ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΣΠΟΥΔΩΝ: ΣΠΟΥΔΕΣ ΣΤΟΝ ΕΛΛΗΝΙΚΟ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟ ΘΕΜΑΤΙΚΗ ΕΝΟΤΗΤΑ:Νεοελληνικό θέατρο (1600-1940) -Κινηματογράφος 2η ΕΡΓΑΣΙΑ ΘΕΜΑ:Το Παραμύθι χωρίς όνομα του Ιάκωβου Καμπανέλλη Περιεχόμενα ΣΕΛΙΔΑ Εισαγωγή………………………………………………………………3 Ενότητα 1η: Ο αλληγορικός χαρακτήρας του έργου και το παραμυθικό στοιχείο. Το ιστορικοκοινωνικό πλαίσιο της συγγραφής του………......4-6 Ενότητα 2η: Τα διαχρονικά μηνύματα που προβάλλονται μέσα από το Παραμύθι χωρίς όνομα….…………………………………………….....6-7 Ενότητα 3η: Τα ερμηνευτικά χαρακτηριστικά της θεατρικής παράστασης του Ιάκωβου Καμπανέλλη……………………..…………..7-10 Συμπεράσματα…………………………………………………………..11 Βιβλιογραφία……………………………………………………………11-12 Δικτυογραφία............................................................................................12 Εισαγωγή Το θεατρικό έργο Παραμύθι χωρίς όνομα του Ιάκωβου Καμπανέλλη, που θα μας απασχολήσει στην παρούσα εργασία, αποτελεί μια διασκευή του γνωστού βιβλίου της συγγραφέως Πηνελόπης Δέλτα. Παρότι η ίδια έγραφε βιβλία για παιδιά, έγραψε και έργα τα οποία διαβάστηκαν και αγαπήθηκαν ιδιαίτερα και από το μεγαλύτερο ηλικιακά αναγνωστικό κοινό. Ένα από αυτά αποτελεί και το εξεταζόμενο έργο της εργασίας μας, το οποίο γράφτηκε το 1909 σε μια Ελλάδα που προσπαθούσε να αναγεννηθεί. Η ίδια σατίριζε με σκληρό τρόπο ότι συνέβαινε στο λαό και τους άρχοντες, περιγράφοντας με περιπαικτικό τρόπο την κατάσταση στη χώρας μας Μαράκα Λ.,: «Το παραμύθι χωρίς όνομα. Σε δύο πράξεις και εννιά εικόνες, Θέατρο, τομ. Β’, Κέρδος, Αθήνα 1979, σελ. 69.. Ο Ιάκωβος Καμπανέλλης φανερά επηρεασμένος από το βιβλίο της Πηνελόπης Δέλτα γράφει το ομότιτλο έργο του το 1958-59 στην μετεμφυλιακή Ελλάδα. Την γενική ιδέα, τα κεντρικά πρόσωπα και τη πλοκή του αρχικού έργου την διατήρησε, διασκευάζοντας ελεύθερα το κείμενο και προσαρμόζοντάς το στη δική του εποχή, δίνοντας του κοινωνικό και πολιτικό περιεχόμενο. Στην παρούσα εργασία θα αναλύσουμε το έργο του Ιακ. Καμπανέλλη σε τρεις επιμέρους ενότητες. Στην πρώτη θα δούμε τον τρόπο με τον οποίο συγκροτείται ο αλληγορικός χαρακτήρας του έργου με το παραμυθικό στοιχείο και πως αυτά σχετίζονται με το κοινωνικό και ιστορικό πλαίσιο της εποχής. Στη δεύτερη ενότητα θα αναλύσουμε τα διαχρονικά μηνύματα που προβάλλονται μέσα από το έργο και στην τρίτη και τελευταία ενότηταθα αναφέρουμε τον τρόπο ερμηνείας του έργου από σκηνικής άποψης. Ενότητα 1η Ο αλληγορικός χαρακτήρας του έργου και το παραμυθικό στοιχείο. Το ιστορικοκοινωνικό πλαίσιο της συγγραφής του. Βασικό στοιχείο της συγγραφής του έργου από την Πηνελόπη Δέλτα το 1909 ήταν να μεταφέρει στον αναγνώστη του παραμυθιού της με αλληγορικό τρόπο το πολιτικό και κοινωνικό σκηνικό της πρώτης δεκαετίας του 20ου αιώνα στην Ελλάδα. Έδωσε με αφηγηματικό τρόπο έναν ιδιαίτερο τόνο και μια διδακτική πρόθεση μέσα από τη δομή, τα μοτίβα, τα πρόσωπα και τις ιδιότητές τους στοέργο της. Η συγγραφέας μετέφερε σε παραμυθική διάσταση το πολιτικό και κοινωνικό σκηνικό που επικρατούσε, σε χώρο φανταστικό και χρόνο ακαθόριστο. Αυτό που ξεκάθαρα διακρίνεται έως και σήμερα ήταν η κατάσταση που βρίσκονταν η χώρα μας, τα συναισθήματα, η αγανάκτηση του κόσμου και οι ελπίδες όλων για ένα καλύτερο μέλλον Μαράκα Λ., ό.π., σελ. 68-69.. Η ίδια παρότι ανήκε στην ανώτερη αστική τάξη, συμμερίζονταν τα εθνικά ιδεώδη για αναγέννηση της χώρας μας και βρήκε τρόπο να εκφράσει τις απόψεις της και τις ιδεολογικές της πεποιθήσεις μέσα από Παραμύθι χωρίςόνομα. Με αυτό το παιδικό παραμύθι στόχευε στη διάπλαση των νεότερων γενεών ως φορέων των νέων αυτών ιδεών με παιδαγωγικό τρόπο Στο ίδιο, σελ. 70.. Ο Ιάκωβος Καμπανέλλης δεν επιδίωξε να γράψει ένα αλληγορικό πολιτικό έργο, αλλά διασκεύασε το παιδικό παραμύθι της Πηνελόπης Δέλτα για να το ανεβάσει στο θέατρο. Διατήρησε ίδιο τον τίτλο και βέβαια τον σκοπό, το Παραμύθι χρησιμοποιήθηκε ως πολιτική Παραβολή και εντάσσεται στα έργα του πολιτικού θεάτρου Στο ίδιο, σελ. 68.. Ο ίδιος ως συγγραφέας που εντάσσεται στην Μεταπολεμική εποχή του θεάτρου, ακολουθεί τα αντιπροσωπευτικά γνωρίσματα της περιόδου. Επικεντρώνεται σε ένα πιο ρεαλιστικό πλαίσιο αφήγησης από ότι η Πηνελόπη Δέλτα, παραθέτει το κοινωνικό-ιστορικό πλαίσιο στη σύγχρονη διάστασή του, με μικροαστικές εικόνες και περιθωριοποιημένους χαρακτήρες Πεφάνης Γ., «Ρεαλισμός και διαδικασίες συμβόλισης στο μεταπολεμικό θέατρο», στο βιβλίο του Θέματα μεταπολεμικού και σύγχρονου ελληνικού θεάτρου, Κάπα Εκδοτική, Αθήνα 2021, σελ.70.. Η πρώτη διασκευή του Παραμυθιού γίνεται από τον Καμπανέλλη το 1959 για το Νέο Θέατρο, αποτελώντας δυστυχώς μια θεατρική αποτυχία. Οι παραστάσεις διήρκησαν περίπου ενάμιση μήνα, με κακές κριτικές και τον Καμπανέλλη να δηλώνει πως οι πολιτικές και κοινωνικές συγκυρίες συντέλεσαν για να σταματήσει αυτή η παράσταση Γεωργακάκη Κ.,: «Παραμύθι για μικρούς ή για μεγάλους; Κρίσεις, συγκρίσεις και επικρίσεις για το Παραμύθι χωρίς όνομα», Πρακτικά του Πανελληνίου Συνεδρίου προς τιμήν του Ιάκωβου Καμπανέλλη, Περί Τεχνών, Πάτρα, 2006, σελ. 112, . Επιπλέον, οι επιδράσεις του Καμπανέλλη από το έργο του Μπρεχτ ήταν έντονες και θεωρούνται η αφορμή για την συγγραφή ενός έργου με διδακτικό και ανθρωπιστικό χαρακτήρα. Άλλωστε, τα έργα του Μπρεχτ στόχευαν στη διδαχή, στην εκμετάλλευση των ανθρώπων, στον επεκτατισμό και σε όλα εκείνα που απηχούσαν την μαρξιστική ιδεολογία του https://www.mixanitouxronou.gr/bertolt-brecht-empnefstike-apo-ti-dialektiki-tou-platona-gia-ti-dimiourgia-tou-epikou-theatrou-kinigithike-apo-ton-chitler-ke-apo-tous-antikommounistes-ton-ipa-gi-afto-to-choligount-aperripse/ ,προσπελάστηκε στις 13/1/2023., στοιχεία που εύκολα διακρίνουμε και στη γραφή του Καμπανέλλη στο εξεταζόμενο έργο. Ο Καμπανέλλης δεν γράφει από το μηδέν ένα αλληγορικό, πολιτικό, θεατρικό παραμύθι, αλλά έχει ως πρώτη ύλη το αλληγορικό Παραμύθιτης Πηνελόπης Δέλτα, το οποίο διασκευάζει Μαράκα Λ., ό.π., σελ. 68. . Στον περίπου μισό αιώνα που χωρίζει τα δύο έργα, η κατάσταση στην Ελλάδα δεν παρέμεινε η ίδια και αυτό διακρίνεται στο έργο του Καμπανέλλη. Παρόλα αυτά το αλληγορικό νοούμενο παρέμεινε το ίδιο και βασικά στοιχεία της κοινωνίας (οικονομική εξαθλίωση, εξάρτηση της χώρας από ξένες δυνάμεις, φόβος, αδιαφορία, επιβολή εξουσίας κ.α) διατηρούνται αμετάβλητα Μαράκα Λ., ό.π., σελ. 76.. Το παραμυθικό στοιχείο στο έργο ξεκινά με το απροσδιόριστο.Όλη η ιστορία μας διαδραματίζεται σε μία χώρα χωρίς όνομα και χωρίς να ορίζεται η τοποθεσία της. Ο λαός της χώρας αυτής δυστυχεί και ζει μέσα στην εξαθλίωση και την πείνα. Ο βασιλιάς που την κυβερνά είναι άβουλος, χρήματα στα ταμεία δεν υπάρχουν και όλοι ελπίζουν στο δάνειο των γειτονικών χωρών για να σωθούν. Τα βασικά πρόσωπα έχουν ιδιαίτερα σημαντική θέση στη θεατρική διασκευή, αφού μέσω αυτών εκφράζονται οι στόχοι, οι προθέσεις, τα ιδεολογικά μηνύματα που πρέπει να μεταφέρουν στο κοινό, καθώς και την ελληνική πραγματικότητα της περιόδου που διαδραματίζεται το έργο. Ο Καμπανέλλης εξελίσσοντας το αρχικό έργο της Δέλτα ακολουθεί τα βήματα της στα στάδια του Παραμυθιού και της πολιτικής Παραβολής. Ο ίδιος οδηγεί τη θεατρική του διασκευή ένα στάδιο παραπέρα, εκείνο της Δραματοποίησης. Διατήρησε τον διδακτισμό της Παραβολής, συμπληρώνοντας την λαϊκή συστράτευση με στόχο την Ειρήνη. Οι διάφορες καταστάσεις και οι χαρακτήρες των προσώπων παραμένουν από το πρωτότυπο έργο, ενισχύονται όμως ηθογραφικά με στόχο την κριτική του για τη σύγχρονη πραγματικότητα της χώρα μας. Ενώ λοιπόν η Δέλτα μέσα από το έργο της εξέφραζε με συντηρητικό τρόποτην αστική πρωτοπορία μιας Ελλάδας των αρχών του 20ου αιώνα, ο Καμπανέλλης ανατρέπει το παραμυθικό στοιχείο και παραθέτει με ρεαλισμό τις ιδεολογικές του πεποιθήσεις. Ο Λαός αναδεικνύεται ως ήρωας, η θέση του Πρίγκιπα απομυθοποιείται και ο Καμπανέλλης παραθέτει στους θεατές του τη σκληρή πραγματικότητα χωρίς κανένα παραμυθένιο στοιχείο Στο ίδιο, σελ.85-86.. Ενότητα 2η Τα διαχρονικά μηνύματα που προβάλλονται μέσα από το Παραμύθι χωρίς όνομα. Αναφέραμε στην προηγούμενη ενότητα το ιστορικό πλαίσιο μέσα στο οποίο η Πηνελόπη Δέλτα έγραψε το δικό της Παραμύθι. Η Ελλάδα βρίσκονταν υπό οικονομική κατάρρευση, η ήττα του ελληνοτουρκικού πολέμου το 1897, η επανάσταση στο Γουδί ως αντίδραση για την κατάντια την οποία είχε επέλθει η χώρα και η εξαθλίωση του λαού ήταν μερικά από τα γεγονότα που σημάδεψαν τη γραφή της συγγραφέως Γεωργακάκη Κ., ό.π., σελ.114.. Ο Ιάκωβος Καμπανέλλης από την άλλη διασκεύασε το έργο σε μια νεότερη εποχή, με τις κοινωνικές και πολιτικές δυσκολίες όμως να παραμένουν. Το σπουδαιότερο όμως είναι τα διαχρονικά μηνύματα που περνά το αρχικό έργο, η διασκευή, η κάθε ανάγνωση του βιβλίου ή η κάθε παράσταση που ανεβαίνει με το εξεταζόμενο έργο. Το Βασίλειο του εξεταζόμενου έργου θα μπορούσε να συγκριθεί με κάθε σύγχρονη διεφθαρμένη κοινωνία που καταφέρνει να φέρνει τον λαό της στα όρια του μαρασμού, της εξαθλίωσης και της αδυναμίας επιβίωσης.Ο Βασιλιάς που είναι ένας άβουλος, τεμπέλης και ανίκανος άνθρωπος οδήγησε τη χώρα σε διάλυση, κάτι που είναι βέβαιο ότι θα συμβεί όταν την διακυβέρνηση μιας χώρας αναλαμβάνουν λάθος άνθρωποι. Ταυτόχρονα προβάλλονται και τα χαρακτηριστικά ενός ηγέτη άξιου για να κυβερνήσει, θα πρέπει να είναι ένας άνθρωπος έντιμος, ικανός, υπεύθυνος, εμπνευστής για το λαό και τους συνεργάτες του. Πολλοί άνθρωποι της χώρας αναγκάστηκαν να εγκαταλείψουν τον τόπο τους και να αναζητήσουν μια καλύτερη ζωή αλλού. Αυτοί που έμειναν πίσω νοιάζονται μόνο για την προσωπική τους βολή. Εωσότου να έρθει κάποιος που να εμπνέει εμπιστοσύνη, κάποιος που θέλει το καλό του τόπου του και του λαού του. Και τότε όλοι συσπειρώνονται και μάχονται με αξιοπρέπεια, ήθος και γενναιότητα για να ανατρέψουν το καθεστώς. Η δύναμη της θέλησης και της συνεργασίας, η θυσία για την πατρίδα, η αξιοπρέπεια, η συλλογικότητα, η τιμιότητα, η ανάγκη για μόρφωση είναι μερικά από τα διαχρονικά μηνύματα του έργου. Αυτό αποτελεί και το μυστικό της τεράστιας αναγνωστικής και θεατρικής του επιτυχίας εδώ και πολλές δεκαετίες. Ενότητα 3η Τα ερμηνευτικά χαρακτηριστικά της θεατρικής παράστασης του Ιάκωβου Καμπανέλλη Το 1995 ο Ιάκωβος Καμπανέλλης ανεβάζει στο Εθνικό Θέατρο το Παραμύθι χωρίς όνομα σε σκηνοθεσία του Θανάση Παπαγεωργίου, σκηνογραφία και ενδυματολογία του Νίκου Πολίτη, μουσική ενορχήστρωση του Μάνου Χατζηδάκη και ένα πλήθος εξαιρετικών ηθοποιών στους πρωταγωνιστικούς ρόλους, όπως ο Κώστας Ρηγόπουλος και η Νόνικα Γαληνέα ως βασιλικό ζεύγος http://www.nt-archive.gr/playDetails.aspx?playID=413 , προσπελάστηκε στις 13/1/2023.. Στην πλειοψηφία τους οι σκηνές που εναλλάσσονται καθόλη τη διάρκεια της παράστασης είναι στην ύπαιθρο, σε ένα μέρος που δεν προσδιορίζεται και σε χρόνο που δεν αναφέρεται στον θεατή (ανοικτό δικαστήριο, πλατεία, κάμπος, ακροθαλασσιά). Τα σύνορα της χώρας και η εθνική επικράτεια ορίζονται από την φαντασία του θεατή, σε ένα «παράλληλο σύμπαν» που δεν ονοματίζεται. Μόνη εξαίρεση αποτελούν οι σκηνές εντός του παλατιού και της ταβέρνας Πεφάνης Γ., «Τοπίο μέσα σε τοπίο: πρωτεϊσμοί του δραματικού χώρου», στο βιβλίο του: Ιάκωβος Καμπανέλλης: Ανιχνεύσεις και προσεγγίσεις στο θεατρικό του έργο, Κέρδος, Αθήνα, 2000 σελ.44. Η πρώτη σκηνή είναι εντός του παλατιού, το οποίο βρίσκεται σε ύψωμα, ενώ το σκηνικό είναι ρημαγμένο και φτωχικό, ένας θρόνος, ένας πάγκος, κάτι καφάσια και αντικείμενα διασκορπισμένα παντού συνθέτουν το σκηνικό του παλατιού. Όπως το σκηνικό δεν παραπέμπει σε παλάτι, έτσι και οι τρείς πρωταγωνιστές δεν παραπέμπουν σε μέλη της βασιλικής οικογένειας. Ο βασιλιάς κοιμάται, η βασίλισσα σιδερώνει και διορθώνει τα ρούχα της και το πριγκιπόπουλο φτωχικά ντυμένο διαβάζει στο πάτωμα. Οι βασικές ομάδες προσώπων είναι δύο, η βασιλική οικογένεια και ο λαός και η κάθε ομάδα έχει τον δικό της εσωτερικό χώρο. Η βασιλική οικογένεια το παλάτι και ο λαός την ταβέρνα, ένα ακόμη φτωχικό σκηνικό που αποτελούν τρία τραπέζια και μερικές καρέκλες. Σε αυτό το σατιρικό σκηνικό των ανεύθυνων αρχόντων και του ρημαγμένου λαού, οι χώροι αποτελούν συνεκδοχές των τραγικών καταστάσεων της μπρεχτικής τεχνικής, στην οποία εντάσσονται και οι ανοικτοί χώροι Στο ίδιο, σελ. 45..Ο Θανάσης Παπαγεωργίου αποδίδει τα σκηνικά της παράστασης λιτά, φτωχικά, μουντά και άχρωμα, μεταφέροντας στον θεατή την δύσκολη περίοδο που διανύει το βασίλειο και την άσχημη ψυχολογία του λαού. Οι πρωταγωνιστές του έργου μπορούν να προσδιοριστούν από ένα βασικό τους χαρακτηριστικό, ο ανίκανος βασιλιάς, η ελαφρόμυαλη βασίλισσα, ο γενναίος πρίγκιπας, η όμορφη Μαρία, η καβγατζού Φτωχομάνα και μια πλοκή που εξελίσσεται ταυτόχρονα με τους χαρακτήρες που παίρνουν την μορφή υπαρκτών, καθημερινών προσώπων διαφοροποιώντας τους από τους πρωταγωνιστές της Πηνελόπης Δέλτα. Η σκηνοθετική παρέμβαση του Θανάση Παπαγεωργίου κινείται ακριβώς στο αρχικό κείμενο του έργου του Καμπανέλλη. Οι διάλογοι μεταφέρονται αυτούσιοι, χωρίς παραλλαγές και διαφοροποιήσεις στη σκηνή του Εθνικού Θεάτρου. Ακόμη και τα σημεία στίξης του κειμένου του Καμπανέλλη διακρίνονται ξεκάθαρα στο θεατρικό σανίδι, χωρίς να παραλείπεται κανένα Καμπανέλλης Ιακ., Το παραμύθι χωρίς όνομα. Σε δύο πράξεις και εννιά εικόνες, Θέατρο, τόμος Β’, Κέρδος, Αθήνα, 1979, σελ. 21-124.. Ο εκφορά του λόγου των ηθοποιών είναι έντονη και ζωηρή προκαλώντας ένα εύθυμο κλίμα στους θεατές. Η κίνηση όλων τους το ίδιο, είναι έντονη, περιγραφική με χαρακτηριστικές χειρονομίες και εκφράσεις από την αρχή έως και το τέλος της παράστασης. Η νωχελικότητα του βασιλιά, η αφέλεια της βασίλισσας, ο τρόμος της Μαρίας για την τύχη του πατέρας της, η απάθεια του Σιδερά όσο περιμένει την ετυμηγορία του δικαστηρίου, η έντονη αντίδραση της Φτωχομάνας για την μοιρολατρία των υπολοίπων, η εκφραστικότητα στο πρόσωπο του Πολύκαρπου, η απορία όλων όταν πετιέται μέσα από το κουτί μια γαϊδουροκεφαλή αντί για την βοήθεια που περίμεναν όλοι, ο έντονος χορός όταν νικούν τον εχθρό στο τέλος, είναι μερικές από τις σκηνές του έργου που μεταφέρουν έντονα συναισθήματα στους θεατές. Τα κοστούμια που φορούν όλοι οι ηθοποιοί είναι φανερά φθαρμένα, για να μεταφέρουν στον θεατή τις κακουχίες που έχουν περάσει, οι άντρες φορούν μακριά γιλέκα και χιτώνες για να προφυλαχτούν από το κρύο. Ο Βασιλιάς και η Βασίλισσα δεν φορούν κάτι ιδιαίτερο λόγω της ιδιότητάς τους, ο Βασιλιάς δεν έχει ούτε στέμμα γιατί το έχει αφήσει ενέχυρο. Σκηνογραφικά η παράσταση μπορεί να θεωρηθεί το ίδιο «φτωχική», τα αντικείμενα στους κλειστούς αλλά και στους ανοιχτούς χώρους είναι ελάχιστα. Στην δεύτερη σκηνή της δίκης υπάρχει ένα ξερό δέντρο που από τα κλαδιά του κρέμονται σκοινιά που παραπέμπουν σε κρεμάλες για να ολοκληρώνουν το σκηνικό της κατηγορίας του Σιδερά, ενώ στους υπόλοιπους ανοικτούς σκηνικούς χώρους υπάρχουν μόνο κάτι κίτρινα και ξεραμένα φυτά για να υποδηλώνουν το τέλμα που έχε φθάσει η χώρα. Την εξαίρετη μουσική για το Παραμύθι χωρίς όνομα έγραψε, όπως αναφέραμε, ο Μάνος Χατζηδάκης. Την παράσταση ανοίγει το τραγούδι «Κι ήταν που λέτε μια φορά» προλογίζοντας και συνοπτικά περιγράφοντας τον Βασιλιά ως «καλό ανθρωπάκι», αλλά «κάλλιο είχε μάσα και πιοτί» αφού «βαριά του ερχόταν η δουλειά» με ειρωνεία, πικρία και σαρκασμό. Ταυτόχρονα γνωστοποιείται στους θεατές η κατάσταση που επικρατεί πλέον στο βασίλειο «…κι έτσι μας ήρθε η συμφορά και το φαρμάκι» και δυστυχώς «… πάει το ψωμάκι» Πεφάνης Γ., «Στίχος που ξανατρελαίνεται και γίνεται τραγούδι. Τα θεατρικά τραγούδια», στο βιβλίο του Οι Μυκήνες δεν ήταν το παν. Καμπανελλικά ανάλεκτα, Κάπα Εκδοτική, Αθήνα, 2022, σελ. 177-178.. Ότι περιγράφθηκε από το πρώτο τραγούδι αντικρίζουν οι θεατές ως πρόλογο της παράστασης στην πρώτη πράξη. Με το τραγούδι του Σιδερά που ακολουθεί θα γίνει το πέρασμα στη δεύτερη σκηνή, την δίκη του Σιδερά στην πλατεία. Η δίκη διακόπτεται από την παρέμβαση του Πρίγκιπα, ενώ ακούγονται να χτυπούν ταμπούρλα και όλοι όσοι είναι μαζεμένοι, όλοι εκτός από τον Μιχάλη, εύχονται να έχει έρθει η βοήθεια που περιμένουν. Ο Μιχάλης που είναι δύσπιστος έρχεται σε αντιπαράθεση με τους υπολοίπους και η σκηνή θα κλείσει με ένα τραγούδι για εκείνον που δεν εξαπατάται από αυταπάτες και τις ψευδαισθήσεις του όχλου και τελειώνει με τους ομοιοκαταληκτικούς στίχους «…το χάλι μου, κύριε Μιχάλη μου» Στο ίδιο, σελ.180-181.. Οι ελπίδες για βοήθεια σβήνουν και αντί οικονομικής ενίσχυσης ο Βασιλιάς έλαβε μια γαϊδουροκεφαλή και ένα μήνυμα που ανακοίνωνε την έναρξη πολέμου. Το τραγούδι της ντροπής θα κλείσει η τρίτη εικόνα της παράστασης με το πλήθος να αναρωτιέται «..τι να μου κάνουν δάκρυα δυό, και στεναγμοί σαρανταδυό μανούλα μου». Οι επόμενες δύο σκηνές που ακολουθούν καταλήγουν στον στρατώνα και στην αφύπνιση του πατριωτικού αισθήματος για την υπεράσπισή της πατρίδας Στο ίδιο, σελ. 182-183.. Η δεύτερη πράξη ξεκινά σε μια ακροποταμιά, μια ηλιόλουστη ημέρα με τον λαό να προετοιμάζεται για πόλεμο. Ο Ναύαρχος πηγαίνει να φέρει με την βάρκα του τις πρώτες αναγκαίες ύλες για τον πόλεμο, μπαρούτι και αλεύρι. Η ηρωική του πράξη μετατρέπεται σε ένα ακόμη τραγούδι εκείνο Του γέρο-ναύτη, με τις ευχαριστίες όλων «…τις ελπίδες μου όλες φόρτωσα σε σένα κι ώρα σου καλή, κι άμε στην ευχή». Οι πολεμικές συρράξεις συνεχίζονται και δύο από τους άνδρες δεν τα καταφέρνουν και για εκείνους τραγουδάει η χορωδία με τη συνοδεία μουσικών οργάνων το τραγούδι Του Παλικαριού. Η επόμενη εικόνα θα κλείσει με δύο τραγούδια, ένα για την μάχη του λαού και ένα για τον ανεκπλήρωτο έρωτα της Φτωχομάνας και του Δασκάλου Στο ίδιο, σελ.184-187.. Η μάχη θα κριθεί στην ένατη εικόνα με τους εχθρούς να έχουν νικηθεί και να υποχωρούν και το τραγούδι που ακούγεται ταυτίζεται με τον μύθο του Τρωικού Πολέμου και έχει τίτλο Ο Έκτορας και η Ανδρομάχη. Με αυτό το δοξαστικό τόνο για την ανδρεία και την ειρήνηη παράσταση τελειώνει με το Τραγούδι-Επίλογο, το Στην ποταμιά σωπαίνει το κανόνι. Η πρώτη προσπάθεια του Καμπανέλλη για να εντάξει κάποια τραγούδια σε παράσταση ήταν στο Παραμύθι χωρίς όνομα. Ο ίδιος αρχικά απευθύνθηκε σε μεγάλους στιχουργούς, όπως ο Νίκος Γκάτσιος και ο Βαγγέλης Γκούφας, άλλα οι ίδιοι πίστευαν ότι μόνο εκείνος θα μπορούσε να ντύσει το έργο του μουσικά και τελικά με τόση επιτυχία Στο ίδιο, σελ. 190-191.. Συμπεράσματα Στην παρούσα εργασία αναλύσαμε το Παραμύθι χωρίς όνομα, της Πηνελόπης Δέλτα και του Ιάκωβου Καμπανέλλη, που παρότι τα χωρίζουν δεκαετίες ο σκοπός τους παραμένει κοινός. Η συγκρατημένη εξουσία που κινείται με γνώμονα το καλό του λαού και η ευημερία του κόσμου αποτελούν το ιδανικό για το επιτυχημένο κοινωνικό σύνολο σε όλες τις περιόδους. Το αλληγορικό κείμενο αυτού του παραμυθιού, οι ευρηματικοί και χιουμοριστικοί διάλογοι, τα μηνύματα που περνά στον αναγνώστη/θεατή όλων των ηλικιών, είναι μερικοί από τους λόγους που παραμένει έως και τις ημέρες μας ένα επίκαιρο έργο. Κείμενο αναφοράς Ιάκωβος Καμπανέλλης.: Το παραμύθι χωρίς όνομα. Σε δύο πράξεις και εννιά εικόνες, Θέατρο, τόμος Β’, Κέρδος, Αθήνα, 1979. Βιβλιογραφία Κωνστάντζα Γεωργακάκη, « “Παραμύθι” γιαμικρούς ή για μεγάλους; Κρίσεις, συγκρίσεις και επικρίσεις για το Παραμύθι χωρίς όνομα», Πρακτικά του ΠανελλήνιουΣυνεδρίου προς τιμήν του Ιάκωβου Καμπανέλλη, Περί Τεχνών, Πάτρα,2006. Λίλα Μαράκα, «Το παραμύθι χωρίς όνομα από την Πηνελόπη Δέλτα στον Ιάκωβο Καμπανέλλη», Πρακτικά του Πανελληνίου Συνεδρίου προς τιμήν του Ιάκωβου Καμπανέλλη, Περί Τεχνών, Πάτρα, 2006. Γιώργος Π. Πεφάνης: «Ρεαλισμός και διαδικασίες συμβόλισης στο μεταπολεμικό θέατρο», στο βιβλίο του Θέματα μεταπολεμικού και σύγχρονου ελληνικού θεάτρου, Κάπα εκδοτική, Αθήνα, 2021. Γιώργος Π. Πεφάνης: «Μικρό οδοιπορικό στη χώρα Καμπανέλλη», το βιβλίο του: Ιάκωβος Καμπανέλλης: Ανιχνεύσεις και προσεγγίσεις στο θεατρικό του έργο, Κέρδος, Αθήνα, 2000. Γιώργος Π. Πεφάνης: «Τοπίο μέσα σε τοπίο: πρωτεϊσμοί του δραματικού χώρου», στο βιβλίο του: Ανιχνεύσεις και προσεγγίσεις στο θεατρικό του έργο, Κέρδος, Αθήνα, 2000. Γιώργος Π. Πεφάνης: «Στίχος που ξανατρελαίνεται και γίνεται τραγούδι. Τα θεατρικά τραγούδια», στο βιβλίο του Οι Μυκήνες δεν ήταν το παν. Καμπανελλικά ανάλεκτα, Κάπα Εκδοτική, Αθήνα, 2022. Δικτυογραφία https://www.mixanitouxronou.gr/bertolt-brecht-empnefstike-apo-ti-dialektiki-tou-platona-gia-ti-dimiourgia-tou-epikou-theatrou-kinigithike-apo-ton-chitler-ke-apo-tous-antikommounistes-ton-ipa-gi-afto-to-choligount-aperripse/,προσπελάστηκε στις 13/1/2023. http://www.nt-archive.gr/playDetails.aspx?playID=413 , προσπελάστηκε στις 13/1/2023. 2