Akne
| Akne | |
|---|---|
| Diğer adlar | Acne vulgaris |
 | |
| Ergenlik döneminde 18 yaşında bir erkekte akne vulgaris | |
| Uzmanlık | Dermatoloji, Aile hekimliği  |
| Belirtiler | Komedon, Skar, yağlı cilt |
| Komplikasyon | Anksiyete, azaltılmış benlik saygısı, depresyon |
| Risk faktörü | Genetik |
| Ayırıcı tanı | Folikülit, Rozasea, Hidradenitis suppurativa, Miliaria |
| Tedavi | Yaşam tarzı değişiklikleri, ilaçlar, tıbbi prosedürler |
| İlaç | Azelaik asit, Benzoil peroksit, Salisilik asit, Antibiyotik, İzotretinoin |
| Sıklık | 633 milyon etkilenen (2015) |
Akne (sivilce), yüz, omuzlar, sırt ve göğüsteki yağ bezleriyle ilgili bir deri hastalığı. Fransızca kökenli olduğu belirtilen [1] akne sözcüğü Türkçede sivilce ve sızanak olarak da ifade edilmektedir.[2][3][4][5]
Dünya nüfusunun %9,4'ünü etkileyen, Amerikan Dermatoloji Akademisi'ne (AAD) göre, Amerika Birleşik Devletleri'nde akne en yaygın cilt rahatsızlığıdır.[6]
En çok 14-20 yaşlar arasında görülür ve bu hastalığın tipik belirtileri olan siyah noktalar, sivilceler, gençlerin en hassas döneminde genellikle psikolojik rahatsızlıklara yol açar.
Yağ bezlerinin kanalında bir tıkaç oluşur ve bu tıkacın başı sertleşip siyahlaşır. Bazen, kanal tıkalı olduğu halde, bez, yağ salgılamaya devam eder ve böylece içi yağ dolu bir kist oluşur.
Bu da siyah ya da beyaz renkte noktalara yani tıpta komedon adı verilen pütürlere neden olur.
Genetik yatkınlık, stres, yağlı kozmetik ürünler, hiperandrojenizm, çevresel kirlilik, sağlıksız beslenme risk faktörleri arasında sayılır. Bunlara ek olarak ergenlik veya hamileliğin neden olduğu hormonal değişiklikler, doğum kontrol hapları veya kortikosteroidler gibi bazı ilaçlar ve yanlış akne tedavileri de cilt üzerinde hasara ve bakteriyel durumlara neden olabilir.
Komedon oluştuktan sonra, normalde de cildimizde bulunan propionibacterium acnes adlı bakteri buraya yerleşir ve akne oluşumuna katkıda bulunur.
Tanı
Ana yerleşim yeri yüz olmakla birlikte sırt ve göğüste de görülür. Ana lezyonlar inflamatuar olmayan komedon ve inflamatuar lezyonlar olan papül, püstül, nodül ve kisttir. Kistik ve nodüler lezyonlar iz bırakarak geriler.
Papüller, iltihaplı veya enfekte saç foliküllerinin neden olduğu küçük, kırmızı, kabarık şişliklerdir. Püstüller, uçlarında irin olan küçük kırmızı sivilcelerdir. Nodüller, cildinizin yüzeyinin altında katı, genellikle ağrılı topaklardır. Kistler, cildinizin altında irin içeren ve genellikle ağrılı olan büyük topaklardır.
Tedavisi
Tıbbi tedavi ve Antibiyotik İlaçlar
- Benzoyl peroxide
- Yüz maskeleri
- Antibiyotikler: Eritromisin, klindamisin, tetrasiklin, minosiklin, doksisiklin, azitromisin
- Hormonlar
- Topikal retinoidler: Tretinoin (Retin-A), adapalen (Differin), tazaroten (Tazorac)
- Oral retinoidler: İzotretinoin (ticari isimleri; Roaccutane, Accutane, Amnesteem, Sotret, Claravis, Clarus)
- Anti-inflamatuarlar:
- Kükürtlü sabun ve Zeytinyağlı sabun
- Gül Suyu Tonikleri
- AHA Asitleri İçeren Ürünler: AHA Asitlerinin cilde en büyük faydası cildi ölü deriden arındırır, daha canlı ve sağlıklı cildin ortaya çıkmasına yardımcı olur. Doğrudan kullanılmaz, dermokozmetik ürünlerin içerisinde yer alır. Toplamda bilinen 7 tür AHA asitleri vardır. Bunlar Glikolik Asit, Laktik Asit, Sitrik Asit, Malik Asit, Tartarik Asit, Fitik Asit ve Mandelik Asit. Cilt güneşe hassas hale gelebileceğinden AHA asitleri içeren ürünler sonrasında güneş kremi kullanılması gerekmektedir.
- BHA Asitleri İçeren Ürünler: BHA Asitleri yağlanmaya bağlı oluşan cilt sorunlarına ve ölü derinin oluşması ile birlikte ciltteki pürüzlü görüntünün azalmasına yardımcı olur. BHA asitleri gözeneklere nüfuz ederek gözeneklerin küçülmesine, cildin daha sıkı görünmesine ve gözenek nedenli oluşan cilt yağlanmasını engeller. BHA asit türleri 4 çeşittir. Bunlar Salisilik Asit, Linoleik Asit ve Oleik Asit'tir. Cilt güneşe hassas hale gelebileceğinden BHA asitleri içeren ürünler sonrasında güneş kremi kullanılması gerekmektedir.
- Azelaik Asit İçeren Ürünler: Azelaik asit arpa, çavdar ve buğdayda doğal olarak meydana gelen gözeneklerin derinlerine kadar inerek ciltte peeling etkisi oluşturan bir asittir. Aynı zamanda bakterileri azaltmada ve ciltte oluşan iltihapların geçirilmesinde etkin bir içeriktir. Kızarıkları giderir, akne sonrası oluşan sivilce izlerini geçirir. Aynı zaman pigmentasyon sorunlu renk düzensizliklerini eşitler.
Doğal yöntemler
Kükürtlü sabun ve zeytinyağlı sabun, akne hastalığının tedavisinde doğal yöntemlerdendir ancak doğal yöntemlerin kullanımı bırakıldığında cildinizi eskisinden daha cok akneye maruz bırakabilirsiniz. Bunun nedeni ise cildinizdeki yağ oranının aniden azalması ve dengesizleşmesi sebebiyle gözlenir..[7] Eski Çin Tıbbı'na göre vücutta çıkan sivilcelerin iç organlarla bağlantısına ilişkin birtakım bilgiler vardır.[8]
A Vitamini Tedavisi
A Vitamini içerikli tedaviler hem akne hem de yaşlanma karşıtı cilt sağlığı için birçok cilt problemlerinde tercih edilir. 1980'lerden beri A vitamini akne, sedef, egzama ve yaşlanma karşıtı tedavilerde kullanılıyor olup vitamin yağda çözünen bir vitamindir. A vitamini; görme sisteminin normal fonksiyonları, bağışıklık fonksiyonu, kemik büyümesi, solunum, mide- bağırsak yollarının epitel bütünlüğü için gereklidir. Genellikle, bir antioksidan olarak çalışır.[9] Yukarıda yer alan Retinoidler terimi, A vitamininden türetilen çeşitli bileşiklerdir. Oral Retinoidler doktor tavsiyesi altında kullanılan bu tedavi yöntemi 4 ayda aknenin %95'e kadarında başarı elde etmiş olup yine A vitamini yoğunluklu bir tedavidir.[10] Bununla birlikte A vitamini türevleri ile tedavi, UV kaynaklı hasarı önleyebilir, cildi pürüzsüzleştirir ve hasarlı dokuları onarır. Bu tip her tedavinin alanında uzman, dermatolog onaylı ve takibinde ilerlemesi gerekir.
Kaynakça
- ^ Kubbealtı Lugati
- ^ Pamukkale Üniversitesi İngilizce Sözlük
- ^ Eş ve Yakın Anlamlı Kelimeler Sözlüğü
- ^ Bulmaca Sözlüğü
- ^ Hani Astolin (2019), Türkün Gizlenen Bilgisini Arayan Türk, s. 823
- ^ Tan, J.K.L.; Bhate, K. (Temmuz 2015). "A global perspective on the epidemiology of acne". British Journal of Dermatology (İngilizce). 172: 3-12. doi:10.1111/bjd.13462.
- ^ Fransızca Vikipedi Acné maddesi
- ^ Hep17.com Vücut Sivilceleri ne anlama geliyor? 22 Aralık 2015 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
- ^ Turgut, Uzm Dr Ahu Çiler. "A Vitamini Cilt Sağlığı İçin Neden Önemlidir?". Uzm. Dr. Ahu Çiler Turgut. 19 Haziran 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Haziran 2023.
- ^ Nast, Condé (17 Mart 2020). "The Roaccutane Diaries: I went on the controversial drug as a last resort for my acne, here's what happened month by month". Glamour UK (İngilizce). 19 Haziran 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Haziran 2023.
 | Hastalık ile ilgili bu madde taslak seviyesindedir. Madde içeriğini genişleterek Vikipedi'ye katkı sağlayabilirsiniz. |