Tutanxamon

Tutanxamon (taxtga oʻtirgandagi ismi — Nebxeprura) — Misrda Yangi podsholik davri (18sulola)da mil. av. taxminan 1347—1337-yillarda hukm surgan firʼavn. Firʼavn Amenxotep IV (Exnaton)ning Nefertititsan tugʻilgan 3 qizi Anxesenpaatonga uylangan. Ehtimol Amenxotepning ukasi ham boʻlgan. Tahminan 12 yoshida Tutanxamon (Atonning jonli obrazi degani) nomi bilan taxtga oʻtirib, 20 yoshga toʻlmasdan vafot etgan. Hokimiyat amalda vazir Eye va boshqa amaldorlar qoʻlida boʻlgan. Tutanxamon davrida Exnatonning diniy islohotlari bekor qilingan. Amon kultiga sajda qilish tiklank*ih, T.ning oʻzi T. ismidan voz kechib, firʼavn qarorgohini Exetatondan Fivaga qaytargan.

T.ning shoxlar vodiysidagi maqbarasi 1922-yil ingliz arxeologi G. Karter tomonidan topilgan. Maqbara oʻgʻri-qaroqchilar tomonidan talanmagan. Undan T.ning oltin sarkofagidan tashqari, yosh firʼavn tirikligida yaxshi koʻrgan sanʼat asarlari va uning qurol, buyumlari: oltin niqobi, rafiqasi Anxesenpaatonning tasviri, firʼavn 2 gʻildirakli jang aravasi ustida aks ettirilgan haykalcha, oltin, ganch, qora va qizil yogʻochlardan ishlangan haykalchalar, oʻqyoy, xanjar, quticha, oʻrindiq va boshqa buyumlar topilgan. Bu noyob sanʼat asarlari jahonning koʻpgina mamlakatlarida namoyish etilgan.