MELİKE GÜNYÜZ'ÜN ESERLERİNDE ÖZGECİLİK BİLDİRİ

ULUSLARARASI MELİKE GÜNYÜZ SEMPOZYUMU Bildiriler 2 Uluslararası Melike Günyüz Sempozyumu ÇOCUK VE GENÇLİK EDEBİYATI YAZARLARI BİRLİĞİ ULUSLARARASI MELİKE GÜNYÜZ SEMPOZYUMU 13 Mayıs 2022 Uluslararası Melike Günyüz Sempozyumu 3 ÇOCUK VE GENÇLİK EDEBİYATI YAZARLARI BİRLİĞİ ULUSLARARASI MELİKE GÜNYÜZ SEMPOZYUMU Editörler: Bican Veysel YILDIZ Meryem Selva İNCE 13 Mayıs 2022 4 Uluslararası Melike Günyüz Sempozyumu Uluslararası Melike Günyüz Sempozyumu 5 ÇOCUK VE GENÇLİK EDEBİYATI YAZARLARI BİRLİĞİ ULUSLARARASI MELİKE GÜNYÜZ SEMPOZYUMU BİLDİRİLER Editörler: Bican Veysel YILDIZ Meryem Selva İNCE İngilizce Mütercim Eyyüp ALTINIŞIK KapakTasarımı Sultan GÜNER BASIMTARİHİ Mayıs 2022 ISBN:978-605-70071-4-8 BASIMYERİ Akademi Ajans Matbaa Davutpaşa Mahallesi Güven İş Merkezi No: 230 Topkapı/İstanbul ÇOCUK VE GENÇLİK EDEBİYATI YAZARLARI BİRLİĞİ ULUSLARARASI MELİKE GÜNYÜZ SEMPOZYUMU SempozyumuDüzenleyen: ÇocukveGençlikEdebiyatıYazarlarıBirliği SempozyumTarihi: 13 Mayıs 2022 Uluslararası Melike Günyüz Sempozyumu 7 8 Uluslararası Melike Günyüz Sempozyumu İÇİNDEKİLER Sempozyum Düzenleme Kurulu 12 Sempozyum Bilim Kurulu 13 Takdim 15 Prof. Dr. Engin YILMAZ Melike Günyüz’ün Çocuk Kitaplarının Biçem Bilimi (Stylıstıcs) Bakımından Değerlendirilmesi 17 Merve YAVUZDEMİR Türkiye Yayıncılık Endüstrisinde Rol Model Kadın Lider: Melike Günyüz 27 Öğr. Gör. Acar KENEŞBEKOVA Dr. Melike Günyüz’ün Yazarlık Misyonu 45 Figen YAMAN COŞAR Melike Günyüz’ün Yazarlığa Teşvik Yönü ve Yeni Yazarlara Katkısı 51 Arş. Gör. Günel İSGENDEROVA Melike Günyüz’ün Eserlerinde Sosyo-Kültürel Sorunların Çözümü 55 Fatma Kübra KAYA Melike Günyüz’ün Çocuk Edebiyatı Alanında Yaptığı Metinlerarasılık Analizleri Işığında Yetişkinlik ve Çocukluğun Sınırlarını Yeniden Yorumlamak 61 Doç. Dr. Tahir ZORKUL Çevre ve Edebiyat İlişkisi Bağlamında Melike Günyüz Anlatısı 69 Prof. Dr. Abdülkadir KABADAYI Melike Günyüz’ün Çocuk Kitaplarının Değerler Eğitimi Açısından İncelenmesi 75 Prof. Dr. Abdülkadir KABADAYI Melike Günyüz’ün Resimli Çocuk Kitaplarının Okulöncesi Çocuklarının Gelişim Alanlarına Katkısı Üzerine Öğretmen Adaylarının Görüşleri 93 Samire MEMMEDOVA Melike Günyüz’ün Bedii Eserlerinin Çocuk Edebiyatına Katkısı 101 Okan BORA-Doç. Dr. Oğuzhan YILMAZ-Doç. Dr. Cem Şems TÜMER Melike Günyüz’ün Eserleri ve Bireysel Farklılıklar 105 Dr. Lilya MEMETOVA Melike Günyüz Eserlerinin Eğitim-Öğretim Kodları 115 Arş. Gör. Bilge DESTEGÜLOĞLU- Doç. Dr. Oğuzhan YILMAZ- Doç. Dr. Anastasia ULANOWICZ Melike Günyüz Eserlerinde Bilge Karakterler 119 Doç. Dr. Cem Şems TÜMER-Doç. Dr. Yasin Mahmut YAKAR-Öğr. Gör. Hatice Derya YILMAZ Melike Günyüz’ün Eserlerinin Duyarlık Eğitimi Açısından İncelenmesi 129 Doç. Dr. Nezaket İSMAYİLOVA Çocuk Kitaplarında Postmodernizm (Melike Günyüz Yaratıcılığında) 139 Dr. Öğr. Gör. Yasemin YILMAZ YÜKSEK Bir Masal Yaratıcısı Olarak Melike Günyüz: Yeniden Yazılan Masallar ve Modern Metinler 145 Uluslararası Melike Günyüz Sempozyumu 9 Arş. Gör. Menzer NİYARLI Melike Günyüz’ün Masallarının Azerbaycan Masallarıyla Benzerliği 153 Dr. Öğr. Üyesi Hülya YOLASIĞMAZOĞLU Türkçenin Söz Varlığı Bağlamında Melike Günyüz Masalları 157 Doç. Dr. Zhyldyz İSMAİLOVA Melike Günyüz’ün Keloğlan Suskunlar Ülkesinde Adlı Eserinde İdeal Hükümdar Tipinin Ele Alınış Biçimi 167 Öğr. Gör. Esra ALKAN Melike Günyüz‘ün Gümüş Göl Masalları Dizisinin Çocuk Edebiyatının Temel Ögeleri Açısından İncelenmesi 173 Semra İREZ Gümüş Göl’ün Sakinleri 189 Doç. Dr. Raşit KOÇ Çocuk Edebiyatı Türü Olarak Fabl ve Melike Günyüz’ün Modern Fablları 199 Prof. Dr. Zeki TAŞTAN Türk Edebiyatında Karga ve Gakgukların Maceraları 207 Dr. Öğr. Üyesi Nadiia SENCHYLO-TATLILIOĞLU Melike Günyüz’ün "Gakgukların Maceraları" Adlı Eserinin Poetika Bağlamında Analizi 223 Ammar DENİZ-Prof. Dr. M. Abdullah ARSLAN Melike Günyüz’ün “Gakkukların Maceraları” Kitap Setinin Eğitsel İletiler Açısından İncelenmesi 233 Öğr. Gör. Mehmet Fatih ÇALIŞKAN Melike Günyüz’ün Gakgukların Maceraları Dizisinde Yer Alan Kahraman İsimlerinin İncelenmesi 241 Öğr. Gör. Dilara KESKİN Melike Günyüz’ün Gakgukların Maceraları Dizisinin Değerler Kapsamında İncelenmesi 247 Doç. Dr. Abdul Fareed BROHİ Melike Günyüz'ün Çocuk Öykülerinin Değerlendirilmesi 257 Doç. Dr. Leyla ALLAHVERDİYEVA Melike Günyüz Hikayelerinde Konu Seçimi ve Terbiye Meselesi 263 Prof.Dr. Merziyye NECEFOVA Melike Günyüz’ün Hikayelerinden Bazı Özellikler 267 Könül ASLANOVA Melike Günyüz’ün Hikayelerinin İlkokul ve Okul Öncesi Sınıflara Etkileri 271 Doç. Dr. Fidan ABDURAHMANOVA Melike Günyüz'ün Hikayelerinde Çocukların Ruhsal ve Psikolojik Dünyası 275 Doç. Dr. Ruhengiz ALİYEVA Çocukların Küçük Âlemi ve Melike Günyüz’ün Hikâyeleri 279 Doç. Dr. Soner SAĞLAM Melike Günyüz’ün Güvercin Toplantısı Adlı Hikâyesine Ekoeleştirel Bir Bakış 283 10 Uluslararası Melike Günyüz Sempozyumu Doç. Dr. Zakire ALİYEVA Melike Günyüz Hikâyelerinin Çocukların Düşünce Hayatının Başlangıcındaki Anlamı 287 Yaşar SÖZEN Melike Günyüz’ün Nasrettin Hoca ve Cimri Komşusu Adlı Hikâyesinin Çocuk Edebiyatını Yapılandıran Temel Ögeler Bağlamında İncelenmesi 293 Hamdiye Deniz YILDIRIM-Doç. Dr. Sibel TURHAN TUNA Melike Günyüz’ün Eserlerinde Özgecilik 309 Ayşe Serra KARA Dr. Melike Günyüz’ün Eserlerinin Çocukların Ahlak Gelişimi Bağlamında Değerlendirilmesi 329 Doç. Dr. Kasım TATLILIOĞLU Melike Günyüz’ün “Sosyal Bir Sorun Olarak Akran Zorbalığının Çocuk ve İlk Gençlik Edebiyatında Ele Alınış Biçimi” Adlı Çalışmasının Zorbalık Psikolojisi Bağlamında Analizi 341 Pınar ÜNLÜER-Sevinç ÜNEY ŞAHİN Dr. Melike Günyüz Çocuk Edebiyatı Atölyeleri ve Atölyeye Katılanlar Üzerine İnceleme 355 Sevinç ÜNEY ŞAHİN Melike Günyüz’le Tanış Olmak 379 Dr. Öğr. Üyesi Fatma ODABAŞI Melike Günyüz’le Tanış Olmak 385 Dr. Sedat DEMİR Sözlü Kültür ve Metinlerarasılık Bağlamında Melike Günyüz’ün Keloğlan Metinlerine Bir Bakış 389 Doç. Dr. Tahir KAHHAR Melike Günyüz Masalları ve İlmi Eserleri 393 Dr. Öğr. Üyesi Tacettin ŞİMŞEK Bir Yeniden Yazma Örneği Olarak Melike Günyüz’ün Keloğlan Masalları 397 Doç. Dr. Mustafa Said KIYMAZ - Doç. Dr. Raşit KOÇ Çocuk Edebiyatına Eleştirel Bir Bakış Adlı Çeviri Eser Bağlamında Çocuk Edebiyatı ve Okuma Kültürü Üzerine Bazı Değerlendirmeler 415 Doç. Dr.Kasım TATLILIOĞLU Çocuk Edebiyatı Okumaları-“Sorun Odaklı Çocuk Edebiyatı: Boşanmış Aile Çocuğu Olarak Edebiyatta Yer Almak” 423 Doç. Dr.Kasım TATLILIOĞLU Melike Günyüz’ün “Sorun Odaklı Çocuk Edebiyatı: Boşanmış Aile Çocuğu Olarak Edebiyatta Yer Almak” Adlı Eserinin Boşanma Psikolojisi Bağlamında Analizi 435 Hossein BOKAİE Melike Günyüz Eserlerinde Kargaların İnsansı Hayatı 443 Dr. Öğr. Üyesi Süleyman ERATALAY - Doç. Dr. Sevda ÖZEN ERATALAY Melike Günyüz’ün Masallarında Adlandırma Biçimleri 447 Prof. Dr. Mahmut Abdullah ARSLAN Yayıncı Ve Yazar Melike Günyüz’ünçocuk Edebiyatı Görüşleri 455 Uluslararası Melike Günyüz Sempozyumu 11 MELİKE GÜNYÜZ’ÜN ESERLERİNDE ÖZGECİLİK Hamdiye Deniz YILDIRIM1 Doç. Dr. Sibel TURHAN TUNA2 Özet Değerler, insanların ve toplumların iyiyi kötüden, doğruyu yanlıştan ayırt etmesine yardımcı belirli kabul ve ölçütlerdir. Özgecilik (diğerkâmlık) genel olarak sözlüklerde karşılık beklemeden bir başkasına gönüllü yardım etme, insanları çıkar gözetmeden sevme, iyiliksever, iyi niyetli, hoşgörülü ve yardımsever olma, başkası için yaşamayı ön plana çıkarma gibi anlamları içermektedir. Bu durumda özgecilik değerler eğitimindeki on kök değerden yardımseverlik, dostluk, dürüstlük, sorumluluk, saygı, sevgi, sabırdeğerlerini kapsamaktadır. Bu çalışmada özgecilik, değerler eğitimi ve Türkçe Eğitimi bağlamında temel kavram olarak ele alınmaktadır. Çalışmanın amacı, örneklem olarak seçilen Melike Günyüz’ün eserlerinde özgecilik kavramının incelenmesi ve bu kavramın değerler eğitimi bağlamında Türkçe Eğitimine katkısının ortaya konulmasıdır. Buradan hareketle, Melike Günyüz eserlerinden 28 tanesi, nitel araştırma yöntemlerinden betimsel analiz yöntemi ile özgecilik kavramından yola çıkılarak incelenmiş, 26 eserde özgecilik kavramının ele alındığı tespit edilmiştir. İnceleme sonucunda, “özgecilik” kavramının yardımseverlik, dostluk, dürüstlük, sorumluluk, saygı, sevgi, sabır gibi on kök değerin yanında iyilikseverlik, hoşgörü değerlerini de kapsadığı gözlenmiştir. Buna ilaveten, özgeciliğin paylaşma, iş birliği, dayanışma, empati kurma, iyi niyetli olma gibi insanı insan yapan önemli ölçütleri de içeren şemsiye bir kavram olduğu gözlenmiştir. Çalışma sonucunda sınıf seviyesi göz önünde bulundurularak Türkçe ders kitaplarındaki uygun temalarda ‘kişisel yarar gözetmeksizin bir başkasına yararlı olabilen insan’ yetiştirme amacıyla özgecilik şemsiye kavramına ve bununla ilgili değerler içeren metinlere yer verilmesi öneri olarak sunulmuştur. Böylece, soyut ancak insan olabilmek için elzem bir kavram olan özgeciliğin ve onunla ilgili temel değerlerin somut çocuk edebiyatı metinlerinden yola çıkılarak öğrencide istendik kazanıma dönüşmesini sağlayabilmek mümkün olacaktır. Anahtar kelimeler: Özgecilik, değerler eğitimi, Türkçe ders kitapları, Türkçe eğitimi. Altruism in the Works of Melike Günyüz Abstract Values are specific acceptance and criteria that help people and societies distinguish good from evil and right from wrong. Altruism generally includes meanings such as helping someone voluntarily without waiting for a response, loving people without any interest, being benevolent, pure-minded, tolerant and helpful, and emphasizing living for someone else. In this case, altruism covers the values of benevolence, friendship, honesty, responsibility, respect, love, and patience, among the ten root values invalues education. In this study, altruism is considered the basic concept in values education and Turkish Education. The study aims to examine the concept of altruism in the works of Melike Günyüz (selected as a sample) and to reveal the contribution of this concept to Turkish Education in the context of values education. From this point of 1 Muğla Sıtkı Koçman Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Sosyal Bilimler Enstitüsü Doktora Öğrencisi, 100/2000 YÖK Doktora Bursiyeri, halkbilimci.deniz@gmail.com. 2 Muğla Sıtkı Koçman Üniversitesi Eğitim Fakültesi Türkçe Eğitimi Bölümü, sibeltuna@mu.edu.tr Uluslararası Melike Günyüz Sempozyumu 309 view, we have examined 28 of Melike Günyüz's works based on the concept of altruism with the descriptive analysis method, one of the qualitative research methods, and determined that the concept of altruism was discussed in 26 of these works. As a result of the examination, we have found that the concept of "altruism" includes ten root values such as benevolence, friendship, honesty, responsibility, respect, love, patience, kindness and tolerance. In addition, we have observed that altruism is an umbrella concept that includes essential criteria that make people human, such as sharing, cooperation, solidarity, empathy, and goodwill. As a result of the study, it is suggested to include the umbrella concept of altruism and texts containing related values in the appropriate themes in Turkish textbooks to raise' people who can be helpful to someone else without considering personal benefit' considering the grade level. Thus, it will be possible to ensure that altruism, an abstract but essential concept for being human, and the basic values related to it, turn into the desired attainment in the student based on concrete children's literature texts. Keywords: Altruism, values education, Turkish textbooks, Turkish education. Giriş İnsan, ilkin ailede sonra içinde bulunduğu sosyal çevrede, eğitim kurumlarında değerleri kazanır. Zira değer, insanın sosyal hayatta birey olarak yaşayabilmesi için sahip olduğu donanımlar, yaşama dönük kazanımlardır. İnsanın hem ruhsal gelişiminde hem de toplumla olan sağlıklı, uyumlu ilişkisinde değerlerin formal eğitim ayağı önemli rol üstlenir. Nitekim Milli eğitimin tüm kademeleri için hazırlanan öğretim programlarında değerler eğitiminin öne çıktığı görülmektedir. Bu bağlamda değeri, “bir sosyal yapının varlık, birlik, işleyiş ve devamının sebebi olarak kabul edilen, tasvip ve teşvik gören, korunmaya çalışılan inanışlar (Ulusoy ve Dilmaç 2012: 15)” şeklinde tanımlamak mümkündür. Değerler, insanın otokontrolünü sağladığı gibi toplumun da insanı kontrol altında tutmasına destek olur. Davranışlar için bir ölçek olarak kabul edilen değerler, bireyleri ve toplumları biçimlendirerek onların ahlaksal ilkeler edinmesine yardımcı olur (Erol ve Erdem 2020: 807). Hal böyle olunca değerlerin duygu ve düşünce varlığı insanın davranışlarına yön verdiği, onun toplumla uyumunu sağlayan ögeler bütünü olduğu söylenebilir. Türkçe dersi Öğretim Programlarının (MEB 2019) “Değerlerimiz” bölümünde, eğitim sisteminin temel amacının değerler ve yetkinliklerle bütünleşmiş bilgi, beceri ve davranışlara sahip bireyler yetiştirmek olduğu vurgulanmaktadır. Eğitim sürecinin temel amacı değerler, öğretim programlarının her bölümünde yer bulur. İnsanı insan yapan değerler, yaşamda karşılaşılan sorunlarla başa çıkmada harekete geçmeyi sağlar.1 Değerler, insanların hayata karşı tutumlarını ve davranışlarını belirli bir yönde etkiler. Bu yüzden, milletin bekası ve ileri seviye medeniyete ulaşmasında değerlerle harmanlanmış bir eğitime ihtiyaç vardır (Tuna, Turhan 2021: 2041). Öğretim programlarının son yıllarda değerlerle, kök değerlerle zenginleştirildiği dikkati çekmekte olup programlarda yer alan kök değerler şunlardır: “adalet, dostluk, dürüstlük, öz denetim, sabır, saygı, sevgi, sorumluluk, vatanseverlik, yardımseverlik. Bu değerler, öğrenme öğretme sürecinde hem kendi başlarına, hem ilişkili olduğu alt değerlerle ve hem de öteki kök değerlerle birlikte ele alınarak hayat bulacaktır.2 On kök değer dahil tüm değerler, insanın bu dünyadaki plan - projeleri, eylemleri dâhilinde kendini gerçekleştirmesinde çok önemli bir yere sahiptir. Değerler, bir tür “yaşam terbiyecisi” olup kişinin somut olmayan öğretmenidir. Örneğin sevgi değeri, evrensel bir değerdir. Kanımızca tüm değerlerin de üstünde kuşatıcı bir değerdir zira tüm değerlerin adeta özüne yansımıştır. Nitekim Fromm bu konuda şunları dile getirmektedir: “Sevgi bir ihtiyaçtır, tıpkı solunan hava gibi esirgenmemelidir, sadece bebeklikte değil insanın tüm yaşamına yansımalı, yansıtılmalıdır. Sevgi, sadece bir şeye/kimseye bağlılık değil, aynı zamanda davranış biçimi olarak algılanmalıdır. Bu durum, bireyin dünyayı bütün olarak görmesi ve ona bağlılığını ifade eden felsefesidir. Birisini gerçekten sevmek demek, herkesi, evreni, hayatı, sevmek demektir. Başka birisine ‘seni seviyorum’ demek, ‘sende herkesi seviyorum’, ‘bütün dünyayı seviyorum’, ‘kendimi seviyorum’ demektir (Fromm 1994: 60)”. 1 (http://mufredat.meb.gov.tr E.t 08.05.2022 http://mufredat.meb.gov.tr E. T 08.05.2022 2 310 Uluslararası Melike Günyüz Sempozyumu Her edebiyat eseri, mutlaka alımlayıcısını hedefler, onda bir etki bırakmak ister. Eser, kendi etki gücüne oranla, alımlayıcıyı etkiler, dönüştürür, onun için yeni bir dünya kurar, onu yeniden yapılandırır. Bu durum hem estetik, hem pedagojik, hem de etik bir değer taşır. Sadece güzellik duygusu oluşturmaz, estetik haz vermez aynı zamanda duyguları da arıtır, ruhu ve kişiliği terbiye eder. Aristoteles’in (1983) dediği gibi bu bir arınma ve temizlenmedir. Bu noktada eser, bir duygu, zihin ve karakter eğitimi olarak ortaya çıkar. Diğer taraftan duygusal, zihinsel ve değer temelinde ortaya çıkan değişim, pedagojik bir değer taşır; bu değişim aynı zamanda psikolojik niteliklidir. (Taşdelen 2015: 28). Çocuk edebiyatı eserleri de bu yönde “fayda”cı yaklaşımda ele alınmalı, hitap ettiği kitle itibariyle henüz küçük yaştan itibaren taze zihinlerde hangi etkiyi bırakmış, hangi insanî değerleri kazanım olarak sunmuş irdelenmelidir. Çocuk edebiyatı metinleri, değerler ve dil, kültür, millet ilişkisi bağlamında Türkçe ders kitaplarına ve elbette “alıcısı”na ruhsal, zihinsel, kişisel gelişime “fayda”lı olacak şekilde seçilmelidir. Hızla küreselleşen, tek tip kültüre doğru hızla giden, yeni dünya düzeninde yeni nesli, milli ve evrensel değerlerle eğitmek, yetiştirmek örgün eğitimin güncel öğretim programlardaki hedefleri arasındadır. Evrensel değerlerden bir kısmını bünyesinde barındıran özgecilik kavramı, erdemli insan yetiştirmeye hizmet edecek önemli bir kavram olarak karşımıza çıkmaktadır. Karşılık beklemeden bir başkasına yardım etmek anlamına gelen özgecilik, Türk Dil Kurumu Güncel Türkçe Sözlük’te “Özgeci olma durumu, diğerkâmlık”1 şeklinde ifade edilir. Özgecilik, Felsefe Terimleri Sözlüğü’nde (Cevizci 1999: 666) “İnsanlığı, insanları çıkar gözetmeden sevme. Diğer insanlara karşı iyiliksever, iyi niyetli, hoşgörülü ve yardımsever olmayı bir tavır olarak ön plana çıkartan başkası için yaşamak formülüne göre davranmayı öneren ahlak anlayışı” şeklinde yer alır. Bencillik kavramının zıddı olarak da kabul edilen özgecilik kavramı, SosyolojiSözlüğü’nde “Başkalarının ilgi ve çıkarlarını dikkate alan, genellikle egoizme,(bencilliğe) bireyciliğe zıt olduğu düşünülen davranış (Marshall, 1999: 152) ifadeleriyle yer alır. Bir davranışın özgecil davranış olabilmesi için çeşitli özelliklere sahip olması gerekir: bir başkasının yararına olması, gönüllü yapılması, herhangi bir ödül ya da övgü beklemeden karşılıksız yapılması söz konusu özelliklerdir. Akran etkileşiminin temelinde yer alan ve esasen doğal davranışlarından biri olan özgecil davranışların çocuklarda teşvik edilmesi amacıyla ödüllerin öne sürülmesi, beklentiye yol açmaktadır. Dolayısıyla dışsal ödüller yerine uygun davranış modelleri ve davranış seçenekleri sunmak bu davranışların gerçek anlamda desteklenmesini sağlar (Güzel Akar, 2020:19). Özgecil davranışta bulunan kişi karşısındaki kişinin içinde bulunduğu sıkıntılı durumdan duyduğu üzüntü ve rahatsızlıkla harekete geçer ve yardım eder. Literatüre göre, özgecilik kavramının bireyde kazanılması ve sosyal yaşamında etkili olması yaş gruplarına göre değişiklik gösterir. Söz konusu değişikliğe bir örnek şu şekildedir: “Grunberg, Maycock ve Anthony’nin (1985) yaptığı bir çalışmada 7-8 yaş grubundaki çocukların kendilerinden daha küçük ve daha büyük çocuklara kıyasla daha az özgecil olduklarını saptanmıştır. Bu yaş grubunda özgecilikteki ani düşüşe çocukların okula başlamasıyla birlikte mülkiyet ile ilgili ilk deneyimlerini yaşamaları ya da bilişsel yapılarında yaşanan değişikliklerin sebep olduğu düşünülebilir (Güzel Akar, 2020: 23). Özgecilik kavramının önemli özelliklerden olan gönüllü olarak yapılması “empati” kavramını da beraberinde getirir. Türk Dil Kurumu Güncel Türkçe Sözlük’te (https://sozluk.gov.tr) duygudaşlık şeklinde tanımlanan empati kavramı karşıdaki kişinin yerine kendini koyup onunla aynı duyguları hissetmektir. Özgeci davranan birey empati kurarak karşısındaki kişinin sıkıntısına üzülür, rahatsızlık duyar ve gönüllü bir şekilde onu bu sıkıntıdan kurtarma girişiminde bulunur. Sözlüklerdeki tanımlarında da ifade edildiği üzere, “bir başkasına karşılık beklemeden yararlı olma” esasına dayanan özgecilik kavramı, insan davranışlarına rehberlik eden değer kavramıyla, erdemli insan ölçütleriyle yakından ilişkilidir. Özgecilik” kavramı, yardımseverlik, dostluk, dürüstlük, sorumluluk, saygı, sevgi, sabır on kök değeri yanı sıra iyilikseverlik, hoşgörü değerlerini; paylaşma, iş birliği, dayanışma, empati kurma, iyi niyetli olma gibi insanı insan yapan önemli ölçütleri de içeren şemsiye bir kavramdır. Bu çalışmada özgecilik, değerler eğitimi ve Türkçe eğitimi bağlamında temel kavram olarak ele alınmaktadır. Çalışmanın amacı, örneklem olarak seçilen Melike Günyüz’ün eserlerinde özgecilik 1 https://sozluk.gov.tr E.T 10.05.2022 Uluslararası Melike Günyüz Sempozyumu 311 kavramının incelenmesi ve bu kavramın değerler eğitimi bağlamında Türkçe Eğitimine katkısının ortaya konulmasıdır. Buradan hareketle, Melike Günyüz eserlerinden 28 eser temel nitel araştırma yönteminin esasını oluşturan yorum bilim ışığında betimsel analiz ile, “özgecilik” kavramından yola çıkılarak incelenmiştir. Betimsel analizde, elde edilen veriler daha önceden belirlenen temalara göre ele alınıp yorumlanır (Yıldırım ve Şimşek, 2004: 27). Çalışmada örneklem olarak seçilen Melike Günyüz’ün eserleri, önceden tespit edilen kavramlar ışığında değerlendirilmektedir. 1.Melike Günyüz’ün Eserlerinde Özgecilik Bu bölümde 28 eserden 26’sında tespit edilen özgecilik şemsiye kavramı altında yardımseverlik, dostluk, sevgi, saygı, sorumluluk kök değerleri, diğer değerlerden iyilikseverlik, hoşgörü ve erdemli insan olmanın ölçütlerinden paylaşma, işbirliği, dayanışma, empati kurma ve iyi niyetli olma ile ilgili bulgulara yer verilmiştir. Betimsel analiz yöntemi ile incelenen eserler: 1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8. 9. 10. 11. 12. 13. 14. 15. 16. 17. 18. 19. 20. 21. 22. 23. 24. 25. 26. 27. 28. Arkadaşımı Tanırım Ay Nereye Kayboldu Çilekli Yoğurt Güneşi İstiyorum Güvercin Toplantısı Hiç Susmayan Cırcır Böceği İlkbahar Prensi Kalem Kutusu Keloğlan Suskunlar Ülkesinde Keloğlan Şaşkınlar Ülkesinde Kitap Yarışması Küçük Şıpır Arkadaş Arıyor Küçük Yıldız Mavi Gaki Mutsuz Martı Murta Nasıl Mutlu Oldu Nasrettin Hoca ile Cimri Komşunun Hikâyesi Pamuk Karga Peli Spor Şöleninde Sen Sıska Değilsin Ses Yarışması Süper Böcek Süslü Çikolata Şarkıcı Gukki Temsi’nin Can Sıkıntısı Timsah Temsi Tombalak Filin Sabah Sporu Tükenen Kalem Üç Küçük Aslan Bulguların elde edildiği eserler: 1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8. 9. 10. 312 Arkadaşımı Tanırım Ay Nereye Kayboldu Güneşi İstiyorum Güvercin Toplantısı Hiç Susmayan Cırcır Böceği İlkbahar Prensi Keloğlan Suskunlar Ülkesinde Keloğlan Şaşkınlar Ülkesinde Kitap Yarışması Küçük Şıpır Arkadaş Arıyor Uluslararası Melike Günyüz Sempozyumu 11. 12. 13. 14. 15. 16. 17. 18. 19. 20. 21. 22. 23. 24. 25. 26. Küçük Yıldız Mavi Gaki Mutsuz Martı Murta Nasıl Mutlu Oldu Nasrettin Hoca ile Cimri Komşunun Hikâyesi Pamuk Karga Peli Spor Şöleninde Sen Sıska Değilsin Ses Yarışması Süper Böcek Süslü Çikolata Şarkıcı Gukki Temsi’nin Can Sıkıntısı Timsah Temsi Tombalak Filin Sabah Sporu Tükenen Kalem Üç Küçük Aslan Özgecilik ve Yardımseverlik Değeri Yardımseverlik, Türk Dil Kurumu Güncel Türkçe Sözlük’te “Kendi gücünü ve imkânlarını başka birinin iyiliği için kullanma. İşlerin daha etkin ve verimli olabilmesi için sağlanan katkı, destek” 1 ifadeleri ile tanımlanır. İncelenen 28 eserden 14 tanesinde yardımseverlik değerine yer verildiği tespit edilmiştir. Yardımseverlik değeri özgeciliğin temel içeriği/prensibi olan karşılık beklemeden yardım etme ile doğrudan ilişkilidir. Gönüllülük esasına dayanan özgeci davranışlar yardımseverlik değeri ile karşılık bulur. Bu sebeplerle incelenen eserlerde arkadaş, eş, dost ve tanıdıklarına gerek empati kurarak gerek hoşgörülü davranarak yardımda bulunan kahramanlar, özgeci davranışın örneği olarak seçilmiştir. Ses Yarışması isimli eserde, akşama kadar amaçsızca öten gak guklardan dolayı yetişkinler endişelidir ve “Ne olacak bizim bu gençlerin hali?” diye düşünüp ötüşlerinin boşuna olmaması adına bir ses yarışması düzenlerler. Yarışma sonrası gerçek sanatçıların yarışma birincilerine sitem etmesi üzerine Bilge baykuş, sorunu kazananların usta sanatçılardan eğitim alacağını duyurarak çözer (Günyüz, 2013a: 3-16). Küçük yaştaki kargaların geleceği için endişelenen yetişkinler özgeci bir davranış sergiler ve yardımseverlik değeri, bir yarışma ile ötüşlerini anlamlandırmaya çalışma şeklinde ortaya çıkar. Yarışma sonrası başarılı küçüklerin başarılarının daha anlamlı bir hal alması için usta sanatçılardan ders almaları planlanır. Söz konusu yarışma ve ders alma planlarının yetişkinlere herhangi bir faydası olmadığı gibi küçükler tarafından da talep edilmemiş bir yardımdır, bu sebeple özgeci bir davranış olarak değerlendirile bilinir, burada yardımseverlik değeri talep edilmeden sunulan yardım şeklinde ortaya çıkar. Pamuk Karga isimli eserde, Bilgili Çınar Amca, diğer yavrulardan farklı olarak beyaz renkte dünyaya gelen yavru sebebiyle endişeli olan Bay Karga ve Bayan Karga ile konuşarak onların sakinleşmesine yardımcı olur (Günyüz, 2013b: 10-15). Yardımseverlik değeri ve özgeci davranış, karşılık beklemeden sorunu çözmeye çalışan Bilgili Çınar amcanın farklılıkların da güzel olduğunu ifade ederek panik halindeki anne ve babanın sakinleşmesine yardımcı olmasıyla ortaya çıkar. Timsah Temsi isimli eserde, Kaplumbağa Bilgeduruş, diş ağrısı sebebiyle acı çeken Timsah Temsi’nin dişinin neden ağrıdığını tespit edip dişine sıkışan taşı çıkararak ona yardımcı olur ve Temsi’nin diş ağrısı geçer (Günyüz, 2016a: 13-15). Özgeci davranış ve yardımseverlik değeri, karşılık beklemeden bir başkasına yardım etmek tanımında da olduğu gibi Kaplumbağa Bilgeduruş’un mevcut sorunu tespit ederek çözüm yolları bulması ve Timsah Temsi’nin ağrısını dindirmesi ile ortaya çıkar. Hiç Susmayan Cırcır Böceği isimli eserde Cırcır Böceği, yuvalarında annelerini bekleyen yavru kargalarla oyun oynamakta ve onları eğlendirmektedir (Günyüz, 2016d: 16). Yardımseverlik değeri 1 https://sozluk.gov.tr E.T 10.05.2022 Uluslararası Melike Günyüz Sempozyumu 313 ve özgeci davranış, korunmaya ve bakıma muhtaç yavru kargalarla herhangi bir çıkar gözetmeden ilgilenen Cırcır böceğinin tutumunda ortaya çıkar. Tombalak Filin Sabah Sporu isimli eserde Turnalar, göl sakinlerini rahatsız etmeden spor yapabilmesi için Tombalak Fil’e dans etmeyi öğreterek yardımcı olurlar (Günyüz, 2016e: 10-12). Özgeci davranış ve yardımseverlik değeri, Turna çiftinin Tombalak Fil’in yaşadığı sorun karşısında empati kurması, üzülmesi ve bu soruna çözüm bulma çabasına girişmeleriyle ortaya çıkar. Sen Sıska Değilsin isimli eserde Yengeç Yangelir, üzülen Şıpır’ı mutlu etmek için Kaplumbağa Bilgeduruş ile görüşür ve Şıpır ile alay eden Tortop’a bir ders vermek için plan yaparak onları evine davet eder (Günyüz, 2016b: 6-13). Yardımseverlik değeri ve özgeci davranış, üzgün olan arkadaşının sorununu çözmeye ve onu mutlu etmeye çalışmakla ortaya çıkar. Aynı kitabın ilerleyen sayfalarında Yengeç Yangelir’in davetinde ters dönen Tortop’un yardımına Şıpır yetişir (Günyüz, 2016b: 15). Yardımseverlik değeri ve özgeci davranış, kendisine kötülük eden kişi zor durumda olduğunda bireyin özür dahi beklemeden yardımcı olmaya çalışması şeklinde ortaya çıkar. Arkadaşımı Tanırım isimli eserde, Tıstıs, yüzme yarışında hile yaparak kendisini yenmeye çalışan Timsah Temsi başını kayalıklara vurunca ona kızmak yerine başına dolanarak ona yardımcı olmaya çalışır (Günyüz, 2016c: 8-9). Özgeci davranış ve yardımseverlik değeri bu eserde, taraflardan birinin diğerine hile yapmasına rağmen, hile yapılan kişinin zor durumdaki arkadaşına yardım etmeye çalışması ile ortaya çıkar. Peli Spor Şöleninde isimli eserde, kanadı kırık olduğu için diğer kuşlardan farklı olan Peli, Öğretmen Bayan Yengeç tarafından maçta kaleye geçirilir (Günyüz, 2016f: 13). Yardımseverlik değeri ve özgeci davranış, içinde bulunduğu zaruri şartlar sebebiyle mutlu olamayan öğrencisinin sahip olduğu imkanlar doğrultusunda mutlu etmeye çalışan öğretmen Bayan Yengeç’in tutumuyla ortaya çıkar. Güvercin Toplantısı isimli eserde, barınacak yer bulamadıkları için kendince insanlardan yardım istemeye çalışan güvercinin balkonuna gidip sürekli öttüğü yaşlı kadın, bir süre sonra “Güvercinler, şehrimizin süsleridir. Lütfen barınmaları için onlara güvercin evleri yaptırır mısınız? Böylece hem güvercinler kurtulur hem de şehrimiz güzel görünür” diyerek belediye başkanından yardım ister (Günyüz, 2021b: 10-11). Özgeci davranış ve yardımseverlik değeri bu eserde, çıkar gözetmeden yardımseverlik yapan yaşlı kadının kuşlar için bir iyilik yapma çabasına girişmesiyle ortaya çıkar. Keloğlan Şaşkınlar Ülkesinde isimli eserde, “Babasından kalan harita ile diyar diyar gezen Keloğlan, gittiği Şaşkınlar Ülkesi’ndeki insanlara ve yumurtaları elinden alınmış bir yılana yardım eder (Günyüz, 2017: 21-24). Yardımseverlik değeri ve özgeci davranış, hiç tanımadığı ancak zor dorumda olan insan ve hayvanlar için kendini riske atan Keloğlan’ın başına ne geleceğini bilmeden maceraya atılarak bir şehri ve bir anne yılanın yumurtalarını aklını kullanarak kurtarması şeklinde ortaya çıkar. Keloğlan Suskunlar Ülkesinde isimli eserde, “Keloğlan zamanını ve aklını suskunlar ülkesindeki insanların kazancı için harcar, onlara karşılıksız ve çıkarsız yardım eder” (Günyüz, 2021c: 22-24). Yardımseverlik değeri ve özgeci davranış bu eserde, hiç tanımadığı insanlar için çıkar gözetmeden zamanını ve aklını kullanan Keloğlan’ın tutumu ile ortaya çıkar. Süslü Çikolata isimli eserde, “Annemle babam daha fazla dayanamadılar. Onu alıp Doktor Hepbilir’e götürdüler. Doktor Hepbilir, Gakguk diyarının en usta estetik cerrahıdır. Bütün kırılan gagalar, yaralanan kanatlar onun sayesinde eskisinden daha güzel olur. Doktor Hepbilir, Süslü Çikolata’nın gagasını özene bezene ameliyat etti. Gerçekten de iyi bir iş çıkardı. Herkes öyle söylüyor” (Günyüz, 2013d: 11- 13). Bu eserde yardımseverlik değeri ve özgeci davranış, anne ve babanın Süslü Çikolata’nın ısrarlarına dayanamayıp onu doktora götürmesi ve doktor Hepbilir’in de başarılı bir ameliyatla Süslü’yü istediği görünüme kavuşturarak yardım edişi ile ortaya çıkar. Nasreddin Hoca ve Cimri Komşusu isimli eserde “Şu bizim Akşehirli tonton Nasreddin Hoca’yı yalnızca bilgili, hazırcevap sanma. Hoca hem cömert hem de yardımsever bilinirmiş yaşadığı çağda. Bu yüzden ona bol bol misafir gelirmiş. Bu güzel ev sahibine gelenler yer içer, yatar kalkar, bir türlü gitmek istemezmiş” (Günyüz, 2017b: 4) cümleleriyle Hoca’nın yardımsever biri olduğu ve özgeci davranışlar sergilediği doğrudan ifade edilir. 314 Uluslararası Melike Günyüz Sempozyumu Süper Böcek isimli eserde “Küçük uğur böceği: – İşte, tam bana göre bir iş! Hadi oğlum Süper Böcek, iş başına! Annene yardıma gidiyorsun, dedi. Bu sabah da sakarlığı üstündeydi. Yine hedefe ulaşamamıştı. Dün, göle düşen karıncayı kurtarmak istemiş ama kendini suda bulmuştu. Önceki gün ise örümcek ağına takılan bir kelebeği kurtarmaya çalışırken ağa yakalanmıştı” (Günyüz, 2021h: 46). Yardımseverlik değeri ve özgeci davranış bu eserde, Küçük Uğur Böceğinin etrafındakilere yardımcı olma çabası ile ortaya çıkar. Özgecilik ve Sorumluluk Değeri Türk Dil Kurumu Güncel Türkçe Sözlük’te sorumluluk, “Kişinin kendi davranışlarını veya kendi yetki alanına giren herhangi bir olayın sonuçlarını üstlenmesi, sorum, mesuliyet” 1 şeklinde tanımlanır. 28 eserde yapılan inceleme sonucunda 12 eserde sorumluluk değerinin işlendiği tespit edilmiştir. Karşılık beklemeden yardım etmek, gönüllülük esasına dayalı çözümler bulmak ve empati kurarak hareket etmek sorumluluk değerini özgeci tutum ile ortak paydada birleştiren ilkelerdir. İncelenen eserlerde bu ortak paydalar, sorumlu ve özgeci davranan kahramanlar ve sorumluluk gerektiren durumlara örnek olacak şekilde seçilmiştir. Ses Yarışması isimli eserde “Yetişkinler endişeli.– Ne olacak şu bizim gençlerin hâli, diye soruyor içlerinden biri. – Bu çocukları ne yapmalı, diyor bir başkası. Yetişkinler gak guk gak guk ederek sonunda bir karara varıyor. Çocukları yönlendirecek harika, muhteşem bir fikir geliştiriyorlar: Bir ses yarışması yapılacak. Bizim çocukların kanaryaların, bülbüllerin yavrularından ne eksikleri var. Onlar ses yarışması düzenliyorlar da biz niye düzenleyemiyoruz. Artık kargalar boşu boşuna ötüp durmayacaklar. Daha güzel ötebilmek için çalışacaklar” (Günyüz, 2013a: 5). Yetişkin gakgukların sorunu çözmek adına uğraş vermesi bu eserdeki sorumluluk değerinin ve özgeci davranışın ilk ifadesidir. İkinci ifade ise “ Her sorunu çözen bilge baykuş bu sorunu da çözüveriyor. Şimdi bizim gençler, usta sanatçılardan eğitim alacak. Böylece gerçek birer sanatçı olacaklar. En Güzel Kuş Sesi Yarışması’nı da bakarsınız onlar kazanır” (Günyüz, 2013a: 16) ifadeleri Bilge Baykuş’un sorumluluk sahibi biri olduğu ve özgeci bir tutum sergileyerek sorunlara çözüm bulduğunu ortaya koyar. Timsah Temsi isimli eserde “ Kaplumbağa Bilgeduruş, Timsah Temsi’nin yanına geldi. - Aç ağzını bakayım, dedi. Timsah Temsi ağzını kocaman açtı. – Hımm, dedi Kaplumbağa Bilgeduruş. Sanırım balık yerine taş atmışsın ağzına. O da dişlerinin arasına sıkışmış. Taşı çıkarmamız gerek! Kaplumbağa Bilgeduruş, eline sağlam bir sopa aldı. Onunla Timsah Temsi’nin dişlerinin arasındaki taşı çıkardı. Timsah Temsi’nin diş ağrısı geçiverdi” (Günyüz, 2016ı: 6-15).Bu İfadeler, Kaplumbağa Bilgeduruş’un Temsinin ağrısını geçirme çabasına, özgeci bir tutuma ve sorumluluk değerine işaret eder. Süslü Çikolata isimli eserde, “ Annemle babam daha fazla dayanamadılar. Onu alıp Doktor Hepbilir’e götürdüler. Doktor Hepbilir, Gakguk diyarının en usta estetik cerrahıdır. Bütün kırılan gagalar, yaralanan kanatlar onun sayesinde eskisinden daha güzel olur. Süslü Çikolata’nın gagasını özene bezene ameliyat etti. Gerçekten de iyi bir iş çıkardı. Herkes öyle söylüyor” (Günyüz:2013d: 11-13). Sorumluluk değeri ve özgeci davranış, Süslü Çikolata’nın anne ve babasının onu Doktor Hepbilir’e götürmesi ve doktorun işini başarılı bir şekilde yapması ile ortaya çıkar. Hiç Susmayan Cırcır Böceği isimli eserde, “Cırcır Böceği, yuvalarında annelerini bekleyen yavru kargalarla oyun oynuyor, onları eğlendiriyordu. Hiç bitmeyen şarkısını onlar için söylüyordu. Cır cııır cır cır...” (Günyüz, 2016d: 16). Bu eserde sorumluluk değeri ve özgeci davranış, Cırcır böceğinin özgeci bir tutum sergileyerek yalnız kalan yavru kargalara talep edilmeden yardımcı olmaya çalışması, göz kulak olması ve onların sorumluluklarını almasıyla ortaya çıkar. Ay Nereye Kayboldu isimli eserde, “Baykuş dede, kuşları susturuyor. “İçinizden biri Ay’a ‘Sen çok çirkinsin! Hem de yüzün sivilceli.’ demiş. Zavallı Ay! Çok utanmış. Bulutların arasına saklanmış. O yaramazın gidip özür dilemesi gerekiyor.” İyi de o yaramaz kim? Az sonra yaramaz utana sıkıla 1 https://sozluk.gov.tr E.T 10.05.2022 Uluslararası Melike Günyüz Sempozyumu 315 çıkıyor ortaya” (Günyüz, 2016g: 17). Ay’a kötü davranan yavru kuşların O’ndan özür dilemesini sağlayan Baykuş Dede özgeci bir tutum sergileyerek sorumluluk sahibi bir davranış ortaya koyar. Üç Küçük Aslan isimli eserde “Evet haklı olabilirsiniz, benim yavrularım da uykusuz kalınca çok aksi oluyorlar. Ben gerekeni yaparım. Ormandaki bütün yavru hayvanları düşünmek benim görevim, demiş” (Günyüz, 2016j: 11). Aslan kralın bu ifadeleri sorumluluk değerinin ve özgeci davranışın ifadesidir. Zira kendi evladının sebep olduğu sorunlara empati kurarak çözümler bulmak hem özgeci bir davranış hem de sorumluluk sahibi bir tutumdur. Sen Sıska Değilsin isimli eserde “Yangelir Yengeç arkadaşını nasıl teselli edeceğini düşündü. Fakat ne onu ikna edecek bir söz ne de ona duyduklarını unutturacak bir çözüm bulabildi. Kaplumbağa Bilgeduruş’tan yardım istemeye karar verdi. Olanları bir çırpıda anlattı. Bilgeduruş, Yangelir Yengeç’i büyük bir dikkatle dinledi” (Günyüz, 2016b: 7). Özgeci davranış ve sorumluluk değeri arkadaşının üzüntüsüne çözüm bulma sorumluluğu ile hareket eden Yangelir Yengeç’in tutumuyla ortaya çıkar. Arkadaşımı Tanırım isimli eserde “Kaplumbağa Bilgeduruş duydukları karşısında çok mutlu oldu. Demek Tıstıs hakkında konuşulanlar, sadece bir dedikoduydu. Kaplumbağa Bilgeduruş herkesi topladı. Gerçekleri anlattı (Günyüz, 2016c:15)”. Özgeci davranış ve sorumluluk değeri, göl sakinlerinin Tıstıs hakkındaki olumsuz düşüncelerini değiştirme sorumluluğu hisseden Kaplumbağa Bilgeduruş’un olup bitenleri araştırmasıyla ortaya çıkar. Peli Spor Şöleninde isimli eserde yer alan “Öğretmen Bayan Yengeç çocukların bu durumu anlayabilmeleri için çok çaba harcamıştı doğrusu (Günyüz, 2016f: 7)”. Bu ifadeler, Peli’nin yaşadığı kaza sebebiyle içinde bulunduğu durumu sınıf arkadaşlarının doğru anlaması için uğraş veren öğretmen Bayan Yengeç’in hem özgeci hem de sorumluluk sahibi biri olduğunun göstergesidir. Güneşi İstiyorum isimli eserde, “Güneş bizimle kaldığı sürece onlar uyuyacaklar. İnsanlar uyanmadığı için trenlere, vapurlara, otobüslere hiç yolcu binmeyecek. Onlar da “Artık yolcu taşımıyoruz, hiçbir işe yaramıyoruz.” diyerek üzülecekler. Trenlerin yolcusuz kalmasına gönlü razı olmadı. Koşarak balkona çıktı. Gözlerini kısarak güneşe seslendi: Hey güneş! Artık sürekli bizimle kalman gerekmiyor. Akşam olunca dünyanın diğer ucuna gidebilirsin. Orada seni hem çocuklar hem de trenler bekliyor” (Günyüz, 2021e: 12-16). Sorumluluk değeri ve özgeci davranış, güneşin kendisinden uzaklaşmamasını isteyen Ali’nin diğer çocukları ve trenleri düşününce sorumluluk hissetmesi ve bu isteğinden vazgeçmesiyle ortaya çıkar. Güvercin Toplantısı isimli eserde “Yaşlı güvercin, tek başına çözüm aramaya başladı. Şehirde, güvercinleri çok seven insanlar vardı. Onları harekete geçirecek bir yol bulmalıydı. Günlerce düşünüp durdu. Sonunda bir karar verdi. Bu konuyu kendisine her zaman yiyecek veren kadınla konuşacaktı. Her gün kadının balkonuna konmaya başladı. Güvercinlerin durumunu anlatmaya çalışıyordu ama kadın onun dilinden anlamıyordu. Sadece onu okşuyor ve ona yiyecek veriyordu. Fakat güvercin vazgeçmedi. Haftalarca kadının balkonuna kondu. Hava çok sıcakken, yağmur çiselerken hatta kar yağarken bile...” (Günyüz, 2021b: 7-9). Güvercinlerin yaşadığı soruna çözüm bulması gerektiğini düşünen yaşlı güvercin sorumluluk sahibi bir davranış sergiler. Mutsuz Murta Nasıl Mutlu Oldu? İsimli eserde “Havai fişek atıldığında yavru martılarla o ilgilenir. Çünkü yavru martılar, havai fişek seslerinden çok ürkerler. Anlayacağınız Murta martıların lideri gibidir” (Günyüz, 2015: 5). Havai fişek sesinden korkan martıların sorumluluğu Murta’ya aittir, özgeci davranış ve sorumluluk değeri Murta’nın ondan talep edilmemesine rağmen küçük martılara yardımcı olmasıyla ifade edilir. Özgecilik ve Dostluk Değeri Türk Dil Kurumu Güncel Türkçe Sözlük’te dost “Sevilen, güvenilen, yakın arkadaş, gönüldaş, iyi görüşülen kimse. Bir şeye aşırı ilgi duyan, koruyan kimse. İyi geçinen, aralarında iyi ilişki bulunan”1 olarak tanımlanmaktadır. İncelenen 28 eserden 11 tanesinde dostluk değerine yer verildiği tespit 1 https://sozluk.gov.tr E.T 10.05.2022 316 Uluslararası Melike Günyüz Sempozyumu edilmiştir. Dostluk değerine sahip olan bireyler karşılıklı güven duyguları gelişmiş, birbirlerinin mutlu ve iyi olması için çaba sarf eden bireylerdir. Özgecilik kavramı ise gönüllülük esasına dayanır ve empati kurmayı gerektirir. Tüm bu sebeplerle incelenen eserlerde dostunun mutluluk ve iyiliği için çaba sarf eden, yaşadığı olumsuzluklara rağmen dostuna karşı iyi niyetli ve hoşgörülü davranan kahramanlar, özgeci davranışın örneği olarak seçilmişlerdir. Timsah Temsi’nin Can Sıkıntısı isimli eserde, arkadaşları canı sıkılan Temsi’ye yiyebileceği çeşitli gıdalar teklif eder hatta alıp gelerek Temsi’nin yemesini ve canının sıkıntısının geçmesini sağlamaya çalışırlar. Kitabın sonunda karnını doyuran Temsi’nin aklına arkadaşlarına bir akşam yemeği hazırlama fikri gelir ve hazırladığı akşam yemeğinde sadece kendi sevdiği değil arkadaşlarının da sevdiği yiyecekleri hazır bulundurur (Günyüz, 2016a: 10-15). Arkadaşlarının Temsi’yi mutlu etmeye çalıştığı gibi, Temsi de arkadaşlarını mutlu etmeye çalışır. Dostluk değeri bu eserde arkadaşların birbirini mutlu etme çabası ile ortaya çıkar zira dostlar birbirinin sorununa çözüm bulmaya çalışır ve birbirinin mutluluğunu önceler, tüm bu davranışlar özgeci davranışlardır. Sen Sıska Değilsin isimli eserde iseYengeç Yangelir Tortop’un şakalarından dolayı üzülen Şıpır’ı mutlu etmek için kaplumbağa Bilgeduruş ile görüşür ve Tortop’a bir ders vermek için plan yaparak onları evine davet eder Olaylar Yangelir’in planladığı gibi gelişmemişti. O, Tortop’un bütün arkadaşlarından özür dilemesini bekleyecek sonra yardıma koşacaktı. Fakat Küçük Şıpır daha önce davranmış ve özür beklemeden zor durumdaki Tortop’a hemen yardım etmişti. (Günyüz, 2016b: 615) Dostluk değeri bu eserde empati kurma sonucu arkadaşının üzüntüsüne üzülerek onu mutlu etmek için çözüm bulma girişiminde bulunan Yengeç Yangelir ve kendisini üzen arkadaşının başına kötü bir durum geldiğinde onun durumuyla alay etmek yerine özür dahi beklemeden yardıma koşan Şıpır’ın özgeci davranışı ile ortaya koyulur. Arkadaşımı Tanırım isimli eserde, “Tıstıs, Temsi’nin kayalıklara doğru hızla yüzdüğünü görünce bir terslik olduğunu anladı. Temsi’yi uyarmak istedi. Temsi’nin arkasından hızla yüzdü ama ne yazık ki Temsi’ye yetişemedi. Şimdi ise ona çok öfkeliydiler. Temsi’ye zarar vermişti. O artık dost değildi. Gümüş Göl sakinleri bir karar aldılar: Artık hiç kimse Tıstıs Yılan’la oyun oynamayacak hatta konuşmayacaktı. Üzerinde “Seni çok seviyoruz ve özür diliyoruz!” yazan pastayı dilimlerken Tıstıs Yılan çok mutluydu. Ama onu daha da mutlu eden bir başka sürpriz vardı. Telli Kopter iyi bir gazetecinin yapması gerekeni yapmıştı. Yaydığı yanlış haberin doğrusunu gazetede yayımlamıştı. Haberin başlığı ise şöyleydi: Kahramanımız Tıstıs!” (Günyüz, 2016c: 7- 16). Özgeci davranış ve dostluk değeri, arkadaşı hile dahi yapmış olsa zor durumda olduğunda onun iyiliğini düşünerek hareket etme fikri ile ortaya çıkar. Tıstıs, hile yaparak kendisini yenmeye çalışan Temsi başını kayalıklara vurunca ona kızmak yerine başına dolanarak ona yardımcı olmaya çalışır. Tıstıs’ın yardım çabası arkadaşları tarafından yanlış anlaşılıp Tıstıs dışlanır ancak gerçekler ortaya çıkınca dostları Tıstıs’dan özür dileyerek gönlünü alırlar. Tükenen Kalemisimli eserde, Yeşil kalem arkadaşı minik resim kaleminin üzülmesine dayanamaz ve unutulmayacağını ona anlatarak yeniden mutlu olmasını sağlar (Günyüz, 2021a: 14).” Özgeci davranış ve dostluk değeri, üzülen arkadaşı ile empati kuran Yeşil kalemin minik resim kalemini teselli ederek onun mutlu olmasına çabalaması şeklinde ortaya çıkar. Süslü Çikolata isimli eserde, “Arkadaşlarım ve ben artık onun bu durumuyla eğlenmiyoruz. Çok üzülüyoruz” (Günyüz, 2013d: 16) ifadeleri yer alır. Özgeci davranış ve dostluk değeri, ablası Süslü Çikolata’nın geçirdiği ameliyat sonrası yaşadığı sıkıntıların komik olmasına rağmen alay etmeyi bırakan kardeşi ve arkadaşlarının tutumuyla ortaya çıkmaktadır, zira özgeci davranış sergileyen dostlar birbirlerinin zor zamanlarında destek olmaya çalışırlar. Pamuk Karga isimli eserde, “Bayan Karga bir çığlık atarak düşüp bayıldı. Neyse ki komşular hemen yetiştiler. Bayan Karga’yla ilgilendiler. Bay Karga’yı sakinleştirdiler” (Günyüz, 2013b: 7-9) ifadeleri özgeci davranış ve dostluk değerinin ifade edildiği cümlelerdir, zira çıkar gözetmeksizin birbirine yardımcı olmak özgeci davranışın temel prensiplerinden biridir. Komşuların bayılan bayan kargaya yardım etmeleri, zor zamanlarda dostların birbirinin yardımına koşması davranışının bir örneğidir. Küçük Şıpır Arkadaş Arıyor isimli eserde, “Yanınızda bir arkadaşınız varken nasıl da mutlu olursunuz. İşte iki kafadar da bütün gün eğlendiler. Geceyi de birlikte nilüfer yaprağının üstünde geçirdiler. Aa! O da ne öyle! Vızır gitmiş... Şıpır sabah onu göremeyince çok şaşırdı. Ağlamaya Uluslararası Melike Günyüz Sempozyumu 317 başladı. Kaplumbağa Bilgeduruş yanına geldi. Şıpır’ın başını okşadı. Gözyaşlarını sildi. – Üzülme, dedi. Vızır’ı tanıdığın için mutlu olmalısın. Artık senin de anlatacak bir hikâyen var. Ayrıca her zaman hatırlayacağın bir arkadaşın...”(Günyüz, 2016h: 14-16) Dostluk değeri ve özgeci davranış birbirinden farklı yaratılışlara sahip Şıpır ve Vızır’ın birbirine karşı hoşgörülü davranışları ile ortaya çıkar, zira farklılıklar arkadaş ve dost olmaya engel değildir. Şarkıcı Gukki isimli eserde, bülbüllere benzeyen sesi sebebiyle gak guklar tarafından, bülbüllere benzemeyen dış görünüşü sebebiyle de bülbüller tarafından istenmeyen Gukki’nin başından geçenler anlatılır. “Hem üzgün hem mutsuz Gukki. Şarkı söylüyor. Kendini avutmaya çalışıyor. Coştukça coşuyor. Aaa... O da ne! Karşısında kendinden geçmiş bir dinleyici. O bir kurbağa. “Sesin ne kadar güzel senin!” diyor. “Eh, görüntün de fena değil. Arkadaşlarım sana bayılacak!” Bizim Gukki şimdi kurbağaların baş şarkıcısı. Hem şarkı söylüyor hem alkış alıyor (Günyüz, 2013e: 15-16). Bu eserde dostluk değeri ve özgeci davranış farklı olduğu için kimsenin istemediği Gukki’yi dinleyen ve onunla dost olan kurbağaların tutumu ile ortaya çıkar, zira dostluk ve özgeci davranış hoşgörüyü de beraberinde getirir. Tombalak Filin Sabah Sporu isimli eserde, “Sen şişman olduğun için değil, kanatların olmadığı için bizim gibi dans edemezsin, diye söze karıştı Bay Turna. Senin vücudun bizden farklı. Kendi vücut yapına göre hareket etmelisin. Biz sana yardımcı olabiliriz, dedi Bayan Turna” (Günyüz, 2016e: 11) ifadeleri özgeci davranış ve dostluğun ifadeleridir. Göl sakinleri Tombalak Fil’in sabah sporundan şikayetçilerdir ve bu durum Tombalak Fil’i üzer. Turna çifti komşularını rahatsız etmeden spor yapmanın yolunu Tombalak Fil’e anlatarak ona yardımcı olmuş ve mutlu olmasını sağlamışlardır. Nitekim empati kurup, dostun sıkıntısına çözüm bulmak özgeci bir davranıştır. Üç Küçük Aslan isimli eserde, “Hemen ertesi gün kurt, kunduz ve kumru yavrularını davet etmiş. Kendi yavruları ile tanıştırmış ve hep birlikte oynamalarını sağlamış. Bütün yavrular arkadaş olunca birbirlerini tanımaya başlamışlar. Kurt, kunduz ve kumru yavruları, aslan kükremelerini tanımışlar. Geceleri kükrediklerinde kendilerine selam gönderdiklerini anlamışlar” (Günyüz, 2016j: 14). Dostluk değeri ve özgeci davranış, güçleri ve cinsleri birbirinden farklı olan yavruların birbiri ile dost olabilmeleri ve bu dostluğun yaşamlarına olumlu katkısının ifadesi ile ortaya çıkar. Süper Böcek isimli eserde, “Tıpkı senin yaptığın gibi. Haydi, benimle gel, dedi baba karınca. Küçük uğur böceğinin çevresini bir anda karınca ve kelebek dostları sardı. Hep birlikte sürpriz, diye bağırdılar. Bizim küçük uğur böceği, çilekli pastayı yerken Süper Böcek peleriniyle çok mutlu görünüyordu” (Günyüz, 2021h: 15- 16). Özgeci davranış ve dostluk değeri bu eserde, arkadaşlarına yardım etmek için çabalayan ancak başarılı olmadığını düşünen küçük uğur böceğinin emeklerine dostlarının verdiği değer ve bu değerin güzel karşılığının ifadesi ile ortaya çıkar. Özgecilik ve Saygı Değeri Türk Dil Kurumu Güncel Türkçe Sözlük’te saygı, “Değeri, üstünlüğü, yaşlılığı, yararlılığı, kutsallığı dolayısıyla bir kimseye, bir şeye karşı dikkatli, özenli, ölçülü davranmaya sebep olan sevgi duygusu, hürmet, ihtiram. Başkalarını rahatsız etmekten çekinme duygusu”1 şeklinde tanımlanır. İncelenen 28 eserden 10 tanesinde saygı değerinin işlendiği tespit edilmiştir. Saygı değerinin temelinde çıkar gözetmeksizin sevme ve hoşgörülü olma yer alır bu sebeple incelenen eserlerde gerek yaşlılık sebebiyle gerek başkalarını rahatsız etmekten çekinme duygusu ile saygılı davranan kahramanlar ve olaylar örnek olarak seçilmiştir. Ses Yarışması isimli eserde, “Bu da ne böyle? Usta müzisyenler, büyük sanatçılar darılmışlar. “Gerçek sanata, gerçek sanatçıya saygı nerede kaldı?” diyorlar. “Böyle bir yarışmada birinci olmak da ne demekmiş? Şimdi bunlar sanatçı mı oldu?” deyip duruyorlar. Eh haksız da sayılmazlar (Günyüz, 2013a: 14). Saygı değeri ve özgeci davranış usta sanatçıların yarışma birincileri hakkında düşünceleri ve kendilerine saygı gösterilmesini beklemeleri ile yer alır. Pamuk Karga isimli eserde, “Ben bu arada hep Çınar amcayı gözlüyordum. Ne zaman konuşacak diye bekliyordum. Çünkü o çok bilgilidir. Her şeyi bilir.” (Günyüz, 2013b:10). İfadeleri Çınar amcaya duyulan saygının göstergesidir. 1 https://sozluk.gov.tr E.T 10.05.2022 318 Uluslararası Melike Günyüz Sempozyumu Ay Nereye Kayboldu? İsimli eserde, “Şu bizim Baykuş dededen başkası göremez Ay’ı.” diyor kuşlar. Gerçekten Baykuş dede her şeyi biliyor. “İçinizden biri Ay’ı üzmüş.” diyor. Bizim kuşlar birbirlerine bakıyorlar. “Kim üzmüş, ne demiş?” diye bağrışıp duruyorlar. Bizim yaramaz, Baykuş dedenin dediğini yapıyor. Gidip Ay’dan özür diliyor. Hem Ay mutlu oluyor bu işe hem bizim kuşlar. Gündüzleri de ötüyorlar Ay’a karşı geceleri de...” (Günyüz, 2016g: 15-18). Bu eserde saygı değeri, Baykuş Dede’nin her şeyi bildiğinin vurgulanması ve onun sözü ile hata yapan kuşun aydan özür dilemesi ile ifade edilir. Tombalak Filin Sabah Sporu isimli eserde “Tombalak Fil şaşırdı. Göl hayvanlarını rahatsız etmeyi gerçekten istemiyordu. Ama sağlıklı olmak için hareket etmesi ve spor yapması gerekiyordu”(Günyüz, 2016e: 5). Bu eserde saygı değeri ve özgeci davranış, aynı ortamda yaşayan göl hayvanlarını rahatsız etmekten çekinen Tombalak Fil’in çevresindekileri rahatsız etmeden spor yapmanın yollarını aramasıyla ortaya çıkar. Peli Spor Şöleninde isimli eserde, “Daha sonraki günlerde Keseli’nin bu özel durumuna alıştılar ve herkesin aslında birbirinden farklı olduğunu kavradılar”(Günyüz, 2016f: 7) ifadeleri yer alır. Bu eserde farklılıklara anlayışlı olmak ve saygı duymak gerektiği Peli’nin yaşadığı bir kaza sonucu diğer kuşlardan farklı olmasına arkadaşlarının hoşgörülü ve özgeci tutumu ile ifade edilir. Keloğlan Şaşkınlar Ülkesinde isimli eserde, “Anacığından izin istedi. Azığını ve keçisi Beyaz Kız’ı alarak çıktı yola” (Günyüz, 2017a: 5). Saygı değeri ve özgeci davranış bu eserde ilk olarak, Keloğlan’ın yaşlı annesinden izinsiz yola çıkmayışı ile ifade edilir. İkinci ifade ise “Güngörmüş nine ağlamasını daha da artırdı” (Günyüz, 2017a: 14) şeklindedir. Ağlayan ninenin “güngörmüş” olarak nitelendirilmesi yaşlı olduğunu ve bu sebeple ona saygı duyulduğunu ortaya koyar. Keloğlan Suskunlar Ülkesinde isimli eserde, “En sonunda bu haritada işaretli yerleri arayıp bulmaya karar verdi. Anasına yalvardı yakardı. İzin almayı başardı.” (Günyüz, 2021c: 5) Keloğlan’ın annesinden izinsiz yola çıkmayışı annesine duyduğu saygı değerinin ifadesidir. İlkbahar Prensi isimli eserde, “Çok geçmeden, az ötede, çınar ağacının dalına tünemiş, olan biteni seyre duran diyarın bilgesi Baykuş amcayla karşılaştı. Tabii ya, bilirdi Baykuş amca kimdir bu Hayal Satıcıları? (Günyüz, 2020a: 8). Baykuş amcanın diyarın bilgesi olarak nitelendirilmesi saygı değerinin ve özgeci davranışın ifade ediliş biçimidir. Özgecilik ve Sevgi Değeri Sevgi, Türk Dil Kurumu tarafındanGüncel Türkçe Sözlük’te, “İnsanı bir şeye veya bir kimseye karşı yakın ilgi ve bağlılık göstermeye yönelten duygu”1 olarak tanımlanmıştır. İncelenen 28 eserden 8 tanesinde sevgi değerinin yer aldığı tespit edilmiştir. Çıkar gözetmeden sevmek ilkesi özgeci davranışın temel ilkelerinden bir diğeridir ve sevmek hoşgörülü olmayı, iyi niyetli davranmayı, karşılıksız yardımseverliği de beraberinde getirir. İncelemeler sonucu eserlerde özgeci davranışlarıyla sevgi değerini vurgulayan kahramanlar ve olaylar aşağıda örnek olarak verilmiştir. Süslü Çikolata isimli eserde, “ Arkadaşlarım ve ben artık onun bu durumuyla eğlenmiyoruz. Çok üzülüyoruz” (Günyüz, 2013d: 16). Sevgi değeri ve özgeci davranış bu eserde, küçük kardeşin komik duruma düşen ablası ile empati kurarak onun sıkıntısına üzülmesi ve alay etmemesi ile ortaya çıkar. Küçük Yıldız isimli eserde, “Küçük Yengeç çok mutluydu. Avucundaki yıldızı kalbine bastırdı. Gökyüzüne bakarak, Sevgili yıldızım, şu an görünmesen bile ben seni düşünüyorum. İşte yanımdasın, dedi” (Günyüz, 2016ı: 16). Sevgi değeri ve özgeci davranış bu eserde, Küçük Yengeç’in bulduğu denizyıldızını gökyüzündeki yıldız sanması ve yıldızına olan sevgisini denizyıldızına sarılarak ifade etmesi ile ortaya çıkar. Pamuk Karga isimli eserde, “Çınar amca, Bay Karga’yı susturdu. Farklılık güzel bir şeydir, dedi sadece. Bayan Karga, Çınar amcaya sevgiyle baktı. O bir anneydi. Beyaz bile olsa bu onun yavrusuydu. Sonra ne mi oldu? Hiçbir şey. Biz bu beyaz kargayı çok sevdik. Adını Pamuk Karga koyduk. Hep oyunlar oynadık. Oyun oynarken o bulut oldu, kar oldu, çiçek oldu. Kardeşleri kömür 1 https://sozluk.gov.tr E.T 10.05.2022 Uluslararası Melike Günyüz Sempozyumu 319 oldu, gece oldu, toprak oldu” (Günyüz, 2013b:15-16). Sevgi değeri ve özgeci davranış bu eserde, farklılıkların birbirimizi sevmemize engel olmadığını ve bir annenin evladına olan sevgisine herhangi bir şeyin engel olamayacağının ifade edilmesiyle ortaya çıkar. Zira karşılık beklemeden sevmek ve hoşgörülü davranmak özgeci davranışın temel ilkelerindendir. Küçük Şıpır Arkadaş Arıyor isimli eserde “Yanınızda bir arkadaşınız varken nasıl da mutlu olursunuz? İşte iki kafadar da bütün gün eğlendiler. Geceyi de birlikte nilüfer yaprağının üstünde geçirdiler. Aa! O da ne öyle! Vızır gitmiş... Şıpır sabah onu göremeyince çok şaşırdı. Ağlamaya başladı. Kaplumbağa Bilge duruş yanına geldi. Şıpır’ın başını okşadı. Gözyaşlarını sildi. – Üzülme, dedi. Vızır’ı tanıdığın için mutlu olmalısın. Artık senin de anlatacak bir hikâyen var. Ayrıca her zaman hatırlayacağın bir arkadaşın...” (Günyüz, 14-16) Bu eserde sevgi değeri ve özgeci davranış, farklı kişisel özelliklerin bireylerin birbirini sevmesineengel olamayacağının ifade edilmesi ile yer alır. Hiç Susmayan Cırcır Böceği isimli eserde, “Cırcır Böceği, yuvalarında annelerini bekleyen yavru kargalarla oyun oynuyor, onları eğlendiriyordu. Hiç bitmeyen şarkısını onlar için söylüyordu. Cır cııır cır cır...” (Günyüz, 2016d: 16). Bu eserde, ötüşüyle herkesi rahatsız eden Cırcır böceğinin anneleri yanlarında olmayan yavru kargalarla karşılık beklemeden ilgilenmesi sevgi değerinin ve özgeci davranışın ifade ediliş şeklidir. Arkadaşımı Tanırım isimli eserde, “Tıstıs, vücudu hafif ve kıvrak olduğu için daha hızlı hareket eder ve Timsah Temsi’yi hep geçerdi. Temsi, yarışı kaybettiği hâlde Tıstıs’la yarışmaktan hiç vazgeçmezdi. Çünkü birlikte bu oyunu oynarken çok eğleniyorlardı (Günyüz, 2016c:4). Bu eserde sevgi değeri ve özgeci davranış, birbirini seven iki arkadaşın her ne yaşanırsa yaşansın birbirinden uzaklaşamayacağının ifade edilmesi ile yer alır. Zira çıkar gözetmeden sevmek ve yardımsever olmak özgeci davranışın temel ilkelerindendir. Peli Spor Şöleninde isimli eserde “Daha sonraki günlerde Keseli’nin bu özel durumuna alıştılar ve herkesin aslında birbirinden farklı olduğunu kavradılar” (Günyüz, 2016f: 7). Bu eserde, hoşgörülü olma, empati kurabilme ve farklılıkların birbirimizi sevmeye engel olamayacağının vurgulanması özgeci davranış ve sevgi değerinin ifadesidir. Kitap Yarışması isimli eserde “Ayşenur, kitaplarını çok seviyordu. Kitapları da Ayşenur’u çok seviyordu. Kendilerini okuyan, resimlerine bakan bu güzel kız sevilmez mi? “( Günyüz, 2021g: 4) ifadeleri ile sevgi değerinin salt insanlar arasında değil insanlar ve nesneler arasında da kurulan bir bağ olduğu ile anlatılır. Sevgi değerini oluşturan karşılık beklemeden sevmek özgeci davranışın de temel ilkelerinden biridir. Özgecilik ve Sabır Değeri Tük dil Kurumu Güncel Türkçe Sözlük’te “Acı, yoksulluk, haksızlık vb. üzücü durumlar karşısında ses çıkarmadan onların geçmesini bekleme erdemi, dayanç. Olacak veya gelecek bir şeyi telaş göstermeden bekleme” 1 şeklinde tanımlanır. Çıkar gözetmeden hoşgörü ve iyi niyetli olmak, beraberinde sabır-sebat göstermek özgeci davranışın temel ilkelerindendir. Telaş göstermeden üzücü durumların ve acının geçmesini beklemek olan sabır özgeci bir davranıştır. İncelenen 28 eserden 7 tanesinde sabır değerinin yer aldığı tespit edilmiştir. Timsah Temsi isimli eserde “ Kaplumbağa Bilgeduruş, Timsah Temsi’nin yanına geldi. - Aç ağzını bakayım, dedi. Timsah Temsi ağzını kocaman açtı. – Hımm, dedi Kaplumbağa Bilgeduruş. Sanırım balık yerine taş atmışsın ağzına. O da dişlerinin arasına sıkışmış. Taşı çıkarmamız gerek! Kaplumbağa Bilgeduruş, eline sağlam bir sopa aldı. Onunla Timsah Temsi’nin dişlerinin arasındaki taşı çıkardı. Timsah Temsi’nin diş ağrısı geçiverdi. (Günyüz, 2016ı: 6-15). Sabır değeri ve özgeci davranış Timsah Tems’nin diş ağrısının çözümünün bulunmasını telaş göstermeden beklemesi ve Bilgeduruş’un çözümünü kabul etmesiyle ortaya çıkar. 1 https://sozluk.gov.tr E.T 10.05.2022 320 Uluslararası Melike Günyüz Sempozyumu Tombalak Filin Sabah Sporu isimli eserde “Tombalak Fil şaşırdı. Göl hayvanlarını rahatsız etmeyi gerçekten istemiyordu. Ama sağlıklı olmak için hareket etmesi ve spor yapması gerekiyordu. Sen şişman olduğun için değil, kanatların olmadığı için bizim gibi dans edemezsin, diye söze karıştı Bay Turna. Senin vücudun bizden farklı. Kendi vücut yapına göre hareket etmelisin. Biz sana yardımcı olabiliriz, dedi Bayan Turna”(Günyüz, 2016e: 5- 11). Tombalak Fil’in sağlıklı olma çabasının göl sakinlerinde rahatsızlığa yol açması ve bu rahatsızlığın çözümünü bulmayı telaş göstermeden beklemesi özgeci ve sabırlı bir davranıştır. Tükenen Kalemisimli eserde, Yeşil kalem arkadaşı minik resim kaleminin üzülmemesi için onun unutulmayacağını ona anlatarak yeniden mutlu olmasını sağlar (Günyüz, 2021a: 14). Sabır değeri ve özgeci davranış, minik resim kaleminin telaş göstermeden yeniden mutlu olacağı günü beklemesiyle ortaya çıkar. Güvercin Toplantısı isimli eserde, barınacak yer bulamadıkları için kendince insanlardan yardım istemeye çalışan güvercinin balkonuna gidip sürekli öttüğü yaşlı kadın, bir süre sonra “Güvercinler, şehrimizin süsleridir. Lütfen barınmaları için onlara güvercin evleri yaptırır mısınız? Böylece hem güvercinler kurtulur hem de şehrimiz güzel görünür” diyerek belediye başkanından yardım ister (Günyüz, 2021b: 10-11). Sabır değeri ve özgecilik davranışı, güvercinin, kendisinden herhangi bir talep olmamasına rağmen, vazgeçmeden sürekli yaşlı kadının balkonuna gidip problemini anlatmaya çalışması şeklinde ortaya çıkar. Keloğlan Şaşkınlar Ülkesinde isimli eserde, “Babasından kalan harita ile diyar diyar gezen Keloğlan, gittiği Şaşkınlar Ülkesi’ndeki insanlara ve yumurtaları elinden alınmış bir yılana yardım eder (Günyüz, 2017: 21-24). Sabır değeri ve özgeci davranış Keloğlan’ın telaş göstermeden ülke halkına ve anne yılana yardım etmesi ile ortaya çıkar. Keloğlan Suskunlar Ülkesinde isimli eserde, “Keloğlan zamanını ve aklını suskunlar ülkesindeki insanların kazancı için harcar, onlara karşılıksız ve çıkarsız yardım eder” (Günyüz, 2021c: 22-24). Sabır değeri ve özgeci davranış Keloğlan’ın zamanı ve aklını, vazgeçmeden ve telaş göstermeden ülke halkı için harcamasıyla ortaya çıkar. Özgecilik ve Dürüstlük Değeri Türk Dil Kurumu Güncel Türkçe Sözlük’te dürüstlük “Doğruluk. Doğru ve dürüst olma durumu, doğru olana yakışır davranış, dürüstlük, adalet” şeklinde tanımlanır. İyi niyetli olmak ve empati kurabilmek özgeci davranışın temel ilkelerindendir ve dürüst kişi iyi niyetli olduğu kadar empati de kurabilmelidir ki muhatabına adaletli davranabilsin. İncelenen 28 eserden 2 tanesinde tespit edilmiştir. Mavi Gaki isimli eserde, “Gaki, onlarla sadece oynamak istemiyordu. Onlarla yaşamak istiyordu. Dahası tıpkı onlar gibi olmak istiyordu. Bu düşüncesini Mavi Tüylere açtı. Mavi Tüyler şaşırdılar. Gaki’ye baktılar. “Sen çok sevimlisin. Bizimle oynayabilirsin. Ama siyahsın ve kırmızı gagalısın. Üzgünüz ama bizden çok farklısın. Bizimle yaşayamazsın.” Dediler (Günyüz, 2013c: 6). Dürüstlük değeri ve özgeci davranış, Mavi Tüylerin çok sevdikleri arkadaşları Gaki’ye onlarla yaşayamayacağını adil ve dürüst bir şekilde ifade etmesiyle ortaya çıkar. Üç Küçük Aslan isimli eserde “Aslan, yavrularının rahatsız olduğunu ifade eden hayvanlara, Evet haklı olabilirsiniz, benim yavrularım da uykusuz kalınca çok aksi oluyorlar. Ben gerekeni yaparım. Ormandaki bütün yavru hayvanları düşünmek benim görevim, demiş” (Günyüz, 2016j: 11). Ormandaki hayvan yavrularının uykusuzluk sorununa Aslan’ın yavruları sebep olmaktadır. Diğer hayvanların kendisinden korkmasını fırsat bilerek onlara kızma şansı olan Aslan, adil davranmış ve sorunu çözeceğini söyleyerek dürüst ve özgeci bir tutum sergilemiştir. Uluslararası Melike Günyüz Sempozyumu 321 Özgecilik ve İyilikseverlik Türk Dil Kurumu Güncel Türkçe Sözlük’te iyilikseverlik, “Hayırsever olma durumu, yardımseverlik, hayırperverlik”1 şeklinde tanımlanır. Gönüllülük esasına dayalı olarak bir başkasına yardım etmek, hayırseverlik, iyilikseverlik özgeci bir davranıştır. İncelenen 28 eserden 14 tanesinde iyilikseverlik değerine yer verildiği tespit edilmiştir. Pamuk Karga isimli eserde, Bilgili Çınar Amca, diğer yavrulardan farklı olarak beyaz renkte dünyaya gelen yavru sebebiyle endişeli olan Bay Karga ve Bayan Karga ile konuşarak onların sakinleşmesine yardımcı olur (Günyüz, 2013b: 10-15). İyilikseverlik ve özgeci davranış, karşılık beklemeden sorunu çözmeye çalışan Bilgili Çınar amcanın farklılıkların da güzel olduğunu ifade ederek panik halindeki anne ve babanın sakinleşmesine yardımcı olmasıyla ortaya çıkar. Timsah Temsi isimli eserde, Kaplumbağa Bilgeduruş, diş ağrısı sebebiyle acı çeken Timsah Temsi’nin dişinin neden ağrıdığını tespit edip dişine sıkışan taşı çıkararak yardımcı olur ve Temsi’nin diş ağrısı geçer (Günyüz, 2016a: 13-15). Özgeci davranış ve iyilikseverlik, karşılık beklemeden bir başkasına yardım etmek tanımında da olduğu gibi Kaplumbağa Bilgeduruş’un mevcut sorunu tespit ederek çözüm yolları bulması ve Timsah Temsi’nin ağrısını dindirmesi ile ortaya çıkar. Özgecilik ve Hoşgörü Türk Dil Kurumu Güncel Türkçe Sözlük’te hoşgörü, “Her şeyi anlayışla karşılayarak olabildiği kadar hoş görme durumu, müsamaha, tolerans” 2 şeklinde tanımlanır. Çıkar gözetmeden sevmek, iyi niyetli ve hoşgörülü olmak özgeci davranışın temel ilkelerindendir. İncelenen 28 eserden 4 tanesinde hoşgörü değerinin yer aldığı tespit edilmiş olup çevresindeki kişi ve olaylara karşı hoşgörülü davranan kahramanlar örnek olarak seçilmiştir. Küçük Şıpır Arkadaş Arıyor isimli eserde, “Yanınızda bir arkadaşınız varken nasıl da mutlu olursunuz. İşte iki kafadar da bütün gün eğlendiler. Geceyi de birlikte nilüfer yaprağının üstünde geçirdiler. Aa! O da ne öyle! Vızır gitmiş... Şıpır sabah onu göremeyince çok şaşırdı. Ağlamaya başladı. Kaplumbağa Bilgeduruş yanına geldi. Şıpır’ın başını okşadı. Gözyaşlarını sildi. – Üzülme, dedi. Vızır’ı tanıdığın için mutlu olmalısın. Artık senin de anlatacak bir hikâyen var. Ayrıca her zaman hatırlayacağın bir arkadaşın...”(Günyüz, 2016h: 14-16). Birbirinden farklı yaratılışlara sahip Şıpır ve Vızır’ın birbirine karşı hoşgörülü olmaları özgeci bir davranıştır. Peli Spor Şöleninde isimli eserde “Daha sonraki günlerde Keseli’nin bu özel durumuna alıştılar ve herkesin aslında birbirinden farklı olduğunu kavradılar” (Günyüz, 2016f: 7). Bu eserde, hoşgörülü olmanın ve farklılıkların birbirimizi sevmeye engel olamayacağının vurgulanması özgeci davranışın ifadesidir. Özgecilik ve İyi Niyetli Olma Türk Dil Kurumu Güncel Türkçe Sözlük’te “İyi niyet sahibi olmak”3 şeklinde tanımlanan iyi niyetli olma ölçütü özgeci davranışla yakından ilişkilidir. İncelenen 28 eserden 16 tanesinde iyi niyetli olma ölçütünün yer aldığı tespit edilmiştir. Karga isimli eserde, “Bilgili Çınar Amca, diğer yavrulardan farklı olarak beyaz renkte dünyaya gelen yavru sebebiyle endişeli olan Bay Karga ve Bayan Karga ile konuşarak onların sakinleşmesine yardımcı olur” (Günyüz, 2013b: 10-15). Bilgili Çınar amca iyi niyet sahibi biri olarak farklılıkların da güzel olduğunu ifade eder ve panik halindeki anne ve babanın sakinleşmesine yardımcı olur. Tombalak Filin Sabah Sporu isimli eserde, “Sen şişman olduğun için değil, kanatların olmadığı için bizim gibi dans edemezsin, diye söze karıştı Bay Turna. Senin vücudun bizden farklı. Kendi vücut 1 https://sozluk.gov.tr E.T 10.05.2022 https://sozluk.gov.tr/ E.T 10.05.2022 3 https://sozluk.gov.trE.T 10.05.2022 2 322 Uluslararası Melike Günyüz Sempozyumu yapına göre hareket etmelisin. Biz sana yardımcı olabiliriz, dedi Bayan Turna” (Günyüz, 2016e: 11) ifadeleri iyi niyetli olan Bay ve Bayan Turna’nın özgeci bir davranış sergileyerek Tombalak Fil’e yardım ettiğinin göstergesidir. Özgecilik ve Empati Kurma Türk Dil Kurumu Güncel Türkçe Sözlük’te “Duygudaşlık” 1 şeklinde tanımlanan empati kavramı karşıdaki kişinin yerine kendini koyup onunla aynı duyguları hissetmektir. Özgeci davranan birey empati kurarak karşısındaki kişinin sıkıntısına üzülür, rahatsızlık duyar ve gönüllü bir şekilde onu bu sıkıntıdan kurtarma girişiminde bulunur. İincelenen 28 eserden 5 tanesinde empati kurma ölçütü tespit edilmiştir. Sen Sıska Değilsin isimli eserde, Yengeç Yangelir Tortop’un şakalarından dolayı üzülen Şıpır’ı mutlu etmek için kaplumbağa Bilgeduruş ile görüşür ve Tortop’a bir ders vermek için plan yaparak onları evine davet eder Olaylar Yangelir’in planladığı gibi gelişmemişti. O, Tortop’un bütün arkadaşlarından özür dilemesini bekleyecek sonra yardıma koşacaktı. Fakat Küçük Şıpır daha önce davranmış ve özür beklemeden zor durumdaki Tortop’a hemen yardım etmişti. (Günyüz, 2016b: 615) Empati kurması sonucu arkadaşının üzüntüsüne üzülerek onu mutlu etmek için çözüm bulma girişiminde bulunan Yengeç Yangelir’in davranışı özgeci bir davranıştır. Tükenen Kalemisimli eserde, Yeşil kalem arkadaşı minik resim kaleminin üzülmemesi için onun unutulmayacağını ona anlatarak yeniden mutlu olmasını sağlar (Günyüz, 2021a: 14). Üzülen arkadaşı ile empati kuran Yeşil kalemin minik resim kalemini teselli ederek onun mutlu olmasına çabalaması özgeci bir davranıştır. Süslü Çikolata isimli eserde, “ Arkadaşlarım ve ben artık onun bu durumuyla eğlenmiyoruz. Çok üzülüyoruz” (Günyüz, 2013d: 16). Küçük kardeşin komik duruma düşen ablası ile empati kurarak onun sıkıntısına üzülmesi ve alay etmemesi özgeci bir davranıştır. Peli Spor Şöleninde isimli eserde “Daha sonraki günlerde Keseli’nin bu özel durumuna alıştılar ve herkesin aslında birbirinden farklı olduğunu kavradılar” (Günyüz, 2016f: 7). Empati kurabilme ve farklılıkların birbirimizi sevmeye engel olamayacağının vurgulanması özgeci davranışın ifadesidir. Üç Küçük Aslan isimli eserde “Evet haklı olabilirsiniz, benim yavrularım da uykusuz kalınca çok aksi oluyorlar. Ben gerekeni yaparım. Ormandaki bütün yavru hayvanları düşünmek benim görevim, demiş” (Günyüz, 2016j: 11). Aslan kralın kendi evladının sebep olduğu sorunlara empati kurarak çözümler bulması özgeci bir davranıştır. Özgecilik ve Dayanışma Türk Dil Kurumu Güncel Türkçe Sözlük’te dayanışma, “Dayanışmak işi. Bir topluluğu oluşturanların duygu, düşünce ve ortak çıkarlarda birbirlerine karşılıklı bağlanması”2 şeklinde tanımlanır ve özgeci davranışla yakından ilişkilidir. İncelenen 28 eserden 4 tanesinde dayanışma ölçütünün yer aldığı tespit edilmiştir. Ses Yarışması isimli eserde, akşama kadar amaçsızca öten gak guklardan dolayı yetişkinler endişelidir ve “Ne olacak bizim bu gençlerin hali?” diye düşünüp ötüşlerinin boşuna olmaması adına bir ses yarışması düzenlerler” (Günyüz, 2013a: 3). Küçük yaştaki kargaların geleceği için endişelenen yetişkinler dayanışma içerisinde özgeci bir davranış sergiler ve bir yarışma ile ötüşlerini anlamlandırmaya çalışır. Pamuk Karga isimli eserde, “Bayan Karga bir çığlık atarak düşüp bayıldı. Neyse ki komşular hemen yetiştiler. Bayan Karga’yla ilgilendiler. Bay Karga’yı sakinleştirdiler” (Günyüz, 2013b: 7-9) ifadeleri dayanışma içinde özgeci bir davranış sergilediğinin göstergesidir. 1 https://sozluk.gov.tr E.T 010.05.2022 https://sozluk.gov.tr E.T 10.05.2022 2 Uluslararası Melike Günyüz Sempozyumu 323 Özgecilik ve İş Birliği Türk Dil Kurumu Güncel Türkçe Sözlük’te iş birliği, “Amaç ve çıkarları bir olanların oluşturdukları çalışma ortaklığı, teşrikimesai. Bir işin çeşitli kişilerce yapılması” 1 şeklinde tanımlanır ve özgeci davranışla yakından ilişkilidir. İncelenen 28 eserden 3 tanesinde iş birliği ölçütünün yer aldığı tespit edilmiştir. Süper Böcek isimli eserde, “Tıpkı senin yaptığın gibi. Haydi, benimle gel, dedi baba karınca. Küçük uğur böceğinin çevresini bir anda karınca ve kelebek dostları sardı. Hep birlikte sürpriz, diye bağırdılar. Bizim küçük uğur böceği, çilekli pastayı yerken Süper Böcek peleriniyle çok mutlu görünüyordu” (Günyüz, 2021h: 15- 16). Küçük Uğur Böceği’nin arkadaşları onu mutlu etmek ister ve özgeci bir davranış sergileyerek iş birliği içinde ona sürpriz hazırlar. Özgecilik ve Paylaşma Tük dil Kurumu Güncel Türkçe Sözlük’te“Aralarında bölüşmek, pay etmek, üleşmek” 2 şeklinde tanımlanan paylaşmak ölçütü, özellikle okul öncesi dönemden başlayıp örgün eğitimin tüm aşamasında yeni nesile kazandırılması gerekir. İncelenen 28 eserden 2 tanesinde paylaşma ölçütüne yer verildiği tespit edilmiştir. Kalem Kutusu isimli eserde Enes, öğretmeninin ona hediye ettiği ve çok sevdiği kalem kutusunu arkadaşı Elif’in de beğenmesi üzerine Elif’e verir (Günyüz, 2021d: 14-15). Paylaşma ölçütü, tarafımızca kıymet verilen herhangi bir nesnenin bir arkadaşımıza hediye edilebilmesi şeklinde ortaya çıkar. Güneşi İstiyorum isimli eserde, Güneşin hiç kaybolmamasını isteyen Ali, güneşten sürekli onlarla kalmasını rica eder. Annesinin dünyanın öbür ucundaki çocukların da güneşe ihtiyacı olduğunu, güneş olmadığında insanların trenlere binmeyeceğini ve herkesin bu durumda mutsuz olacağını öğrenen Ali, çocukların güneşsiz ve trenlerin yolcusuz kalmasına dayanamaz ve kendi isteği olan güneşin hep onlarla olmasından vazgeçip “Hey güneş! Artık sürekli bizimle kalman gerekmiyor. Akşam olunca dünyanın diğer ucuna gidebilirsin. Orada seni hem çocuklar hem de trenler bekliyor” (Günyüz, 2021e: 14-16) diyerek güneşi paylaşmayı kabullenir. Paylaşma ölçütü bu eserde çok sevilen ve arzulanan herhangi bir şeyin bir başkasının yararı ve mutluluğu için ortak kullanımının kabul edilebileceği fikri ile ortaya çıkar. Tablo 1: Melike Günyüz’ün Eserlerinde Özgecilik On Kök Değerden İlgili Değerler Diğer Değerler Erdemli İnsan Ölçütleri Yardımseverlik İyilikseverlik İyi Niyetli Olma Sorumluluk Hoşgörü Empati Kurma Dostluk Dayanışma Saygı İşbirliği Sevgi Paylaşım Sabır Dürüstlük 1 2 https://sozluk.gov.tr E.T 10.05.2022 https://sozluk.gov.tr E.T 10.05.2022 324 Uluslararası Melike Günyüz Sempozyumu Sonuç Değer, insanın yaşam süresince edindiği kıymetli kazanımlardır. Yaşam boyu süren bu değer kazanım sürecinin formal eğitiminde gerçekleşen yönüne değerler eğitimi denmektedir. Bu bağlamda değerler eğitimi, evrensel boyuttaki insanî temel unsurların sürdürülebilir ölçüde öğretme ve öğrenme sürecidir aynı zamanda. Özgecilik (diğerkâmlık) genel olarak sözlüklerde karşılık beklemeden bir başkasına gönüllü yardım etme, insanları çıkar gözetmeden sevme, iyiliksever, iyi niyetli, hoşgörülü ve yardımsever olma, başkası için yaşamayı ön plana çıkarma gibi anlamları içermektedir. Temel Eğitim düzeyi Türkçe ders kitapları, değerler eğitimine katkı sağlayacak metinlere yer vermektedir. Bu durum göz önüne alındığında, çalışmada Melike Günyüz’ün eserlerinden yola çıkılarak ele alınan özgeciliğin, Türkçe ders kitaplarında yer alabilecek önemli değerleri içeren şemsiye bir kavram olduğu gözlenmiştir. Zira bu kavram, erdemli insan yetiştirme bağlamında örnek metinlerde de gözlendiği gibi önemli mesajlar içermektedir. Ağaç yaş iken eğilir. Henüz erken yaşlarda insanı insan yapan eser örneklerinden Türkçe eğitiminde yararlanmak elzemdir. Tüm bu söylenenlerden hareketle, çalışmada özgeciliğin yardımseverlik, dostluk, dürüstlük, sorumluluk, saygı, sevgi, sabır gibi on kök değerin yanında iyilikseverlik, hoşgörü değerlerini de kapsadığı gözlenmiştir. Buna ilaveten, özgeciliğin paylaşma, iş birliği, dayanışma, empati kurma, iyi niyetli olma gibi insanı insan yapan önemli ölçütleri de içeren çok yönlü bir kavram olduğu gözlenmiştir. Türkçe eğitimi bağlamında, sınıf seviyesi göz önünde bulundurularak Türkçe ders kitaplarındaki uygun temalarda ‘kişisel yarar gözetmeksizin bir başkasına yararlı olabilen insan’ yetiştirme amacıyla özgecilik şemsiye kavramına ve bununla ilgili değerler içeren metinlere yer verilmesi önem taşımaktadır. Böylece, soyut ancak insan olabilmek için elzem bir kavram olan özgeciliğin ve onunla ilgili temel değerlerin somut çocuk edebiyatı metinlerinden yola çıkılarak öğrencide istendik kazanıma dönüşmesini sağlayabilmek mümkün olacaktır. Öneriler 1.Türkçe ders kitaplarındaki uygun temalarda ‘kişisel yarar gözetmeksizin bir başkasına yararlı olabilen insan’ yetiştirme amacıyla özgecilik şemsiye kavramına ve bununla ilgili değerler içeren öğretici metinlere yer verilebilir. 2.Yaratıcı yazma ve dinleme etkinliklerinde bu çalışmaya konu olan kısa öyküler, “özgecilik” teması altında ders materyali olarak kullanılabilir. 3.Drama ve aktif öğrenmeye uyumlu olarak Günyüz’ün eserleri “özgecilik” kavramı bağlamında ele alınabilir. Değerler eğitimi açısından uygun bölümleri, Temel Eğitimdeki Türkçe dersleri için kısa etkinlikler olarak düzenlenebilir. 4.Akademik ortamda henüz yeterince ele alınmadığını düşündüğümüz “özgecilik” kavramının içerdiği temel değerler bağlamında Milli Eğitimin Temel Eğitim alanında sınıf seviyesine uygun olarak tanıtıcı kısa film, animasyonlar oluşturulabilir. Böylece, öğrencilerin görsel ve işitsel duyularına hitap edecek, farkındalık oluşturabilecek, düzeylerine uygun içerikler geliştirilebilir. Bu bağlamda çalışmanın verilerinden çıktı olarak yararlanılabilir. KAYNAKLAR a. Günyüz’ün Eserleri Günyüz, Melike, ( 2016g), Ay Nereye Kayboldu: İstanbul: Sedir Yayınları. Günyüz, Melike, ( 2021f), Çilekli Yoğurt, İstanbul: Erdem Yayınları. Günyüz, Melike, (2013a), Ses Yarışması, İstanbul: Sedir Yayınları. Günyüz, Melike, (2013b), Pamuk Karga, İstanbul: Sedir Yayınları. Uluslararası Melike Günyüz Sempozyumu 325 Günyüz, Melike, (2013c), Mavi Gaki, İstanbul: Sedir Yayınları. Günyüz, Melike, (2013d), Süslü Çikolata, İstanbul: Sedir Yayınları. Günyüz, Melike, (2015), Mutsuz Martı Murta Nasıl Mutlu Oldu, İstanbul: Sedir Yayınları. Günyüz, Melike, (2016b), Sen Sıska Değilsin, İstanbul: Sedir Yayınları. Günyüz, Melike, (2016c), Arkadaşımı Tanırım, İstanbul: Sedir Yayınları. Günyüz, Melike, (2016d), Hiç Susmayan Cırcır Böceği, İstanbul: Sedir Yayınları. Günyüz, Melike, (2016e), Tombalak Filin Sabah Sporu, İstanbul: Sedir Yayınları. Günyüz, Melike, (2016f), Peli Spor Şöleninde, İstanbul: Sedir Yayınları. Günyüz, Melike, (2016h), Küçük Şıpır Arkadaş Arıyor, İstanbul: Sedir Yayınları. Günyüz, Melike, (2016ı), Küçük Yıldız, İstanbul: Sedir Yayınları. Günyüz, Melike, (2016ı), Timsah Temsi: Sedir Yayınları. Günyüz, Melike, (2016i), Temsi’nin Can Sıkıntısı, İstanbul: Sedir Yayınları. Günyüz, Melike, (2016j), Üç Küçük Aslan, İstanbul: Sedir Yayıynları. Günyüz, Melike, (2017a), Keloğlan Şaşkınlar Ülkesinde, İstanbul: Sedir Yayınları. Günyüz, Melike, (2017b), Nasrettin Hoca ile Cimri Komşunun Hikayesi, İstanbul: Sedir Yayınları. Günyüz, Melike, (2020a), İlkbahar Prensi, İstanbul: Erdem Yayınları. Günyüz, Melike, (2021a), Tükenen Kalem, İstanbul: Erdem Yayınları. Günyüz, Melike, (2021b), Güvercin Toplantısı, İstanbul: Erdem Yayınları. Günyüz, Melike, (2021c), Keloğlan Suskunlar Ülkesinde, İstanbul: Erdem Yayınları. Günyüz, Melike, (2021d), Kalem Kutusu, İstanbul: Erdem Yayınları. Günyüz, Melike, (2021e), Güneşi İstiyorum, İstanbul: Erdem Yayınları. Günyüz, Melike, (2021g), Kitap Yarışması, İstanbul: Erdem Yayınları. Günyüz, Melike, (2021h), Süper Böcek, İstanbul: Erdem Yayınları. Günyüz, Melike, 82013e), Şarkıcı Gukki, İstanbul: Sedir Yayınları. b. Diğer Kaynaklar Cevizci, Ahmet (1999). Paradigma Felsefe Terimleri Sözlüğü, İstanbul: Paradigma Yayınları. Erol, Sedat ve Erdem, İlhan, (2020), Ortaokul 6. Sınıf Öğrencilerinin Tema Ve Değer Eğilimlerinin İncelenmesi, Turkish Studies- Education, 15(2), 805-815. https://dx.doi.org/10.29228/TurkishStudies.40569 Fromm, Erich. (1994). Sevme Sanatı. Çeviri: Sevda Tunçay, Ankara: Akış Yayınları. Marshall Gordon, (1999), “Sosyoloji Sözlüğü” çev. Osman Akınhay, Derya Kömürcü, Bilim ve Sanat Yayınları. VIII: Ankara. Münteha Zeynep Güzel Akar (2020) Okul Öncesi Dönem Çocuklarının Özgecil Davranışlarının İncelenmesi, Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Ankara. Ozankaya, Özer (1980); “Toplumbilim Terimleri Sözlüğü.” Türk Dil Kurumu Yayınları Ankara Üniversitesi Basımevi: Ankara. Taşdelen, Vefa, (2015). “Edebiyat ve Psikoloji”. Bizim Külliye, 66, 25-30. Tdk Güncel Türkçe Sözlük( E.T 10.05.2022) ( Https://Sozluk.Gov.Tr ) Milli eğitim Bakanlığı Öğretim Programlarını İzleme ve Değerlendirme Sistemi (Erişim tarihi: 08. 05. 2022) ( http://mufredat.meb.gov.tr ) Tuna, Turhan, Sibel, (2021), Türk Tasavvuf Edebiyatı Örneklerinde Özdenetim Değeri Ve Kendini Bilmek. Turkish Studies - Language, 16(3), 2037-2052. https://dx.doi.org/10.7827/TurkishStudies.52112 326 Uluslararası Melike Günyüz Sempozyumu Ulusoy, Kadir ve Dilmaç, Bülent, (2016), Değerler Eğitimi(4. Baskı). Ankara: Pegem Akademi. Yavuzer, Nilgün, (2017), Bir Prososyal Davranış Kaynağı Olarak Özgeci Motivasyonun İlgili Alan Yazını Işığında Değerlendirilmesi, Hasan Ali Yücel Eğitim Fakültesi Dergisi, s.27, s.81-95. Yıldırım, Ali ve Şimşek, Hasan, (2004), Sosyal Bilimlerde Nitel Araştırma Yöntemleri. (4. baskı) Seçkin Yayınları. Uluslararası Melike Günyüz Sempozyumu 327