Professor at the Institute of Art History, University of Wroclaw. Curator of the Museum of Architecture. Author of the books: "Antinomies of the contemporary sacred architecture" (Wroclaw 2008), "Architecture and deconstruction. The case of Peter Eisenman and Bernard Tschumi” (Wroclaw 2015) and dozens of articles on phenomena of the ancient and modern culture.
Wykład w Muzeum Architektury z dnia 13 lutego 2021 r.
Architektura w filmach science fiction – ut... more Wykład w Muzeum Architektury z dnia 13 lutego 2021 r. Architektura w filmach science fiction – utopie i dystopie
W filmach science fiction zawarto wizje przyszłości, które były jednocześnie refleksją nad osiągnięciami i mankamentami współczesności. W latach 60. XX w. w dziełach kinematografii dominował optymizm i wiara w możliwość nigdy nie kończącego się postępu. Poczynając od lat 70. XX w. w filmach zaczął narastać pesymizm i przekonanie, że przyszłość przyniesie przede wszystkim nasilenie negatywnych zjawisk teraźniejszości. W miejsce optymistycznych utopii zaczęły powstawać filmy reprezentujące pesymistyczne dystopie i ponure prognozy dalszych losów cywilizacji Zachodu.
Wykład „Parc de La Villette w Paryżu w kontekście filozofii chôry” przedstawia filozoficzne dysku... more Wykład „Parc de La Villette w Paryżu w kontekście filozofii chôry” przedstawia filozoficzne dyskusje, jakie towarzyszyły projektowaniu parku w paryskiej dzielnicy La Villette. Na teoretyczne założenia parku złożyły się teksty Bernarda Tschumiego, w których kwestionował on tradycyjne sposoby tworzenia dzieła architektury. Kolejnym etapem włączenia filozofii w proces projektowania parku był cykl dyskusji Petera Eisenmana z Jacquesem Derridą. Głównym tematem tych dyskusji był problem chôry, który podjęty został przez późniejszych komentatorów i wykorzystany do interpretacji parku.
Monumentality and modernity – 2021. International Scientific conference: Superstyles in Architect... more Monumentality and modernity – 2021. International Scientific conference: Superstyles in Architecture. A Search for New Patterns, September 21-22, 2021, Moscow Organizer/Project Monitor: Irina Olegovna Bembel, Art History PhD, chief editor of the journal “Kapitel”, NIITAG senior staff scientist
Życie w dużych miastach XXI wieku przyniosło niedogodności, które budzą narastającą krytykę. Odpo... more Życie w dużych miastach XXI wieku przyniosło niedogodności, które budzą narastającą krytykę. Odpowiedzią na głosy krytyczne są projekty obiektów uwzględniające mniejsze zużycie energii czy większy związek z naturalnym środowiskiem. Przegląd dzieł architektury, które realizują postulaty ekologów wskazuje, że eksperymentalne dzieła są obecnie trudne do szybkiego upowszechnienia.
Tło i powierzchnia obrazu. Studia z teorii i historii badań nad sztuką, tom 3, Poznań, 2022
Krytycy sztuki zainteresowali się powierzchnią obrazu w związku ze specyficznym jej użyciem przez... more Krytycy sztuki zainteresowali się powierzchnią obrazu w związku ze specyficznym jej użyciem przez malarzy takich jak Jackson Pollock. Teoria Clementa Greenberga zakładała, że malarstwo abstrakcyjne posługiwało się powierzchnią obrazu w sposób odmienny od malarstwa wcześniejszych czasów. Krytyka poglądów Greenberga wykazała, że jego tezy zależne są od przekonań Hegla o logicznym rozwoju dziejów. Poglądy na temat powierzchni obrazu oparte były ponadto o założenie, iż jest ona bardziej zjawiskiem niż bytem. W doświadczaniu efektów powierzchni obrazu miały mieć udział pierwotne siły stanowiące podstawę istnienia świata. Zgodnie z tym założeniem funkcjonowanie dzieła sztuki tworzy wydarzenie w egzystencji jednostki, w którym w sposób szczególny doświadcza ona swego istnienia. Wszelkie tego rodzaju sugestie krytyków sztuki, jej historyków czy filozofów na temat sposobów funkcjonowania dzieła są jednak przede wszystkim treściami literackimi. Nie można precyzyjnie odpowiedzieć na pytanie czy są one prawdziwe ani w jakim zakresie przejawiają się w nich problemy moralne i polityczne czasów, w jakich powstały.
Książka Cień Boga w ogrodzie filozofa. Parc de La Villette w Paryżu w kontekście filozofii chôry ... more Książka Cień Boga w ogrodzie filozofa. Parc de La Villette w Paryżu w kontekście filozofii chôry przedstawia dyskusje filozoficzne, jakie towarzyszyły projektowaniu rozległego parku w paryskiej dzielnicy La Villette. Zrąb założeń teoretycznych parku stanowiły teksty Bernarda Tschumiego, w których kwestionował on tradycyjne sposoby tworzenia dzieła architektury, postulując w zamian zastosowanie długiego szeregu negacji porównywalnych z objawami kryzysu metafizyki charakterystycznego dla współczesnej filozofii. Nie jest zatem przypadkiem, że w publikacji zawierającej tekst teoretyczny Tschumiego na temat Parku de La Villette znalazł się też esej Jacques’a Derridy rozwijający niektóre z koncepcji projektanta parku. Kolejnym etapem włączania filozofii w proces projektowania założenia był cykl dyskusji Petera Eisenmana z Derridą, które całkowicie przeniosły tworzenie parku w świat myśli, bez akcentowania potrzeby ich realizacji w rzeczywistości materialnej. Głównym tematem tych dyskusji był problem chôry, podjęty przez późniejszych komentatorów i wykorzystany do interpretacji parku jako dzieła, w którym przejawia się filozofia początku odnosząca się do spraw polityki, moralności i religii. Park został zatem zinterpretowany jako przestrzeń inwencji w zakresie tworzenia nowych zasad funkcjonowania wspólnoty i demokracji. Myślenie o przyszłości politycznej może jednak przekraczać horyzont zwykłych oczekiwań. Chociaż poglądy filozoficzne zawsze złączone były z problemami współczesności, a metafizyka niekiedy splatała się z bieżącą polityką, to zarazem do obyczajów filozofii należało także przekraczanie horyzontów i refleksja o całkowitej Inności i Niemożliwości. Rozważania na ich temat przesunęły dyskusję w stronę tradycji teologii apofatycznej i współczesnych dociekań dotyczących wiary i religii. Parc de La Villette zyskał wtedy nowe postsekularne znaczenia, które umożliwiają przypisanie mu funkcji świątyni Inności (L’Autre) i Niemożliwości (Impossible
[in:] Paragone. Pasaże sztuki, Studia ofiarowane Profesorowi Lechosławowi Lameńskiemu, red. Elżbieta Błotnicka-Mazur, Anna Dzierżyc-Horniak, Magdalena Howorus-Czajka, Lublin 2020, s. 267-296
Pomniki występowały w kulturach starożytnego Bliskiego Wschodu w różnorodnych formach i funkcjach... more Pomniki występowały w kulturach starożytnego Bliskiego Wschodu w różnorodnych formach i funkcjach. Nawet w najstarszych kulturach znajdowały zastosowanie monumenty o formach figuralnych (jak posągi), w postaci obrobionych geometrycznie kamieni (jak stele, obeliski czy piramidy), ale także jako dzieła architektury (jak tzw. twierdza Sargona). Funkcje, jakie spełniały dzieła pomnikowe, były wielorakie, bowiem upamiętnianiu czy uwiecznianiu, zatem funkcjom podstawowym, towarzyszyły funkcje kształtowania zbiorowego wyobrażenia o początku pewnego okresu historycznego, wskazywania na pochodzenie władzy czy podsumowywania długotrwałych doświadczeń prawnych. Niektóre formy i motywy ikonograficzne jeszcze z okresu predynastycznego Egiptu utrwaliły się w późniejszych epokach, następnie przeniesione zostały do sztuki europejskiej i przetrwały tam aż do końca czasów nowożytnych.
Intensive relations between philosophical deconstruction and architecture, which were present in ... more Intensive relations between philosophical deconstruction and architecture, which were present in the late 1980s and early 1990s, belong to the past and therefore may be described from a greater than before distance. Within these relations three basic variations can be distinguished: the first one, in which philosophy of deconstruction deals with architectural terms but does not interfere with real architecture, the second one, in which a collaboration between Jacques Derrida and a group of architects interested in his concepts is commenced, and the third one, in which completed or only designed objects or new concepts of deconstruction created by architects gain their supremacy over philosophy. The following book analyses these three possible ways, first of all with the reference to Peter Eisenman and Bernard Tschumi.
Review of:
Marianna Charitonidou, Drawing and Experiencing Architecture: The Evolving Significa... more Review of: Marianna Charitonidou, Drawing and Experiencing Architecture: The Evolving Significance of City's Inhabitants in the 20th Century, Transcript Verlag, Bielefeld 2022.
„Quart. Kwartalnik Instytutu Historii Sztuki Uniwersytetu Wrocławskiego” 2023, nr 2-3(68-69), s. 130-137, 2023
The term “style” was associated with the periodization of art and architecture in Johann Joachim ... more The term “style” was associated with the periodization of art and architecture in Johann Joachim Winckelmann’s work Geschichte der Kunst des Alterthums (1764). Despite the passage of time, many elements of Winckelmann’s theory in hidden form remained valid in the following epochs. The influence of Georg Wilhelm Friedrich Hegel’s philosophy led to the belief that the circumstances of the creation of a work of art affect its forms and contents. This view was argued by art historians in the late 1960s. Criticism of historicism in humanistic research was initially carried out under the influence of the philosophy of science of Karl Raimund Popper. At that time, the beliefs about the existence of ideological values of subsequent epochs that determine the forms and content of works of art were rejected. Another form of criticism of historicism stemmed from the philosophy of Hans-Georg Gadamer, who recognized that a work of art actualizes the message of tradition in contact with the viewer. A critique of historicism in architecture, based on Popper, can be found in the work of David Watkin. The errors in the historiography of modernist architecture were characterized by Panayotis Tournikiotis. He showed contradictions in the definition of avant-garde modernism that occurred in the first two generations of his historians. Today, however, the concepts of styles still contain threads of thought reaching back to Winckelmann and Hegel. The basic feature of the functioning of contemporary styles in architecture is their historicism reaching beyond history, and therefore not so much imitation of old forms, but rather a critical examination of the intellectual foundations of architecture.
„Teka Komisji Urbanistyki i Architektury Oddziału PAN w Krakowie” Kraków 2022, vol. L, s. 357-379.
A collection of nine letters from the Catholic theologian Romano Guardini to his friend Fr. Josef... more A collection of nine letters from the Catholic theologian Romano Guardini to his friend Fr. Josef Weiger was published in 1927. In Mies van der Rohe's library of several hundred items, it was a book that he used to formulate the basic principles of his own architecture. The aim of the article is to present the content of Guardini's book and its influence on the views and work of Mies van der Rohe. The architect's insightful monographs, especially the book by Fritz Neumeyer, accurately document the relationship between the theologian's statements and attempts to adapt them to the theory of architecture. The more recent analysis of these relationships presented in the article leads to the conclusion that Mies van der Rohe set himself the task of finding a pure spirit in the world of pure abstractions. His creative involvement was a form of contemplating and developing forces which, although contained in nature or technology, can also be considered transcendent.
„Konteksty. Polska Sztuka Ludowa” 2022, nr 3 (338), s. 78-83., 2022
Wszelka metafizyka jest niemożliwa do pomyślenia bez swych niemal równoczesnych negacji , jednak ... more Wszelka metafizyka jest niemożliwa do pomyślenia bez swych niemal równoczesnych negacji , jednak filozofia Maurice’a Merleau-Ponty’ego (1908-1961) jest częścią nurtu, w którym krytyka podstawowych założeń myślowych prowadzona była z pełnym rozmysłem i wolą stworzenia nowych interpretacji podstawowych pojęć filozoficznych, w tym zwłaszcza pojęcia bytu. Przypadek filozofii Merleau-Ponty’ego wskazuje na jeszcze jedną możliwość: silna polemika z określoną tradycją metafizyczną, a taką była właśnie myśl tego filozofa, w wielu szczegółach powtarza podejścia, które kwestionuje a ostatecznie tworzy koncepcje kreujące nową metafizykę opartą o nieprzekonujące założenia. Siła tej filozofii zawarta jest w jej słabościach: zastosowane negacje, chociaż uwikłane w powtórzenia stanowisk, które krytykowały, pozostawiły jednak ślad w historii myśli a nieukończone wywody otworzyły nowe możliwości rozwiązywania problemów, które nie zostały w niej rozwiązane.
Cities played a major role in human civilization, but there have been major changes in their form... more Cities played a major role in human civilization, but there have been major changes in their forms. Throughout their long history, they have exhibited characteristics that contradict each other. Historians, noticing the differences in the properties of cities, pointed to their many types. The decisive division assumed that "oriental" cities are ruled by autocratic regimes, while "western" cities are liberal and democratic. This kind of division was often questioned, especially because it seemed that liberal-democratic systems had finally dominated world politics in the late 20 th century. The turn of the 21 st century showed that such predictions were not correct. Rem Koolhaas' theory of Generic Cities demonstrates that there has been an unexpected change and that city forms in which Western culture values are irrelevant are now gaining importance.
„Quart. Kwartalnik Instytutu Historii Sztuki Uniwersytetu Wrocławskiego” , 2022
Underwater cities of the 20th and 21st c.: between utopia, experiment and commercial proposal
The... more Underwater cities of the 20th and 21st c.: between utopia, experiment and commercial proposal The projects of underwater cities in the second half of the 20th and the beginning of the 21st c. represent changes in the world of ideas and technical capabilities of that time. Optimism and competition between great powers and political systems dominated in the 1960s. The designs of this period were characterized by faith in the unlimited possibilities of civilization development. In later years, the development of science and technical capabilities had an impact on the courage of projects. Towards the end of the 20th c., environmental protection problems began to be included in projects. At that time, the calculation of possible profits turned out to be the decisive factor in the implementation of the projects.
Wykład w Muzeum Architektury z dnia 13 lutego 2021 r.
Architektura w filmach science fiction – ut... more Wykład w Muzeum Architektury z dnia 13 lutego 2021 r. Architektura w filmach science fiction – utopie i dystopie
W filmach science fiction zawarto wizje przyszłości, które były jednocześnie refleksją nad osiągnięciami i mankamentami współczesności. W latach 60. XX w. w dziełach kinematografii dominował optymizm i wiara w możliwość nigdy nie kończącego się postępu. Poczynając od lat 70. XX w. w filmach zaczął narastać pesymizm i przekonanie, że przyszłość przyniesie przede wszystkim nasilenie negatywnych zjawisk teraźniejszości. W miejsce optymistycznych utopii zaczęły powstawać filmy reprezentujące pesymistyczne dystopie i ponure prognozy dalszych losów cywilizacji Zachodu.
Wykład „Parc de La Villette w Paryżu w kontekście filozofii chôry” przedstawia filozoficzne dysku... more Wykład „Parc de La Villette w Paryżu w kontekście filozofii chôry” przedstawia filozoficzne dyskusje, jakie towarzyszyły projektowaniu parku w paryskiej dzielnicy La Villette. Na teoretyczne założenia parku złożyły się teksty Bernarda Tschumiego, w których kwestionował on tradycyjne sposoby tworzenia dzieła architektury. Kolejnym etapem włączenia filozofii w proces projektowania parku był cykl dyskusji Petera Eisenmana z Jacquesem Derridą. Głównym tematem tych dyskusji był problem chôry, który podjęty został przez późniejszych komentatorów i wykorzystany do interpretacji parku.
Monumentality and modernity – 2021. International Scientific conference: Superstyles in Architect... more Monumentality and modernity – 2021. International Scientific conference: Superstyles in Architecture. A Search for New Patterns, September 21-22, 2021, Moscow Organizer/Project Monitor: Irina Olegovna Bembel, Art History PhD, chief editor of the journal “Kapitel”, NIITAG senior staff scientist
Życie w dużych miastach XXI wieku przyniosło niedogodności, które budzą narastającą krytykę. Odpo... more Życie w dużych miastach XXI wieku przyniosło niedogodności, które budzą narastającą krytykę. Odpowiedzią na głosy krytyczne są projekty obiektów uwzględniające mniejsze zużycie energii czy większy związek z naturalnym środowiskiem. Przegląd dzieł architektury, które realizują postulaty ekologów wskazuje, że eksperymentalne dzieła są obecnie trudne do szybkiego upowszechnienia.
Tło i powierzchnia obrazu. Studia z teorii i historii badań nad sztuką, tom 3, Poznań, 2022
Krytycy sztuki zainteresowali się powierzchnią obrazu w związku ze specyficznym jej użyciem przez... more Krytycy sztuki zainteresowali się powierzchnią obrazu w związku ze specyficznym jej użyciem przez malarzy takich jak Jackson Pollock. Teoria Clementa Greenberga zakładała, że malarstwo abstrakcyjne posługiwało się powierzchnią obrazu w sposób odmienny od malarstwa wcześniejszych czasów. Krytyka poglądów Greenberga wykazała, że jego tezy zależne są od przekonań Hegla o logicznym rozwoju dziejów. Poglądy na temat powierzchni obrazu oparte były ponadto o założenie, iż jest ona bardziej zjawiskiem niż bytem. W doświadczaniu efektów powierzchni obrazu miały mieć udział pierwotne siły stanowiące podstawę istnienia świata. Zgodnie z tym założeniem funkcjonowanie dzieła sztuki tworzy wydarzenie w egzystencji jednostki, w którym w sposób szczególny doświadcza ona swego istnienia. Wszelkie tego rodzaju sugestie krytyków sztuki, jej historyków czy filozofów na temat sposobów funkcjonowania dzieła są jednak przede wszystkim treściami literackimi. Nie można precyzyjnie odpowiedzieć na pytanie czy są one prawdziwe ani w jakim zakresie przejawiają się w nich problemy moralne i polityczne czasów, w jakich powstały.
Książka Cień Boga w ogrodzie filozofa. Parc de La Villette w Paryżu w kontekście filozofii chôry ... more Książka Cień Boga w ogrodzie filozofa. Parc de La Villette w Paryżu w kontekście filozofii chôry przedstawia dyskusje filozoficzne, jakie towarzyszyły projektowaniu rozległego parku w paryskiej dzielnicy La Villette. Zrąb założeń teoretycznych parku stanowiły teksty Bernarda Tschumiego, w których kwestionował on tradycyjne sposoby tworzenia dzieła architektury, postulując w zamian zastosowanie długiego szeregu negacji porównywalnych z objawami kryzysu metafizyki charakterystycznego dla współczesnej filozofii. Nie jest zatem przypadkiem, że w publikacji zawierającej tekst teoretyczny Tschumiego na temat Parku de La Villette znalazł się też esej Jacques’a Derridy rozwijający niektóre z koncepcji projektanta parku. Kolejnym etapem włączania filozofii w proces projektowania założenia był cykl dyskusji Petera Eisenmana z Derridą, które całkowicie przeniosły tworzenie parku w świat myśli, bez akcentowania potrzeby ich realizacji w rzeczywistości materialnej. Głównym tematem tych dyskusji był problem chôry, podjęty przez późniejszych komentatorów i wykorzystany do interpretacji parku jako dzieła, w którym przejawia się filozofia początku odnosząca się do spraw polityki, moralności i religii. Park został zatem zinterpretowany jako przestrzeń inwencji w zakresie tworzenia nowych zasad funkcjonowania wspólnoty i demokracji. Myślenie o przyszłości politycznej może jednak przekraczać horyzont zwykłych oczekiwań. Chociaż poglądy filozoficzne zawsze złączone były z problemami współczesności, a metafizyka niekiedy splatała się z bieżącą polityką, to zarazem do obyczajów filozofii należało także przekraczanie horyzontów i refleksja o całkowitej Inności i Niemożliwości. Rozważania na ich temat przesunęły dyskusję w stronę tradycji teologii apofatycznej i współczesnych dociekań dotyczących wiary i religii. Parc de La Villette zyskał wtedy nowe postsekularne znaczenia, które umożliwiają przypisanie mu funkcji świątyni Inności (L’Autre) i Niemożliwości (Impossible
[in:] Paragone. Pasaże sztuki, Studia ofiarowane Profesorowi Lechosławowi Lameńskiemu, red. Elżbieta Błotnicka-Mazur, Anna Dzierżyc-Horniak, Magdalena Howorus-Czajka, Lublin 2020, s. 267-296
Pomniki występowały w kulturach starożytnego Bliskiego Wschodu w różnorodnych formach i funkcjach... more Pomniki występowały w kulturach starożytnego Bliskiego Wschodu w różnorodnych formach i funkcjach. Nawet w najstarszych kulturach znajdowały zastosowanie monumenty o formach figuralnych (jak posągi), w postaci obrobionych geometrycznie kamieni (jak stele, obeliski czy piramidy), ale także jako dzieła architektury (jak tzw. twierdza Sargona). Funkcje, jakie spełniały dzieła pomnikowe, były wielorakie, bowiem upamiętnianiu czy uwiecznianiu, zatem funkcjom podstawowym, towarzyszyły funkcje kształtowania zbiorowego wyobrażenia o początku pewnego okresu historycznego, wskazywania na pochodzenie władzy czy podsumowywania długotrwałych doświadczeń prawnych. Niektóre formy i motywy ikonograficzne jeszcze z okresu predynastycznego Egiptu utrwaliły się w późniejszych epokach, następnie przeniesione zostały do sztuki europejskiej i przetrwały tam aż do końca czasów nowożytnych.
Intensive relations between philosophical deconstruction and architecture, which were present in ... more Intensive relations between philosophical deconstruction and architecture, which were present in the late 1980s and early 1990s, belong to the past and therefore may be described from a greater than before distance. Within these relations three basic variations can be distinguished: the first one, in which philosophy of deconstruction deals with architectural terms but does not interfere with real architecture, the second one, in which a collaboration between Jacques Derrida and a group of architects interested in his concepts is commenced, and the third one, in which completed or only designed objects or new concepts of deconstruction created by architects gain their supremacy over philosophy. The following book analyses these three possible ways, first of all with the reference to Peter Eisenman and Bernard Tschumi.
Review of:
Marianna Charitonidou, Drawing and Experiencing Architecture: The Evolving Significa... more Review of: Marianna Charitonidou, Drawing and Experiencing Architecture: The Evolving Significance of City's Inhabitants in the 20th Century, Transcript Verlag, Bielefeld 2022.
„Quart. Kwartalnik Instytutu Historii Sztuki Uniwersytetu Wrocławskiego” 2023, nr 2-3(68-69), s. 130-137, 2023
The term “style” was associated with the periodization of art and architecture in Johann Joachim ... more The term “style” was associated with the periodization of art and architecture in Johann Joachim Winckelmann’s work Geschichte der Kunst des Alterthums (1764). Despite the passage of time, many elements of Winckelmann’s theory in hidden form remained valid in the following epochs. The influence of Georg Wilhelm Friedrich Hegel’s philosophy led to the belief that the circumstances of the creation of a work of art affect its forms and contents. This view was argued by art historians in the late 1960s. Criticism of historicism in humanistic research was initially carried out under the influence of the philosophy of science of Karl Raimund Popper. At that time, the beliefs about the existence of ideological values of subsequent epochs that determine the forms and content of works of art were rejected. Another form of criticism of historicism stemmed from the philosophy of Hans-Georg Gadamer, who recognized that a work of art actualizes the message of tradition in contact with the viewer. A critique of historicism in architecture, based on Popper, can be found in the work of David Watkin. The errors in the historiography of modernist architecture were characterized by Panayotis Tournikiotis. He showed contradictions in the definition of avant-garde modernism that occurred in the first two generations of his historians. Today, however, the concepts of styles still contain threads of thought reaching back to Winckelmann and Hegel. The basic feature of the functioning of contemporary styles in architecture is their historicism reaching beyond history, and therefore not so much imitation of old forms, but rather a critical examination of the intellectual foundations of architecture.
„Teka Komisji Urbanistyki i Architektury Oddziału PAN w Krakowie” Kraków 2022, vol. L, s. 357-379.
A collection of nine letters from the Catholic theologian Romano Guardini to his friend Fr. Josef... more A collection of nine letters from the Catholic theologian Romano Guardini to his friend Fr. Josef Weiger was published in 1927. In Mies van der Rohe's library of several hundred items, it was a book that he used to formulate the basic principles of his own architecture. The aim of the article is to present the content of Guardini's book and its influence on the views and work of Mies van der Rohe. The architect's insightful monographs, especially the book by Fritz Neumeyer, accurately document the relationship between the theologian's statements and attempts to adapt them to the theory of architecture. The more recent analysis of these relationships presented in the article leads to the conclusion that Mies van der Rohe set himself the task of finding a pure spirit in the world of pure abstractions. His creative involvement was a form of contemplating and developing forces which, although contained in nature or technology, can also be considered transcendent.
„Konteksty. Polska Sztuka Ludowa” 2022, nr 3 (338), s. 78-83., 2022
Wszelka metafizyka jest niemożliwa do pomyślenia bez swych niemal równoczesnych negacji , jednak ... more Wszelka metafizyka jest niemożliwa do pomyślenia bez swych niemal równoczesnych negacji , jednak filozofia Maurice’a Merleau-Ponty’ego (1908-1961) jest częścią nurtu, w którym krytyka podstawowych założeń myślowych prowadzona była z pełnym rozmysłem i wolą stworzenia nowych interpretacji podstawowych pojęć filozoficznych, w tym zwłaszcza pojęcia bytu. Przypadek filozofii Merleau-Ponty’ego wskazuje na jeszcze jedną możliwość: silna polemika z określoną tradycją metafizyczną, a taką była właśnie myśl tego filozofa, w wielu szczegółach powtarza podejścia, które kwestionuje a ostatecznie tworzy koncepcje kreujące nową metafizykę opartą o nieprzekonujące założenia. Siła tej filozofii zawarta jest w jej słabościach: zastosowane negacje, chociaż uwikłane w powtórzenia stanowisk, które krytykowały, pozostawiły jednak ślad w historii myśli a nieukończone wywody otworzyły nowe możliwości rozwiązywania problemów, które nie zostały w niej rozwiązane.
Cities played a major role in human civilization, but there have been major changes in their form... more Cities played a major role in human civilization, but there have been major changes in their forms. Throughout their long history, they have exhibited characteristics that contradict each other. Historians, noticing the differences in the properties of cities, pointed to their many types. The decisive division assumed that "oriental" cities are ruled by autocratic regimes, while "western" cities are liberal and democratic. This kind of division was often questioned, especially because it seemed that liberal-democratic systems had finally dominated world politics in the late 20 th century. The turn of the 21 st century showed that such predictions were not correct. Rem Koolhaas' theory of Generic Cities demonstrates that there has been an unexpected change and that city forms in which Western culture values are irrelevant are now gaining importance.
„Quart. Kwartalnik Instytutu Historii Sztuki Uniwersytetu Wrocławskiego” , 2022
Underwater cities of the 20th and 21st c.: between utopia, experiment and commercial proposal
The... more Underwater cities of the 20th and 21st c.: between utopia, experiment and commercial proposal The projects of underwater cities in the second half of the 20th and the beginning of the 21st c. represent changes in the world of ideas and technical capabilities of that time. Optimism and competition between great powers and political systems dominated in the 1960s. The designs of this period were characterized by faith in the unlimited possibilities of civilization development. In later years, the development of science and technical capabilities had an impact on the courage of projects. Towards the end of the 20th c., environmental protection problems began to be included in projects. At that time, the calculation of possible profits turned out to be the decisive factor in the implementation of the projects.
The history of sacral buildings in Lower and Upper Silesia in the period after the end of World W... more The history of sacral buildings in Lower and Upper Silesia in the period after the end of World War II begins with the reconstruction of the Gothic cathedral in Wroclaw, destroyed during the siege of Wrocław by the Red Army in spring 1945. The renovation of the cathedral in 1946-1949, took place during conditions of the Communist Party's struggle to gain full political power and striving to weaken the role of the Church. In 1951, state authorities interfered in the structure of the Church through election of a person submissive to the new state system as vicar general. Consecration of the restored cathedral of St. John the Baptist in 1951 was therefore held during the intensification of communist terror and now can also be considered as part of the collective memory of the times of Stalinism. All important works of sacred architecture built in later times were associated with political events in Poland in a similar way. After October 1956, when the first phase of liberalization of the socialist system came to an end, the authorities initially issued permits to build new churches, and soon returned to their vision of building a completely secular society. The plans for establishing new churches were treated as inciting the backward masses against the modern state. Clergymen building churches were arrested under false allegations and even when they succeeded in completing the erected objects, part of their ideological content is the memory of the persecution of their builders (Chorzów: the church of St. Florian and the church of the Holy Spirit). The next waves of building new churches took place after the tragic events of December 1976 (the church in Siechnice near Wrocław, the Holy Spirit in Wrocław), after the wave of protests in June 1976 (the church at the Millennium housing estate in Katowice), after the Solidarity revolution in August 1980 (church in the Popowice estate in Wrocław). After the declaration of martial law in December 1981, military commissioners sought to avoid social tensions and massively granted permits to erect thousands of sacral buildings throughout Poland. A characteristic feature of this period is the church of St. Barbara in Giszowiec - Katowice district. When the parliamentary and political system in Poland changed in June 1989, most of the needs in the sphere of sacral architecture had been met. The history of subsequent periods of building new churches, which have always been rooted in tragic historical events, is closed by the Church of Christ the Redeemer of the World, the first in half a century without a cultural link to political events in Poland.
„Miejsce: Studia nad Sztuką i Architekturą Polską XX i XXI wieku” 2021, nr 7
The „Athens Charter” is a document that exists in several versions and none of them should be ign... more The „Athens Charter” is a document that exists in several versions and none of them should be ignored. Learning about the differences between these versions provides knowledge about important controversies in the group of participants in the IV CIAM Congress. The analysis of discussions in the period preceding the IV Congress shows that some CIAM members were not convinced by Le Corbusier's vision of building towers among park spaces and did not share this architect's contempt for the traditional form of urban development. Balanced position in the final version of the „Findings” (Constatations/Feststellungen) undertaken at the congress and reinforced in the publication „The Ahens Charter” by Le Corbusier in 1943 gained different interpretations in the construction practice. Some planners limited themselves to building one tower in the new housing estate and intended it for the poorer or lonely. It was supposed to be a clear margin in larger built-up areas. Much more often, however, other extreme solutions were used and large housing estates based entirely on high-rise buildings were built. Only this one example shows that the practical application of the principles of the charter was subject to modifications depending on specific economic, political or psychological conditions. It is yet an undeniable fact that for many residents of modernist housing estates, living in high-rise buildings was the realization of their aspirations. A study of the circumstances in which the congress on the steam ship was prepared shows that the CIAM environment was only one of many organisations representing architects and urban planners in the first half of the 20th century. It was not decisive and was also contested by some more leftist architects (such as André Lurçat) or artists (such as Karel Teige), for whom even Le Corbusier's proposals had a „bourgeois” character. All foreign designers working in the USSR during the preparation of the Congress abandoned their loyalty to modernism in a situation where the aesthetic preferences of the „working people of cities and villages” became identical the views of Stalin and his immediate circle . For these very reasons the congress was boycotted by the „May's Brigade”. The retreat from the avant-garde in the West and East coincided with the rise of right-wing dictatorships in the West and the change in the form of communism in the USSR. The Second World War period permanently dispersed the internationally of architects, although after the end of the war their ideas gained in importance. The need to quickly rebuild Europe's raids-damaged cities, industrial development and the general economic boom have all contributed to hasty urbanisation processes, in which radical views have become very important. A founding member of the CIAM, André Lurçat, who from 1934 to 1937 worked in the USSR and represented communist views, after the war became one of the most important advisors to the French Ministry of Reconstruction and Urban Development (Ministère de la Reconstruction et de l'Urbanisme). Situations in which advocates of avant-garde modernism took up key positions in urban institutions took place in many European countries, including Poland. The problems resulting from accelerated development of cities could be solved both by maintaining the continuity of their historical development and by using radical healing measures. The extremist solutions proposed by the CIAM modernist community had value as an element of theoretical discussions and a projection of the future. In specific variations, such as the Voisin plan or the Korn and Samuel's plan, they were almost utopian and in the case of Le Corbusier's idea also authoritarian. In social life, however, the inclinations to authoritarianism are probably greater than the willingness to record them in historiography. Adopting political or urban solutions in which the significance of individual freedom is diminished should not be surprising, and totalitarian fantasies are not only a product of individuals or groups, but also an expression of collective will. In mass societies, freedom is less necessary than meeting the demands of everyday life. There are probably many reasons that have influenced the identity of collective aspirations for rational organization of political life and excessive rationality in urban planning. Urban planners were never only utopians, politicians were never only autocrats, and democratic solutions established in the law prompt to take into account less rational factors in social creation. Urban plans that maintained the continuity of city development and protected its peculiarities developed simultaneously with radically modernist plans, and over time they also gained their doctrinal formulas. The revolutionary manifestos of the 1930s have now found a counterbalance in the conservative doctrines represented by the so-called new urbanism, the writings of Leon Krier and many other neo-traditionalist theorists. However, in relation to the number of new towns still under construction with modernist features, the number of settlements with conservative character is much smaller. They are also not devoid of shortcomings. Considering the current state of urban planning, it should be assumed that a modernist city is not a result of the spirit of modernity, nor of individual or group doctrines, but rather an economically and socially simple solution to the needs of collective life in a civilization saturated with the values of rationalism and the cult of science and technology.
Quart. Kwartalnik Instytutu Historii Sztuki Uniwersytetu Wrocławskiego” 2021, nr 4, s. 130-153
Leon Podsiadly, while teaching sculpture at the Academy of Art and Design in Wroclaw, educated ma... more Leon Podsiadly, while teaching sculpture at the Academy of Art and Design in Wroclaw, educated many students, a large number of whom achieved considerable artistic success. The creation of an atmosphere enabling the development of individual talents proved to be an exceptionally apt choice of educational path. The artists of the master’s circle both created great public monuments and expanded the concept of sculpture in unexpected directions.
Teka Komisji Urbanistyki i Architektury Oddziału PAN w Krakowie, nr 50, s. 357-379, 2022
A collection of nine letters from the Catholic theologian Romano Guardini to his friend Fr. Josef... more A collection of nine letters from the Catholic theologian Romano Guardini to his friend Fr. Josef Weiger was published in 1927. In Ludwig Mies van der Rohe's library of several hundred items, it was a book that he used to formulate the basic principles of his own architecture. The aim of the paper is to present the content of Guardini's book and its influence on the views and work of Mies van der Rohe. The architect's insightful monographs, especially the book by Fritz Neumeyer, accurately document the relationship between the theologian's statements and attempts to adapt them to the theory of architecture. The more recent analysis of these relationships presented in the article leads to the conclusion that Mies van der Rohe set himself the task of finding a pure spirit in the world of pure abstractions. His creative involvement was a form of contemplating and developing forces which, although contained in nature or technology, can also be considered transcendent.
Pomniki występowały w kulturach starożytnego Bliskiego Wschodu w różnorodnych formach i funkcjach... more Pomniki występowały w kulturach starożytnego Bliskiego Wschodu w różnorodnych formach i funkcjach. Nawet w najstarszych kulturach znajdowały zastosowanie monumenty o formach figuralnych (jak posągi), w postaci obrobionych geometrycznie kamieni (jak stele, obeliski czy piramidy), ale także jako dzieła architektury (jak tzw. twierdza Sargona). Funkcje, jakie spełniały dzieła pomnikowe, były wielorakie, bowiem upamiętnianiu czy uwiecznianiu, zatem funkcjom podstawowym, towarzyszyły funkcje kształtowania zbiorowego wyobrażenia o początku pewnego okresu historycznego, wskazywania na pochodzenie władzy czy podsumowywania długotrwałych doświadczeń prawnych. Niektóre formy i motywy ikonograficzne jeszcze z okresu predynastycznego Egiptu utrwaliły się w późniejszych epokach, następnie przeniesione zostały do sztuki europejskiej i przetrwały tam aż do końca czasów nowożytnych.
An analysis of the early works of Peter Eisenman and Bernard Tschumi and their relationship with ... more An analysis of the early works of Peter Eisenman and Bernard Tschumi and their relationship with the philosophy of deconstruction.
Projekt Parcu de La Villette autorstwa Bernarda Tschumiego wygrał w konkursie i został zrealizowa... more Projekt Parcu de La Villette autorstwa Bernarda Tschumiego wygrał w konkursie i został zrealizowany dzięki atmosferze politycznej, jaka towarzyszyła zwycięstwu lewicowego kandydata w wyborach prezydenckich we Francji w roku 1981. Korekta programu politycznego Françoisa Mitteranda i zastąpienie radykalnych reform budowaniem prestiżowych obiektów architektonicznych i założeń urbanistycznych w stolicy Francji dało Tschumiemu unikatową szansę na urzeczywistnienie pomysłów, które polemizowały z tradycyjnymi formami życia społecznego, kwestionowały podstawowe zasady architektury i włączały dzieło architektury w obręb filozoficznych sporów wokół zagadnień metafizyki. Teoretyczne założenia Tschumiego wysunięte podczas projektowania Parcu de La Villette wydobywały zagadnienia konfliktowości głównych składników projektu i sugerowały, iż nasilanie różnic jest analogiczne do wykreowanego przez Derridę pojęcia différance. Ten właśnie filozof w specjalnym komentarzu do projektu Derridy wprowadził ponadto pojęcie maintenant, które miało na celu wykazanie, że polemiczne skłonności architekta pozostają w skrywanej przez niego równowadze z inklinacjami do afirmacji zasad architektury. Podczas dyskusji między Derridą a Peterem Eisenmanem, który miał mieć udział w projektowaniu paryskiego parku, wysunięto ponadto pojęcie chôra, które w trakcie debaty doprowadziło do dodatkowego wymieszania problemów architektury i filozofii.
Uploads
Videos by Cezary Wąs
Architektura w filmach science fiction – utopie i dystopie
W filmach science fiction zawarto wizje przyszłości, które były jednocześnie refleksją nad osiągnięciami i mankamentami współczesności. W latach 60. XX w. w dziełach kinematografii dominował optymizm i wiara w możliwość nigdy nie kończącego się postępu. Poczynając od lat 70. XX w. w filmach zaczął narastać pesymizm i przekonanie, że przyszłość przyniesie przede wszystkim nasilenie negatywnych zjawisk teraźniejszości. W miejsce optymistycznych utopii zaczęły powstawać filmy reprezentujące pesymistyczne dystopie i ponure prognozy dalszych losów cywilizacji Zachodu.
Organizer/Project Monitor: Irina Olegovna Bembel, Art History PhD, chief editor of the journal “Kapitel”, NIITAG senior staff scientist
Books by Cezary Wąs
towarzyszyły projektowaniu rozległego parku w paryskiej dzielnicy La Villette. Zrąb założeń teoretycznych parku stanowiły teksty Bernarda Tschumiego, w których kwestionował on tradycyjne sposoby tworzenia
dzieła architektury, postulując w zamian zastosowanie długiego szeregu negacji porównywalnych z objawami kryzysu metafizyki charakterystycznego dla współczesnej filozofii. Nie jest zatem przypadkiem, że w publikacji zawierającej tekst teoretyczny Tschumiego na temat Parku de La Villette znalazł się też esej Jacques’a Derridy rozwijający niektóre z koncepcji projektanta parku. Kolejnym etapem włączania filozofii w proces projektowania założenia był cykl
dyskusji Petera Eisenmana z Derridą, które całkowicie przeniosły tworzenie parku w świat myśli, bez akcentowania potrzeby ich realizacji
w rzeczywistości materialnej. Głównym tematem tych dyskusji był problem chôry, podjęty przez późniejszych komentatorów i wykorzystany
do interpretacji parku jako dzieła, w którym przejawia się filozofia początku odnosząca się do spraw polityki, moralności i religii. Park
został zatem zinterpretowany jako przestrzeń inwencji w zakresie tworzenia nowych zasad funkcjonowania wspólnoty i demokracji. Myślenie o przyszłości politycznej może jednak przekraczać
horyzont zwykłych oczekiwań. Chociaż poglądy filozoficzne zawsze złączone były z problemami współczesności, a metafizyka niekiedy
splatała się z bieżącą polityką, to zarazem do obyczajów filozofii należało także przekraczanie horyzontów i refleksja o całkowitej Inności
i Niemożliwości. Rozważania na ich temat przesunęły dyskusję w stronę tradycji teologii apofatycznej i współczesnych dociekań dotyczących
wiary i religii. Parc de La Villette zyskał wtedy nowe postsekularne znaczenia, które umożliwiają przypisanie mu funkcji świątyni Inności (L’Autre) i Niemożliwości (Impossible
Nawet w najstarszych kulturach znajdowały zastosowanie monumenty o formach figuralnych
(jak posągi), w postaci obrobionych geometrycznie kamieni (jak stele, obeliski czy piramidy), ale także jako dzieła architektury (jak tzw. twierdza Sargona). Funkcje, jakie spełniały dzieła pomnikowe, były wielorakie, bowiem upamiętnianiu czy uwiecznianiu, zatem funkcjom podstawowym, towarzyszyły funkcje kształtowania zbiorowego wyobrażenia o początku pewnego okresu historycznego, wskazywania na pochodzenie władzy czy podsumowywania długotrwałych doświadczeń prawnych. Niektóre formy i motywy ikonograficzne jeszcze z okresu predynastycznego Egiptu utrwaliły się w późniejszych epokach, następnie przeniesione zostały do sztuki europejskiej i przetrwały tam aż do końca czasów nowożytnych.
the first one, in which philosophy of deconstruction deals with architectural terms but does not interfere with real architecture,
the second one, in which a collaboration between Jacques Derrida and a group of architects interested in his concepts is commenced,
and the third one, in which completed or only designed objects or new concepts of deconstruction created by architects gain their supremacy over philosophy.
The following book analyses these three possible ways, first of all with the reference to Peter Eisenman and Bernard Tschumi.
Papers by Cezary Wąs
Marianna Charitonidou, Drawing and Experiencing Architecture: The Evolving Significance of City's Inhabitants in the 20th Century, Transcript Verlag, Bielefeld 2022.
The projects of underwater cities in the second half of the 20th and the beginning of the 21st c. represent changes in the world of ideas and technical capabilities of that time. Optimism and competition between great powers and political systems dominated in the 1960s. The designs of this period were characterized by faith in the unlimited possibilities of civilization development. In later years, the development of science and technical capabilities had an impact on the courage of projects. Towards the end of the 20th c., environmental protection problems began to be included in projects. At that time, the calculation of possible profits turned out to be the decisive factor in the implementation of the projects.
Architektura w filmach science fiction – utopie i dystopie
W filmach science fiction zawarto wizje przyszłości, które były jednocześnie refleksją nad osiągnięciami i mankamentami współczesności. W latach 60. XX w. w dziełach kinematografii dominował optymizm i wiara w możliwość nigdy nie kończącego się postępu. Poczynając od lat 70. XX w. w filmach zaczął narastać pesymizm i przekonanie, że przyszłość przyniesie przede wszystkim nasilenie negatywnych zjawisk teraźniejszości. W miejsce optymistycznych utopii zaczęły powstawać filmy reprezentujące pesymistyczne dystopie i ponure prognozy dalszych losów cywilizacji Zachodu.
Organizer/Project Monitor: Irina Olegovna Bembel, Art History PhD, chief editor of the journal “Kapitel”, NIITAG senior staff scientist
towarzyszyły projektowaniu rozległego parku w paryskiej dzielnicy La Villette. Zrąb założeń teoretycznych parku stanowiły teksty Bernarda Tschumiego, w których kwestionował on tradycyjne sposoby tworzenia
dzieła architektury, postulując w zamian zastosowanie długiego szeregu negacji porównywalnych z objawami kryzysu metafizyki charakterystycznego dla współczesnej filozofii. Nie jest zatem przypadkiem, że w publikacji zawierającej tekst teoretyczny Tschumiego na temat Parku de La Villette znalazł się też esej Jacques’a Derridy rozwijający niektóre z koncepcji projektanta parku. Kolejnym etapem włączania filozofii w proces projektowania założenia był cykl
dyskusji Petera Eisenmana z Derridą, które całkowicie przeniosły tworzenie parku w świat myśli, bez akcentowania potrzeby ich realizacji
w rzeczywistości materialnej. Głównym tematem tych dyskusji był problem chôry, podjęty przez późniejszych komentatorów i wykorzystany
do interpretacji parku jako dzieła, w którym przejawia się filozofia początku odnosząca się do spraw polityki, moralności i religii. Park
został zatem zinterpretowany jako przestrzeń inwencji w zakresie tworzenia nowych zasad funkcjonowania wspólnoty i demokracji. Myślenie o przyszłości politycznej może jednak przekraczać
horyzont zwykłych oczekiwań. Chociaż poglądy filozoficzne zawsze złączone były z problemami współczesności, a metafizyka niekiedy
splatała się z bieżącą polityką, to zarazem do obyczajów filozofii należało także przekraczanie horyzontów i refleksja o całkowitej Inności
i Niemożliwości. Rozważania na ich temat przesunęły dyskusję w stronę tradycji teologii apofatycznej i współczesnych dociekań dotyczących
wiary i religii. Parc de La Villette zyskał wtedy nowe postsekularne znaczenia, które umożliwiają przypisanie mu funkcji świątyni Inności (L’Autre) i Niemożliwości (Impossible
Nawet w najstarszych kulturach znajdowały zastosowanie monumenty o formach figuralnych
(jak posągi), w postaci obrobionych geometrycznie kamieni (jak stele, obeliski czy piramidy), ale także jako dzieła architektury (jak tzw. twierdza Sargona). Funkcje, jakie spełniały dzieła pomnikowe, były wielorakie, bowiem upamiętnianiu czy uwiecznianiu, zatem funkcjom podstawowym, towarzyszyły funkcje kształtowania zbiorowego wyobrażenia o początku pewnego okresu historycznego, wskazywania na pochodzenie władzy czy podsumowywania długotrwałych doświadczeń prawnych. Niektóre formy i motywy ikonograficzne jeszcze z okresu predynastycznego Egiptu utrwaliły się w późniejszych epokach, następnie przeniesione zostały do sztuki europejskiej i przetrwały tam aż do końca czasów nowożytnych.
the first one, in which philosophy of deconstruction deals with architectural terms but does not interfere with real architecture,
the second one, in which a collaboration between Jacques Derrida and a group of architects interested in his concepts is commenced,
and the third one, in which completed or only designed objects or new concepts of deconstruction created by architects gain their supremacy over philosophy.
The following book analyses these three possible ways, first of all with the reference to Peter Eisenman and Bernard Tschumi.
Marianna Charitonidou, Drawing and Experiencing Architecture: The Evolving Significance of City's Inhabitants in the 20th Century, Transcript Verlag, Bielefeld 2022.
The projects of underwater cities in the second half of the 20th and the beginning of the 21st c. represent changes in the world of ideas and technical capabilities of that time. Optimism and competition between great powers and political systems dominated in the 1960s. The designs of this period were characterized by faith in the unlimited possibilities of civilization development. In later years, the development of science and technical capabilities had an impact on the courage of projects. Towards the end of the 20th c., environmental protection problems began to be included in projects. At that time, the calculation of possible profits turned out to be the decisive factor in the implementation of the projects.
After October 1956, when the first phase of liberalization of the socialist system came to an end, the authorities initially issued permits to build new churches, and soon returned to their vision of building a completely secular society. The plans for establishing new churches were treated as inciting the backward masses against the modern state. Clergymen building churches were arrested under false allegations and even when they succeeded in completing the erected objects, part of their ideological content is the memory of the persecution of their builders (Chorzów: the church of St. Florian and the church of the Holy Spirit).
The next waves of building new churches took place after the tragic events of December 1976 (the church in Siechnice near Wrocław, the Holy Spirit in Wrocław), after the wave of protests in June 1976 (the church at the Millennium housing estate in Katowice), after the Solidarity revolution in August 1980 (church in the Popowice estate in Wrocław). After the declaration of martial law in December 1981, military commissioners sought to avoid social tensions and massively granted permits to erect thousands of sacral buildings throughout Poland. A characteristic feature of this period is the church of St. Barbara in Giszowiec - Katowice district. When the parliamentary and political system in Poland changed in June 1989, most of the needs in the sphere of sacral architecture had been met.
The history of subsequent periods of building new churches, which have always been rooted in tragic historical events, is closed by the Church of Christ the Redeemer of the World, the first in half a century without a cultural link to political events in Poland.
Some planners limited themselves to building one tower in the new housing estate and intended it for the poorer or lonely. It was supposed to be a clear margin in larger built-up areas. Much more often, however, other extreme solutions were used and large housing estates based entirely on high-rise buildings were built. Only this one example shows that the practical application of the principles of the charter was subject to modifications depending on specific economic, political or psychological conditions. It is yet an undeniable fact that for many residents of modernist housing estates, living in high-rise buildings was the realization of their aspirations.
A study of the circumstances in which the congress on the steam ship was prepared shows that the CIAM environment was only one of many organisations representing architects and urban planners in the first half of the 20th century. It was not decisive and was also contested by some more leftist architects (such as André Lurçat) or artists (such as Karel Teige), for whom even Le Corbusier's proposals had a „bourgeois” character. All foreign designers working in the USSR during the preparation of the Congress abandoned their loyalty to modernism in a situation where the aesthetic preferences of the „working people of cities and villages” became identical the views of Stalin and his immediate circle . For these very reasons the congress was boycotted by the „May's Brigade”. The retreat from the avant-garde in the West and East coincided with the rise of right-wing dictatorships in the West and the change in the form of communism in the USSR. The Second World War period permanently dispersed the internationally of architects, although after the end of the war their ideas gained in importance. The need to quickly rebuild Europe's raids-damaged cities, industrial development and the general economic boom have all contributed to hasty urbanisation processes, in which radical views have become very important. A founding member of the CIAM, André Lurçat, who from 1934 to 1937 worked in the USSR and represented communist views, after the war became one of the most important advisors to the French Ministry of Reconstruction and Urban Development (Ministère de la Reconstruction et de l'Urbanisme). Situations in which advocates of avant-garde modernism took up key positions in urban institutions took place in many European countries, including Poland.
The problems resulting from accelerated development of cities could be solved both by maintaining the continuity of their historical development and by using radical healing measures. The extremist solutions proposed by the CIAM modernist community had value as an element of theoretical discussions and a projection of the future. In specific variations, such as the Voisin plan or the Korn and Samuel's plan, they were almost utopian and in the case of Le Corbusier's idea also authoritarian. In social life, however, the inclinations to authoritarianism are probably greater than the willingness to record them in historiography. Adopting political or urban solutions in which the significance of individual freedom is diminished should not be surprising, and totalitarian fantasies are not only a product of individuals or groups, but also an expression of collective will. In mass societies, freedom is less necessary than meeting the demands of everyday life. There are probably many reasons that have influenced the identity of collective aspirations for rational organization of political life and excessive rationality in urban planning.
Urban planners were never only utopians, politicians were never only autocrats, and democratic solutions established in the law prompt to take into account less rational factors in social creation. Urban plans that maintained the continuity of city development and protected its peculiarities developed simultaneously with radically modernist plans, and over time they also gained their doctrinal formulas. The revolutionary manifestos of the 1930s have now found a counterbalance in the conservative doctrines represented by the so-called new urbanism, the writings of Leon Krier and many other neo-traditionalist theorists. However, in relation to the number of new towns still under construction with modernist features, the number of settlements with conservative character is much smaller. They are also not devoid of shortcomings. Considering the current state of urban planning, it should be assumed that a modernist city is not a result of the spirit of modernity, nor of individual or group doctrines, but rather an economically and socially simple solution to the needs of collective life in a civilization saturated with the values of rationalism and the cult of science and technology.