Okul Öncesi Dönemde Dil Gelişimi Etkinlikleri

Bu yazıda Necate Baykoç Dönmez, Ülkü Abidolu, Çalayan Dinçer, Nilay Erdemir ve ebnem Gümüçü’nün birlikte hazırladıkları “Okul Öncesi Dönemde Dil Geliimi Etkinlikleri” adlı kitabın 3. baskısı tanıtılacaktır. Kitap, 5 bölümden olumaktadır. Birinci bölümde, dil geliiminde algının önemi konusuna yer verilmektedir. Algının, çocuun geliimi üzerindeki etkisine deinilerek “görsel, iitsel ve dokunsal” olmak üzere üç çeit algı üzerinde durulmaktadır. Her bir algı hakkında kısa bir bilgi verildikten sonra yapılabilecek etkinlikler sunulmaktadır. Bu etkinlikler, algı çeitlerine göre alt balıklara ayrılarak maddeler halinde anlatılmaktadır: görsel ayırt etme, görsel eletirme, görsel sınıflandırma, ekil-zemin ayrımı, mekân ilikileri ve görsel bellek; iitsel ayırt etme, ses kaynaını bulma, iitsel sıralama ve iitsel bellek; dokunsal ayırt etme ve dokunsal eletirme.
kinci bölüm, dil geliiminde dikkat kontrolünün önemi ile ilgilidir. Bu bölümde dilin çocuklar için karmaık bir uyarıcı olduu, bu uyarana dikkatini veremeyen çocuun dillinde bazı problemler oluacaı belirtilerek dikkatin önemi vurgulanmaktadır. Joan Reynell’in 0-6 ya arası için ortaya koyduu dikkat kontrolünün altı aaması tanıtıldıktan sonra her bir aamadaki dikkat kontrolünün gelitirilmesi için ne tür etkinliklere yer verilebilecei anlatılmaktadır. Üçüncü bölümde, “dil geliiminde ilk dönem ve alıcı dil” konusu ele alınmaktadır. Bu bölümde öncelikle çocuun dil geliimindeki “ilk”ler üzerinde durulmakta, ilk iletiim, ilk seslendirmeler, ilk kavramlar, ilk konuma algısı ve ilk sözlü ifadeleri anlama hakkında açıklamalı bilgilere yer verilmektedir. Daha sonra ilk dönem ve alıcı dil geliimini destekleyebilecek etkinlikler, alt balıklara ayrılarak maddeler halinde anlatılmaktadır. Bu etkinlikler, ses çıkarmayı, kavram geliimini, ilk sözlü ifadeleri anlamayı, çocuun günlük yaam içindeki kavramları tanımasını ve sözcük çeitlerinin örenilmesini destekleyecek türden etkinliklerdir. Dördüncü bölümde, ifade edici dil geliimi konusu, ayrıntılı bir biçimde ele alınmaktadır. Çocukların tek sözcüklü cümlecikler ve iki sözcüklü birleimleri, “12-18 ay, 18-24 ay, 2-3 ya, 3-4 ya, 4-5 ya ve 5-6 ya” biçiminde dönemlere ayrılarak anlatılmaktadır.
fade edici dil geliimi hakkında bilgi verildikten sonra örnek etkinlikler sunulmaktadır. Bu etkinliklerde dikkati çeken nokta, “sözcük” temelli olmasıdır. Bunlar, “Tek Sözcük
le
lgili Etkinlikler,
ki Sözcüklü Birleimler
le
lgili Etkinlikler, Üç Sözcüklü Birleimler
le
lgili Etkinlikler, Üç ve Daha Fazla Sözcüklü Birleimler
le
lgili Etkinlikler” balıkları altında verilmektedir. Beinci bölümde, dil geliiminde oyunun önemi konusuna deinilmektedir. Bu bölümde oyununun önemi, çocuk geliimi üzerindeki etkisi ve oyunlarda dikkat edilmesi gereken kurallar belirtilerek altı çeit oyun üzerinde durulmaktadır. Bunlar kefedici oyun, fiziksel oyun, yapı-ina oyunu, hayali oyun, sosyal oyun ve kurallı oyundur. Her bir oyun çeidinde dikkat edilmesi gereken noktalar vurgulandıktan sonra yapılabilecek etkinliklere yer verilmektedir. Kitabın son kısmında ise yararlanılan kaynakların listesi ve yazarların kısa öz geçmileri yer almaktadır. Tanıtılan bu kitapta temel amaç, çocuun doal bir süreç içerisinde oluan dil geliimini eitim yoluyla desteklemektir. Sunulan etkinlikler, çocuun anadili edinimine ve dil geliimine yardımcı olacak türdendir. Etkinlikler evde, dıarıda ve sınıfta rahatlıkla kullanılabilecek nitelikte olduu için kitap, bata anne ve babalar olmak üzere eitimcilerin, alanla ilgili uzmanların ve örencilerin yararlanabilecekleri bir kaynaktır. Kaynak: Dönmez, N., Abidolu, Ü., Dinçer, Ç., Erdemir, N. ve Gümüçü, . (2000). Dil Geli
imi Etkinlikleri. 3. Baskı. Ya-Pa Yayınları.
stanbul.