Wstęp

Wstęp DOI 10.18778/2084-851X.07.01 Z prawdziwą przyjemnością oddajemy w ręce Państwa trzeci numer nowej serii pisma „Techne”, tym razem poświęcony problematyce sztuki nowoczesnej i współczesnej. Wśród zgłoszonych do publikacji tekstów nadesłanych przez muzealników, historyków i teoretyków sztuki, znalazły się prace problemowe, biograficzne oraz analizy o charakterze metodologicznym. Tym co wiąże pozornie odległe tematycznie rozprawy jest towarzyszące autorom i czytelnikom przeświadczenie o złożoności funkcjonowania tak sztuki per se, jak i obiektów artystycznych – począwszy od zarania nowoczesności w połowie XIX stulecia, aż po czasy obecne. Stąd wielość podjętych w numerze trzecim pisma „Techne” wątków badawczych, tworzących panopticum historycznych, ale też współczesnych postaw twórczych i rodzących je idei. Wieloaspektowe ujęcie zróżnicowanych tematów, od dotyczących historii i teorii sztuki, rzeźby, architektury, po artykuły poruszające problematykę najnowszych zjawisk związanych z muzealnictwem i udostępnianiem sztuk wizualnych oraz podejmujących kwestie dotyczące fotografii i filmu. Nie sposób było też pominąć, tak ważnego elementu dla kreacji artystycznych XX w. jak zagadnienia związane ze sztuką żydowską oraz kwestie relacji sztuki polskiej z pozaeuropejską. Wybór tekstów odzwierciedla zatem do pewnego stopnia myśl Denisa Duttona zawartą w erudycyjnej pracy pt. Instynkt sztuki. Piękno, zachwyt i ewolucja człowieka1: „Teorie estetyczne mogą domagać się uniwersalności, ale są zwykle warunkowane przez problemy i debaty estetyczne ich własnych czasów”. Artykuły zaprezentowane w piśmie ułożono z zachowaniem chronologii omawianych zjawisk. Numer otwiera tekst Agnieszki Świętosławskiej i Anny Talanowej zatytułowany O peregrynacjach artysty i jego dzieła. Przypadek „Efektu Melodramy” Feliksa Pęczarskiego, poświęcony mało znanemu obrazowi ze zbiorów Państwowego Muzeum Sztuki w Niżnym Nowogrodzie w Rosji. Opracowanie ukraińskiej 1 Dutton – Denis Dutton, Instynkt sztuki. Piękno, zachwyt i ewolucja człowieka, przeł. i wstęp Jerzy Luty, Kraków 2019, s. 94. T EC H NE T E X NH 8 SER I A NOWA badaczki Switłany Krawczenko w zasadniczy sposób poszerza widzę Czytelników o dziewiętnastowiecznym malarstwie jej rodzinnego kraju – zwłaszcza o takich twórcach jak Ołeksandr Muraszko, Mykoła Kuzniecow czy Mykoła Buraczek. Artur Tanikowski w artykule „Palestyna leje wodę…” Sztuki wizualne a pogromy i wystąpienia antyżydowskie w latach 1914–1920 formułuje szereg interesujących spostrzeżeń dotyczących, tak drażliwej kwestii jak wizualizacje prześladowania Żydów w sztuce z czasów I wojny światowej. Autorzy dwóch kolejnych tekstów zaprezentowali poszerzone analizy artystyczno-biograficzne. Katarzyna Nowakowska-Sito przypomniała sylwetkę rzeźbiarki Marii Lednickiej-Szczytt w kontekście jej kariery międzynarodowej. Jerzy Malinowski podjął marginalizowany do tej pory wątek akademizmu w twórczości Mojżesza Kislinga – jednego z najbardziej znanych malarzy École de Paris. Opracowanie pióra Dominiki Łarionow omawia słynną szkołę Waltera Gropiusa w Bauhausie – począwszy od jej narodzin aż po mniej chlubne, nazistowskie epizody. Badania Joanny Wasilewskiej skoncentrowały się wokół problemu inspiracji kulturami i sztuką krajów Azji w twórczości koryfeuszy malarstwa polskiego Tadeusza Kulisiewicza, Aleksandra Kobzdeja oraz Andrzeja Strumiłły. Przeglądowy charakter ma tekst Anety Pawłowskiej omawiający kwestie wizualności literatury od schyłku wieku XIX po współczesną tzw. electronic literature. Rozprawy krytyczne zamyka brawurowa analiza Cezarego Wąsa dotycząca kwestii form architektonicznych pojawiających się w filmach science fiction II połowy XX i początku XXI wieku i ich realnych odpowiedników. Tom uzupełniają wywiady z artystami: profesorem Andrzejem Joczem i Piotrem Tomczykiem, przeprowadzone przez absolwentki Instytutu Historii Sztuki w Łodzi, Igę Knysak i Annę Pacyniak oraz krótkie studium Moniki Nowakowskiej poświęcone twórczości Józefa Panfila. Oddając w ręce Czytelników kolejny tom pisma „Techne. Seria Nowa”, redaktorki pragną podziękować za współpracę wszystkim Autorom oraz gorąco zachęcić Państwa do lektury w tracie której – wierzymy w to głęboko – ujawnią się nowe, nieznane interpretacje pozornie znanych dzieł sztuki. Irmina Gadowska Aneta Pawłowska ORCID 0000-0001-8378-942X ORCID 0000-0003-2847-4403 Instytut Historii Sztuki Uniwersytet Łódzki Instytut Historii Sztuki Uniwersytet Łódzki