmasında ilave bir derinlik sağlarlar.
Ekoloji
Ana başlık: Ekoloji
Amerika Ekoloji Topluluğu tarafından belirtildiği üzere, "Ekoloji, insanlar dahil yaşayan tüm canlı organizmaların fiziksel çevreleriyle ilişkilerini incelenmesidir; bitkiler ve hayvanlar arasındaki hayati bağların ve etraflarındaki dünyanın anlaşılması arayışındadır."[7] Ekologlar çevrenin fiziksel karakteristikleri ve canlıların popülasyonu arasındaki ilişkiyi araştırabilir veya iki farklı canlının popülasyonları arasındaki etkileşimi, simbiyotik veya rekabetçi ilişkiler yoluyla araştırabilirler.
Örneğin bir veya birden fazla bozan etken tarafından etkilenmekte olan bir ekolojik sistemin disiplinlerarası analizinde, ilgili birçok çevre bilimi alanı bulunabilir. Endüstriyel gelişimin hava ve su kirliliğiyle belli canlıları etkileyebileceği bir haliç ortamında, biyologlar flora ve faunayı tanımlar, kimyagerler su kirleticilerinin bataklığa taşınımını inceler, fizikçiler hava kirliliği emisyonlarını hesaplar ve jeologlar da bataklık toprağının ve koy çamurlarının anlaşılmasında yardımcı olacaklardır.
Kaynakça
- ^ Eddy, Matthew Daniel (2008). The Language of Mineralogy: John Walker, Chemistry and the Edinburgh Medical School 1750-1800 (İngilizce). Ashgate.
- ^ "Environmental Science". Iowa State University. Erişim tarihi: 12 Haziran 2020.
- ^ Taylor, Paul (20 Haziran 2016). "'Silent Spring' Triggered an Environmental Movement". Permaculture Research Institute. Erişim tarihi: 14 Haziran 2020.
- ^ National Center for Education Statistics (2000). "Classification of Instructional Programs". United States Department of Education, Institute of Education Sciences. Erişim tarihi: 16 Haziran 2020.
- ^ Beychok, M.R (2005). Fundementals Of Stack Gas Dispersion (İngilizce). yazarın yayını. ISBN 0-9644588-0-2. Erişim tarihi: 17 Haziran 2020.
- ^ Turner, D.B. (1994). Workbook of atmospheric dispersion estimates: an introduction to dispersion modeling. CRC Press (İngilizce). ISBN 1-56670-023-X. Erişim tarihi: 17 Haziran 2020.
- ^ "What is ecology?". Ecological Society of America. 2020. Erişim tarihi: 17 Haziran 2020.