Araling P3

4 Science 9 OHSP Learner’s Material
________________________________________________________________________
Suggested time allotment: 8 to 10 hours
Respiratory and Circulatory Systems

Working with Other Organ Systems
Overview
attained without the other system.
Your body is a fascinating creation that can carry out incredible tasks and
systems are essentially meant for each other. The common purpose could not be
activities. It is like a machine that is able to function with proper organization of
Take note that circulation means transportation or movement in circles. Both
parts and systems. However, our bodies also require proper care and
Circulatory system is responsible for distributing materials throughout the body.
maintenance. It is just fitting to keep going with a healthy lifestyle to ensure that
breathe. Just remember that the word respiration is linked to breathing.
each part is maintained appropriately while getting the most outfits discovered
Respiratory system is made up of the organs in the body that helps us
how the digestive system breaks down food to nourish your whole body.
respiratory and circulatory systems.
Now, you will learn how the different structures of the circulatory and
2. Infer how one’s lifestyle can affect the functioning of
respiratory systems work together to transport oxygen-rich blood and nutrients to
molecules to and from the different parts of the body; and
the different parts of the body. You will also understand the prevention, detection,
systems work together to transport nutrients, gases, and
and treatment of diseases affecting the respiratory and circulatory systems.
1. explain the mechanism on how the respiratory and circulatory
At the end of this module, you are expected to:


Overview


________________________________________________________________________
61
________________________________________________________________________

Overview


Overview


________________________________________________________________________
62
________________________________________________________________________
Talaan ng Nilalaman
Modyul 1: Mga Angkop at Inaasahang Kakayahan ......... 4

Respiratory
at Kilos Sa Panahon Ng
and Circulatory Systems
Working
Talaan with
Pagdadalaga/Pagbibinata Other Organ Systems
ng Nilalaman
Modyul 2: Talento mo, Tuklasin, . . . . . . . . . 32
PANIMULA
Kilalanin aT Paunlarin 1
Modyul 3: Pagpapaunlad Ng Mga Hilig . . . . . . . . . 56
OverviewModyul 4: Ang Aking
ARALIN 1:
Panahon ng Kolonyalismo at Imperyalismo sa Timog at
Tungkulin Bilang Kabataan . . . . . . . . . 9 77
Kanlurang Asya
Modyul 5: Isip At Kilos-Loob
attained without the other system. . . . . . . . . . 97
Modyul Pag-usbong
6: Kaugnayan ng Nasyonalismo
Ng konsiyensiya at Paglaya ng mga Bansa
Your body
ARALIN is a fascinating
2: creation that can carry out incredible tasks
33 and
sa Timog at Kanlurang Asya
activities. It sa Likas
is like a Na Batas-Moral
machine that is able to function with proper. . . . .organization
Take note that circulation means transportation or movement in circles. Both . . . . 115 of
Modyul 7: Mga
Kalayaan Pagbabago sa Timog at Kanlurang Asya sa
. .Tran-
. . . . . . .care
parts andARALIN systems.
3: However, our bodies also require proper
Circulatory system is responsible for distributing materials throughout the body. 59 136and
sisyonal at Makabagong Panahon
Modyul It8:isAng
maintenance. justDignidad
fitting to Ng
keepTao . . . . . to
going with a healthy lifestyle
breathe. Just remember that the word respiration is linked to breathing. . . ensure
. . 152that
Modyul
each part 9: Kaugnayan
is maintained Ng Pagpapahalaga
appropriately at Birtud
while getting the most. . outfits
. . . . . .discovered
Respiratory system is made up of the organs in the body that helps us . 170
how theModyul 10: system
digestive Hirarkiya Ng Pagpapahalaga
breaks down food to nourish your whole . . . . .body.
. . . . 199
Modyul 11: Mga Panloob na Salik na
Now,Nakaiimpluwensiya
you will learn howsathe different structures of the circulatory and
Paghubog
respiratory systems work together to transport oxygen-rich blood
ng mga Pagpapahalaga
molecules to and from the different parts of the body; and . . . . and
. . . .nutrients
. 217 to
the different
Modyul parts
12: of
MgathePanlabas
body. You nawill alsonaunderstand the prevention, detection,
Salik
and treatment of diseases affecting
Nakaiimpluwensiya the respiratory and circulatory systems.
sa Paghubog
ng mga Pagpapahalaga . . . . . . . . . 242
Modyul 13: Mangarap Ka! . . . . . . . . . 265
1. explain
Modyul 14: Angthe mechanism
Kahalagahan Ngon how the respiratory and circulatory
Mabuting
Pagpapasya Sa Uri Ng Buhay
systems work together to transport nutrients, . . . . . . .gases,
. . 294and
Modyulmolecules
15: Mga Pansariling Salik
to and from thesadifferent
Pagpili parts of the body; and
2.ngInfer
Kursong
howAkademiko o Teknikal-Bokasyonal
one’s lifestyle can affect the functioning of
o respiratory
Negosyo and circulatory systems. . . . . . . . . . 323
Modyul 16: Halaga Ng Pag-aaral Para
Respiratory system is Omade
sa Pagnenegosyo up of the organs in the. body
Paghahanapbuhay! . . . . . that
. . . helps
each part is maintained appropriately while getting the most outfits discovered357 us
Overview


________________________________________________________________________
63 3
________________________________________________________________________

Overview


QUARTER 3:
Ang Timog at Kanlurang

Asya sa Transisyunal at
Makabagong Panahon
Overview
(Ika-20 Siglo)

________________________________________________________________________
64
YUNIT
QUARTER
4 ANG TIMOG AT KANLURANG ASYA SA
TRANSISYONAL ATSuggested
MAKABAGONG
Science 9 OHSP Learner’s Material
________________________________________________________________________
3 time allotment: 8 to 10 hours

PANAHON (IKA-16 HANGGANG IKA-20
SIGLO)
Panimula
Kapwa may kani-kaniyang malaking bahagi sa kasaysayan ng daigdig
ang mga Kanluranin at mga taga-Silangan, ngunit sa pagkakataong ito ay
Overview
magbabalik-tanaw tayo kung paano nga ba nagkaroon ng interes ang mga
Kanluranin sa Asya at tuluyang nakibahagi sa kasaysayan nito lalo na sa Timog
at Kanlurang
Your bodyAsyaiskung saan sumesentro
a fascinating ang ating
creation that mga out
can carry aralin.
incredible tasks and
Sa yunit na ito ay dapat mong maunawaan ang sagot sa paano nakamit
ang transpormasyon at paano ito nakaimpluwensiya sa Timog at Kanlurang
maintenance.
Asya. Gayundin It issajust fittingitoto nakatulong
paano keep going sawith a healthyng
pag-unlad lifestyle to ensuresathat
nasyonalismo
each partatismga
paglaya, maintained
pagbabagongappropriately
naganap while gettingatthe
sa Timog most outfits
Kanlurang
Respiratory system is made up of the organs in the body that helps us Asyadiscovered
noong
how thehanggang
ika-16 digestiveika-20
systemsiglo.
breaks down food to nourish your whole body.
Now, youatwill
Pambungad Mga learn how na
Pokus the Tanong
different structures of the circulatory and
the Minsan
differentba naisip
parts mobody.
of the o naitanong
You will sa iyong
also sarili, kung
understand
systems work together to transport nutrients, gases, and paano ang detection,
the prevention, buhay
noontreatment
and ng iyong mga angkan
of diseases o ninuno?
affecting Madali and
the respiratory kaya ang buhay
circulatory
1. explain the mechanism on how the respiratory and circulatory noon o
systems.
napakahirap? Anu-ano kaya ang mga karanasan at pagsubok ang
pinagdaananAt the
nilaend
paraoflang
thismaabot
module,angyou are expected
ngayo’y mauunladto: na bansa sa Asya?
1. explain
Sa modyul na ito, the mechanism
inaasahang on how mo
masasagot theang
respiratory and na
sumusunod circulatory
mga
tanong : systems work together to transport nutrients, gases, and
1. Sa paanong
2. Inferparaan
how nakaapekto ang can
one’s lifestyle mga affect
pagbabago
the sa Timog at of
functioning
Kanlurang Asya?
2. Paano hinubog ng nakalipas at kasalukuyang mga pangyayari sa Timog at
Kanlurang Asya system
Respiratory ang pag-unlad
is madeng
upmga bansa
of the ? in the body that helps us
organs
Mga Aralin at Saklaw ng Yunit
Take
Aralin note that circulation
1 – Panahon means transportation
ng Kolonyalismo or movement
at Imperyalismo sa Timog atin Kanlurang
circles. Both
Asya
Aralin 2 – Pag-usbong
attained without ng system.
the other Nasyonalismo sa Timog at Kanlurang Asya
Aralin 3 – Ang Daan tungo sa Paglaya ng mga bansa sa Timog at Kanlurang
Asya Overview
Aralin 4 – Ang mga Pagbabago at Hamong kinaharap ng Timog at Kanlurang
Asya


________________________________________________________________________
Aral Pan 7 OHSP Learner’s Material
146 1
________________________________________________________________________
Sa araling ito, inaasahang matututunan mo ang mga sumusunod:

Aralin 1 Working
 Nasusuri with
ang mga Other
dahilan, Organ
paraan Systems
at epekto ng kolonyalismo
sa Timog at Kanlurang Asya
 Natataya ang papel ng kolonyalismo at imperyalismo sa
kasaysayan ng Timog at Kanlurang Asya
 Nasusuri ang transpormasyon ng mga pamayanan at estado
Overview sa Timog at Kanlurang Asya sa pagpasok ng mga isipan at
impluwensiyang kanluranin sa larangan ng (a) pamamahala,
(b) kabuhayan,
Your body is a fascinating (c) teknolohiya,
creation that can carry (d)outlipunan, (e) paniniwala,
incredible
systems are essentially meant for each other. The common purpose could not be tasks and
(f) pagpapahalaga, at (g) sining at kultura.
maintenance. It is just fitting to keep ang
 Naipaliliwanag goingmgawithnagbago
a healthy at lifestyle
breathe. Just remember that the word respiration is linked to breathing. to ilalim
nanatili sa ensure ngthat
kolonyalismo
how the digestive system breaksang
 Natataya down food ng
epekto to nourish your whole
kolonyalismo sa Timogbody. at Kanlurang
Asya
Now, you will learn how the ang
Naihahambing different structures sa
mga Karanasan
2. Infer how one’s lifestyle can affect the functioning of of Timog
the circulatory and
at Kanlurang
respiratory systems work Asya together to ng
sa ilalim transport oxygen-rich
kolonyalismo
molecules to and from the different parts of the body; and blood and nutrients
at imperyalismong to
kanluranin
Aralin 2  Nabibigyang-halaga ang papel ng nasyonalismo sa pagbuo
At the end of ngthis
mgamodule,
bansa you are expected
sa Timog at Kanlurangto: Asya
 Nasusuri ang mga salik at pangyayaring nagbigay daan sa
1. explain the mechanism
pag-usbong on how the
at pag-unlad respiratory and circulatory
ng nasyonalismo
systems work together
 Naipaliliwanag ang to
iba’ttransport nutrients, gases,
ibang manipestasyon
the different parts of the body. You will also understand the prevention, detection, ng and
molecules to and fromsathe
nasyonalismo different
Timog parts of Asya
at Kanlurang the body; and
2. Infer how  Naipahahayag ang pagpapahalaga
one’s lifestyle can affect sa bahaging
the
Now, you will learn how the different structures of the circulatory and ginampanan
functioning of
ng nasyonalismo sa
respiratory and circulatory systems. Timog at Kanlurang Asya tungo sa
paglaya ng mga bansa mula sa imperyalismo

Respiratory system Natataya ang epekto
is made up of theng nasyonalismo
organs in the body sa sigalot
each part is maintained appropriately while getting the most outfits discovered etnikous
that helps sa
breathe. Just remember Asyathatkatulad
the ng
wordpartisyon/ paghahati
respiration ng India
is linked to at
maintenance. It is just fitting to keep going with a healthy lifestyle to ensure that Pakistan
breathing.
Circulatory system is responsible for distributing materials throughout theatbody.
 Nasusuri ang mga pamamaraang
parts and systems. However, our bodies also require proper care and ginamit sa Timog
Kanlurang Asya sa pagtatamo ng kalayan mula sa
Take note that circulation means transportation
kolonyalismong or movement in circles. Both
sa kilusang nasyonalista
systems are essentially meant for
 Nasusuri angeach other.
epekto ngThemgacommon
digmaang purpose couldsa
pandaidig
Your body is a fascinating creation that can carry out incredible tasks and notpag-
be
attained without the other aangatsystem.
ng mga malawakang kilusang nasyonalista ( hal:
epekto ng Unang Digmaang Pandaigdig sa pagtatag ng Overview
sistemang mandato sa Kanlurang Asya)
Aralin 3  Nasusuri ang iba’t ibang ideyolohiya (ideolohiya ng malayang

demokrasya, sosyalismo at komunismo) sa mga malawakang
kilusang nasyonalista

________________________________________________________________________
2 147
________________________________________________________________________
 Nasusuri ang epekto ng mga samahang kababaihan at ng

Respiratory
mga kalagayang panlipunnand Circulatory
sa buhay ng kababaihanSystems
tungo
sa pagkakapantay-pantay, pagkakataong pang-ekonomiya
at karapatang pampulitik
 Napahahalagahan ang bahaging ginampanan ng
nasyonalismo sa pagbibigay wakas sa imperyalismo
 Natataya ang mga pagbabago sa mga bansang bumubuo sa
Overview Timog at Kanlurang Asya
 Nasusuri ang balangkas ng pamahalaan ng mga bansa sa
Your body Timog at Kanlurang
is a fascinating Asya that can carry out incredible tasks and
creation
Napahahalagahan
activities. It is like a machine that ang mgatopalatuntunang
is able nagtataguyod
function with proper
Take note that circulation means transportation or movement in circles. Both sa of
organization
karapatan ng mamamayan sa pangkalahatan, at ng
kababaihan, grupong katutubo, mga kasapi ng caste sa India
maintenance. Itat is iba
justpang
fittingsektor
to keep going with a healthy lifestyle to ensure that
ng lipunan
each part is maintained
 Nasusuri ang appropriately
kalagayanwhile getting
at papel the most outfits
ng kababaihan
Respiratory system is made up of the organs in the body that helps us discovered
sa iba’t
how the digestive system
ibang bahagibreaks down at
ng Timog food to nourish
Kanlurang youratwhole
Asya body.
ang kanilang
ambag sa bansa at rehiyon
Now, you will learn
 Nasusuri anghow the different
kinalaman structures
ng edukasyon
2. Infer how one’s lifestyle can affect the functioning of of the circulatory
sa pamumuhay ng and
respiratory systems mga work
Asyano together to transport
sa Timog oxygen-rich
at Kanlurang
molecules to and from the different parts of the body; and Asya blood and nutrients to
Aralin 4  Napahahalagahan ang bahaging ginampanan ng relihiyon sa
At theiba’tendibang
of this module,
aspeto you are expected to:
ng pamumuhay
 Natataya ang mga kasalukuyang pagbabago pang-
1. explain
ekonomiyathe mechanism
na naganap/on how the sa
nagaganap respiratory
kalagayanand
and treatment of diseases affecting the respiratory and circulatory systems. circulatory
ng mga
bansa
molecules
 Napagahahambingto and from angthe different parts
pagkakaiba-iba ngof the body;
antas ng
respiratory systems work together to transport oxygen-rich blood and nutrients to and
2. Infer pagsulong
how at pag-unlad
one’s ng Timog
lifestyle can Asya
affectgamit
theang
Now, you will learn how the different structures of the circulatory andfunctioning of
estadistika at kaugnay na
respiratory and circulatory systems. datos.
 Nasusuri ang mga anyo at tugon sa neokolonyalismo sa
Respiratory Timog Asya is made up of the organs in the body that helps us
system
Nasusuri ang
breathe. Just remember epekto
that the ngwordkalakalan sa pagbabagong
respiration is linked pang-
to breathing.
ekonomiya at pangkultura ng mga bansa sa Timog Asya
 Napahahalagahan ang kontribusyon ng Timog Asya sa
larangan ng sining at humanidades at palakasan
systems are essentially meant for each
 Napahahalagahan other. The common
ang pagkakakilanlan purpose could
ng kulturang
Your body is a fascinating creation that can carry out incredible tasks and Asyano not be
attained withoutbatay the other
sa mgasystem.
kontribusyong ito
Overview


________________________________________________________________________
148 3
________________________________________________________________________
Mga Pamantayan sa Pagkatuto
Naipamamalas ang malalim na pag-unawa at pagpapahalaga sa kamalayan sa

Respiratory
heograpiya, kasaysayan, and Circulatory
kultura, lipunan, pamahalaan at Systems
ekonomiya ng mga
bansa sa rehiyonWorking
tungo sa with Other
pagbubuo ng Organ Systems
pagkakakilanlang Asyano at
magkakatuwang na pag-unlad at pagharap sa mga hamon ng Asya.
Grapikong Pantulong sa Aralin

Overview


Mga Inaasahang Kakayahan
breathe. JustUpang
remember
higit nathat the wordang
maunawaan respiration is tatalakayin
mga paksang linked to breathing.
sa modyul na
Circulatory system is responsible
ito, kinakailangang maisagawa formo
distributing
ang mgamaterials throughout the body.
sumusunod:
1. Makasunod nang wasto sa mga panuntunan
systems are essentially meantang
2. Maunawaan for each other. The sa
mga babasahin common purpose could not be
bawat aralin/aktibiti
attained without
3. the other system.
Malikhaing pagsasagawa ng mga gawain
4. Makapagpakita ng kahusayan sa mga kasanayang pangheograpiya Overview
5. Mahusay na pagpapaliwanag ng mga isyu ukol sa mga kaisipan
6. Magkaroon ng mapanuring pag-unawa/pag-iisip
7. Makabuo ng sariling pananaw ukol sa mga paksang tatalakayin
8. Maging mapagsiyasat
9. Maging mahusay sa pagninilay
10. Mailagay ang sarili sa sitwasyon ng iba para sa kagalingang panlahat

________________________________________________________________________
4 149
________________________________________________________________________
Panimulang Pagtataya Suggested time allotment: 8 to 10 hours
Upang masubok ang iyong nalalaman sa modyul na ito, subuking

Respiratory
sagutin ang mahabang pagsusulit and
sa ibaba Circulatory
sa pamamagitan Systems
ng pagpili sa titik
ng tamang sagot sa bawat bilang. Bigyang pansin ang mga aytem na hindi mo
Working
nasagot at subukin muling sagutan angwith
mgaOther
aytem Organ Systems
habang ginagamit ang
modyul na ito.
1. Ano ang pamamaraang ginamit ng mga Hindu sa pamumuno ni Mohandas

Overview
Gandhi upang ipakita ang kanilang pagtutol sa mga Ingles?
A. Passive resistance
B. Armadong pakikipaglaban
Your body is a ng
C. Pagbabago fascinating
Pamahalaan creation that can carry out incredible tasks and
activities. It is like a ng
D. Pagtatayo machine that ispulitikal
mga partido able to function with proper organization of
2. NaghangadItrin
maintenance. ng kanyang
is just fitting to kalayaan
keep going ang India.
with Anonglifestyle
a healthy
breathe. Just remember that the word respiration is linked to breathing. pamamaraan angthat
to ensure
isinagawa
each part is nito upang matamo
maintained ang kanyang
appropriately hangarin?
while getting the most outfits discovered
A. Nakipag-alyansa sa mga Kanluranin
B. Itinatag ang Indian National Congress
C. Binoykot
Now, you will anglearn
mga produktong Englishstructures of the circulatory and
how the different
D. Tinulungan ang mga Ingles sa panahon ng digmaan
the
3. Sadifferent
ilalim parts of the body. You willngalso understand
ng Ingles, nagkaroon mga pagbabago the prevention,
sa India nadetection,
hindi
and treatment of
katanggap- diseases
tanggap saaffecting the respiratory
mga Indian. Alin ang and
1. explain the mechanism on how the respiratory and circulatory circulatory
isang systems.
pagbabagong hindi
matanggap ng mga Indian?
A. At the end of this ng
Pagpapalaganap module,
isang you are expected
sistema to:
ng edukasyon na ayon sa
pamantayang Ingles
B. 1. explainng
Paglilipat themgamechanism
sentro ng on gawaing
how the pangkabuhayan
respiratory and circulatory
sa mga
baybaying-dagat
moleculesng
C. Pagkakaroon toracial
and from the different
discrimination parts of the
sa pagbibigay ngbody; and sa
posisyon
pamahalaan
D. Pagpapahusay
respiratoryng mga
and transportasyon
circulatory systems.at komunikasyon
4. Nang Respiratory
makamit ngsystem
India angis kalayaan
made up mula
of thesaorgans
Britanya noong
in the 1947,
body that nahati
helps us
ito sa dalawang estado, ang kalakhang India at Pakistan. Ano
breathe. Just remember that the word respiration is linked to breathing. ang epekto
nito sa katayuan
Circulatory systemngis bansa at mamamayan?
responsible for distributing materials throughout the body.
A. Nahimok na mag-alsa ang mga Muslim sa mga Hindu.
B. Nahati ang simpatiya ng mga mamamayan sa dalawang estado.
systems are essentially
C. Nagsilikas ang meant for each
karamihan other.
ng mga The common
mamamayan sa purpose could not be
ibang bansa.
attained
D. without the other
Nagkaroon system. sa pamumuno.
ng kaguluhan
Overview
5. Ang dahilan ng patuloy na paglalaban ng India at Pakistan ay dahil sa kapwa
nila nais angkinin ang teritoryong Kashmir. Ano ang epekto ng
nasyonalismo sa sigalot na ito?
A. Naniniwala ang dalawang magkalabang bansa na pag-aari nila ang
Kashmir.
B. Nais ng dalawang bansa na patunayang makapangyarihan sila.
C. Umasa ang mga mamamayan na malulutas din ang sigalot na ito.

________________________________________________________________________
150 5
________________________________________________________________________
D. Tumanggi ang dalawang bansa sa pakikialam
Suggested ng United
time allotment: 8 toNational
10 hours
Organization (UNO) sa paglulutas ng kanilang suliranin
6. Noong sinakopRespiratoryng mga Ingles ang andIndia,

Circulatory
nagsimulangSystems
pinakialaman ang
pulitika ng bansa Working with Other Organ Systems Naging
sa pamumuno ng British East India Company.
mababa ang pagtingin ng mga Ingles sa kultura ng India. Maging ang
pamamahagi ng mga lupain ay binago rin ng mga Ingles. Sa ganitong
pangyayari, napilitan ang mga manggagawang Hindu na mag-aral ng Ingles
upang mapaunlad ang sariling kakayahan sa paghahanapbuhay. Anong
Overview implikasyon ang mabubuo sa ganitong kaganapan?
A. Ang pananakop ng mga dayuhan ay nagsilbing aral ng India.
B. Ang pananakop ng mga Ingles sa India ay nakatulong sa pag-unlad
ng kulturang Hindu.
activities. It isC.like
Anga pananakop
machine that ngismgaableEuropeo
to function with proper
ay lalong organization
nagpahirap
parts and systems. However,
kabuhayanng mgaour bodies also require proper care and
Indian.
maintenance.D.It Ang is just fitting to keep
pananakop ng mga going with aay
Europeo healthy lifestyle to ensure
hindi nakaapekto
breathe. Just remember that the word respiration is linked to breathing. that
sa anumang
aspekto ng pamumuhay ng mga Indian.
7. Ano ang naging epekto ng kolonyalisasyon sa mga rehiyon ng Asya?
Now, A. youNaging masidhi
will learn how ang
the pagkakaroon ng damdaming
different structures
2. Infer how one’s lifestyle can affect the functioning of nasyonalismo
of the circulatory and ng
mga Asyano upang ibangon ang kaunlaran ng bansa.
B. Naging mapagbigay ang mga Asyano sa naisin ng mga dayuhang
bansa.
and treatment of diseases affecting the respiratory and circulatory
C. Natutunan ng mga Asyano ang manakop ng ibang systems.
lupain.
D. Natutong magtiis ang mga Asyano alang-alang sa kapayapaan.
8. Sa pakikipagsapalaran nakamtan ng India ang kasarinlan. Anong uri ng
nasyonalismo ang isinagawa ni Gandhi laban sa pananakop ng Britanya?
A. Aggressive
B. Defensive
C. Passive
respiratory
D. Radikal and circulatory systems.
Respiratory system
9. Aling pangyayari is pumukaw
ang made up of sa the organs innasyonalismo
damdaming the body thatnghelps us
bansang
Just remember that the word respiration is linked to breathing.
breathe. India?
A. Pagbagsak
Circulatory system ng kolonyalismo
is responsible ng mga
for distributing Turko throughout the body.
materials
B. Pagpapatupad ng economic embargo ng mga Ingles
C. Pagkakapatay kay Mohandas Gandhi
D. Pagkakaroon ng diskriminasyon sa mga India
10. Alin sa mga sumusunod ang naging masamang epekto ng kolonyalismo sa Overview
rehiyong Asya?
A. pag-unlad ng kalakalan
B. pagkamulat sa Kanluraning panimula
C. pagkakaroon ng mga kaalyadong bansa
D. paggalugad at pakikinabang ng mga Kanluranin sa mga yamang likas

________________________________________________________________________
6 151
________________________________________________________________________
11.Isinusulong naman ni Mahatma GandhiSuggested
ang kanyang pananaw8 na
time allotment: ang
to 10 hours
pinuno ng bansa ang siyang magpakita ng pagpapahalaga sa moralidad.
Ang pagpapahalaga na sinasabi ni Gandhi ay ang:
Respiratory
A. maging tapat sa mamamayan at and Circulatory Systems
sa konstitusyon
Working
B. mabuting relasyon sa karatigwith
bansa Other Organ Systems
C. pagkakaroon ng isang asawa at isang pamilya
D. maging bukas o transparent sa lahat ng kanyang gawain sa tulong sa
bayan
Overview
12. Dalawang anyo ng nasyonalismo ang ipinakita ng mga Hindu laban sa mga
British. Isa dito ay ang kilusang pinamunuan ni Bal Gangadhar Tilak na
tinawag na rebolusyonaryong kilusan dahil gumamit ito ng marahas na
pagkilos. Ang nakatawag pansin ay ang pinamunuan ni Mohandas K.
activities.
GandhiItdahil:
is like a machine that is able to function with proper organization of
parts A.andMga systems.
bata angHowever, our bodies
kinasangkapan niya sa also require
paglaban proper care and
sa British
maintenance. It is just
B. Namahagi fitting
siya to keep
ng mga going with
produktong a healthy lifestyle to ensure that
Hindu
C. Isinagawa niya ito kasama ang mga guro
how theD.digestive
gumamitsystem
ng paraang
breakstahimik tuladto
down food ngnourish
di pagsunod sa mga
your whole body.
kagustuhan ng mga British
13. Ang nasyonalismo
respiratory systems work ay together
ang pagsibol ng damdaming
to transport makabayan.
oxygen-rich
molecules to and from the different parts of the body; and blood andNagbigay
nutrients to
daan ito para ang mga Asyano ay matutong:
A. pigilin ang paglaganap ng imperyalismong kanluranin
B. pagiging mapagmahal sa kapwa
C. makisalamuha sa mga mananakop
At the end
D. maging of handa
laging this module, you are expected to:
sa panganib
14.Ang panahon ng Kolonyalismo ng mga Kanluranin ay nagdulot ng iba’t ibang
epekto sa systems work
mga bansang together
Asyano. to mga
Alin sa transport nutrients,
sumusunod gases,
ang hindi epektoand
molecules to and from the different
ng pananakop ng mga Kanluranin sa mga bansang Asyano? parts of the body; and
2. Infer how
A. Nagkaroon one’s lifestyle
ng pag-unlad sa sistemacan affect the functioning
ng transportasyon at
Now, you will learn how the different structures of the circulatory and of
respiratorynaand
komunikasyon circulatory
nagdulot systems.
nang mabilis pagluwas ng kalakal sa
pandaigdigang pamilihan
Respiratory system
B. Naturuan ang lahat is
ngmade up ofpamahalaan
Asyanong the organs ang
in the body that
kanilang mgahelps
sarili us
sa panahon
breathe. Just ng pananakop
remember that the ng wordmgarespiration
Kanluranin is linked to breathing.
C. Nagkaroon ng paghahalo ng mga lahi
Circulatory system is responsible for distributing dahil sa mgathroughout
materials naganap na
parts and systems. However, our bodies also require proper care and the body.
kasalang katutubo at dayuhan
D. Pangunahing gampanin ng mga bansang Asyano ang tagatanggap
ng mga produktong Kanluranin
15. Ano ang ipinapahiwatig ng tagumpay ng kampanya ni Mohandas Gandhi Overview
sa kolonyalismo ng mga Ingles sa India?
A. Mahusay na rebolusyonaryong lider si Mohandas Gandhi
B. Maaaring labanan ang kolonyalismo sa mapayapang paraan
C. Ang pang-aapi ng mga kolonyalista ay may katapusan
D. Naging simbolo si Mohandas Gnadhi ng pagkakaisa ng mga
mamamayan sa India

________________________________________________________________________
152 7
________________________________________________________________________
16. Alin sa mga sumusunod ang maituturing na magandang dulot ng
pananakop ng mga Ingles sa pangangalaga ng karapatang pantao ng mga
Hindu lalo na Respiratory and Circulatory Systems
ang mga kababaihan?
Working
A. Pag-unlad with Other
ng komunikasyon Organ Systems
at transportasyon sa India
B. Pagkakaroon ng pagkakataong makapag-aral ang mga
mamamayan ng India
C. Pagbabawal sa ilang matandang kaugaliang Hindu tulad ng “sati”
at “female infanticide”
Overview D. Pagbabawal sa matatandang kaugaliang tulad ng “foot binding” at
“concubinage”
17.Ano ang kahalagahan ng mataas na antas ng edukasyon sa isang bansa?
activities. It is like
A. aItomachine that is able
ay nagsisilbing to function
instrumento with properngorganization
sa pagsulong
Take note that circulation means transportation or movement in circles. Both of at
nasyonalismo
interes ng bansa our bodies also require proper care and
maintenance. It B. is just fitting to keep
Pinagaganda going with
ang imahe a healthy
ng bansa kapaglifestyle to ensure
ito ay may
breathe. Just remember that the word respiration is linked to breathing. mataasthat
na
bahagdan ng edukadong mamamayan
how the digestive C.system
Magandang breaksnegosyo angtomga
down food pampribadong
nourish your wholepaaralan
body. na
napagkukunan ng buwis ng pamahalaan
Now, youD.will Pinalalaki
learn how nito ang
the opurtunidad ng mga of
2. Infer how one’s lifestyle can affect the functioning of taothena mangibang
circulatory bansa.
and
18.Bakit sinasabing ang kalakalan ay mahalagang susi sa pagkakaisa ng mga
Asyano?
and treatment ofA. diseases affecting the respiratory
ang and
mgacirculatory
Dahil dito ay nagtutulungan magkakaratigsystems.
bansa sa Asya
B. Nagsisilbi itong daluyan ng kultura at pagpapalitang kultural ng
At the end mgaof bansa
this module, you are expected to:
C. Maaring lumaki ang kita sa mga usaping block market
D. Sa pamamagitan nito nababatid ang mga bansang palaasa
19.Bakit molecules
muling nabuo to andangfrom the different
bansang Israel? parts of the body; and
2. Infer howsaone’s
A. Dahil layuninglifestyle
lumakas can affect the functioning of
ang Judaism
B. Sa kagustuhang systems. muli ng mga Hudyo
magsama-samang
C. Upang matamo ang kanilang kaligtasan
Respiratory system
D. Dahil is made upngofibang
sa pananakop the organs
lupain in the body that helps us
Overview


________________________________________________________________________
8 153
________________________________________________________________________
Modyul
ARALIN
Respiratory and Circulatory
at Systems
7 Panahon ng Kolonyalismo
Working with
Imperyalismo Other Organ
sa Timog Systems
at Kanlurang
Asya
Overview
ALAMIN
Tara umpisahan natin ang iyong gawain. Sa pagkakataong ito ay
Your
simulan mongbody isalamin
a fascinating creation
ang tungkol that can carry at
sa Kolonyalismo outImperyalismo
incredible tasks
systems are essentially meant for each other. The common purpose could not beat and
activities.
KanlurangIt is Asya.
like a machine that is able to function with proper organization of
Panimulang Pagtataya
Gawain 1: Concept Map
Magbigay
respiratory systemsng work
sariling pakahulugan
together ng salitang
to transport Kolonyalismo
oxygen-rich at nutrients to
blood and
Imperyalismo gamit ang concept map.


breathe. Just remember that Kolonyalismo
the word respiration is linked to breathing.
at
Imperyalismo
Overview


________________________________________________________________________
154 9
________________________________________________________________________
Pamprosesong Tanong:
1. Ano ang kolonyalismo at imperyalismo?

Respiratory
2. Naranasan ba angand Circulatory
kolonyalismo Systems
at imperyalismo ng rehiyon
ngWorking with Other Organ Systems
Timog at Kanlurang Asya?
3. May kabutihan ba ang pananakop?
4. Paano nakaimpluwensiya ang imperyalismo? Paano nabago
ang pamumuhay ng mga sinakop?
Overview
Basahin at Unawain Mo
Ang kolonyalismoay nagmula sa salitang Latin na colonus na ang ibig
activities. It is ay
sabihin likemagsasaka.
a machine Ito thatayisisang
able patakaran
to functionngwith proper
isang bansa
Take note that circulation means transportation or movement in circles. Both organization of
na mamamahala
parts ngandmga systems.
sinakop However,
upang makagamit our bodiesng likasalso requirengproper
na yaman care para
mga sinakop
Circulatory system is responsible for distributing materials throughout the body. and sa
maintenance.
sariling Itinteres.Kadalasan
is just fitting to keepang going with aginagawa
una nilang healthy lifestyle
breathe. Just remember that the word respiration is linked to breathing. to ensure thatang
para maisakatuparan
kanilang pagnanais ay pakikipagkaibigan at pakikipagkalakalan.
Respiratory system is made up of the organs in the body that helps us Kapag nakuha
how thenadigestive
ang loob at saka
system breaks nila
downisasakatuparan
food to nourish ang
yourtunay
wholenilang
body. hangarin na
pagsamantalahan at pakinabangan nang husto ang likas na yaman ng kolonya,
magtatatag
Now, you will nglearn
pamahalaang kolonyal,structures
how the different
2. Infer how one’s lifestyle can affect the functioning of magpapatawof the atcirculatory
magtatakda
and ng
respiratory systems work together to transport oxygen-rich blood and nutrients tomga
paniningil ng buwis at magsasagawa ng
molecules to and from the different parts of the body; andmga batas na makabubuti sa
mananakop.
and treatmentSamantala,
of diseasesangimperyalismoay
affecting the respiratory
1. explain the mechanism on how the respiratory and circulatoryand circulatory
nagmula sa salitangsystems.
Latin na imperium
na ang ibig sabihin ay command.Isang salitang Latin na nagpasimulang gamitin
sa At the endng of this module,ng youImperyong
are expected to: Ang imperyalismo ay
panahon pananakop Roma.
nangangahulugan ng dominasyon ng isang makapangyarihang nasyon-estado
sa aspektong pulitika,pangkabuhayan at kultural na pamumuhay ng isang
mahinasystems at maliitworknatogether to transport
nasyon-estado upangnutrients,
maging gases, and
pandaigdigang
molecules
makapangyarihan. to and from the different parts of the body;
PAUNLARIN
Sa bahagingthat
breathe. Just remember ito ay
theinaasahan na matututunan
word respiration mo ang
is linked to mga dahilan,
breathing.
paraan at epekto ng kolonyalismo at imperyalismo ng mga Europeo sa
Asya partikular ang Timog at Kanlurang Asya. Maaari mong balikan ang
mga kasagutan at katanungan na iyong nabuo sa unang bahagi ng
modyul na ito upang malaman kung tama ito at nasagot ang iyong mga
attained without
naunang thekatanungan
other system.
.
Overview
Maaaring nagtataka ka kung bakit maraming Europeong bansa ang
nakasakop sa mga bansa sa Asya. Napakalayo ng Europa sa mga bansa sa
Asya pero nakarating pa rin sila at nanakop pa ng mga teritoryo. Ang
pananakop na ito ay nagdulot ng maraming pagbabago sa buhay ng mga
Asyano - mga mabuti at di mabuting pagbabago. Isa-isahin natin ang mga

________________________________________________________________________
10 155
________________________________________________________________________
pangyayaring naganap at nagbigay daan sa pagdating
Suggested timengallotment:
mga Europeo
8 to 10sa
hours
Asya.
Gawain: Magsuri Tayo!
Working
Unang Yugto ng Kolonyalismo with OthersaOrgan
at Imperyalismo Timog Systems
at Kanlurang
Asya (ika-16 – ika-17 Siglo)
Overview
and treatment
Bago angof diseases
pagtuklasaffecting the respiratory
at pananakop may ugnayanand circulatory
ng nagaganap
1. explain the mechanism on how the respiratory and circulatory systems.
sa mga
Europeo at mga Asyano. Nagsimula ang ugnayang ito sa pamamagitan ng
palitan ngAtkalakal
the endsa of mga
this module,
Asyano you are expected
at Europeong to:
mangangalakal.
At the end of this module, you are expected to: Ang
pinakatagpuan nila ay nagaganap sa tatlong pangunahing ruta ng kalakan sa
Asya. Una,1.angexplain
Hilagangtheruta
mechanism on how sa
na nagpapasimula theChina
respiratory and
at tatawid sacirculatory
lungsod
ng Samarkand systems workPangalawa,
at Bokhara. together ang
to transport nutrients,
Gitnang Ruta, gases, saand
na papunta
molecules
baybayin ng Syria to andsafrom
at dadaan Golpotheng
different
Persia atparts
angof theaybody;
huli ang and
Timog
Ruta na2.maglalayag
Infer howmula one’ssa India babagtasin
lifestyle ang Karagatang
can affect Indian of
the functioning
hanggang sa respiratory
makarating ng Egypt sa pamamagitan
and circulatory systems. ng Red Sea.
Mga kalakal na
Respiratory nanggagaling
system is made sa
up Asya
of thena pumapasok
organs sa Europe
in the body ang us
that helps
tanging pamilyar
breathe. lamangthat
Just remember sa the
mgaword
Europeo, ang is
respiration lugar sa toAsya
linked na
breathing.
pinanggagalingan ng kalakal ay hindi pa napupuntahan ng mga Europeo, at
ang palitan ng kalakal ng mga Europeo at mga Asyano ay hindi pa ganoon
kasigla.
attained without the
Dumating angother system.
panahon na ang ruta ng kalakalan na nag-uugnay sa mga
mangangalakal na Asyano at Europeo ay sinakop ng naghaharing Turkong
Overview
Ottoman. Nang sinakop ito ng mga Turkong Ottoman tanging ang mga
Italyanong mangangalakal ang pinayagan na makadaan at makipag-ugnayan
sa mga mangangalakal na Asyano.


________________________________________________________________________
156 11
________________________________________________________________________
Mga Dahilan na Nagbunsod saSuggested
mga Kanluranin na8Magtungo
time allotment: to 10 hours
sa Asya
Mga Krusada Working with Other Organnaganap
Ang MgaKrusadana Systems
mula 1096
hanggang 1273. Ang mga Krusada ay isang
kilusan na inilunsad ng simbahan at ng mga
Kristiyanong hari upang mabawi ang banal na
lugar, ang Jerusalem sa Israel. Hindi man
Overview lubusang nagtagumpay ang krusadang ito,
marami ring mabuting naidulot ito, nagkaroon ng
attained without the other system. ugnayan ang mga Europeo sa Silangan at
Your body is a fascinating creation that nilaang
nakilala can carrymga outprodukto
ngSilangan
systems are essentially meant for each other. The common purpose could not be tulad
ng pampalasa, mamahaling bato,
Take note that circulation means transportation or movement in circles. Both pabango,
sedang tela, porselana, prutas at iba pa na
nakabighani sa mga Europeo. Ang krusada ang
maintenance. It is just fitting to keep going with ang
nagpasigla healthy
kalakalanlifestyle to ensure
sa pagitan
breathe. Just remember that the word respiration is linked to breathing. that at
ng Europa
each part is maintained appropriately Asya.Naging
while gettingmasigla
the most angoutfits
palitandiscovered
Respiratory system is made up of the organs in the body that helps us ngkalakalan
kaya maraming Europeo
how the digestive system breaks down food to nourish your whole body. ang nagkainteres na
makarating sa Asya.Maraming Europeo ang
naghanap ng mga ruta para makarating lang sa
Asya. At ito dinang naging daan para
respiratory systems work together to transport oxygen-rich
magkainteres blood and
ang malalaking nutrients
bansa to
sa Europa
the different parts of the body. You will also understand
na sakupin thelugar
angilang
systems work together to transport nutrients, gases, and prevention,
o bansa sadetection,
Asya.
Pagalalakbay
At the endniofMarco Polo
this module, Ang are
you Paglalakbay
expected to: ni Marco Polona isang
Italyanong adbenturerong mangangalakal na
1. explain the mechanism taga-Venice.
on how the Siya ay nanirahan
respiratory sa China sa
and circulatory
panahon ni Kublai Khan ng Dinastiyang Yuan
systems work togethernang to higit
transport nutrients, gases, and
sa halos 11 taon. Sa panahong ito,
molecules to and from the different parts of the body;
siya ay nagsilbing tagapayo and Kublai
ni Emperador
2. Infer how one’s lifestyle can affect
Khan.Kinalugdan siyathe functioning
ni Kublai Khan at siya
Now, you will learn how the different structures of the circulatory and of ay
itinalagang
respiratory and circulatory systems. maglakbay sa iba’t ibang lugar sa
Asya sa ngalan ng Emperador. Nakarating siya
Respiratory system is made up saofTibet, Burma, Laos,
the organs in theJava,
bodyJapan, pati na
that helps
each part is maintained appropriately while getting the most outfits discovered us sa
Siberia. Noong 1295, bumalik siya sa Italy at
breathe. Just remember that the word doon respiration
inilimbag niyaisanglinked to The
aklat na breathing.
Travels of
Circulatory system is responsible for distributing
MarcoPolo(1477).materials
Angthroughout
mga nakita
niyang
Take note that circulation means transportation or movement in circles. Both ito
magagandang kabihasnan sa mga bansang
systems are essentially meant for eachng AsyaThe
other. lalocommon
na sa China,
purpose na could
inilarawan
not beang
karangyaan at kayamanan nito. Maraming
attained without the other system. adbenturerong Europeo ang namangha at
nahikayat na makarating at makipagsapalaran sa
Overview
Asya.
Renaissance Ang Renaissancena nagpasimula sa Italya na

Working with Other Organ Systems naganap noong 1350. Isa itong kilusang
pilosopikal na makasining at dito binigyang-diin

________________________________________________________________________
12 157
________________________________________________________________________
ang pagbabalik-interes sa mga kaalamang
klasikal sa Greece at Rome. Napalitan ito ng
Respiratory
makaagham andnaCirculatory
pag-iisip mulaSystems sa mga
pamahiin.Masasabing ang pangunahing interes
Workingay labas with Other
sa saklaw Organ Systems
ng relihiyon.
Ang Renaissance ay salitang Pranses na ang
ibig sabihin ay ay “muling pagsilang”. Itoay
naganap sa huling bahagi ng gitnang panahon at
pagsulong ng makabagong panahon.
Overview Matatandaan natin na noong gitnang panahon
ang Simbahang Kristiyano ang may malakas na
impluwensiya sa tao. Nakasentro ang buhay ng
Your body is a fascinatingtaocreation that can carry out incredible tasks and
sa relihiyon. Ngunit nang ang simbahan lalo
activities. It is like a machine that
na is able
ang to function
pinuno nito, mulawith proper
Papa, mgaorganization
Take note that circulation means transportation or movement in circles. Both Obispo at of
parts and systems. However,kaparian our bodies also require
ay nasangkot sa imoral proper care and
na gawain,
pagpapayaman at pagmamalupit sa
maintenance. It is just fitting to keep going with a healthy lifestyle to ensure
breathe. Just remember that the word respiration is linked to breathing. mga taong that
hindi karelihiyon, nagsimulang magkaroon ng
pagbabago sa pananaw at saloobin ang mga tao
how the digestive system breakshinggil
down food to nourish your
sa katarungan, whole
sariling body. at
kaunlaran
pulitika.
Now, you will learn howSathepanahondifferentngstructures
Renaissance
ay natuon ang and
interes ng tao sa istilo at
respiratory systems work together to transport oxygen-rich blood and nutrients
molecules to and from the different parts of the body; and disenyo, sa to
pamahalaan, sa edukasyon, sa wastong pag-
uugali at sa paggalang ng pagkatao ng isang
and treatment of diseases affecting the respiratory
indibidwal. and circulatory
Indibidwalismo
ang binigyang pansin
ng Renaissance kaya hindinakapagtataka na
At the end of this module,
maraming youpagbabago
are expected to:
ang naganap
At the end of this module, you are expected to: sa buhay ng
tao. Ang malayang pag-iisip ng tao ang
nagpalawakon how the respiratory
ng kanyang ideya at and
pananaw sa
buhay kaya dito nagsimula ang pagbabago
the different parts of the body. You will also understand the prevention, detection, sa
molecules to and sining
from theat agham.
differentNariyan
partsdin of ang
the pagtuklas
body; andng
maraming bagay sa kapaligiran, pagkakaroon ng
2. Infer how one’smaraming lifestyleimbensiyon
can affect the functioning
na nagpalakas
sa mga of
industriya atsystems.
kalakalan, at ang pagkakaroon ng
pagbabago sa pananaw sa relihiyon at pulitika.
Respiratory system is made up of the organs
Ang Renaissance in the
ang siyang body that
nagbukas
each part is maintained appropriately while getting the most outfits discovered helps us
ng daan
sa pagbabago sa larangan ng kalakalan
maintenance. It is just fitting to keep going with a healthy lifestyle to ensure that at
negosyo kaya umusbong ang rebolusyong
komersyal na nagdulot ng mga pagbabago sa
Take note that circulation means gawangtransportation
pang-ekonomiya.or movement in circles. Both
Ang Pagbagsak ng Ang Constantinople(bahagi ng Turkey sa
Constantinople. kasalukuyan) ay ang Asyanong teritoryona Overview
pinakamalapit sa Kontinente ng Europa. Ito ang
nagsilbing rutang pangkalakalan mula Europa
patungong India, China at ibang bahagi ng
Silangan na napasa kamay ng mga Turkong
Muslim noong 1453.Ang Constantinople ay ang
Asyanong teritoryo na pinakamalapit sa

________________________________________________________________________
158 13
________________________________________________________________________
Kontinenteng Europa. Ito rin ang teritoryong
madalas daanan noong panahon ng Krusada.
Respiratory Kungandmatatandaan
Circulatory natin Systems
ng lumakas ang
Turkong Muslim at sinakop nga ang Jerusalem,
Working with nanganibOther Organ Systems
ang Constantinople na bumagsak din
sa mga Turkong Muslim, kaya humingi ng tulong
ang Emperador ng Constantinople para labanan
ang mga Turkong Muslim at mabawi ang
Jerusalem. Sa loob ng panahon ng Krusada,
Overview napigil ang pagsalakay ng Muslim patungong
attained without the other system. Europa ngunit nang masakop ng Turkong Muslim
ang Silangang
Mediterranean ay lubusan na ring sinakop ang
activities. It is like a machine that is able to function noong1453
Constantinople with properat organization of
ang naging resulta
parts and systems. However, our ay bodies also na
ang ganap require proper
pagkontrol care Turkong
ng mga
Circulatory system is responsible for distributing materials throughout the body. and
Muslim sa mga ruta ng kalakalan mula
breathe. Just remember that the word respiration is linked to breathing. sa Europa
patungong Silangan. Ang ugnayan ng mga
each part is maintained appropriately mangangalakal
while getting the most outfits discovered
na Asyano at Europeo ay naputol
how the digestive system breaks down mula food nang
to nourish
masakop yourngwhole body. Muslim ang
mga Turkong
ruta ng kalakalan. Sa mga mangangalakal na
Now, you will learn how the different
Europeo structures
tanging mgaofItalyanong
2. Infer how one’s lifestyle can affect the functioning of the circulatory and
mangangalakal
na taga-Venice,
respiratory systems work together to transport oxygen-rich blood and nutrients toang
molecules to and from the different parts of the body; and Genoa, at Florence
pinayagan ng mga Turkong Muslim na
makadaan sa ruta. Ang mga kalakal na nakukuha
and treatment of diseases affecting the sa respiratory
Asya ngand circulatory
mga
1. explain the mechanism on how the respiratory and circulatory Italyanosystems.
ay dinadala sa
Kanlurang bahagi ng Europa tulad ng Portugal,
At the end of this module, you areNetherlands,
Spain, expected to: England, at France.
Dahil dito, napilitang maghanap ng
1. explain the mechanism bagongon how rutathe respiratory
ang mga and circulatoryna
mangangalakal
systems work together to transport nutrients, gases,
Europeo. Pinangunahan ito ng and at
Portugal
sinundan ng mga Spanish,
molecules to and from the different parts of the body; and Dutch,
respiratory systems work together to transport oxygen-rich blood and nutrients to Ingles, at
Pranses.
2. Infer how one’s lifestyle can affect
Napakahirap the functioning
at mapanganib of
ang paglalayag
dahilsystems.
wala pang maunlad na gamit sa
paglalakbay sa dagat. Noong ika-16 na siglo
Respiratory system is made up of the organs
naimbento ang masin the body that
maunlad
each part is maintained appropriately while getting the most outfits discoveredna helps us
kagamitang
pandagat tulad ng Astrolabena kung
maintenance. It is just fitting to keep going with a healthy lifestyle to ensure that saan
ginagamit ito upang malaman ang oras at latitud
samantalang ang Compassay ginagamit upang
malaman angordireksyon
movement in circles. Both
ng pupuntahan.
Ang Merkantilismo, sa Europa umiral ang
prinsipyong pang-ekonomiya na kung may Overview
maraming ginto at pilak, may pagkakataon na
maging mayaman at makapangyarihan.
Kinailangan ng mga Europeo na makahanap ng
mga lugar na mapagkukunan ng likas na yaman
Working with Other Organ Systems at hilaw na sangkap.

________________________________________________________________________
14 159
________________________________________________________________________
Ang panahon ng eksplorasyon ay nag-iwan ng
malaking pagbabago sa pamumuhay ng lipunan
Respiratory and
at kabihasnan ng Circulatory Systems
mundo. Ang pang-katubigang
Working withat Other

kalakalan Organ
pananakop Systems
ng mga bansang
Europeo ay naging daan sa pag-unlad ng
ekonomiya ng Europa. Ang pamamaraan sa
pakikipag-kalakalan at ang pagbabangko ay
napaunlad kaya ito’y nagdulot ng malaking kita
Overview sa mga bansang Europeo.
Ang mga dahilan na nagbunsod sa mga
Kanluranin na makarating sa Asya ang naging
Your body is a fascinatingdaan
creation that can carry out incredible tasks and
para sumigla ang palitan ng kalakal ng mga
activities. It is like a machine that is ableattomga
Europeo function with proper
Asyanong organization
mangangalakal
Take note that circulation means transportation or movement in circles. Both at of
parts and systems. However,makilala our bodies
ng mgaalso requireangproper
Kanluranin carena and
mga likas
yaman, mga hilaw na materyal na panustos
maintenance. It is just fitting to keep going with a healthy lifestyle to ensure
breathe. Just remember that the word respiration is linked to breathing. sa that
industriya.
PAMPROSESONG TANONG
1. Alin sa mga dahilan sa pagpunta ng mga Kanluranin sa Asya
respiratory systemsangwork together to transport oxygen-rich
higit na nakaimpluwensiya blood and
sa kanilang nutrients
desisyon sa to
the different partspananakop?
of the body. You will also understand the prevention, detection,
and treatment2.of Paano
diseases affectingng
tinanggap the respiratory
mga bansangand circulatory
Asyano systems.
ang mga
1. explain the mechanism on how the respiratory and circulatory naganap
na pananakop?
At the endinyong
3. Sa of thispalagay
module,nakabuti
you arebaexpected
sa mga to:
bansa sa Asya ang
mga dahilang ito sa pananakop ng mga Kanluranin?
Matapos mong to
molecules matunghayan
and from the ang dahilanparts
different ng pagpunta ng mga
of the body; and
Kanluranin sa Asya sa unang yugto ng kolonyalismo at imperyalismo, may
panibagong hamon para sa iyo. Iyong alamin ang mga bansang
Kanluranin respiratory and circulatory
na mga nagpalisahan systems.
sa pagpunta sa Asya. Magagawa mo ito
sa pagbasa ng teksto.
Gawain:
Take note Halina’t Suriinmeans
that circulation Mo transportation or movement in circles. Both
Paggalugad at Pagtuklas ng mga Bansang Kanluranin
Pinangunahan ng Portugal at Spain ang paghahanap ng ruta. Maraming Overview
manlalayag na Portuges ang naglakbayngunit ang pinakamahalaga sa lahat ay
ang paglalakbay ni Vasco da Gama sapagkatnalibot niya ang “Cape of Good
Hope” sa dulo ng Aprika na siyang magbubukas ng ruta patungong India at sa
mga Islang Indies.

________________________________________________________________________
160 15
________________________________________________________________________
Tingnan ang nakalarawang ruta na tinahak nitime
Suggested Vasco da Gama.
allotment: 8 to 10 hours

Overview


Kung
attained without the noon
other ay Italy, lalo na ang Venice ang nag-iisang nagkontrol sa
system.
rutangpangkalakalan patungong Silangan, ang pagtuklas ng alternatibong ruta
na natuklasanng mga Portuges ang nagbigay ng hamon sa iba pang bansang Overview
Europeo na maggalugad sa ibang panig ng daigdig. Nariyan ang Spain,
Netherlands, France, England, Russia, Germany, at Amerika.
Nagpaligsahan ang mga ito para tanghaling pinakamakapangyarihan

nabansa sa mundo sa pamamgitan ng pagpapalawak ng mga lupain. Nanguna
sa mga ito ang Portuges at Spain na naging matindi ang pagpapaligsahan sa

________________________________________________________________________
16 161
________________________________________________________________________
paggalugad sa mundo at pagsakop ng mga time
Suggested lupain. Sa matinding
pagtutunggalian ng dalawang bansa ay namagitan ang Papa ng Simbahang
Katoliko para maiwasan ang paghantong sa digmaan ng paligsahan ng mga
ito. Taong 1494 ay nagtalaga Respiratory and Circulatory
ng “line of demarcation” o hangganan Systems
kung saang
bahagi ng mundo maggagalugad Working with Other Organ Systems
ang dalawang bansa. Ayon sa Tratadong
Tordesillas, ang Portuges ay maggagalugad sa bandangsilangan samantalang
ang Espanya ay sa bandang kanluran. Nang maipatupad ang desisyong ito ay
nakapaglayag na ang Espanya sa bandang kanluran kung saan marami nang
teritoryo sa kontinenting Amerika ang nasakop. Ang Portuges naman ay
Overview
nakuha lang ang Brazil. Ganoon pa man, hinayaan na ng Espanya na manatili
sa Portuges ang Brazil habang ang Pilipinas naman na nasa silangan na
nasakop naman ng Espanya ay nanatili naman dito. Ang hindi naiwasan na
digmaan ng Portuges at Espanya ay sa
activities.
Moluccas.ItIto is ang
like pinakamimithi
a machine that naislugar
ablena to pinagkukunan
function with proper
Take note that circulation means transportation or movement in circles. Both ng mgaorganization
rekado. Sa of
parts and systems.
pamamagitan However,
ng Tratadong our bodies
Saragosa noong1529, also nakuha
requirengproper
Circulatory system is responsible for distributing materials throughout the body. Portuges careangand
maintenance.
Moluccas. Maliban It is just fitting to keep
sa Moluccas going with
ay nakakuha rinaito
healthy lifestyle
ng teritoyo
breathe. Just remember that the word respiration is linked to breathing. to ensure that
sa India.
how theAng Portugal
digestive ay nakakuha
system breaks down ng maraming pilingyour
food to nourish lugarwhole
sa Asya.
body.Noong
1502 nagbalik at nagtatag si Vasco da Gama ng sentro ng kalakalan sa may
CalicutNow,
sa India.Nooong
you will learn 1505 howipinadala si Francisco
the different
2. Infer how one’s lifestyle can affect the functioning of de Almeida
structures of the bilang unangand
circulatory
Viceroy sa silangan .Sa pamumuno ni Alfonso de Albuquerque,
molecules to and from the different parts of the body; and 1510 nasakop
ang Ormuz sa Golpo ng Persia(Iran ngayon).Diu at Goa sa India, Aden sa
Red Sea, Malacca sa Malaya at Moluccas sa Ternate, Macao sa China at sa
Formosa(Taiwanngayon). Mga daungan and circulatory
ang piniling sakupin ng systems.
Portugal
upang makontrol ang kalakalan .Noong una ang motibo o paraan lang ay
pangkabuhayanAt the end of this module, you are expected
hanggangto:sa ipinasok ang
o pangekonomiya lamang
Kristiyanismong Katolisismo sa mga nasasakupan ng Portugal.Sa kalagitnaan
ng 16 na siglo ang Portugal ay may malawak ng sakop sa Asya. Noong 1580,
sinakop ng Spain systems work together
ang Portugal ng 60 taon.Nangto transport
makalaya nutrients,
ang Portugal
the different parts of the body. You will also understand the prevention, detection, gases,
noongand
1640 ang kanyang mga kolonya ay nakuha na ng England at France. parts of the
respiratory systems work together to transport oxygen-rich blood and nutrients to body; and
Maliban respiratory
sa Spain and circulatory
at Portugal, systems.
nakipagpaligsahan rin ang Inglatera.
Sapamamagitan ng Italyanong marinero na si John Cabot, napasailalim ng
InglateraRespiratory
ang Nova system is made Nang
Scotia Canada. up of themataloorgans in the body
ng Inglatera
each part is maintained appropriately while getting the most outfits discovered angthat helps us
Spanish
Armada noong
breathe. Just 1588 ibinuhos
remember ng Inglatera
that the wordang respiration
kanyang atensiyon
is linkedsa to
maintenance. It is just fitting to keep going with a healthy lifestyle to ensure that kalakalan.
breathing.
Circulatory system is responsible for distributing materials throughout the ng
Sa pamamagitan ng East India Company, naitatag
parts and systems. However, our bodies also require proper care andng Inglatera ang sentro body.
Take note that circulation means transportation or movement in circles. sa
kalakalan sa India. Nakapagtatag rin ito ng permanenteng panirahan
activities. It is like a machine that is able to function with proper organization of Both
Hilagang Amerika. Sinundan ito ng pagsakop ngCeylon, Malaya, at Singapore
pati na rin ang Australia, New Zealand, at mga pulo sa Hilagang Pasipiko.
Ginamit ng England sa India noong 1600 ang British East India Overview
Company,isang pangkat ng mangangalakal na Ingles na pinagkalooban ng
pamahalaang Ingles ng kaukulang kapangyarihan upang mangalakal at
pamahalaan ang pananakop nito at pangalagaan ang interes nito sa ibayong
dagat. Pagdating ng 1612 nabigyan ng permiso ang Ingles para makapagtatag
ng pagawaaan sa Surat. Hindi nagustuhan ng Portugal dahil sila ang naunang
nanakop. Pagdating ng 1622, tinulungan ng Ingles ang mga Persian laban sa

________________________________________________________________________
162 17
________________________________________________________________________
Portuguese dahil dito nakapagtatag Suggested
ng sentrotime
ng allotment:
kalakalan 8sa
to kanluran
10 hours at
silangang baybayin ng India.Ang British East India Company ay nakakuha na
ng concession (pagbibigay ng espesyal na karapatang pangnegosyo) sa
Respiratory
Madras mula sa rajah andNoong
ng Chandragiri. Circulatory Systems
1668 pinaupahan na ni Haring
Charles ang pulo ng Bombay. Sa taong 1690 sa delta ng Ganges nakakuha ng
kapirasong lupain ang Ingles sa pagpayag ni Emperador Aurangzeb ang lider
ng Imperyong Mogul.Dito naitatag ang lunsod ng Calcutta.Madaling nasakop
ang India dahil watak-watak ang mga estado nito at mahina ang liderato ng
Imperyong Mogul na siyang naghahari sa India. Noong una pangkabuhayan
Overview
ang dahilan ng England sa pagpunta sa India. Nang makita ang malaking
pakinabang sa likas na yaman nito tuluyang sinakop ang India ng England.
Ang France naman ay nakakuha rin ng teritoryo sa Quebec, Canada.
Nakuha rin anito
machine that is able
ang Louisiana sa toAmerika
functionatwith
sa proper organization
Asya noong
Take note that circulation means transportation or movement in circles. Both ika-18 ofsiglo
parts nasakop
and systems. However,
ng Pransiya our Cochin
ang Laos, bodies China,
also Cambodia,
require proper care Ang
at Annam.
Circulatory system is responsible for distributing materials throughout the body. andmga
maintenance. It isito
teritoryong just
angfitting
buongto keep going French
kolonyang with a healthy lifestyle to ensure that
Indo-China.
how the digestive Angsystem
Franceang pangatlong
breaks down foodbansa na gustong
to nourish masakop
your whole ang India. Ang
body.
ginawa ng France ay nakipagsabwatan sa pinunong lokal ng Bengal. Ginamit
ang French
Now, you will East
learnIndiahow
Company na naitatag
the different noongof1664.
structures
2. Infer how one’s lifestyle can affect the functioning of Nakapatatag
the circulatory andang
respiratory systems work together to transport oxygen-rich blood and nutrients Mahe
France ng pamayanang pangkomersyal sa Pondicherry,Chandarnagore,
molecules to and from the different parts of the body; and to
at Karikal. Nagtapos ang interes na ito ng nagkaroon ng labanan sa Plassey
ng Pitong Taong Digmaan sa pagitan ng England at France. Sa tulong ni
and treatment of diseases affectingng
thetunay
Robert Clive, ang nagtatag na pundasyon systems.
ng Ingles sa India. Ang
England ang nagtagumpay laban sa France. Ang England ang nananatiling
At thenaend
matatag of this module, you are expected to:
mananakop ng India.
Ang Netherlandssa pamamagitan ng Dutch East India Company ay
systems workbahagi
namahala rin saisang together to transport
ng India. nutrients,
Napasailalim gases, ang
ng Netherlands andEast
molecules to and from the
Indies (Indonesia sa kasalukuyan). different parts of the body; and
Kanlurang Asya
breathe. JustSaremember
Unang Yugto
thatngthe word respiration
Imperyalismo at Kolonyalismo
is linkedsatoKanlurang Asya
breathing.
Circulatory system is responsible for distributing materials throughout the body.mga
ay hindi pa nagkakainteres ang mga Kanluranin dahil ito
parts and systems. However, our bodies also require proper care and ay sakop ng
Turkong
Take note that Ottoman. Ang
circulation naghahari
means sa panahong
transportation ito ay ang
or movement in relihiyong Islam.
circles. Both
Noong 1507, nakuha ang Oman at Muscat ng mga mangangalakal na
Portugues ngunit pinatalsik naman ng mga Arabe noong 1650. Noong1907,
attained without
ang the other
Bahrain system.
ay naging protectorate ng Britanya ngunit hindi rin nagtagal,
pinatalsik ang mga British ng isang Heneral na si Shah Reza Pahlavi ang mga Overview
British.
Ang Portugal, England at France ang mga bansang Kanluranin na

nakarating sa India. Sa pag-iral ng prinsipyong pang-ekonomiyang
merkantilismo ang mga bansang Kanluranin ay may iisang layunin sa pagpunta
sa Asya, ang makasakop ng mga lupain. Sa huli ang England ang

________________________________________________________________________
18 163
________________________________________________________________________
nagtagumpay para maisakatuparan ang interes sa likastime
Suggested na yaman at mga
allotment: 8 tohilaw
10 hours
na materyales ng India. Samantalang ang Kanlurang Asya ay hindi agad
nasakop dahil sa panahong ito pinaghaharian pa ito ng napakalakas na
Respiratory
imperyong Ottoman, at pinagpatibay and Circulatory
ng pagkakaisa Systems
dahil sa relihiyong Islam
na ipinalaganap at tinanggap sa rehiyon.
Overview


Gawain:2.Data InferInformation
how one’sChartlifestyle can affect the functioning of
Punan ang talahanayan at isulat sa unang kolum ang mga bansang
Europeo na nanakopsystem
Respiratory at sa ikalawang kolum
is made up angorgans
of the mga bansang Asyano
in the body thatnahelps us
nasakop nila.
Mgathat
Take note circulation
Bansang Europeo Mga Bansang
means transportation Nasakop sa
or movement in Asya
circles. Both
Overview


________________________________________________________________________
164 19
________________________________________________________________________
Pamprosesong Tanong
1. Bakit hindi maagang nasakop ng mga Kanluranin ang

Respiratory and
Kanlurang Asya sa Circulatory
unang Systems
yugto ng pananakop?
Working
2. Bakit nagtatagwith Other
ang mga Organ
bansang Systems
Kanluranin ng mga kolonya
sa Asya?
3. Mahalaga ba ang unang yugto ng imperyalismo at
kolonyalismo ng mga Kanluranin sa Asya?sa mga Asyano?
Overview
Matapos mong matunghayan ang pagtuklas at pananakop na
Yourginawa
body isnga fascinating
mga Kanluranin sathat
creation Unang Yugto
can carry outng Kolonyalismo
incredible at
tasks and
Imperyalismo sa Timog at Kanlurang Asya. Dako naman tayo sa paraan
at patakaran na ginamit ng mga Kanluranin.
Gawain: appropriately
Kumpletuhin Mo while getting the most outfits discovered
Batay sa teksto, iyong alamin ang mga naging paraan at patakaran na
Now,
ginamit ng will
you mgalearn how thesa different
Timog atstructures
KanlurangofAsya
Kanluranin the sa
circulatory and ng
unang yugto
respiratory systems work
kolonyalismo together to transport mo
at imperyalismo.Gagawin oxygen-rich blood and nutrients
ito sa pamamagitan
molecules to and from the different parts of the body; and to
ng paglalagay
the different parts
ng sagot saoftalahanayan.
the body. You will also understand the prevention, detection,
Unang Yugto ng Kolonyalismo at Imperyalismo sa Timog at Kanlurang Asya
At the end
(Ika-16-17 of this module, you are expected to:
Siglo)At the end of this module, you are expected to:
1. explain the mechanism on how the respiratory

Paraan ngand circulatory
Rehiyon(Bansa) Mananakop Patakaran
Pananakop
Timogmolecules
(India) to and from the different parts of the body; and
Portugal
2. Infer how one’s lifestyle
England can affect the functioning of
Francesystems.
Kanluran(Oman at Turkong
Respiratory
Muscat) system is made up of the organs in the body that helps us
Ottoman
Gawain: Teksto, Suriin Mo
Mga Dahilan ng Ikalawang Yugto ng Imperyalismo at Overview
Kolonyalismo sa Timog at Kanlurang Asya(ika-18 hanggang
ika-19 siglo)
Sa unang yugto ng Imperyalismo at Kolonyalismo umiral ang pinsipyong

pang-ekonomiyang merkantilismo sa Europa. Ang merkantilismo ang ginamit
na dahilan ng mga Europeo upang mag-unahan na makakuha ng mga lupaing

________________________________________________________________________
20 165
________________________________________________________________________
masasakop sa Asya, may mapagkukunanSuggested
ng likastime
na allotment:
yaman, hilaw
8 to 10na
hours
sangkap, at pagbebentahan ng mga yaring produkto upang maging
pandaigdigang makapangyarihan.
Sa loob Working
ng dalawang with
libong taon, angOther Organ
Imperyong RomaSystems
ay nakontrol
ang halos kabuuan ng Mediterranean. Bago matapos ang ika-18 siglo, ang ilan
sa mga bansang Europeo at ang Estados Unidos ay nagpasimulang mag-
kontrol ng ibang mga bansa sa lupalop ng Asya, Aprika at Latin Amerika. Ang
panahon mula 1800 hanggang 1914 aynaging kilala bilang Panahon ng
Overview
Imperyalismo.
Ang imperyalismo noong ika-18 siglo ay naging resulta ng apat na
pangunahing salik. Una, dahil sa udyok ng nasyonalismo, nais ng mga nasyon
activities.
saEuropa Itnais magkaroon
like a machine that is able
ng malawak na to function with upang
kapangyarihan properlabanan
Take note that circulation means transportation or movement in circles. Both organizationang of
parts
kanilangandmgasystems.
karibal naHowever,
mga bansa. our bodies
Ikalawa, also
dulot require proper
ng Rebolusyong
Circulatory system is responsible for distributing materials throughout the body. care and
Industriyal,
maintenance.
nangangailangan It is ng
justmgafitting to keep
hilaw going with
na materyal na apagkukunan
healthy lifestyle
breathe. Just remember that the word respiration is linked to breathing. to ensurenathat
at pamilihan
paglalagyan ng mga produktong yari na gawa mula sa kanila
Respiratory system is made up of the organs in the body that helps us kaya sila ay
nagpalawak
how ng kanilang
the digestive system breaks mga teritoryo.
down foodPangatlo,
to nourishangyourKapitalismo,
whole body. isang
sistema kung saan mamumuhunan ng kanyang salapi ang isang tao upang
magkaroon
Now, ngyou tubo
willo learn
interes. howSa the
pag-unlad
differentngstructures
2. Infer how one’s lifestyle can affect the functioning of kalakalan of sa the
pagitan ng mgaand
circulatory
Europeo at mga Asyano, dumami ang salaping naipon ng mga
molecules to and from the different parts of the body; and mangangalakal
na Kanluranin. Nahikayat na gamitin ng mga mangangalakal na Kanluranin ang
kanilang salaping naipon sa mga pananim at minahan sa mga kolonya para ito
and
mastreatment of diseases affecting the respiratory
Burden naand
kumita. Pang-apat, ang White Man’s circulatory
isinulat systems.
ni Rudyard Kipling,
isang manunulang Ingles, ipinasailalim sa isang kaisipan ang mga
nasasakupan At thenaendsila ofaythis module,
pabigat you are
sa mga expected bansa.
Kanluraning to:
Na ang mga
Kanluranin ay may tungkulin na turuan at tulungan upang “paunlarin” ang
kanilang nasasakupan. Ito ang naging pagbibigay-katwiran ng mga
Kanluraninsa systems
ginawa nilang work togethersatoAsya.ang
pananakop transport nutrients,nagases,
paghahangad ipakilalaand
ang kanilang superyor na kultura, relihiyon at paniniwalasa iba pang mga and
molecules to and from the different parts of the body; bansa
2. Infer
sa mundo. Noong gitnang bahagi ng ika-18 siglo, karamihan sa mga bansa sa of
how one’s lifestyle can affect the
Now, you will learn how the different structures of the circulatory and functioning
respiratory
lupalop ng Europa and circulatory
ay naghangad systems.
na magkaroon ng sariling mga kolonya sa
mga lupalop ng Asya at Aprika. Naging bahagi ito ng kanilang paghahangad sa
Respiratory
kapangyarihan system is made
at pagtatatag ng mga up of the organs inpinatatakbo
pamahalaang the body that
each part is maintained appropriately while getting the most outfits discovered ng helps
mga us
dayuhangJust
breathe. mananakop.
remember Nagtago
that sila
the saword respirationsaismga
pagpapaniwala bansa
linked
maintenance. It is just fitting to keep going with a healthy lifestyle to ensure that to sa Asya
breathing.
at Aprika na ang kanilang pamumuno ay magtuturo sa
Circulatory system is responsible for distributing materials throughout the
parts and systems. However, our bodies also require proper care and mga ito ng mga
body.
makabagong pamamaraan ng pagpapatakbo ng kanilang mga
Take note that circulation means transportation or movement in circles. Both pamahalaan,
activities. It is like a machine that is able to function with proper organization of ng
pagsasarili at malaking tulong na magkaroon ng nagsasariling pamahalaan. Ito
ang naging dahilan ng patuloy na pagpapalawak ng kanilang mga teritoryo sa
attained without
iba’t ibang bahagi the
ngother
Asyasystem.
at Aprika at tuluyang paghahangad na ito’y maging
bahagi ng kanilang lupain. Overview
Ang Rebolusyong Industriyal noong ika-18 dantaon ay naging salik
sapaghahanap ng mga bansa sa Europa at Hilagang Amerika na maghanap
ng mga pamilihan na magiging laglagan ng kanilang mga produktong ginawa.
Sa maraming produkto na kanilang ginawa ay kinakailangan nila ng
pagtatayuan ng mga bagong pabrika na kailangan ang mga hilaw na

________________________________________________________________________
166 21
________________________________________________________________________
materyales na sa mga bansang kanilang sakop lamang
Suggested libreng makukuha.
time allotment: 8 to 10 hoursAng
mga produktong gaya ng rubber, copper at ginto ay nanggaling sa Aprika, bulak
at jute sa India, at tin sa Timog Silangang Asya. Ang mga hilaw na materyales
na ito ay nakatulongRespiratory and
sa pagpapalaki at Circulatory
pagpapalago ngSystems
mga industriya sa
Amerika at saEuropa. Working with Other Organ Systems
Ang ilan pa sa mga karagdagang produkto na nakilala
sa pamilihang panginternasyonalay ang saging, dalandan, melon at mga prutas
na karaniwang sa Asyalamang matatagpuan. Ang mga mamamayan sa Paris,
London at Berlin ay natutonguminom ng tsaa, tsokolate, at kape kasabay ng
kanilang mga pagkain at gumamit ngmga sabon na nanggaling sa palm oil ng
Overview
Aprika at langis ng niyog sa Asya.
Nagsilbi ring bagong pamilihan at paglalagakan ng mga produkto ng
Kanluranin ang kanilang mga bansang nasakop. Naging tagapagluwas ng mga
activities. It is
hilaw nalike a machine
materyal thatbansang
ang mga is able to function
sakop with proper
samantalang angorganization
pagbubuo ngofmga
parts ito
andaysystems.
ginagawaHowever, our bodies
sa mga pabrika ng mgaalso require na
Kanluranin proper care
bansa. andang
Ganito
maintenance. It is just fitting
naging kalakaran to keep goingpanahon
sa napakahabang with a healthy lifestyle
kaya nanatili
breathe. Just remember that the word respiration is linked to breathing. to pagdepende
ang ensure that sa
each part is maintained appropriately while getting the most outfits discovered ng
mga produkto ng magkabila lalo na sa pagpaparami at
Respiratory system is made up of the organs in the body that helps uspagpapalaki
how theproduksiyon.
digestive system breaks down food to nourish your whole body.
Now, youDahilwill
salearn
paghahangad ng mga structures
how the different taga-Kanluran
2. Infer how one’s lifestyle can affect the functioning of of the ng circulatory
mas malaki andpang
oportunidad sakanilang mga kolonya kaya hinimok
molecules to and from the different parts of the body; and nila ang kanilang
mamamayan na maglakbaytungo sa mga bansa sa Asya at Pasipiko. Binigyan
nila ng pagkakataon na mag-ari ngmga lupain ang mga ito sa kanilang mga
and treatment
kolonya,ofpatakbuhin
diseases affecting the respiratory and circulatory
ang pamahalaang itinatagat pamunuansystems. ito at kontrolin ang
mga paaralan at ekonomiya ng mga kolonya. Dahil ditoay nagpatuloy ang mga
At the end
patakarang of thisatmodule,
kolonyal you mga
are expected to:
naitatag ang institusyongkolonyal na mag-iiwan ng
tatak sa pamumuno ng mga bansang Kanluranin gaya ng Great Britain at
Amerika.
Ang mga imperyalistang bansadifferent parts ng
ay gumamit of iba’t
the body; and
ibang pamamaraan
2. Infer
upang how ng
makakuha one’s lifestyle
bagong lupain.can affect
Minsan sila the functioningngofmga
ay gumagamit
respiratory
kasunduan, binibili and
ang circulatory
mga lupain systems.
mula sa dating mga mananakop o kaya
simpleng sinasakop ang isang lupain sa pamamagitan ng puwersang militar.
Respiratory system is made
Ang mga imperyalistang bansaup ayof the
mayorgans in the anyo
iba’t ibang body sa
each part is maintained appropriately while getting the most outfits discovered thatpamamaraan
helps us
breathe.ngpagkontrol sa kanilang
Just remember that mga
the word respiration
teritoryo. Ang una ay is tinatawag
linked tonacolony,
maintenance. It is just fitting to keep going with a healthy lifestyle to ensure thatbreathing. kung
Circulatory system is responsible for distributing materials throughout the body.ang
saan ay direktang kinokontrol at pinamamahalaan ng
parts and systems. However, our bodies also require proper care and imperyalistang bansa
kanyang
Take note that sakop na bansa
circulation gayatransportation
means ng ginawa ng or Espanya
movement sa Pilipinas, Britanya
in circles.
activities. It is like a machine that is able to function with proper organization of Both sa
India at Pransiya sadating Indo-Tsina. Ang protectorate ay mayroong sariling
pamahalaan nguni’t ang mgapatakaran at kautusan ay dinidirekta ng
attained without the other
imperyalistang bansasystem.
lalo na sa patakarang panlabas. Tulad ng ginawa ng
Amerika sa Pilipinas, Britanya sa Hongkong at Portugal sa Macau. Overview
Ang pakikipagkalakalan, pagpapalaganap ng panibagong paniniwala
atpilosopiya ay ilan lamang sa naging mga pangunahing dahilan ng pananakop
ng mgabansang Kanluranin sa Asya. Upang lalong mapatatag ang kanilang
kapangyarihan sapangkabuhayan at pulitikal na pamumuhay ng mga bansang
Asyano at tuluyan ng sinakop at hinati ng mga Imperyalistang mananakop ang

________________________________________________________________________
22 167
________________________________________________________________________
Asya. Ang mga British ay pangunahing kinontrol ang kalakalan
Suggested sa India
time allotment: nguni’t
8 to 10 hours
ang kanilang pananakop ay naging daan sa pag-usbong ng
nasyonalismongmagpapabagsak sa kanilang rehimen sa India sa tulong ng
Respiratory
Rebelyong Sepoy at pagtatatag and
ng sariling Circulatory
republika. Hindi lamangSystems
ang India
ang sinakop ng Gran Britanya sa Asya kundi maging ang Tsina.
Ang mga bansa sa Timog Silangang Asya ay patuloy na sinakop ng mga

bansang Kanluranin gaya ng Britanya, Espanya at ng Olandiya sa aspektong
pangkabuhayan, pulitika at pamumuhay ng mga tao.
Overview
Ang mga British sa India
Ang pagsisimula ng panggagalugad ng mga bansang Europeo ang
nagtulakupang a machinengthat
magkaroon is able to function
pagkakataon with proper
ang Britanya organization
na kontrolin
Take note that circulation means transportation or movement in circles. Both ang of
parts andsasystems.
kalakalan However, ourng bodies
India. Sapamamagitan alsong require
pagtatatag East Indiaproper care ayand
Company
maintenance.
nakontrol ng mga It is British
just fitting to keep going
angkalakalan withtungo
ng ruta a healthy lifestyle
sa India.
breathe. Just remember that the word respiration is linked to breathing. to ensure
Ito ang nagingthat
dahilan sa pagiging mayaman ngnabanggit na kumpanya
each part is maintained appropriately while getting the most outfits discoveredat
Respiratory system is made up of the organs in the body that helps us nagdala ng
malaking
how kita sa system
the digestive imperyobreaksat sa down
mga food
mangangalakal
to nourish yourna naging bahagi ng
whole body.
kalakalan. Dahil sa malaking kita na tinatanggap ng kompanyang British sa
kalakalan
Now,ay nagkaroon
you will learn ito nghowka-kumpetensiyang bansa angPransiya.
the different structures
2. Infer how one’s lifestyle can affect the functioning of Itinatagand
of the circulatory
ng Pransiya ang French East India Company nguni’t ito’y hinadlangan
molecules to and from the different parts of the body; and ng mga to
British sa pamamagitan ng Battle of Plassey noong 1757 na kung saan ay
natalo ang mga Pranses. Hindi lamang ang kalakalan ang kinontrol ng mga
magpasok and
British kundi nagpasimula na rin silang circulatory
at magturo systems.
ng mga kultural
na pagbabago sa India.
Sanhi ng mga pinairal na patakarang pampulitika, pang-ekonomiya at
panlipunan at paglakas ng kapangyarihang Ingles, may mga umiiral na
systems
tradisyong Hindu workna together
at Muslim to transport
ipinagbawal. nutrients,
Tulad ng suttee o sati, gases,
ay isangand
molecules to and from the different parts of the
boluntaryong pagsunog sa katawan ng asawang babae sa ibabaw ng bangkay body; and
2. Infer
ng asawa.Ang mga howbabaing one’s
balo lifestyle can affect
sa paniniwalang Hindu the functioning of
ay pinagbawalang
respiratory and
mag-asawa, nagpanukala circulatory
ng batas systems.
ang Ingles na sila ay pinayagan ng mag-
asawa. Ang pagbaba ng katayuan sa lipunan ng mga Brahman, ang pagpataw
Respiratory
ng buwis system
sa mga may-ari ng islupain,
made at
upang
of the organs in
pagtatangi ngthe
lahibody that helps
na tanging
each part is maintained appropriately while getting the most outfits discovered puti us
lamang ang
breathe. binibigyan thatngthemataas
Just remember word respiration
na posisyon sa pamahalaan.
is linked to breathing.
Hanggang noong 1857, sumiklab ang Rebelyong Sepoy,
Circulatory system is responsible for distributing materials throughout
parts and systems. However, our bodies also require proper care andisang grupo
the ng
body.
mga kawal sa India o kilala sa tawag na Sepoy ang nag-alsa upang tutulan
Take note that circulation means transportation or movement in circles. Both ang
pagsisimula ng pag-impluwensiya ng mga British sa kanilang
pananampalataya at panlipunang pamumuhay ng mga taga-India. Nangyari
attained
ito nang without the ng
nabalitaan other
mga system.
sundalong sepoy na Muslim at Hindu na ang taba
ng baboy at baka ay ginamit na panlinis sa sandata . Sa paniniwalang Muslim Overview
ang taba ng baboy ay marumi at ang taba ng baka para sa mga Hindu ay
isang sagrado. Sa paniniwala ng mga Muslim at Hindu , isang paglapastangan
sa kanilang relihiyon ang ginawa ng mga Ingles. Tumagal ang rebelyon ng ilang
buwan. Maraming namatay na Ingles at mga Indian at muntik nang mapatalsik
ang imperyong Ingles sa naganap na rebelyon. Kinailangan ang tulong ng
pamahalaang Ingles upang matigil ang rebelyon.

________________________________________________________________________
168 23
________________________________________________________________________
May mga pagbabagong pampulitikal na ipinatupad ang pamahalaang
Ingles pagkatapos ng rebelyon. Ang pamahalaang Ingles ang direkta ng
mamamahala sa Respiratory andEast
India mula sa British Circulatory Systems
India Company. Nagtalaga ng
viceroyna magigingWorking
kinatawan ngwith Other Organ Systemsganap ng
pamahalaang Ingles. Noong 1877,
itinalaga si Reyna Victoria bilang Empress ng India. Ang maseselang posisyon
ay nasa pamahalaang Ingles. Binigyan ng pabor ang mga katutubong prinsipe
nanakipagtulungan at ang ayaw makipagkaisa ay may naghihintay na
kaparusahan. Ipinatupad ang eksaminasyon sa nagnanais mamasukan sa
Overview
pamahalaan at nagpataw ng mataas na buwis sa mga magsasaka.
Upang maipalaganap ang pangunahing interes sa kalakalan sa India.
Ipinaayos ang mga estado na may hidwaan. Nagtatag ng maayos at
activities. It is like a machine
sentralisadong that is able
pamahalaaan. to function
Dinala ng mga with Ingles
proper ang
makabagong
parts kaalaman
and systems. However, Upang
sa teknolohiya. our bodies
mabilisalso requireangproper
na madala care sa
mga kalakal
maintenance.
pantalanIt ipinagawa
is just fitting
angtomga
keepdaan,
goingtulay,
withriles
a healthy
ng tren,lifestyle
breathe. Just remember that the word respiration is linked to breathing. to ensure sistema
mga pagawaan, that
each part is maintained appropriately while getting the most outfits discovered ng
ng komunikasyon, irigasyon, nagpagawa ng mga ospital
Respiratory system is made up of the organs in the body that helps us para mabigyan
how themedikal
digestivena system
atensyon ang kalusugan
breaks down food ng mga Indian,
to nourish bago dumating
your whole body. ang mga
Ingles sa India maraming lumaganap na sakit tulad ng tuberculosis, bubonic
plague,you
Now, malaria at iba
will learn howpa the
na different
hindi alam ng mga of
structures
2. Infer how one’s lifestyle can affect the functioning of katutubo kung paano
the circulatory and ito
malalapatan ng lunas. Maging ang paaralan ay nagpatayo
molecules to and from the different parts of the body; and sila .Sa edukasyon
ginamit ang Ingles bilang panturo sa paaralan. May mga Indian na ipinadala at
pinag-aral sa England. Pinaunlad ang taniman.Sapilitang pinagtanim ang mga
magsasaka.
At the
Ito’yend of thisng
nagbigay module,
mabutiyouat diare expected
mabuting to: sa Indiadahil una ito’y
epekto
nakatulong sa pagbabago ng kanilang pangkabuhayan nguni’t ang
mgaimprastrakturang nabanggit ay mas nakatulong ng lubusan sa
systems
pagpapabilis work together
ngkalakalan to transport
at pagbibigay nutrients,kita
ng malaking gases, and
sa bansang
mananakop. Maraming mganasyonalistikong pinuno sa India ang naghangad and
2. Infer
ng mga howat tunay
reporma one’snalifestyle
paglaya sa can affect
Britanya the functioning
sa pamamagitan
ng kanilang
respiratory
pagtatatag ng IndianandNational
circulatory systems.
Congress noong 1885. Nguni’t anuman ang
kanilang mga pagsisikap dahil nga sa malaking kapakinabangan sa ekonomiya
Respiratory
ay patuloy pasystem
rin itongiskinontrol
made up ngof the organs
Britanya in theika-19
hanggang body that helps us
na siglo.
Overview


________________________________________________________________________
24 169
________________________________________________________________________
Kanlurang Asya Suggested time allotment: 8 to 10 hours

Overview
attained without the other system. Note:
Enhance
the
activities. It is like a machine that is able to function with proper organization
image of
respiratory systems work together tosatransport oxygen-rich
Sa sinaunang kabihasnan Kanlurang blood andnanutrients
Asya nakaranas ito ng to
the different
maraming parts of theAng
pananakop. body. Youmananakop
huling will also understand the prevention,
sa Kanlurang
systems work together to transport nutrients, gases, and detection,
Asya ang Turkong
and treatment
Ottoman of diseases
na nagmula affecting
sa Turkey. the respiratory
Napakalakas ng and circulatory
imperyong
ito kaya naghari
ng maraming siglo. Bukod sa pinaghaharian ng mga magagaling na pinuno,
At the
ang relihiyong endang
Islam of this module,
ginamit you are ang
para makuha expected to: ng mga Arabe.
pagkakaisa
Ang1. Kanlurang
explain the mechanism
Asya ay matagalon nanghow the respiratory
nag-aasam and circulatory
ng Nasyonalismo
and treatment of diseases affecting the respiratory and circulatory systems. sa
kamay ng mgasystems work together
Turkong Muslim. to transport
Sa pagsiklab nutrients,Pandaigdig
ng Unang Digmaang gases, and
molecules to and from the different parts
ang mga taga Kanlurang Asya ay kumampi sa pwersang Alyado sa kagustuhanof the body;
2. Infersa how
nilang makalaya kamayone’s
ng mga Turkongcan
lifestyle Ottoman.
affect Angtheinaasam nilang of
functioning
respiratory
kalayaan ay napalitan and circulatory
ng panibagong systems.
patakaran sa ipinatupad ng Liga ng mga
bansa. Sa pagkakataong ito, ang Kanlurang Asya ay sumailalim sa
Respiratory
pananakop ng mga system is made up
Kanluraning of the at
England organs in thenoong
France body that
each part is maintained appropriately while getting the most outfits discovered 1914helps
sa us
breathe.
pamamagitanJust ngremember that, othe
isang tsarter word respiration
mandato ng Liga ng mga is linked
bansa. toAngbreathing.
maintenance. It is just fitting to keep going with a healthy lifestyle to ensure thatmga
Circulatory system
Europeong nanalo saisUnang
responsible
Digmaan for distributing
ay magigingmaterials
mandatothroughout
ng ilang teritoryo
ng mga
Take note that circulation
natalong bansa. Angmeans Iraq at transportation
Palestine (ngayo’y Israel , anginWestbank,
or movement circles. Both
ang Gaza Istrip, at ang Jordan) ang mandato ng Great Britain,
systems are essentially meant for each other. The common purpose could ang mandato
Your body is a fascinating creation that can carry out incredible tasks and not be
ng France ang Syria at Lebanon.
Naging interesado ang mga Kanluranin sa Kanlurang Asya nang Overview
madiskubre ang langis sa Gitnang Silangan.
Sa mga isyung pulitikal at sosyal nanghimasok ang mga Kanluranin sa
Kanlurang Asya. Katulad ng relasyon ng mga Hudyo at mga Palestinong
Arabe.Sa
pamamagitan ng Balfour Declaration,Nobyembre 2,
1917sinuportahan ang aspirasyon ng mga Zionista naipagkaloob sa mga

________________________________________________________________________
170 25
________________________________________________________________________
Hudyo ang pagkakaroon ng bahaging matitirhan
Suggested sa Palestine
time allotment: 8 to 10 na hindi
hours
tinanggap ng mga Nasyonalistang Arabeng Palestino na matagal ng nakatira
sa Palestine. Mula noon hanggang ngayon ay walang kapayapaan sa relasyon
ng mga Palestinong Arabe at mga Hudyo. Maraming digmaan ang naganap sa
Working
pagitan ng mga bansang ito. with Other Organ Systems
Ang pinairal na patakarang ginamit sa Kanlurang Asya ay sistemang
mandato(mandate system), pansamantala silang sasailalim sa kamay ng mga
Kanluranin habang tinutulungan silang makapagsarili at makapagtatag ng
Overview
pamahalaan.
Gawain: Tree Diagram
activities. It isIsulat
like asa
machine that mga
kahon ang is able to function
dahilan with proper
ng pananakop organization
ng mga
Take note that circulation means transportation or movement in circles. Both of sa
Kanluranin
parts ikalawang
and systems. yugto However, our bodies
ng imperyalismo also require
at kolonyalismo proper
sa Asya . care and
Mga Dahilanappropriately
na Nagbunsod while getting
sa mga the most
Kanluranin outfitsMaghangad
na Lalong discovered
how the digestive system breaks down
ng Kolonya foodatto
sa Timog nourish your
Kanlurang Asya whole
(18-19 body.
siglo)

Ngayon, iyo nangnatunghayan ang pagsasalaysay ng mga
mahahalagang pangyayarionnahownaganap
the respiratory and circulatory
sa Ikalawang Yugto ng
systems work
Kolonyalismo at together to sa
Imperyalismo transport nutrients,
Timog at Kanluranggases,
Asya. and
Kaya,
siguradong masasagutan mo ang sunod na gawain.of the body; and
Gawain: Buuin Mo
breathe. JustKumpletuhin
remember angthatdiagram
the word respiration
tungkol sa paraanisatlinked to breathing.
patakaran ng
Circulatory system
pananakop ngismga Kanluranin
responsible forsa Ikalawangmaterials
distributing Yugto sathroughout
Timog at Kanlurang
Asya.
attained without the other system. Paraan ng
Rehiyon Mananakop Pananakop Patakaran
Overview
Timog
England
(India)
Kanluran
(Palestine, Israel England
at Jordan, Iraq, France
Syria at Lebanon
________________________________________________________________________
26 171
________________________________________________________________________
Pamprosesong Tanong Suggested time allotment: 8 to 10 hours
1. Ano ang pagkakaiba ng sistemang Kapitalismo sa Mandato?
Respiratory
2. Paano naging and Circulatory
makapangyarihan Systems
sa daigdig ang mga
Europeo?Working with Other Organ Systems
ang mga Amerikano?
3. Sa kabila ng paghahari ng mga mananakop sa Timog at
Kanlurang Asya, may natutuhan ba ang mga Asyano sa
pagdating ng mga Kanluranin?
Overview
Iyong nalaman ang paraan at patakarang ginamit sa Una at
Your Yugto
Ikalawang body is ngaKolonyalismo
fascinating creation that can carry
at Imperyalismo. Dapatout
moincredible tasks and
nang masuri
ang naging
activities. It isepekto ng Kolonyalismo
like a machine at Imperyalismo
that is able sa proper
to function with pamumuhay ng
organization
Take note that circulation means transportation or movement in circles. Both of
mga Asyano sa Timog at Kanlurang Asya.
Gawain:
respiratory systems work Magsuri
together toTayo
transport oxygen-rich blood and nutrients to
Mga Epekto ng Kolonyalismo at Imperyalismo sa Timog At
Kanlurang Asya
At the end(Ika-16 hanggang
of this module, ika-20
you are Siglo)to:
expected
1. explain
Maraming the mechanism
pagbabago on how
sa pamumuhay ngthe
mga respiratory
Asyano angand circulatory
naidulot ng
pananakop ng mga Kanluranin
systems sa Timog
work together at Kanlurang
to transport Asya. Ang
nutrients, gases,mgaand
sumusunod na aspeto ay nagpapakita kung paano nagbago ang pamumuhay
ng mga katutubo. Nang tuluyang pinamahalaan ng mga Kanluranin ang Timog
at Kanlurang Asya ang mga sumusunod na aspeto ay nagpapakita kung paano
nagbago ang respiratory
pamumuhayand circulatory
ng mga Asyano systems.
.
Ang Indian at mga Arabe ay lubhang naapektuhan. Pinakinabangan
breathe.
nang husto Just
angremember
mga likas that the word
na yaman at mgarespiration is linkedbunga
hilaw na sangkap to breathing.
nang
Circulatory
nagaganap na system is responsible
Rebolusyong for distributing
Industriyal materials
na nagdulot throughoutngthe
ng pagdagsa
parts and systems. However, our bodies also require proper care and mgabody.
Take note sa
Kapitalista circulation
thatmga kolonya. means transportation
Ang mahabang panahonor movement in circles.
ng pananakop ng mga Both
Imperyong Europeo sa Asya ay naging daan sa pagkakaroon ng mga pamilihan
paglalagyan
attained ng the
without mga produktong
other system. galing sa mga bansang mananakop at
pagkukunan ng mga hilaw na materyal na kailangan ng mga bansa sa pagbuo
ng kanilang mga produkto. Nasanay ang mga Asyano sa paggamit ng mga Overview
produktong dayuhan kaya minabuti ng mga bansang mananakop na maglagay
na rin ng mga pabrikang bubuo sa mga hilaw na materyal na galing sa mga
kolonya. Ang natural na kapaligiran ng mga bansang Asyano ay unti unting
naubos at pinagkakitaan ng mga dayuhan. Malaking kita at pakinabang ang
naibigay ng mga pamilihan sa antas ng ekonomiya ng mga Europeong bansa
nguni’t nanatiling nakatali ang ekonomiya ng mga kolonya dito. Nagpatayo ng

________________________________________________________________________
172 27
________________________________________________________________________
mga tulay, riles ng tren, kalsada angSuggested
mga mananakop upang 8maging
time allotment: mabilis
to 10 hours
ang pagdadala at pagluluwas ng mga produkto.
Dahil dito Respiratory

ay isinilang ang and Circulatory
mga Asyanong nagingSystems
mangangalakal o
middleman ng mga Working with Other Organ Systems
produkto kaya sila ay umunlad din sa kanilang mga
pamumuhay at nanatiling mga tagapagtaguyod ng mga batas na magpapatibay
sa kolonisasyon. Sila ay mga nabigyan ng puwesto sa pamahalaan at
ekonomiya kaya naging mahirap ang mga ginawang pag-aalsa ng ilang mga
patriotikong Asyano sa dahilang sila’y hindi sumusuporta sa mga nasabing
Overviewkilusan. Nais nilang manatili ang sistemang pinatatakbong direkta o di direkta
sa pamamagitan nila ng mga dayuhan. Sila ngayon ang nagsamantala
hanggang sa maging mayaman at makapangyarihan sa bansa. Inayos ang
kalusugan ng mga mamamayan kaya nagtayo ng mga ospital para magamot
activities.
angIt mga
is likemaysakit
a machine that is ablengto lunas
at mabigyan functionangwith
mga proper
sakit organization
Take note that circulation means transportation or movement in circles. Both na laganap of bago
parts dumating
ang mga mananakop . our bodies also require proper
Sa pagdating
each part is maintained ng mga Kanluraninang
appropriately while getting kalagayan ng mga
the most outfits
Respiratory system is made up of the organs in the body that helps us katutubo ay
discovered
how thehiwa-hiwalay
digestive system na estado na iba-iba
breaks down food toang namumuno.
nourish your wholeNagtatag
body. ang mga
mananakop ng isang pamamahala. Ngunit ang mga matataas na posisyon ay
para lamang
Now, you willsalearn
mga howKanluranin at ang structures
the different mababang of
2. Infer how one’s lifestyle can affect the functioning of posisyon ay para sa
the circulatory andmga
respiratory systems work together to transport oxygen-rich blood and nutrients to ng
katutubo. Naalis sa kolonya na pamahalaan
molecules to and from the different parts of the body; andang sariling bansa. Ipinakilala
mga Kanluranin ang Kaisipan na nagbigay ng hindi pagkakasundo-sundo ng
mga Asyano sa pamamahala. Nagkaroon ng paghahati-hati ng rehiyon sa mga
Kanluraning bansa at nagkaroon ng “fixed border” o takdangsystems.
hangganan ang
teritoryo ng bawat bansa.
At the
Maging angendmgaof this module,pilosopiya
you are expected to:
paniniwala, at pananampalataya ng mga Asyano
ay pinalitan ng mga dayuhankaya naging mabuti itong behikulo sa kanilang
matagal na pananakop.. Nagkaroon ng paghahalo ng lahi ng mga katutubo at
systems para
mga Kanluranin work together
makuha to transport
ang katapatan nutrients, gases, andang
ng kolonya.Pinanghimasukan
tradisyon ng mga katutubo.Ang mga kaugalian aydifferent parts of nahaluan
the body;tulad
respiratory systems work together to transport oxygen-rich blood and nutrients to and sa mga
2. Infer
pagkain how
at istilo one’s lifestyle
ng pamumuhay can affect the functioning of
ay ginaya.
Ang edukasyon ay naging instrumento rin para payapain ang mga
Asyanong naghahangad up of thesa
ng pagbabago organs in the
dahilang angbody
mgathat
each part is maintained appropriately while getting the most outfits discovered helps us na
nakapag-aral
breathe.ito Just
ang nagdala
remember ng bagong
that themgaword respiration
ideolohiya tungo issalinked
pagbabago sa kanilang
to breathing.
mga bansa. Ito ang ginamit ng mga katutubo para makalaya
parts and systems. However, our bodies also require proper care and sa kamay ng mga
mananakop. Nang matuto ang mga kolonya na
Take note that circulation means transportation or movement in circles. Bothipaglaban
activities. It is like a machine that is able to function with proper organization ofang kanilang
karapatan at nagising ang damdamin para sa pagmamahal sa bayan reporma
ang kanilang sigaw samantalang ang mas nakakarami ay separasyon naman
attainedangwithout
nais.theAng other system. na ito ng antas ng uri ng mga mamamayan ay
paghahati
nagresulta sa dalawang sanga: ang pagtatatag ng nasyon-estado sa Overview
pamamagitan ng pagbubuo ng mga batas at Saligang Batas o ang paglago ng
dating bayan na pinanatili ang dating kalinangan bago dumating ang mga
dayuhang mananakop.
Ang liberal na mga kaisipan ay nakatulong sa pagpukaw ng
damdamingmakabayan o nasyonalismo sa mga bansang Asyano. Ito ang

________________________________________________________________________
28 173
________________________________________________________________________
naging simula ng pagbubuo pa ng mga kilusang nasyonalismo
Suggested na naglalayong
time allotment: 8 to 10 hours
magpalaya ng mga bansang Asyano sa kamay ng mga dayuhan.

Pamprosesong Tanong
1. Anong mga pagbabago ang dulot ng pananakop ng mga
Kanluranin sa Asya?
Overview
Gawain: Tukuyin Mo Nga

activities. It isang
Isulat like Ea kung
Ekonomiya, to function
P kung withatproper
Pulitika, organization
S/K kung
Take note that circulation means transportation or movement in circles. Both Sosyo- of
parts
Kulturaland
ang systems. However, ourat Imperyalismo
epekto ng Kolonyalismo bodies also sa require properangcare
Asya. Isulat
Circulatory system is responsible for distributing materials throughout the body. iyongand
sagot sa kuwaderno.
_____1.
how Ang Indiasystem
the digestive ang naging
breakstagapagtustos
down food to ng mga your
nourish hilawwhole
na materyales
body. at
pamilihan ng produktong Kanluranin.
_____2. Maraming
Now, you willkatutubo
learn howang yumakap sa Kristiyanismo
the different structures of the circulatory and
_____3. Nagkaroon ng “fixed border” o takdang hangganan ang teritoryo ng
bawat bansa.
the different
_____4. Sumulpotparts ofangthemga
body. You will
kolonyal naalso understand the prevention, detection,
lungsod.
and treatment
_____5. of diseases
Nagkaroon affectingngthe
ng paghahalo respiratory
lahi and circulatory
ng mga Kanluranin
at katutubo upang
mapanatili ang katapatan ng kolonya.
At the end
_____6.Pag-unlad ng of this module, you are expected to:
sistema ng transportasyon at komunikasyon.
_____7. Nawalan ng karapatan ang mga Asyano na pamahalaan ang sariling
bansa gamit ang sariling sistema.
_____8. Nailipat systems work together
sa Europa ang mgato kayamanan
transport nutrients,
ng Asya na gases,
dapatand
molecules to and
pinakinabangan ng mga Asyano. from the different parts of the body;
2. Infer
_____9.Nagtayo how irigasyon,
ng mga one’s lifestyle can affect
ospital, paaralan, the functioning of
at simbahan.
____10. Nagkaroonrespiratory ng and circulatorykaisipan
makabagong systems.at ideyana magamit sa
pagpapatakbo ng pamahalaan, ekonomiya at iba pang aspeto ng
Respiratory
buhay. system is made up of the organs in the body that helps us
breathe. Just rememberkilusang
____11.Nabuo ang mga that thenasyonalismo.
word respiration is linked to breathing.
____12.Nagtatag ng maayos at sentralisadong
Circulatory system is responsible for distributing pamahalaan.
materials throughout the body.
____13.Mga Kaugalian ay nahaluan.
____14. Mga istilo ng pamumuhay ay iginaya sa Kanluranin.
____15.Isinilang ang mga meant for each
Asyanong other. The common
mangangalakal purpose
o “middle man”.could not be
attained
____16. without
Pagpapairalthe other system.Kanluranin bilang wikang gagamitin sa mga
ng wikang
paaralan. Overview
Matapos mong mataya ang epekto ng kolonyalismo at
imperyalismo sa Timog at Kanlurang Asya. Paghahambingin mo ngayon
ang kolonyalismo at imperyalismong naganap noong una at ikalawang
yugto sa rehiyong ito.

________________________________________________________________________
174 29
________________________________________________________________________
Gawain: Venn Diagram Suggested time allotment: 8 to 10 hours
Paghambingin ang kolonyalismo at imperyalismong naganap noong

Respiratory
unang yugto at ikalawang yugto sa and
TimogCirculatory Systems
at Kanlurang Asya.
Anyo ng Kolonyalismo noong
Ika-16-17 siglo ika-18-19 siglo
Overview
Pagkakaiba Pagkakatulad Pagkakaiba

Sa bahaging on how
ito ay ilalahad mo the
angrespiratory andsa
iyong saloobin circulatory
tungkol sa
systems naganap
pagbabagong work together
sa Timogto attransport
Kanlurangnutrients, gases,
Asya at ang and
kaugnayan
nito sa iyo bilang isang Asyano. Kaya mo bang gawin ang sunod na and
gawain?
Gawain: Sinimulan
Respiratory system is Mo,
madeIpagpapatuloy
up of the organs Ko
in the body that helps us
1. Sa aking palagay, ang imperyalismo ( ) totoong / ( ) di-totoong nagbigay
ng magandang kinabukasan at pag-asa sa mga bansang sinakop
sapagkat
________________________________________________________
________________________________________________________
________________________________________________________ Overview
________________________________________________________
____________________


________________________________________________________________________
30 175
________________________________________________________________________
2. Sa pangkalahatan, masasabi kong ( ) nakabuti / ( ) di-nakabuti sa mga
Asyano ang pagdating ng
Respiratory andmga Kanluranin
Circulatory sapagkat
Systems
________________________________________________________
________________________________________________________
________________________________________________________
________________________________________________________
____________________
Overview
3. Bilang isang Pilipino at Asyano, magiging kabahagi ako sa pag-unlad ng
ating bansa at sa ating rehiyon sa makabagong panahon sa
Your body is a fascinating creation that can carry out incredible tasksngand
pamamagitan
________________________________________________________
parts ________________________________________________________
and systems. However, our bodies also require proper care and
________________________________________________________
________________________________________________________
how the____________________
Pagnilayan
respiratory at Unawain
systems work together to transport oxygen-rich blood and nutrients to
and treatment of diseases
Sa bahaging affecting the
ito pagtitibayin morespiratory and circulatory
ang mga nabuong systems.
pang-unawa
tungkol sa paksa. Inaaasahan din na sa pagkakataong ito ay kritikal na
masusuri moa ng impluwensiya ng pananakop ng mga Kanluranin sa
pamumuhay ng mgathe
1. explain bansa sa Timog on
mechanism at Kanlurang Asya.
how the respiratory and circulatory
Gawain: Pagpapalalim ng Kaalaman
Kung respiratory and circulatory
ang karanasan ng Pilipinassystems.
ang tutukuyin, paano mo
maisasalarawan ang epekto saiyo ng pananakop ng mga Kastila? Magbigay
Respiratory
ng isang halimbawa.system
Anong isaral
made
angup of the
iyong organs in
natutuhan nathe body thatmo
magagamit helps
sa us
breathe.
hamon ngJust remember
makabagong that the word respiration is linked to breathing.
panahon?
that circulation
Take noteBinabati means
kita! Mahusay mong transportation
nagampananorang movement in bahagi
gawain sa circles. Both
ng pagnilayan meant
at unawain for sa
para each other.
Aralin 1. The common purpose could not be
Overview


________________________________________________________________________
176 31
________________________________________________________________________
Ilipat at Isabuhay Suggested time allotment: 8 to 10 hours
Ilarawan ang Kolonyalismo at Imperyalismong naganap sa Timog at Kanlurang

Respiratory
Asya mula sa unang and Circulatory
yugto, ikalawang yugto hanggangSystems
sa kasalukuyang
Working
panahon sa pamamagitan with Other
ng sumusunod na Organ Systems
gawain. Pumili lang ng isang
gawain na ibig mong gawin.
1. Paggawa ng Sanaysay
2. Paggawa ng Poster
3. Pagsulat ng Kanta o Jingle
Overview 4. Pagsulat ng Tula
5. Paggawa ng Islogan
Transisyon
Your body is asa susunod
fascinating na modyul
creation that can carry out incredible tasks and
Binigyang-diin aralinour bodies
na ito alsoparaan,
ang mga requirepatakaran
proper at
Circulatory system is responsible for distributing materials throughout the body. care andng
epekto
maintenance.
Una at It isIkalawang
just fitting Yugto
to keepng going with a healthyKanluranin
Imperyalismong lifestyle to ensure
breathe. Just remember that the word respiration is linked to breathing. that at
sa Timog
Kanlurang Asya. Nagkaroon ng malaking impluwensiya
Respiratory system is made up of the organs in the body that helps us ang mga nanakop
how the na Kanluranin
digestive systemsa breaks
kultura,down
ekonomiya
food toat politikayour
nourish ng whole
mga nasakop
body. na lupain
sa Asya. Dumanas ng malubhang paghihirap, kagutuman, pang-aabuso at
pagkawala
Now, you willnglearn karapatan
how the at different
kalayaanstructures
2. Infer how one’s lifestyle can affect the functioning of ang mgaofAsyano dulot ngand
the circulatory mga
patakaran ng mga Kanluraning nakasakop sa kanilang
molecules to and from the different parts of the body; and lupain.
the different partsAngofmgathe body. You willngalso
mgaunderstand
karanasan Asyano mula the prevention,
sa pananakopdetection,
ng mga
and treatment of diseases affecting the respiratory and
1. explain the mechanism on how the respiratory and circulatory circulatory
Kanluranin ay nagbigay-daan sa pag-unlad ng kanilang damdaming systems.
nasyonalismo. Mauunawaan mo sa susunod na aralinl ang iba’t ibang anyo
ngAtnasyonalismong
the end of this umunladmodule, sa youmgaare piling
expected to:sa Timog at Kanlurang
bansa
Asya.
Overview


________________________________________________________________________
32 177
________________________________________________________________________
Modyul
ARALIN
82 Respiratory
Pag-usbong
Working
Paglaya
ngand Circulatoryat
Nasyonalismo
withBansa
ng mga Other sa
Organ
Systems
Systems
Timog at
Kanlurang Asya
Overview
ALAMIN
Masaya bang isipin na ngayon ay maaari at malaya na nating
nagagawa nang may responsibilidad ang mga bagay na dapat nating
gawin? Salamat sa kalayaang naibigay sa atin ng ating mga lider na
marubdob ang diwa ng nasyonalismo.Nabatid mo sa ating nakaraang
eacharalin
part ang
is maintained appropriately
naging karanasan while
ng mga getting
bansa sa the most
Timog at outfits discovered
Kanlurang
how Asya
the digestive
sa ilalimsystem breaks down
ng kolonyalista food to nourishmga
at imperyalistang yourKanluranin.
whole body.Sa
pagkakataon namang ito , ay mababatid mo ang naging reaksiyon ng
mga Asyano sa mga patakarang ipinatupad ng mga dayuhan sa mga
respiratory
bansa systems work
at together to Asya.Ang
transport oxygen-rich
ng Timog Kanlurang blood and nutrients
kanilang pagpapakita ng to
the different parts of na
the body. You will also sa
understand
nasyonalismo nakatuon laban the prevention, detection,
mga Kanluranin.Marahil
and naitatanong
treatment of modiseases affecting
sa iyong sarili,the
“Anorespiratory and circulatory systems.
ang nasyonalismo”?
1. explain the mechanism on how the respiratory and circulatory Paano
ang ating mga kapwa Asyano sa Timog at Kanlurang Asya ay
tumugon sa pananakop na ginawa ng mga Kanluraning
Bansa?Nakaapekto
1. explain the ba sa mga tao
mechanism on at
howpaglaya ng mga bansa
the respiratory sa
and circulatory
Timog atsystems
Kanlurang Asya ang pagpapakita ng nasyonalismo?
work together to transport nutrients, gases, and
Maipaliliwanag ang kasagutan
molecules to and from sa the
mgadifferent
katanungang ito,the
parts of sa body;
susunod
and
mong gawain.
Gawain Just
breathe. 1: Magmamalasakit
remember that theKaword
Ba?respiration is linked to breathing.
Sitwasyon.
Take note Magdadaos means
that circulation ng Basketball Tournament
transportation sa inyong bayan.
or movement Isa sa
in circles. Both
mga makikipagkumpetensiya ay ang inyong barangay.Hindi ka kabilang sa mga
systems are
kalahok ng essentially
inyong meant
barangay. forisa
Bilang each other.
sa mga The common
residente, purpose
paano mo could ang
maipapakita not be
attained without the
iyong pagsuporta otherbarangay?
sa iyong system.
Overview


________________________________________________________________________
178 33
________________________________________________________________________
Pamprosesong TanongSuggested time allotment: 8 to 10 hours
1. Ano-ano ang iyong gagawin upang maipakita ang

Respiratory
pagmamalasakit and Circulatory
sa iyong barangay Systems
at sa inyong mga
manlalaro?
Working
2. Bakit with
kailangan mongOther Organ
suportahan Systems
at tulungan ang barangay
at mga manlalaro sa magaganap na Basketball
Tournament?
3. Paano nahahawig ang ipinakita mong suporta at
Overview pagmamahal sa inyong mga manlalaro sa pagmamahal at
pagmamalasakit sa isang kababayan at sa mismong
bayan?
Your body is a 4. fascinating
Ano angcreation that can carry
nasyonalismo? out incredible
Ang mga hakbang tasks
ba naand
systems are essentially meant for each other. The common purpose could not be iyong
activities. It is like a machine that is able to function with proper organization
nabanggit ay ebidensya ng nasyonalismo? Ano ang iba
parts and systems. However, our bodies
pang ebidensya also require
na nalalaman proper care
mo? Ipaliwanag . and
Now, you will learn howmong
Pagkatapos the different structuresngof iyong
makapagbigay
2. Infer how one’s lifestyle can affect the functioning of the circulatory
mga and
respiratory systems worktungkol
kaalaman togethersato nasyonalismo.
transport oxygen-rich blood
Natitiyak
molecules to and from the different parts of the body; and andnais
kong nutrients to
mongofmalaman
the different parts the body.ang Youmgawilliba
alsopang bagay nathe
understand
systems work together to transport nutrients, gases, and may kaugnayan
prevention, detection,
sa pag-usbong ng nasyonalismo sa Timog at Kanlurang
Asya. Maaari mo lamang mabatid ang mga ito sa
At the end of thisngmodule,
pamamagitan you are expected
iyong pagtupad to: gawain sa
sa iba’t ibang
susunod na bahagi ng modyul na ito.
systems
Masusiwork
mo ringtogether to transport
suriin kung umaayon banutrients,
ang iyong gases,
mga
the different parts of the body. You will also understand the prevention, detection,and
dating alam,tosaand
molecules mga bagong
from kaalamanparts
the different na iyong
of thenatutuhan
body; and
2. sa modyul
Infer howna one’s
ito. lifestyle can affect the functioning of
Overview


________________________________________________________________________
34 179
________________________________________________________________________
PAUNLARIN
Sa bahaging ito ng modyul ay inaasahan, na matututuhan mo
ang
kahulugan ng nasyonalismo,ang mga salik at pangyayaring
nagbigay-daan sa pag-usbong at pag-unlad ng nasyonalismo sa mga
bansa sa Timog at Kanlurang Asya.Ano ang mga naibunga nito sa
mga bansa at pamumuhay ng mga tao?
Overview
Maaari mong balikan ang iyong mga kasagutan at katanungan sa
unang bahagi ng Modyul na ito. Sa pamamagitan nito ay malalaman
mo ang iyong wastong mga sagot. Marahil handa ka nang magbasa
tungkol sa mga tunay na kaganapan sa pag-usbong ng Nasyonalismo
parts saandmga systems.
bansa sa However,
Timog at ourKanlurang
bodies also
Asya.require properakong
Naniniwala care and
maintenance.
mawiwili Itkaissajust fitting to keep
pagbabasa nito. going with a healthy lifestyle to ensure that
Basahin at Unawain Mo

Nasyonalismo sa Asya
Ang pananakop,pagpapasailalim
systems work together sa tokapangyarihan at pagsasamantala
transport nutrients, gases, and
ng mga bansang Kanluranin sa mga bansang Asyano, ang nagbigay- daan sa
pag-usbong ng nasyonalismo sa Asya.
respiratory and
Ang nasyonalismo aycirculatory
damdaming systems.
makabayan na maipakikita sa
matinding pagmamahal at pagpapahalaga sa Inang-bayan,ayon sa aklat na
SEDP Respiratory
Kabihasnangsystem
Asyano.isAng made up of the organs
nasyonalismo in the
sa Asya ay body that ibang
may ibat helps us
breathe.
anyo tuladJust remember
ng defensive that the oword
nationalism respiration
mapagtanggol is linked to gaya
na nasyonalismo breathing.
ng
Circulatory
ipinakita ng system
bansang Pilipinas atfor
is responsible aggressive
distributingnationalism o mapusok
materials throughout
parts and systems. However, our bodies also require proper care and the na
body.
nasyonalismo na minsang ginawa ng bansang Hapon.
Ang pangunahing manipestasyon ng nasyonalismo ay pagkakaisa.
Makikitaita ito sa pagtutulungan at pagkakabuklod ng mamamayan sa iisang
kultura, saloobin at hangarin. Overview
Maituturing ding manipestasyon ng nasyonalismo ang
pagmamahal,pagtangkilik sa sariling mga produkto,ideya at kultura ng sariling
bayan. Working with Other Organ Systems

________________________________________________________________________
180 35
________________________________________________________________________
Naipapakita rin ang nasyonalismo
Suggested sa
time pagiging
allotment: makatwiran
8 to 10 hours at
makatarungan.Ang kahandaang magtanggol at mamatay ng isang tao para sa
bayan ay maituturing na pinakamahalagang manipestasyon ng nasyonalismo.
Working
Dahil sa hangarin with
ng mga Other
Asyano Organang
na wakasan Systems
panghihimasok ng
mga Kanluraning bansa sa kanilang kinamulatang pamumuhay at makamtan
ang kalayaan, maraming makabayang samahan ang naitatag sa Asya.Ang
mga samahang ito ay pinangunahan ng mga kabataang nakapag-
aral.Tunghayan natin ang nasyonalismong ipinakita sa Timog at Kanlurang
Overview
Asya.
Pag-usbong
Your ng Nasyonalismo
body is a fascinating creation thatSacanTimog Asya:
carry out Nasyonalismo
incredible
sa India
maintenance.Ang It is pananakop
just fitting tong mga
keep Ingles
going withsaa healthy
India, ang nagbigay-daan
lifestyle
breathe. Just remember that the word respiration is linked to breathing. upang
to ensure that
magising ang diwa ng nasyonalismo dito. May ibat- iba mang
Respiratory system is made up of the organs in the body that helps us wika at relihiyon
ang mga Indian ay kumilos at nagkaisa upang umunlad at makabuo ng isang
how themalayang
digestivebansa.
system breaks down food to nourish your whole body.
Now, you
Si will learn howGandhi
the different
ang structures
Mohandas of the circulatory and
Suttee - ang pagpapatiwakal ng mga
respiratory systemslider
nangunang work together to sa
nasyonalista transport
India. oxygen-rich bloodatand
byudang babae nutrients
pagsama to
sa libing
the different partsnagpakita
Siya ang of the body.ngYou will also understand
mapayapang the prevention,
ng namatay
systems work together to transport nutrients, gases, and na asawa. detection,
paraan sa paghingi ng kalayaan.
At the end of this module,

Pinakinabangan ng hustoyou ngare expected to:
mga Ingles bilang among kolonyal ng
1. ang
India, explain
mgathe mechanism
likas na yamanonnito. how the respiratory and circulatory
Dahil dinsystems work together
sa pananakop ay naranasanto transport nutrients, gases, and
molecules
din ng mga to and
Indian ang mgafrom the different parts of the body; and
patakarang
para2.saInfer
kanilang
howkultura
one’say lifestyle
di angkop.can affect the functioning of
Tulad respiratory
na lamang ng pagpapatigil ng
and circulatory systems.
mga Ingles sa suttee o sati. Ipinatigil
din ng mga
Respiratory Ingles
system ang up
is made female
of the organs in the body ito
that
Rebelyong Sepoy-
each part is maintained appropriately while getting the most outfits discoveredanghelps us
pag-aalsa
infanticide. Naging dahilan din
breathe. Just remember that the word respiration ng is linked to breathing.
ng mga Sepoy o sundalong Indian sa
paglaban ng mga Indian sa mga Ingles
Circulatory
ang di-system
pantay isnaresponsible distributing materials throughout the body.sa
pagtingin saforkanilang
mga Ingles
parts and systems. However, our bodies also require proper care and bilang pagtutol
pagtatangi ng inlahi o Both
racial
Take note Ito circulation
lahi. that ang nagingmeans dahilantransportation or movement
upang discrimination. circles.
maisagawa ang meant for each
pag-aalsa ng other.
mga The common purpose could not be
Sepoy.
Minsang naipatupad ng mga Ingles ang hindi pantay na pagtrato sa mga

Overview
sundalong Indian malimit ay mataas na ranggo at suweldo ang ibinibigay sa
mga sundalong Ingles kaysa sa mga sundalong Indian.


________________________________________________________________________
36 181
________________________________________________________________________
Tumutol din ang mga Suggested time allotment: 8 to 10 hours
Amritsar Massacre- maraming
sundalong Indian,Hindu at Muslim
sa pagpapagamit sa kanila ng langis mamamayang Indian ang namatay sa
Respiratory
na pinaghihinalaang nagmula and
sa isang Circulatory
selebrasyon Systems
dahil sa pamamaril ng
mga sundalong Ingles.Sa kaganapang
Working
langis ng hayop para sa paglilinis ng with Other Organ Systems
ito ay namatay ang may 400 katao at
kanilang mga riple at cartridge. Mas
mayroong 1,200 na mga nasugatan.
tumindi pa ang pagpapakita ng
nasyonalismo ng mga Indian nang
maganap ang Amritsar Massacre
Overview
noong Abril 13, 1919.
Nagkaroon naman ng
hiwalay na pagkilos ang mga Indian
activities.
dahil sa Itkanilang
is like a machine that is able to function with proper organization of
magkakaibang
parts and systems.
pananampalataya. However,
Naitatag ang All our bodies also require proper care and
maintenance.
Indian NationalIt is just fitting
Congress satopanig
keep going with a healthy lifestyle to ensure that
ng mga Hindu na ang layunin
each part is maintained appropriately ay matamo
while ang kalayaan
getting the mostng India.
Respiratory system is made up of the organs in the body that helps usoutfits Naitatag
discovered
how the digestive system breaks down food to nourish your whole body. ni Ali
naman ang All Indian Muslim League noong 1906. Pinangunahan ito
Jinnah na kung saan ang interes ng mga Muslim ang binigyang- pansin.Layunin
ng mgaNow,kasapi
you nitowill
na learn
magkaroon
how the ng hiwalay
differentnastructures
2. Infer how one’s lifestyle can affect the functioning ofestado paraof sathemga Muslim.and
circulatory
Nanguna si Mohandas Gandhi sa layuning matamo ang kalayaan ng
India. Isang Hindu na nakapag-aral. Nakilala siya sa kanyang matahimik at
means ngand
mapayapang paraan o non violence circulatory systems.
pakikipaglaban para sa
kalayaan ng India.Naniniwala siya sa Ahimsa at Satyagraha. Hinimok din ni
Gandhi ang Atpagboykot
the end ofng this
mga module,
Indian sayou areng
lahat expected
produktoto:
ng mga Ingles at sa
lahat ng may kaugnayan sa mga Ingles.Maituturing itong isang manipestasyon
ng nasyonalismo sapagkat nagkaroon ng pagtangkilik at mataas na pagtingin
sa sariling mga systems
produkto, work
bagay together to transport
,ideya, kultura na nagmula nutrients, gases,
sa sariling
bayan.and
Idagdag pa rito ang hindi nila pagbabayad ng buwis sa mga Ingles.parts of the body;
respiratory
Sinimulan and circulatory
din ni Gandhi systems.
ang civil disobedience o hindi pagsunod sa
pamahalaan. Dahil sa pamumuno sa mga protesta naranasan ni Gandhi ang
mahuliRespiratory system is made
at maipakulong.Nabaril up of thesi organs
at namatay in theGandhi
Mohandas body that
each part is maintained appropriately while getting the most outfits discovered na helps
hindi us
nagtagumpay
breathe. Just na mapag-isathat
remember ang the
Hinduword respiration
at Muslim sa isangis bansa.
linked to breathing.
Taong
Take note that1935 nang pagkalooban
circulation ng mga Ingles
means transportation ang mga
or movement in Indian
circles.ng
activities. It is like a machine that is able to function with proper organization of Both
pagkakataong mamahala sa India. Subalit ang mga Indian ay hindi nasiyahan
sa pagbabagong ito kung kaya’t nagpatuloy sa paghingi ng kalayaan hanggang
attained
sa ito ay without
makamtan the noog
other Agosto15,1947.
system. Lumaya ito sa kamay ng mga Ingles
at pinamunuan ni Jawaharlal Nehru. Kaalinsabay nito ang pagsilang ng Overview
bansang Pakistan na nabigyan din ng kalayaan sa ilalim naman ng pamumuno
ni Mohammed Ali Jinnah.


________________________________________________________________________
182 37
________________________________________________________________________
Nasyonalismo sa Kanlurang Asya
Ang nasyonalismo sa Kanlurang Asya ay hindi katulad ng

Respiratory
nasyonalismong naipakita and Circulatory
ng mga bansa sa Timog Asya. Hindi Systems
agad naipakita
ng mga bansa sa KanlurangWorking with
Asya angOther Organ
nasyonalismo Systems
dahil karamihan sa mga
bansa dito ay hawak ng dating malakas at matatag na imperyong Ottoman,
bago pa man masakop ng mga Kanluraning bansa noong 1918. Matapos
bumagsak ang imperyong Ottoman masakop at mapasailalim sa mga
Kanluraning bansa,naipatupad sa mga bansa sa Kanlurang Asya ang
Overviewsistemang mandato Nagsumikap ang mga bansa sa Kanlurang Asya na unti-
unting makamtan ang kalayaan mula sa Imperyong Ottoman at mga
Kanluraning
Your body is bansa.Ang
a fascinating nasyonalismo
creation thatsa canKanlurang
carry out Asya
systems are essentially meant for each other. The common purpose could not be ay pinasimulan
incredible tasks and ng
mga Arabo, Iranians at mga Turko bago pa man ang Unang Digmaang
Pandaigdig.
maintenance.Ang It is Kuwait
just fitting
angto isakeep going
sa mga with na
bansa a healthy lifestylesa
unang lumaya
breathe. Just remember that the word respiration is linked to breathing. toKanlurang
ensure that Asya
each part
noongis maintained
1759. Natamo appropriately
naman ng while gettingang
Lebanon thekanyang
most outfits
kalayaan mula sa
how theimperyong Ottoman
digestive system noong
breaks down1770,
foodattonoong
nourish1926
your itowholeay body.
naging ganap na
republika sa ilalim ng mandato ng bansang France.
Isa angwork
respiratory systems bansang
togetherTurkey, na humingi
to transport ng kalayaan
oxygen-rich
molecules to and from the different parts of the body; and blood saand
pamumuno
nutrientsnito
Mustafa Kemal na nagsulong sa pagkakaroon ng isang republika.
systems work together to transport nutrients, gases, and Sa
pamamagitan ng Kasunduang Lausanne noong 1923 naisilang ang Republika
ng Turkey.
Taong
At the end1926
of thisdinmodule,
ipinahayagyouniareAbdul ang sarili
expected to: bilang hari ng Al Hijaz,
matapos niyang malipol ang lahat ng teritoryo ay pinangalanan niya itong Saudi
Arabia.
1. explain the mechanism on how Sistemang the respiratory andNangangahulugan
Mandato.
Matapos ang Ikalawang ito na ang isang bansa na naghahanda
Digmaang Pandaigdig noong 1945 upang maging isang malaya at
naisagawamolecules
rin ng to and
mgafrom Jewtheang
different parts of the body; and
nagsasariling bansa ay ipapasailalim
2. Infer
Zionism. Mulahow one’s lifestyle
ng manirahan ang mga canmuna affect the functioning
sa patnubay
ng isang bansang
Jew sarespiratory
Palestina ay and circulatoryang
nagsagawa systems.
Europeo. (Mateo et. al., Asya: Pag-
mga ito ng modernisasyon sa larangan usbong ng Kabihasnan)
Zionism. Ito ang pag-uwi sa lupain
Respiratory
ng system is made up of the organs
industriya,agrikultura, in the body
ng Palestine
each part is maintained appropriately while getting the most outfits discoveredng mgathatJew
helps ussa
mula
breathe. Just remember
pagnenegosyo, that thesaword
at maging respiration
larangan ibat ibang is panig
linkedngtodaigdig.
maintenance. It is just fitting to keep going with a healthy lifestyle to ensure that breathing.
(Mateo
Circulatory system
ng agham. Ito is
ang nagbigay-daan
responsible for distributing et. al.,
parts and systems. However, our bodies also require proper care and Asya: Pag-usbong
upang materials throughout the body.ng
ang that
Take note mgacirculation
Jew ay magkaroon ng mas Kabihasnan)
means transportation or movement in circles. Both
mataas na antas ng pamumuhay kaysa
sa mga Arabo na naging dahilan naman
upang magkaroon ng hindi magandang
samahan ang dalawang pangkat at sa Overview
bandang huli ay hiniling ng mga Arabo na
ihinto na ang pagbabalik ng mga Jew sa
Palestina.Simula ng maideklara ang Pagbabalik ng mga Hudyo sa
Republika ng Israel noong Mayo 14,
Working with Other Organ Systems Palestine
1948 nagsimula na ang tensyon sa
Palestine.

________________________________________________________________________
38 183
________________________________________________________________________
Holucaoust. Ito ang Respiratory

sistematiko at and Circulatory Systems
malawakang pagpatay ng mga German
Working
Nazi sa mga Jew o Israelite. (Mateo et.with Other Organ Systems
al., Asya: Pag-usbong ng Kabihasnan)
Overview
Pagkatapos mong basahin at suriin ang teksto, ay maaari mo nang
lagyan sagutin ang Pamprosesong Tanong. Isulat ang sagot sa iyong
kuwaderno.
Gawain 2: Tatapusin
maintenance. Kotoang
It is just fitting keepNasimulan
going with a Mo
healthy lifestyle to ensure that
1. Ang nasyonalismo ay
_______________________________________________
___________________________________________________________
_____
respiratory systems
dahilanwork together to ng
2. Ang mga ng pagpapakita nasyonalismo blood
ng mga and sa
bansa nutrients to
the Timog
different
at parts of theAsya
Kanlurang body.ayYou will also understand the prevention, detection,
and_________________________________________________
treatment of diseases affecting the respiratory and circulatory systems.
___________________________________________________________
_____ At the end of this module, you are expected to:
3. Ang naging tugon ng mga bansa sa Timog at Kanlurang Asya upang maging
mabisa1.saexplain
pagpapakitathe mechanism on how
ng nasyonalismo the respiratory
at pagkakamit and circulatory
ng kalayaan
and treatment of diseases affecting the respiratory and circulatory systems. ay ang
___________________________________________________________
___________________________________________________________
__________
4. Ang mga anyo at manipestasyon
respiratory ng nasyonalismo
and circulatory systems. sa Timog at Kanlurang
Asya ay
___________________________________________________________
___
___________________________________________________________
_____
Take
5. ( )note that circulation
Nakabuti means transportation
/ ( ) Hindi nakabuti sa pamumuhay or ng
movement
mga tao inat circles.
bansa sa
activities. It is like a machine that is able to function with proper organization ofBoth
systems
Timogare at essentially
Kanlurang meant for each
Asya ang other. The
pagpapakita ngcommon
damdamingpurpose could not be
nasyonalismo
dahil without the other system.
attained
___________________________________________________________
_____
Overview


________________________________________________________________________
184 39
________________________________________________________________________
Gawain 3:Basa-Suri Suggested time allotment: 8 to 10 hours
Mga Pamamaraang Ginamit sa Timog at Kanlurang Asya sa Pagtatamo ng

Respiratory
Kalayaan Mula sa and
Kolonyalismong Circulatory
Kilusang Systems
Nasyonalista
Mga Nasyonalista Sa Timog At Timog Kanlurang Asya
Sa pagpapakita ng nasyonalismo sa mga bansa sa Timog at Kanlurang

OverviewAsya, nakilala ang mga lider nasyonalista na nagsilbing inspirasyon ng mga
Asyano sa kanilang pamumuhay. Kilalanin natin ang mga nasabing lider
nasyonalista.
Mohandas Karamchad Isang Hindu na nakapag-aral sa isang
Gandhi pamantasan sa England. Nakapagtrabaho
each part is maintained appropriately while getting
sa South the most
Africa. Siya outfits discovered
ang namuno
Respiratory system is made up of the organs in the body that helps us upang
how the digestive system breaks down food to nourish
ipaglaban angyour whole
hinaing ng body.
mga Indian laban
sa mga mananakop na Ingles.
Now, you will learn how the differentSistructures
Gandhi ayof naging
2. Infer how one’s lifestyle can affect the functioning of the circulatory andng
inspirasyon
respiratory systems work together to transport
marami oxygen-rich blood and
dahil sa kaniyang
molecules to and from the different parts of the body; and nutrients to
katangi-tanging
tahimik na pamamaraan ng pagtutol
systems work together to transport nutrients, gases, and upang
matamo ng
and treatment of diseases affecting the respiratory andIndia ang kalayaan.
circulatory
1. explain the mechanism on how the respiratory and circulatory systems. Nakilala
siya bilang Mahatma o “Dakilang
At the end of this module, you Kaluluwa”.
are expected Tinuruan
to:
At the end of this module, you are expected to:niya ang mga
mamamayan na humingi ng kalayaan na
1. explain the mechanism on how
hindi the respiratory
gagamit and circulatory
ng karahasan, dahil
naniniwala si Gandhi sa Ahimsa (lakas ng
kaluluwa) at Satyagraha sa
pakikipaglaban. Hindi rin niya sinang-
ayunan ang pagtatangi sa untouchables at
sati na para sa mga kababaihan. Ipinakilala
breathe. Just remember that the word rin respiration
ni is linked ang
Gandhi to breathing.
paraang
Circulatory system is responsible for distributing materialskung
civildisobedience throughout
saan ay
parts and systems. However, our bodies also require proper care and thehinikayat
body.
niya ang ormga movement
Indian innacircles.
gumawa Bothng
systems are essentially meant for each other. The common purpose could not be o
pagboykot o hindi pagbili sa mga kalakal
attained without the other system. produktong Ingles lalo na ang telang
negosyo ng mga ito.Isinagawa rin niya ang
pag aayuno o hunger strike upang makuhaOverview
ang atensiyon ng mga Ingles at upang
mabigyan ng agarang pansin ang kanilang
kahilingang lumaya. Labas masok man sa
piitan ay hindi pa rin siya natakot.Sa halip
ay nagpatuloy pa rin si Gandhi sa kaniyang
mapayapang pakikibaka hanggang sa

________________________________________________________________________
40 185
________________________________________________________________________
makamit Suggested
ng mga time
Indian ang kanilang
kalayaan.
Nakamit ng India ang kanilang
Respiratory
kalayaanand Circulatory
noong Agosto 15,Systems
1947 sa
pamumuno ni Jawaharlal Nehru.
Nabaril at napatay si Gandhi,noong
Enero 30,1948 na hindi nagtagumpay sa
kanyang adhikain na mapagkasundo ang
mga Hindu at Muslim.
Overview
Mohamed Ali Jinnah
Your body Nakilala
is a fascinating creation that cansiyacarry bilang “Amatasks
out incredible
systems are essentially meant for each other. The common purpose could not be ng and
Pakistan”, isang abogado at
pandaigdigang lider. Ipinanganak noong
parts and systems. However, Disyembre our bodies 25,also require
1876, proper care and
sa Karachi,
maintenance. It is just fitting to keep going with kaniyang
Pakistan.Ang a healthy mgalifestyle to ensure
magulang
breathe. Just remember that the word respiration is linked to breathing. ay that
each part is maintained appropriately sina while Jinnahbha
getting the mostPoonja at
outfits discovered
Mithibai.Panganay na
how the digestive system breaks down food to nourish your whole body.anak sa pitong
magkakapatid.
respiratory and circulatory systems. Nakapag-aral sa
Pamantasan ng Bombay, Lincoln
2. Infer how one’s lifestyle can affect the functioning of Inn,
respiratory systems work togetherChristian Missionary
to transport oxygen-richSociety
molecules to and from the different parts of the body; and bloodHigh
andSchool,
nutrients to
Sind Madrassa Gohal Das Tej Primary
School at Sindh Madrasatul-Islam.
and treatment of diseases affectingNaganyak
ng kaibigan ng kaniyangsystems.
ama na
isang dayuhan tulad ni Sir Frederick Leigh

molecules to and fromCraftthenadifferent
mag aralparts of the body;
sa London. andsi
Kabilang
2. Infer how one’s Ali lifestyle
Jinnah sa canKhoja
affect
Muslim the sect.
functioning
Siya ay of
nakapagsystems.
asawa sa edad na 15 taong
gulang.
Respiratory system is made up Si ofMohamed
the organs
Ali inJinnah
the body
ang that helps us
namuno
breathe. Just remember that the word respiration
sa Muslim League noong is 1905.Layunin ng
samahan ang magkaroon ng hiwalay
parts and systems. However, our bodies also require proper care and na
Take note that circulation means estado para sa mga
transportation Muslim.Namuno
or movement siyaBoth
in circles.
upang ang Pakistan ay lumaya mula sa
India. Noong Agosto 14, 1947nang
attained without the other system. ipinagkaloob ang kalayaan ng Pakistan. Si
Mohamed Ali Jinnah ang itinanghal na Overview
kauna-unahang gobernador heneral ng
Pakistan.
Namatay si Mohamed Ali Jinnah
noong Setyembre 11, 1948.

________________________________________________________________________
186 41
________________________________________________________________________
Mustafa Kemal Ataturk Siya ay time
Suggested isinilang sa Salonika,
allotment: bahagi
8 to 10 hours
ng imperyong Ottoman noon, ngayon ay
Ssloniki, Greece. Ang kaniyang mga
Respiratorymagulang
and Circulatory
ay sina Ali Systems
Riza Efendi.
Working with Other Organ Systemsng mga
Sinasabing nagmula sa pamilya
Nomads sa Konya,Turkey. Ang kanya
namang ina ay si Zubeyde Hanim.
Nakapag-aral ng elementarya sa Semsi
Efendi School. Nag-aral sa Monastir High
Overview School noong taong 1899.Taong 1905
attained without the other system. nang matapos ng pag-aaral sa Ottoman
Military College si Mustafa, at naging
ganap na isang sundalo.
activities. It is like a machine that is able to function with proper
Naging Kapitan organization
ng Ottoman
Armyof at
parts and systems. However, our bodies nagsilbialso
sa 5 require
th Armyproper care andna
sa Damascus
maintenance. It is just fitting to keep going with ay
ngayon a healthy lifestyle to
Syria hanggang
breathe. Just remember that the word respiration is linked to breathing. ensure
noong thatIsa
1907.
each part is maintained appropriately while si Mustafa
gettingnathe
hindi pumayag
most outfits sa
Respiratory system is made up of the organs in the body that helps us kasunduan
discovered
ng Italy at France
how the digestive system breaks down food to nourish your whole body. noong matapos ang
respiratory and circulatory systems. kanilang digmaan noong1911 hanggang
1912, structures
Now, you will learn how the different na hatiin ang
2. Infer how one’s lifestyle can affect the functioning of Imperyong
of the Ottoman.
circulatory and
respiratory systems work together to transport oxygen-rich blood and nutrients tona
Siya ang naging
molecules to and from the different parts of the body; andsusi sa isang pagkilos
naganap noong Disyembre 1911 sa Battle
of Tobruk, na kung saan ay may 200 Turko
at Arabong militar lamangsystems.
ang lumaban sa
2000 Italyanong naitaboy at 200 na nahuli
at napatay, bagamat nagtagumpay pa rin
molecules to and from theangdifferent parts of the
mga ItalyanoSi body; and
Mustafa Kemal ang
2. Infer how one’s lifestyle can affect the functioning
nagbigay- daan sa pagtatamo ng kalayaan
Now, you will learn how the different structures of the circulatory andof
ngsystems.
Turkey sa kabila na ito ay binalak
paghati-hatian ng mga Kanluraning bansa
Respiratory system is made up tulad
of the organs in the body
ng France, that Greece
Britain, helps us at
Armenia. Siya ang tumawag
is linked ng halalang
to breathing.
Circulatory system is responsible for distributing materials throughout the body.na
pambansa at hiwalay na
parts and systems. However, our bodies also require proper care andparlliamento
siya
Take note that circulation means transportation ang nagsilbingin circles.
or movement tagapagsalita
Both
(speaker). Ito ang Grand National
Assembly ng Turkey. Ito ang nagbigay
attained without the other system. daan upang ang mga Turkong militar ay
mapakilos na hingin ang kalayaan ng Overview
bansang Turkey.

Ayatollah Rouhollah Si Ayatollah Khomeini ay isinilang
Mousari Khomeini
Respiratory and Circulatory Systems noong Setyembre 24, 1902, lumaki sa

________________________________________________________________________
42 187
________________________________________________________________________
pangangalaga ng kaniyang
Suggested ina at 8tiyahin,
matapos mamatay ang kaniyang ama sa
kamay ng mga bandido. Nang mamatay
ang kaniyang ina siya ay Systemsnaiwan sa
pangangalaga at pagsusubaybay ng
kaniyang nakatatandang kapatid.
Noong 1962 nagsimula si Ayatollah
na maging aktibo sa larangan ng politika.
Kasama siya sa mga pagkilos at
Overview pagbatikos sa mga karahasang
isinasagawa ng kanilang Shah sa mga
mamamayan at ang tahasang pagpanig at
pangangalaga nito sa interes ng mga
activities. It is like a machine thatdayuhan
is able to tulad
functionng with properUnidos.
Estados organization
Si of
parts and systems. However, Ayatollah our bodies rin also require
ay proper care
gumawa
Circulatory system is responsible for distributing materials throughout the body. ng and
maintenance. It is just fitting to keep going with a healthy
makasaysayang lifestyle to ensure
pagtatalumpati
breathe. Just remember that the word respiration is linked to breathing. noong that
each part is maintained appropriatelyHunyo 3, getting
while 1963 labanthe most sa outfits
patuloy
Respiratory system is made up of the organs in the body that helps us na
discovered
pagkiling ng Shah ng
how the digestive system breaks down food to nourish your whole body. Iran sa mga
makadayuhang pakikialam at pagsuporta
Now, you will learn how the nito different
sa Israel. structures
Sa pamamagitan
2. Infer how one’s lifestyle can affect the functioning of of the ng gawaing and
circulatory
ito ay naaresto at nakulong si Ayalollah
molecules to and from the different parts of the body; and na to
umani ng malawakang pagsuporta ng mga
mamamayan na naging sanhi ng
and treatment of diseases affectingkaguluhan
the respiratory and circulatory systems.
sa bansa.
Naranasan din ni Ayatollah ang
maipatapon sa ibang bansa tulad ng
Turkey
1. explain the mechanism onathow
Iraq the
noong Nobyembre
respiratory and1964,
circulatory
2. Infer how one’s dahil lifestyle can affect
sa pagsusulat the functioning
at pangangaral laban
respiratory and circulatory systems.mayroon ang kaniyang
sa pamunuang
bansa. Pagkatapos mabuwag
how the digestive system breaks down food to nourish your whole body. ang
Respiratory system is made up of the ng
pamahalaan organs
Iran in
sathe body that helps
pamamagitan ng us
Rebolusyong Islamic is noong
linked 1979 at
to breathing.
Circulatory system is responsible for distributing materials throughout the sibody.
mapatalsik ang Shah muling
parts and systems. However, our bodies also require proper care and bumalik
Take note that circulation means Ayatollah sa Iranornamovement
transportation muling tinanggap ngBoth
in circles.
mga mamamayan. Noong Pebrero 1989
siya ay nagpalabas ng isang Fatwa sa
attained without the other system. estasyon ng Tehran Radio na nagbibigay
ng parusang kamatayan laban sa isang Overview
manunulat na Ingles na si Salman Rushdie
at sa kaniyang tagapagpalimbag ng aklat
na may titulong Satanic Verses.
Namatay si Ayatollah noong Hunyo 3,
1989 sa gulang na 70 taon.KInikila siya

________________________________________________________________________
188 43
________________________________________________________________________
bilang isa sa mga
Suggested time malupit na 8lider
allotment: nghours
to 10 ika-20
siglo.

Ibn Saud Si Ibn Saud ang kauna-unahang hari
ng Saudi Arabia. Isinilang noong
Nobyembre 24,1880 sa Riyadh, anak ni
Abdul Rahman Bin Faisal. Ang kaniyang
Overview pamilya ay kabilang sa mga pinunong
attained without the other system. tradisyunal ng kilusang wahhabi ng Islam
Your body is a fascinating creation(ultra orthodox).
that can carry outMinsang
incrediblenakulong
systems are essentially meant for each other. The common purpose could not betasks andsa
Kuwait ang kaniyang pamilya.Taong 1902
nang muling mapasakamay nila ang
parts and systems. However, our bodies Riyadh,also require proper
samantalang taong 1912care naman
Circulatory system is responsible for distributing materials throughout the body. and
maintenance. It is just fitting to keep going
nangwithmasakop
a healthyniya
lifestyle
ang to
breathe. Just remember that the word respiration is linked to breathing. ensure
Najd thatay
at dito
each part is maintained appropriately while bumuo getting
ng the most outfits
pangkat ng mga
Respiratory system is made up of the organs in the body that helps usdiscovered
bihasang
sundalo.Matapos ang
how the digestive system breaks down food to nourish your whole body. Unang Digmaang
respiratory and circulatory systems. Pandaigdig,sinikap ng mga Ingles na
mapalapit
Now, you will learn how the different structures sa kaniya,
2. Infer how one’s lifestyle can affect the functioning of ngunit di
of the circulatory andito
nagtagumpay
respiratory systems work together to transport sa halip
oxygen-rich
molecules to and from the different parts of the body; and blood ay
andpinaboran ang
nutrients to
kaniyang katunggali na si Husayn Ibn Ali ng
Hejaz. Taong 1924-1925 napabagsak ni
Ibn Saud and circulatory
si Husayn at systems.
iprinoklama ang
kaniyang sarili bilang hari ng Hejaz at
Nejd.Pagkatapos matipon ang halos
1. explain the mechanism on how thengrespiratory
kabuuan Tangway Arabia taong 1932
and circulatory
binigyan ni Ibn Saud ang kaniyang
kaharian ng bagong pangalan bilang Saudi
Arabia. Nagtagumpay siya na mahimok
Respiratory system is made up angof themga
organs in the bodytribo
Nomadikong that ohelps us
pangkat-
etniko is linked to
na mapaayos angbreathing.
kanilang
Circulatory system is responsible for distributing materials throughout the body.ng
pamumuhay at iwasan na
parts and systems. However, our bodies also require proper care andang gawain
panggugulo
Take note that circulation means transportation oratmovement
paghihiganti. Sa kaniya
in circles. Bothring
systems are essentially meant for each other. The common purpose could not be at
pamumuno ay nawala ang mga nakawan
pangingikil na nangyayari sa mga
attained without the other system. dumadalo ng pilgrimage sa Mecca at
Medina. Overview
Si Haring Ibn Saud ang nagbigay ng
pahintulot sa isang kompanya ng Estados
Unidos noong 1936 at 1939 upang
magkaroon ng oil concession sa Saudi
Working with Other Organ Systems Arabia. Pinatunayan ng bansa na ang mina
Respiratory and Circulatory Systems ng langis ang pinakamayaman sa daigdig

________________________________________________________________________
44 189
________________________________________________________________________
na nakatulong upangtime
Suggested ito allotment:
ay magkaroon nghours
8 to 10
pambansang pag-unlad.
Noong Ikalawang Digmaang
Pandaigdig si Haring Ibn Saud ay Systems
Working withneutral
nanatiling Otherngunit
Organdi rin Systems
naiwasan na
siya ay minsang pumabor sa mga Allies.
Hindi siya seryosong nakialam sa
Digmaang Arab Israel noong 1948.
Pinalitan siya ng kaniyang panganay na
Overview anak na si Prince Saud.
Tunay na maraming lider Asyano sa Timog at Kanlurang Asya ang
nagpamalas ng pagiging makabayan, nagpunyagi at nagtagumpay na matamo
ang inaasam na kalayaan ng kani-kanilang mamamayan at bansa.
how the digestive
Tiyak akongsystem breaks
nawili ka sadown food to ng
pagbabasa nourish your whole
talambuhay body.ilang
ng ating
sikat na Nasyonalista sa Timog at Kanlurang Asya. Para mas lumalim ang
iyongNow, you will sa
pagkaunawa learn howsagutin
paksa, the different
mo angstructures of theTanong
Pamprosesong
2. Infer how one’s lifestyle can affect the functioning of circulatory
sa and
iyong kuwaderno.
Pamprosesong Tanong
1. Sino sa mga naging pinunong nasyonalista sa Timog at
Kanlurang
1. explain Asya ang nais
the mechanism on mong tularan?
how the Bakit? and circulatory
respiratory
2. Anong gawain ng isang karaniwang mamamayan na katulad
mo sa kasalukuyan, ang maaaring magpamalas ng
molecules
pagmamahalto and safrom
bansa the
? different
Ipaliwanag parts
ang of thesagot.
iyong body; and
2. Infer
3. Sinohow
sa mga one’s lifestyle
lider sa Timog atcan affectAsya
Kanlurang thesafunctioning
kasalukuyan of
ang kakikitaan systems.
natin ng pagiging makabayan sa kabila ng mga
naranasang kaguluhan sa kanilang bansa? Bakit?
breathe. Sa
Justpuntong
remember thatmaaari
ito ay the wordmong respiration
mabatid angis linked to breathing.
karanasan at
Circulatory system
pangyayaring naganap sa mga bansa rito noongUna at Ikalawang body.
is responsible for distributing materials throughout
parts and systems. However, our bodies also require proper care and the
Take note that
digmaang circulation
pandaigdig. means transportation
Mababatid or movement
mo rin ang epekto in circles. Both
nito sa pamumuhay
ng mgaare
systems Asyano.
essentially meant for each other. The common purpose could not be
Overview


________________________________________________________________________
190 45
________________________________________________________________________
Basahin, Unawain at Suggested
Suriin time allotment: 8 to 10 hours

Ang Timog at Kanlurang Asya sa Dalawang Digmaang
Pandaigdig Working with Other Organ Systems
Ang pagpapakita ng nasyonalismo ng mga lider nasyonalista sa mga

bansa sa Timog at Kanlurang Asya upang matamo ng mga Asyano ang
Overviewkanilang kalayaan sa kamay ng mga imperyalisyalistang bansa ay mas
nasubok ng maganap ang Una at Ikalawang Digmaang Pandaigdig. Isang
mahalagang kaganapan sa Asya ang mga nabanggit na digmaan dahil sa
Your bodyepekto
malaking is a fascinating creation that
nito sa pamumuhay ng can
mgacarry out incredible tasks and
Asyano.
parts Unang
and systems.Digmaang However, our bodies
Pandaigdig also require proper care and
(1914-1918)
Ang pagsiklab
each part is maintained ng Una at Ikalawang
appropriately while getting Digmaang
the most Pandaigdig,
Respiratory system is made up of the organs in the body that helps us ang higit na
outfits discovered
how thenag-udyok sa mgabreaks
digestive system Asyano downna food
magkaroon
to nourishngyour
mgawhole
pagbabago
body. at higit na
magpunyagi sa pangunguna ng mga lider Asyano nito na matamo ang
minimithing
Now, you will kalayaan
learn how parathesa different
mga bansa
2. Infer how one’s lifestyle can affect the functioning of lalo naof sitheTimog
structures at Kanlurang
circulatory and
respiratory systems work together to transport oxygen-rich blood and nutrients dito.
Asya.Tunghayan natin sa araling ito ang mga
molecules to and from the different parts of the body; and tunay na kaganapan ukol to
Noong Agosto 1914 nang sumiklab ang UnangDigmaangPandaigdig.Dahil sa
pag-aalyansa ng mga bansang Europeo at ang pag-uunahan sa teritoryo upang
and treatment of diseases angaffecting the respiratory andalyansa
maisakatuparan kani-kanilang interes. Ang circulatory systems.
ng Germany,Austria at
Hungary ay tinawag na Central Powers, samantalang ang mga Allies naman
ay At the end ng of this module, you
at are expected to:
binubuo France, England Russia.Isang mahalagang pangyayari at
dahilan din sa pagsiklab ng nasabing digmaan ang pagkamatay ni Archduke
Francis Ferdinand ng Austria.
molecules
Nakasentro toman and sa
from the different
Europa parts of the
ang digmaan, body; andrin ito sa
nakaapekto
2. Infer sa
Asya.Tulad how Indiaone’s
na anglifestyle can affect
nasyonalismo the functioning
at pangkalayaang
Now, you will learn how the different structures of the circulatory and of ay
kilusan
nagkaisa respiratory
at tumulong and circulatory
sa panig systems.
ng mga Allies. Sa pamamagitan ng
pagpapadala ng mga Indian sa labanan sa ilalim ng mga opisyal na Ingles.
Respiratory
Kaalinsabay system is made up of
nito ay pagkakaisa rin the
ng organs in the body
mga kilusang
each part is maintained appropriately while getting the most outfits discovered that at
Muslim helps us na
Hindu
breathe.pansamantalang
Just rememberisinantabithat the angword di- respiration
pagkakasundo is linkeddahilto kapwa
maintenance. It is just fitting to keep going with a healthy lifestyle to ensure that silang
breathing.
Circulatory system is responsible for distributing materials throughout the body. ni
naghangad na mabigyan ng karapatang mamahala
parts and systems. However, our bodies also require proper care and sa sarili. Pinangunahan
Gandhi
Take note that ang kilusan means
circulation sa pamamagitan
transportation ng orpamamaraang
movement inpayapa
activities. It is like a machine that is able to function with proper organization ofcircles. ayon
Both sa
satyagraha (non- violence).
attained without Sa the other system.
pamamagitan ng bansang Iran, ang Rusya at Britanya ay nagsagawa
ng pag- atake sa Ottoman Empire na kung saan ay nakipag-alyado sa Overview
Germany. Sa kabila nito, ang Iran ay walang pinapanigan. Ang digmaang ito ay
nagdulot ng malawakang pagkasira ng mga pamayanan, ari-arian, pagpatay
ng maraming Iranian at nagdulot ng pagkagutom. Ang kawalan ng pagkilos ng
pamahalaang Iran sa pagkakataong ito, ay nagbigay- daan sa malawakang
pag-aalsa at pagkilos na humihingi ng kalayaan para sa Hilagang Iran noong
1915-1921.

________________________________________________________________________
46 191
________________________________________________________________________
Taong 1919 , hiniling ng Britanya sa Punong Ministro
Suggested ng Iran na 8lumagda
sa isang kasunduang magbibigay ng malawak na kapangyarihan sa pagkontrol
ng ekonomiya,politika,pangmilitar sa bansang Iran na magbibigay- daan sa
Respiratory
pagiging ganap na protektadong bansa ngand Circulatory
Britanya. Systems
Ang pangyayaring ito, ang
nagbigay-daan upang magalitWorking with Other Organ SystemsSa
ang mga pangkat ng nasyonalista sa Iran.
pamamagitan ng pagbatikos sa kasunduang ito sa mga pahayagan at pag-
aalsa ay napigilan ang nasabing kasunduan noong 1926.
Natalo sa digmaan ang Central Powers sa Versailles, France kasunod

Overview
ng isang kasunduan na tinawag na Treaty of Versailles na naghuhudyat sa
pormal na pagtatapos ng digmaan. Isa sa mga epekto ng Unang Digmaang
Pandaigdig ay ang pagpasok ng mga Kanluraning bansa sa Kanlurang Asya
dahil sa pagbasak ng imperyong Ottoman. Natuklasan ang langis sa Kanlurang
activities.
Asya noong It is like dahilan
1914, a machine upang thatmas
is able to function
maging interesadowithang
proper
mga Kanluraning
parts
bansa anddito atsystems.
magtatagHowever,ng sistemang our mandato.
bodies also require
Ibinigay proper France
sa bansang
maintenance.
ang mandato para It is just fittingattoLebanon,
sa Syria keep going with a healthy
napasakamay lifestyle
naman
ng mga Inglesthat
ang mandato para sa Palestina. Ang mga lokal na pamamahala
Respiratory system is made up of the organs in the body that helps us sa mga
bansang
how ito ay nanatili
the digestive system ngunit
breaks pinamahalaan
down food tong mga dayuhan
nourish your whole ang aspetong
body.
pang-ekonomiya. Nanantiling malaya ang ibang bansa sa Kanlurang Asya
ngunit Now,
di payou rin will
nakaligtas
learn how sa kontrol ng mga
the different
2. Infer how one’s lifestyle can affect the functioning of Kanluraning
structures of thebansa. Isangand
circulatory
halimbawa nito ay ang pamumuno ni Haring Ibn Saud sa Saudi
molecules to and from the different parts of the body; and Arabia, habang
lahat ng kompanyang naglilinang ng langis ay pag-aari naman ng mga
dayuhan.
Ipinalabas ang Balfour Declaration noong 1917 ng mga Ingles na kung
saan nakasaadAt the ditoend naof this
ang module,
Palestinayouay are expected
bubuksan sa to:
mga Jew o Israelite
upang maging kanilang tahanan (homeland). Ito ang naging dahilan upang
magkaroon ng di -pagkakaunawaan ang mga Muslim at Jew na nagsimulang
magsiballik sasystems
Kanlurangwork Asya together to transport nutrients, gases, and
mula sa Europa.
2. Infer ng
Pagkatapos how Unang one’s lifestyle
Digmaang can affect
Pandaigdig the functioning
ay lumakas
Now, you will learn how the different structures of the circulatory and sa bansang of
India ang kilusangrespiratory
Nasyonalismoand circulatory
na nagingsystems.
daan upang magkaisa ang pangkat
ng Hindu at Muslim. Nagkaroon sa bansang India ng malawakang
Respiratory
demonstrasyon, system
boykot at diispagsunod
made up sa of the
mgaorgans in the
kautusan ngbody
each part is maintained appropriately while getting the most outfits discovered thatdahilan
Ingles, helps us
upang bigyan
breathe. Just ang bansang that
remember Indiathe word respiration is linked to breathing.
ng autonomiya.
kalawang system
Circulatory Digmaang Pandaigdig
is responsible for distributing materials throughout the body.
systems Nagsimula
are essentiallysa Europa
meant for angeach
Ikalawang
other. TheDigmaang
commonPandaigdig
purpose could
Your body is a fascinating creation that can carry out incredible tasks and noong
not be
Setyembre1939. Taong
attained without the other system.1942,isang kasunduan ang pinangunahan ng Estados
Unidos ang Tehran Conference na nagsasaad na kapwa lilisanin ng Rusya at
Britanya ang bansang Iran upang makapagsarili at maging malaya. Mayo 1946 Overview
nang sinimulang alisin ng Rusya ang kaniyang mga tropa sa Iran na hindi
naman tuluyang naisakatuparan bagkus ay nagdulot pa ito ng Azerbaijan
Crisis .Itinuturing ito na unang di- pagkakaunawaan na dininig ng Security
Council ng United Nations. Ito ang nagbigay- daan sa Cold War na
kinasangkutan ng Estados Unidos at kaniyang mga kaalyado, kontra naman sa
Rusya kasama rin ang kaniyang kaalyadong bansa.

________________________________________________________________________
192 47
________________________________________________________________________
Isa rin ang bansang India na kolonya noon ng Inglatera ang
naapektuhan matapos ang digmaan dahil minsan na rin niyang binigyan ng
suporta ang Inglatera Respiratory
sa pakikidigmang andginawa
Circulatory
nito. Si GandhiSystems
at ang kaniyang
mga kasamahan ay Working with Other Organ Systems
nagprotesta tungkol dito dahil ayaw nila ng digmaan. Sa
pagtatapos ng digmaan lalong sumidhi ang laban ng mga taga- India para sa
kalayaan ngunit naging daan ito upang muling hindi magkaisa ang mga Indian.
Sa paglaya ng India noong 1947, ito ay nahati sa dalawang pangkat ang Hindu
at Muslim. Ang India para sa mga Hindu at Pakistan para sa mga Muslim.
OverviewSa panig naman ng bansang Israel nangako ng kalayaan ang Britanya sa
mandatong lupain ng mga Hudyo at Arabo. Kapwa umasa ang dalawang
pangkat na magkaroon ng teritoryo. Maraming Hudyo na nagmula sa ibat ibang
bahagi ng Europa matapos ang digmaan ang nagpunta sa Palestina na
activities. It is likenilang
itinuturing a machine
lupang that is able pinagmulan.Hinangad
kanilang to function with proper ng
Take note that circulation means transportation or movement in circles. Both organization
mga Hudyo of na
parts magkaroon
ng sariling lupa our bodies na
sa Palestina also require
maaari nilang proper
matawag
Circulatory system is responsible for distributing materials throughout the body. carenaand
bansa.
maintenance.
Tinutulan It is
itojust fittingArabong
ng mga to keepnag-
going with a ng
aangkin healthy lifestyle
kabuuang
Palestina that
sa dahilang
napakaraming
each part is maintained taonappropriately
na itong nagingwhiletahanan ngthe
getting kapwa
most nila
Respiratory system is made up of the organs in the body that helps us Arabo.
outfits Simula nang
discovered
how thesuportahan ng Britanya
digestive system breaks ang Israel
down foodpara sa pagtatatag
to nourish ng sariling
your whole body. estado hindi
na ito napayapa dahil para sa mga Muslim ang pagsuportang ito ay
nangangahulugang
Now, you will learnhadlanghow the sa pagtatatag naman ngofisang
2. Infer how one’s lifestyle can affect the functioning of the malayang
circulatorylupain
and ng
mga Arabo.


Maituturing na pinakamahalagang pangyayaring naganap sa Asya,
pagtatapos ng Ikalawang Digmaang Pandaigdig ang inaasahang pagkakamit
ng kalayaan meanssatransportation
ng mga bansa Asya sa Timogoratmovement
KanluranginAsya.
circles. Both
Upang masubok ko na ikaw ay nakapagsuri nang maayos tungkol
sa mga epekto ng Una at Ikalawang Digmaang Pandaigdig sa mga bansa Overview
sa Timog at Kanlurang Asya ay maaari mo nang gawin ang kasunod na
Tree Diagram.


________________________________________________________________________
48 193
________________________________________________________________________
Gawain 4: Tree Diagram Suggested time allotment: 8 to 10 hours
Lagyan ng wastong impormasyon ang sumusunod na bahagi ng Tree

Respiratory
Diagram. Maari mong kulayan ang Tree and Circulatory
Diagram Systems
upang maging kaakit-akit.
Gawin ito sa iyong kuwaderno.
Epekto ng mga Digmaang Pandaigdig sa Pag-unlad ng Nasyonalismong

Asyano sa Timog at Kanlurang Asya
Overview
Unang Digmaang
Your body Ikalawang
is a fascinating creation that can carry out Digmaang
Pandaigdig (1914) Pandaigdig
how the digestive
Epekto system breaks down food to nourish your whole Epekto
body.
theKanlurang
different parts of the body. You will also understand
Timog the prevention, detection,
Kanlurang Timog
Asya Asya
and treatment of diseases affecting the respiratory and Asya
circulatory systems. Asya

1. explain
Binabati Kita!the mechanism
Ngayon on how
ay natapos theang
mo na respiratory
pag-unladandng circulatory
iyong
mga kaalaman sa araling
systems workito.together to transport nutrients, gases, and
Batid kong may
molecules to sapat
andka nang
from kaalaman
the differentatparts
pag-unawa tungkoland
of the body; sa
mga dahilan, pamamaraang ginamit at epekto ng pagpapakita ng
nasyonalismo sa pamumuhay ng mga tao at bansa sa Timog at
Kanlurang respiratory and circulatory
Asya. Nakasisiguro systems.
akong handa ka na sa susunod na bahagi
ng modyul na ito, upang mapagnilay at maunawaan pa ang tungkol sa
paksang ito.
Pagnilayan
Take note thatatcirculation
Unawainmeans transportation or movement in circles. Both
Sa bahaging
attained without ito system.
the other ng Modyul, ay pagtitibayin mo ang nabuong mga
pag-unawa tungkol sa paksa. Ngayong natapos mo na ang mga aralin ay
maaari mo nang sagutin ang susunod na gawain. Overview
Upang lubos na masubok ang iyong pag-unawa sa natalakay na
paksa tungkol sa nasyonalismo ay maaari mong basahin ang isang
napapanahong balita na may kaugnayan sa ilang bansa sa Kanlurang
Asya. Maari mong suriin ang nasabing balita sa pamamagitan ng
pagsagot sa mga gabay na tanong tungkol dito. Simulan mo na!

________________________________________________________________________
194 49
________________________________________________________________________
Gawain 5: Reflection Log Suggested time allotment: 8 to 10 hours
Ang nasyonalismo ay nakakabuti dahil

Respiratory and
_______________________________
Circulatory Systems
______________________________________________________________
______________________________________________________________
__________.
Overview Ipinagmamalaki ko ang aking pagiging Asyano dahil sa natatanging mga

nagawa ng mga kilalang nasyonalista sa Timog at Kanlurang Asya na
nagpapatunay na
attained without the other system. ang Asyanong katulad ko ay
__________________________________________
______________________________________________________________
______________________________________________________________
__________.
how theILIPAT
digestive ATsystem
ISABUHAY
breaks down food to nourish your whole body.
Saludo ako sa iyo! Magaling mong napagtagumpayan ang gawain
respiratory
sasystems work
bahagi ng togetherat
Pagnilayan toUnawain
transportpara
oxygen-rich
sa Aralinblood
molecules to and from the different parts of the body; and and nutrients
2. Ngayon ay mayroonto
the different
ka parts
nangof sapat
the body.
na You will alsotungkol
kaalaman understand
sa the prevention,
naging
systems work together to transport nutrients, gases, and detection,
mga epekto ng
and treatment of diseasessaaffecting
Nasyonalismo the respiratory
pamumuhay ng mgaandtaocirculatory
at bansa
noon at sa
kasalukuyan sa Timog at Kanlurang Asya. Tiyak akong handa ka na para
Atsusunod
sa the end mo
of this
pangmodule,
gawain.you are expected to:

Gawain 6: Pangako
2. Infer how one’s ko lifestyle
sa Bayan! can affect the functioning of
respiratory
Sa bahaging ito ng and circulatory
modyul, gamit angsystems.
isang bond paper, gagawa ka ng
pangako ng pagmamahal sa isa sa sumusunod:
Tahanan
breathe. JustPamayanan/ that the word respiration is linked to breathing.
remember Barangay
Circulatory system
Paaralanis responsible for distributing materials throughout the body.
Bibigyang-pansin
systems are essentially dineach
meant for ang other.
katangiang dapat taglayin
The common purpose ngcould
isangnot
pangako
be
bilang awtputsa pagmamarka
attained without the other system. sa pamamagitan ng isang review sheet na
naglalaman ng sumusunod na katangian at may puntos 1, bilang
pinakamababa at 5, bilang pinakamataas: Overview
Ebidensya ng kakayahang maglapat ng kaalaman sa

bagong sitwasyon 12345
Malinis at Maayos ang pagkakaguhit at pagkakakulay
Working with Other Organ Systems 12345
Malikhain at may malakas na pang-akit 12345
Epekto sa nagwawasto
Respiratory and Circulatory Systems 12345

________________________________________________________________________
50 195
________________________________________________________________________
Kaugnayan ng Ibat ibang IdeolohiyaSuggested
sa mgatime
Malawakang
Kilusang Nasyonalista
ALAMIN Working with Other Organ Systems
Nalaman mo sa nakaraang aralin kung paano nalinang ang
nasyonalismo sa Timog at Kanlurang Asya. Ngayon naman ay aalamin
Overview
mo ang pagkakaroon ng Ibat 'ibang ideolohiya at ang kaugnayan ng mga
ito sa malawakang mga kilusan nasyonalista.
parts
Gawainand systems.
1: Word Web However, our bodies also require proper care and
Sa pamamagitan
each part is maintained ng sumusunodwhile
appropriately na diagram, isulat
getting the angoutfits
most mga salitang
discovered
kaugnay sa salitang ideolohiya .

IDEOLOHIYA
PAUNLARIN
Sa bahaging ito ay malilinang mo pa ang iyong kaalaman sa iba’t
Circulatory
\ systematissaresponsible
ibang ideolohiya for distributing
mga malawakang Kilusangmaterials throughout
Nasyonalista
sa Timog
at Kanlurang Asya. Maaari means transportation
mo nang or movement
balikan ang in circles.
mga katanungan at Both
kasagutan
systems na nabuo sa
are essentially Alamin
meant sa pamamagitan
for each ng iba’t ibang
other. The common gawain
purpose couldatnot be
mga tekstong nakahanda dito.
Overview


________________________________________________________________________
196 51
________________________________________________________________________
Gawain 2:Basahin at Suriin Suggested time allotment: 8 to 10 hours
Sa bahaging ito, suriin ang sumusunod na teksto at alamin kung ang

Respiratory
nabuo at ibinahagi ninyong mga and Circulatory
kaisipan Systems
at ang nilalaman ng teksto ay
nagkakatugma. Working with Other Organ Systems
Iba’t ibang Ideolohiya at ang mga Malawakang Kilusang Nasyonalista sa
Timog at Kanlurang Asya
Bakit iba’t ibang ideolohiya ang sinusunod ng mga bansa? Paano ang
Overview
mga ideolohiyang ito ay nakatulong o nakaapekto sa pagkakaroon ng mga
Kilusang Nasyonalista? Paano ang mga ito ay nagsilbing instrumento sa
paglaya
Your ngismga
body bansa? creation that can carry out incredible tasks and
a fascinating
Ang mataas na uri ng pagpapahalaga at mga kasagutan sa mga
parts suliranin
and systems. However, ourng bodies
at pangangailangan also require
mga mamamayan proper care ng
ay ipinahahayag
maintenance. It is Naaayon
ideolohiya. just fittingdin
to ang
keepmga
goingito with a healthy
sa kultura lifestyle to ensure
at kasaysayan
breathe. Just remember that the word respiration is linked to breathing. thatAng
ng bansa.
ideolohiya appropriately
ay nahahati while getting
sa dalawang the most outfits
pangunahing discovered
kategorya
Respiratory system is made up of the organs in the body that helps us – ang
ideolohiyang pang-ekonomiya at ideolohiyang pampolitika.
Ang will
Now, you ideolohiyang
learn howpang-ekonomiya ay nakatuon
2. Infer how one’s lifestyle can affect the functioning of of thesacirculatory
mga patakarang
and
pangkabuhayan ng bansa at paraan ng paghahati ng
molecules to and from the different parts of the body; and kayamanan nito sa
mamamayan.
the different Samantala,
parts of the body. Youang ideolohiyang
will also understandpampolitika ay nakapokus
the prevention,
systems work together to transport nutrients, gases, and detection, sa
paraan ng pamumuno at sa paraan ng pagpapatupad ng mga mamamayan.
Nauugnay ang politikal na ideolohiya sa mga kilusan para sa panlipunang
pagbabago.
At the endHinihikayat nito angyou
of this module, mga tao
are na kumilos
expected to: ayon sa ninanais nilang
mga pagbabagong kaayusan.
Sa pangkalahatan iba’t ibang ideolohiya ang nabuo sa Asya. Ito ay ang
Demokrasya, Sosyalismo, Komunismo at Pasismo, Pag-aralan natin ang piling
molecules
mga bansa tosa
and fromatthe
Timog differentAsya.
Kanlurang parts of the body; and
kaso ng
Timogrespiratory
Asya and circulatory systems.
India at Pakistan
Sa Timog at KanlurangforAsya,
distributing
higit namaterials throughout
naging malaki
ang impluwensiya
ng demokrasya sa mgameans transportation
kilusang nasyonalista.orSamovement in circles.
India, sa ilalim Both
ng pananakop
systemsngare
mga British, maraming
essentially Indianother.
meant for each ang naging aktibo purpose
The common sa muling pagbuhay
could not be ng
kaisipan at tradisyong Hindu.
attained without the other system. Hindi matanggap ng mga Indian ang pagbalewala
at pag-alis sa kanilang mga nakagisnang kultura. Hinimok ni Swarmi Dayanand
Saraswati, isang nasyonalista, ang muling pagbasa ng mga Veda upang Overview
maging batayan ng pang-araw-araw na pamumuhay ng mga Indian. Hinangad
din ng mga Indian ang pagkakaroon ng konstitusyon na magbibigay sa kanila
ng mas malaki at malawak na pagkakataong makalahok sa pamamahala sa
bansa. Naging mabagal ang pagkakaloob ng mga British sa mga hinihinging
pagbabago ang nagtulak sa mga Indian upang maglunsad at magpalaganap
ng isang kilusang rebolusyonaryo. Pinangunahan ni Bal Gangadhar Tilak ang

________________________________________________________________________
52 197
________________________________________________________________________
tinawag na militanteng nasyonalismo. Nagsagawa sila time
Suggested ng marahas na8pagkilos
allotment: to 10 hours
laban sa mga British mula 1905 hanggang 1914. Samantala, may mga Indian
naman na nagpamalas ng moderatong nasyonalismo sa pamumuno ni
Mohandas Gandhi. Siya Respiratory and
ay naging pangulo Circulatory
ng All India National Systems
Congress na
naitatag noong 1885. Working with Other Organ Systems
Noong 1935, nagbigay ang Great Britain sa India ng isang bagong
konstitusyon na nagkaloob ng isang lehislatibong bikameral at pederal,
sanggunian ng mga estado at ng kapulungan. Tinanggihan ito ng mga Indian
Overview
at Muslim. Para sa mga Muslim, kung mga Hindu ang mas magkakaroon ng
control sa India, mapipinsala ang kanilang kultura at relihiyon. Upang
mabigyang - proteksiyon ang kanilang mga karapatan at kapakanan, itinatag
ang Muslim League noong 1906. Ito ay sa pangunguna ni Muhammad Ali
Jinnah. Naging a machine
masigla ito sa that is able
kanilang mgato gawain.
functionHiniling
with proper organization
niya noong
Take note that circulation means transportation or movement in circles. Both 1947 of
parts and hiwalay
ang isang systems. However,Muslim.
na bansang our bodies also require
Ito ay nagbigay- daanproper carengand
sa pagbuo
maintenance.
bansang Pakistan It is na
justnaihayag
fitting to ang
keepkasarinlan
going with a healthy
kasabay lifestyle
ng India
noong Agostothat
14, 1947.
Sri Lanka
Now, at
youMaliliit na Estado
will learn how the sa Timog
different Asya of the circulatory and
structures
Pinamunuan
the different parts ofng
theGreat
body.Britain angalso
You will Sri-Lanka at buong
understand
systems work together to transport nutrients, gases, and sub-kontinente
the prevention, ng
detection,
India sa loob ng isa’t kalahating dantaon(1796-1947). Noong 1915, itinatag nila
ang Ceylon National Congress na unang partidong pulitikal.Namuno ito upang
ipaglaban Atangthekasarinlan
end of thisng bansa.you
module, Pagkaraan ng Ikalawang
are expected to:
At the end of this module, you are expected to: Digmaang
Pandaigdig, pinamunuan ni Don Stephen Senanayake, ang itinuturing na “Ama
ng Kasarinlang Sri-Lanka,
1. explain ang pakikipaglaban
the mechanism on how the para sa kasarinlan.
respiratory Sila ay
and circulatory
sinuportahan ng lahat ng pangkat- etniko. Noong Pebrero 4, 1948, ipinahayag
ang kasarinlan ng bansa.
2. Infer sa
Samantala, howNepal,
one’snoong
lifestyle
1990, cannaganap
affect theang functioning
mapayapang of
Rebolusyong respiratory
People Power.andNagsilbing
circulatory systems.nila ang katulad na EDSA
inspirasyon
Rebolusyon sa Pilipinas noong 1986.Noong Disyembre 24, 2007, ipinahayag
Respiratory
ng Nepalese systemAssembly
Constituent is made up na of the organs
lalansagin angin monarkiya
the body that
sa helps
2008 us
breathe.
pagkatapos Just
ng remember
eleksyon sathat the word
Asemblea. Noongrespiration
Mayo 28, is linked
2008, to breathing.
idineklara ang
Circulatory
Nepal bilangsystem
isang Federal Democratic
is responsible Republic. materials throughout the body.
for distributing
Overview


________________________________________________________________________
198 53
________________________________________________________________________
Israel Respiratory and Circulatory Systems

Natagpuan Working with Other
ng mga Hudyo Organ Systems
ang kalayaan at oportunidad sa
pamamagitan ng United States. Naging instrumental ang pamahalaan ng US
sa pagtulong sa mga Hudyo.
Overview Sa pagtatapos ng ika-19 na dantaon, sumibol ang mga pagkilos upang

ang mga Hudyo ay makabalik sa kanilang lupain. Itinatag ang Kilusang
Zionismo sa Basel, Switzerland noong 1897 ni Theodor Herzl (1860-1904),
Your
isangbody is a fascinating
Austro-Hungarian. creation that
Nagsimula angcan carrysaout
kilusan incredibleng
pagbabalik
systems are essentially meant for each other. The common purpose could not be tasks
mgaand
Hudyo
sa kanilang “lupaing pangako.” Libo-libong
activities. It is like a machine that is able to function with proper organization of sa
migranteng Hudyo
Take note that circulation means transportation or movement in circles. Both ang pumunta
parts Palestine
and systems. at doonHowever,
ay muling our
nanirahan.
bodiesIkinagalit ito ng mga
also require Palestiniang
proper
Circulatory system is responsible for distributing materials throughout the body. care andArab.
Kaya noong 1921, inayos ng mga British ang usapin tungkol
breathe. Just remember that the word respiration is linked to breathing. dito na nagdulot
ng paghahati sa Palestine.Nagkaroon ito ng dalawang estado – isa para sa
each part
mgaisHudyo
maintained
at ang appropriately
isa ay para sawhile getting
mga Arab. the most sa
Ipinangako outfits
bawat discovered
isa ang kani-
how thekanilang
kasarinlan. Subalit ang bawat isa ay hindi nasiyahan.Ang panahon ng
partisyong ito (1920-1948) ay nagging bpuno ng madudugong labanan sa
Now,
pagitanyou ng will
mgalearn
Hudyohow the different structures of the circulatory and
at Arab.
Ang kasukdulan
the different parts of the body.ng Youmapait na nakaraan
will also understand
systems work together to transport nutrients, gases, and ng the
mgaprevention,
Hudyo ay ang ginawang
detection,
pagpatay
and treatment of sa milyon-milyong
diseases mgarespiratory
affecting the Hudyo naand nasa
1. explain the mechanism on how the respiratory and circulatory Europa noong
circulatory systems. panahon ng
Ikalawang Digmaang Pandaigdig(1939-1944). Isinagawa ito ng Nazi Germany
At the end ni
sa pamumuno of Adolf
this module,
Hitler. Angyou are expected
pangyayaring itoto:
ay tinawag na “Holocaust,”
na naging rallying point ng mga Hudyo at ng kanilang mga tagasuporta.
systems
Inihayag ang workmalayang
togethernasyonto transport
ng Israelnutrients,
sa Tel-Avivgases,
the different parts of the body. You will also understand the prevention, detection, noongand
Mayo
14,1948. Tinawagtoitong
molecules and Republika ng Israelparts
from the different at ang naging
of the body;
respiratory systems work together to transport oxygen-rich blood and nutrients to unang
and Punong
Ministro ay si David Ben-Gurion.
Iraq
Pagkaraan ng Ikalawang Digmaang Pandaigdig, Ang Iraq at Palestine
Circulatory system issa
ay napailalim responsible
pamamahalafor distributing
ng Great materials throughout
Britain. Dahil
parts and systems. However, our bodies also require proper care and the body. na
sa di-maayos
pamumuno means ng
at kapabayaan transportation
mga Ottoman, or movement
su mibol in
angcircles.
mga Both
kilusang
makabayan noongmeant for each
huling other.ngTheika-19
bahagi common na purpose could not beang
dantaon.Sumiklab
nasyonalistang
attained pag-aalsa
without the other system.sa Baghdad at nahirapang ang mga hukbong British
sa paggapi sa mga ito. Upang mahikayat na pumanig sa kanila, pumayag ang
mga British sa hiling ng mga nasyonalistang Iraqi. Ipagkakaloob sa kanila ang
Overview
kasarinlan at itatatag nila ang Kaharian ng Iraq at iluluklok si Faisal bilang hari.
Noong Agosto 23,1921, siya ay naluklok bilang hari. Ipinagkaloob ng Great
Britain ang kasarinlan ng Iraq noong 1932. Gayunman, kontrolado ng mga
Kanluraning Kompanya ang industriya ng langis pagkaraang matuklasan ito
noong 1927.

________________________________________________________________________
54 199
________________________________________________________________________
Nagpatuloy ang kaguluhan sa Iraq. Mula nang mamatay
Suggested si Haring
time allotment: 8 toFaisal
10 hours
I noong 1933 hanggang dekada 1960, tagpo ng magkakasunod at
madudugong kudeta ang Iraq. Sa mahabang panahon, nakilala ang Iraq na
Respiratory
“Republika ng Takot” dahil ang mga pagbabagoand ng
Circulatory
pamahalaan aySystems
madalas na
humahantong sa karahasan.Working with Other Organ Systemssa
Ilang ulit na nagpalit ng mga administrasyon
bansa at nangyari ito gamit ang karahasan, pananakot o pakikipagdigmaan.
Hindi nila kinilala ang demokrasya, kalayaan, mga karapatang pantao,
malayang eleksyon at malayang pananalita sa kanilang bansa. Naging
malakas na puwersa ang military sa bansa. Bagaman, umaasa pa rin ang mga
Overview
Iraqi at ang sandaigdigan na maghahari ang kapayapaan at demokrasya at
paggalang sa mga karapatang pantao.
Saudi Arabia
Dahil sa kalupitan at labis na paniningil ng buwis, naghangad ng
maintenance.
kasarinlan angIt is
mgajustArab
fittingmula
to keep goingTurk.
sa mga with aNoong
healthy1744,
lifestyle to ensure
nagsanib
breathe. Just remember that the word respiration is linked to breathing. angthat
each
puwersapartnina
is maintained
Muhammadappropriately whilepinunong
ibn Saud, isang getting the
Arabmost outfits discovered
at Muhammad
Respiratory system is made up of the organs in the body that helps us ibn
how the digestiveisang
Abd-al-Wahhab, system breaks
kleriko down
upang food to nourish
makapagtatag ngyour whole body.
alyansang politikal. Ito
ang nagging pundasyon ng dinastiyang namumuno ngayon sa Saudi Arabia.
NoongNow,Unang Digmaang
you will learnPandaigdig, tumulongstructures
how the different si HaringofAbdul
2. Infer how one’s lifestyle can affect the functioning of Aziz at angand
the circulatory
respiratory systems work together to transport oxygen-rich blood and Ottoman
mga nasyonalistang Arab sa mga British sa pakikipaglaban
molecules to and from the different parts of the body; and sa mga nutrients to
Turk.Nangako ang Britain na ipagkakaloob ang kanilang kasarinlan. Pinag-isa
ni Kor. Thomas Edward Lawrence ang nagdidigmaang mga tribung Arab.
Pinamunuan niya ang mga ito sa paggapi sa mga puwersang Turk-German.
Ang modernong Kaharian ng Saudi Arabia ay likha ni Haring Abdul Aziz
Ibn Saud. Sinakop niyathe
1. explain angmechanism
Riyadh noongon1902
howatthe ginawa niyang lider
respiratory and ang
and treatment of diseases affecting the respiratory and circulatory systems. sarili
circulatory
ng kilusang makabayan ng mga Arab. Noong 1932, inihayag
systems work together to transport nutrients, gases, andniya ang sarili
bilang Hari ng Saudi Arabia.
2. Infer
Walang how one’s
demokrasya lifestyle
sa bansa can tinatanggap
at hindi affect the ngfunctioning
absolutong of
monarkiya ngrespiratory and circulatory
Saudi ang mga systems.ang pamahalaan ng isang
pagtutol. Kontrolado
pamilya- ang mga Saud. Ang hari ang gumagawa ng mga batas at kasunduan.
WalangRespiratory system
eleksyon, walang is madepolitikal
partidong up of the
dito,organs
walanginlehislatura.
the body that helps us
Sa pamamagitan for distributing
ng langis, materials throughout
lakas at sandatahan,
at ugnayang
Take note that circulation means transportation or movement in circles. sa
internasyunal, nagagawa ng mga taga Saudi ang makipagpowerplay Both
pulitika.
Overview


________________________________________________________________________
200 55
________________________________________________________________________
Pamprosesong Tanong
Respiratory and Circulatory ay
1. Paano ang iba't ibang ideolohiya
Systems
nakaapekto sa
Working
pagkakaroon with Other
ng malawakang Organ
kilusang Systems
nasyonalista?
2. Sa kasaysayan ng Timog at Kanlurang Asya, anong ideolohiya
ang higit na nakaapekto sa pagkakaroon ng malawakang
kilusang nasyonalista? Bakit?
3. Paano sa pamamagitan ng nabanggit na mga ideolohiya ang
Overview mga bansa sa Timog at Kanlurang Asya ay nagkaroon ng
transpormasyon?
Gawain
activities. It is like3:aIdeolohiya,
machine that Ilista
is ableMo!
to function with proper organization of
maintenance.Ilista sa talahanayan
It is just anggoing
fitting to keep mga with
bansang naniniwala
a healthy sato
lifestyle
breathe. Just remember that the word respiration is linked to breathing. ideolohiyang
ensure that
demokrasya, sosyalismo, at komunismo.
how the digestive system breaks down food
Demokrasya to nourish your whole Komunismo
Sosyalismo body.
At theBinabati
end of this
kita!module, you are
Maluwalhati expected
mong nataposto:ang bahaging ito ng
aralin.Ngayon ay naniniwala ako na ikaw ay may lubos ng kaalaman
1. explain
tungkol the mechanism
sa iba't-ibang on how
ideolohiya thebansa
ng mga respiratory and at
sa Timog circulatory
Kanlurang
Asya.systems workmong
Upang higit together to transport
mapalalim nutrients,
at mapalawak gases, and
ang pag-unawa sa
paksang ito, maaari mo nang ipagpatuloy ang pagtalima sa susunod na
2. Infer
mga gawain.
how one’s lifestyle can affect the functioning of
Pagnilayan at Unawain
Sa bahaging ito, ay patutunayan mo na lubos mong naunawaan
Circulatory
angsystem
paksa. is responsible
Inaasahan dinfor
nadistributing
higit kangmaterials
magigingthroughout
mapanuri the
parts and systems. However, our bodies also require proper care and body.
sa naging
kaugnayan means transportation
ng malawakang or movement
kilusang nasyonalista in idinulot
at ang circles. nitong
Both
systems are essentially meant
transpormasyon for eachatother.
sa Timog The common
Kanlurang Asya purpose could not be
sa pamamagitan ng
pagsagot
attained without thesa susunod
other na gawain.
system.
Overview


________________________________________________________________________
56 201
________________________________________________________________________
Gawain 4: Lesson Closure Suggested time allotment: 8 to 10 hours
Kumpletuhin ang sumusunod na pahayag. Gawin ito sa iyong

kuwaderno. Respiratory and Circulatory Systems
Sa araw na ito ay natutuhan ko na:
1. Ang pinakamahalagang ideya na nakaapekto sa akin ay

Overview
______________________________________________________________
______________________________________________________________
______________________________________________________________
2. Ito ay mahalaga sapagkat
______________________________________________________________
______________________________________________________________
______________________________________________________________
3. Sa kabuuan,
Now, younapagtanto
will learn ko na the different structures of the circulatory and
how
______________________________________________________________
______________________________________________________________
______________________________________________________________
ILIPAT AT
1. ISABUHAY
explain the mechanism on how the respiratory and circulatory
Saludomolecules to Magaling
ako sa iyo! and fromatthe different
matiyaga parts
mong of the body; and
napagtagaumpayan
ang mga2. gawain
Infer mula
how sa Alaminlifestyle
one’s hanggang Pagnilayan
can at Unawain.
affect the Sa
functioning of
puntong ito,respiratory
ay magagamitandmoa ng iyongsystems.
circulatory mga natutuhan sa pagtupad ng
susunod na gawain.
Overview


________________________________________________________________________
202 57
________________________________________________________________________
Gawain 5: Larawan ng Pagbabago
Batay sa mga larawan sa ibaba, pumili ng isa at kilalanin kung sino siya
at ipaliwanag angRespiratory and Circulatory
kanyang naging instrumento sa pagbabago Systems
ng ating bansa.
Iugnay ang kanilangWorking with Other Organ Systems
nagawa sa mga pagbabagong ginawa sa Timog at
Kanlurang Asya.
Overview
how the digestive Sasystem breaks down
pagkakataong food tomo
ito tapikin nourish your whole
ang iyong balikatbody.
at ang balikat
nang iyong katabi at sabihin sa kaniya, “Ang Galing mo Kaibigan”.
Now, you will
Mahusay anglearn
iyonghow the different
ginawang structures of the circulatory and
paglalapat.
respiratory systems work together
Sa susunod to transport
na aralin, oxygen-rich
tatalakayin bloodnaman
at uunawain
molecules to and from the different parts of the body; and and nutrients to
natin ang
balangkas ng pamahalaan ng ilang mga bansa sa Timog at Kanlurang
Asya ofgayundin
and treatment diseasesang mga the
affecting palatuntunang nagtataguyod
respiratory and sa kagalingang
panlahat at ng kababaihan.

Overview


________________________________________________________________________
58 203
________________________________________________________________________
ARALIN
3 Mga Pagbabago sa Timog at Kanlurang
Working
Asya with OtheratOrgan
sa Transisyonal Systems
Makabagong
Panahon
Overview
Sa nakaraang modyul ay nailarawan ang pag-usbong ng nasyonalismo
sa Timog at Kanlurang Asya. Napag-aralan din natin ang mga pamamaraang
ginamitYour body is a ng
sa pagtatamo fascinating
kalayaan.creation that can carry out incredible tasks and
parts May
and tatlong
systems. However,
araling inihandaour
parabodies also
sa iyo sa require
modyul proper care and
na ito:
1. Balangkas
maintenance. It is justngfitting
Pamahalaan sa Timog
to keep going withata Kanlurang Asya to ensure that
healthy lifestyle
2. Mga Samahang Pangkababaihan at mga Kalagayang
each part is maintained appropriately while getting the most outfits Panlipunan
3. Mga Pagbabago sa Ibang Aspekto ng Pamumuhay
how the digestive system breaks down food to nourish your whole body. sa Timog at
Kanlurang Asya
Pagkatapos ng mga araling ito, inaasahang matutuhan moa ng
sumusunod:
the different parts ofang
the mga
body.pagbabago
You will alsosaunderstand
1. Natataya mga bansang thebumubuo
prevention,sa detection,
Timog
at Kanlurang affecting the respiratory and circulatory systems.
Asya
2. Nasusuri ang balangkas ng pamahalaan ng mga bansa sa Timog at
At the endAsya
Kanlurang of this module, you are expected to:
3. Napahahalagahan ang mga palatuntunang nagtataguyod sa
karapatan ng mamamayan sa pangkalahatan, at ng kababaihan,
systems
grupong workmga
katutubo, together
kasapi to transport
ng caste nutrients,
sa India at iba panggases,
sektorand
molecules
ng lipunan to and from the different parts of the body;
respiratory systems work together to transport oxygen-rich blood and nutrients toand
4. 2. Infer ang
Nasusuri how kalagayan at papelcan
one’s lifestyle ng kababaihan
affect the sa iba’t ibang of
functioning
bahagi ng Timogand
respiratory at Kanlurang
circulatory Asya at ang kanilang ambag sa bansa
systems.
at rehiyon
Respiratory
5. Nasusuri system
ang kinalaman
is madeng up edukasyon
of the organs sa inpamumuhay
the body that
each part is maintained appropriately while getting the most outfits discoveredng helps
mga us
Asyano sa Timog at Kanlurang Asya
6. Napahahalagahan
Circulatory ang bahaging
system is responsible ginampanan
for distributing ngthroughout
materials
parts and systems. However, our bodies also require proper care and relihiyon satheiba’t
body.
ibang aspeto ng pamumuhay
7. Natataya ang mga kasalukuyang pagbabago pang-ekonomiya na
naganap/ meant for
nagaganap saeach other. ng
kalagayan Themga
common
bansapurpose could not be
attained8.without the other system.
Napagahahambing ang pagkakaiba-iba ng antas ng pagsulong at
pag-unlad ng Timog Asya gamit ang estadistika at kaugnay na Overview
datos.
9. Nasusuri ang mga anyo at tugon sa neokolonyalismo sa Timog Asya
10. Nasusuri ang epekto ng kalakalan sa pagbabagong pang-ekonomiya
at pangkultura ng mga bansa sa Timog Asya
11. Napahahalagahan ang kontribusyon ng Timog Asya sa larangan ng
sining at humanidades at palakasan

________________________________________________________________________
204 59
________________________________________________________________________
12. Napahahalagahan ang pagkakakilanlan
Suggested timeng kulturang8 to
allotment: Asyano batay
10 hours
sa mga kontribusyong ito

Handa Working
ka na withmong
ba? Subukan Other Organ
sagutin ang Systems
mga sumusunod na
tanong. Huwag kang mangamba sa pagsagot. May mga tulong sa pag-aaral na
inihanda para sa iyo.
Overview
Panimulang Pagtataya
1. Anobody
Your ang is pamamaraang
a fascinating ginamit
creationng mga
that canHindu
carrysa pamumuno
out incredible ni
systems are essentially meant for each other. The common purpose could not be Mohandas
tasks and
Gandhi upang ipakita ang kanilang pagtutol sa mga Ingles?
parts and systems.
B. Armadong However, our bodies also require proper care and
pakikipaglaban
maintenance.C. It is just fitting ng
Pagbabago to Pamahalaan
keep going with a healthy lifestyle to ensure that
D. Pagtatayo appropriately
ng mga partidowhile getting the most outfits discovered
pulitikal
2. Naghangad rin ng kanyang kalayaan ang India. Anong pamamaraan ang
isinagawa
Now, you willnito upang
learn how matamo ang kanyang
the different hangarin?
structures
2. Infer how one’s lifestyle can affect the functioning of of the circulatory and
A. Nakipag-alyansa sa mga Kanluranin
B. Itinatag
the different parts of the ang
body.Indian National
You will Congress the prevention, detection,
also understand
C. Binoykot ang mga produktong English
D. Tinulungan ang mga Ingles sa panahon ng digmaan
3. Sa ilalim ng Ingles, nagkaroon ng mga pagbabago sa India na hindi
katanggap-tanggap
1. sa mga on
explain the mechanism Indian. Alin respiratory
how the ang isang and
pagbabagong
circulatoryhindi
matanggap ng mga Indian?
A. Pagpapalaganap ng isang sistema ng edukasyon na ayon sa
pamantayang to and from the different parts of the body; and
molecules
Ingles
respiratory
B. Paglilipatandng circulatory
mga sentrosystems.
ng gawaing pangkabuhayan sa mga
baybaying-
dagat
breathe. JustC.remember
Pagkakaroon thatngthe word
racial respiration
discrimination is linked tong breathing.
sa pagbibigay posisyon sa
Circulatory systempamahalaan
is responsible for distributing materials throughout the body.
D. Pagpapahusay
Take note that circulation means ng mga transportasyon
transportation at komunikasyon
or movement in circles. Both
4. Nang makamit ng India ang kalayaan mula sa Britanya noong 1947, nahati
ito sa dalawang estado, ang kalakhang India at Pakistan. Ano ang epekto
nito sa katayuan ng bansa at mamamayan? Overview
A. Nahimok na mag-alsa ang mga Muslim sa mga Hindu.
B. Nahati ang simpatiya ng mga mamamayan sa dalawang estado.
C. Nagsilikas ang karamihan ng mga mamamayan sa ibang bansa.
D. Nagkaroon ng kaguluhan sa pamumuno.

________________________________________________________________________
60 205
________________________________________________________________________
5. Ang patuloy na paglalaban ng India at Pakistan ay dahil sa kapwa nila
nais angkinin ang teritoryong Kashmir. Ano ang epekto ng nasyonalismo sa
sigalot na ito? Respiratory and Circulatory Systems
Working
A. Naniniwala ang dalawang with Other
magkalabang Organ
bansa Systems
na pag-aari nila ang
Kashmir.
D. Tumanggi ang dalawang bansa sa pakikialam ng United National
Overview Organization (UNO) sa paglulutas ng kanilang suliranin
6. Noong sinakop ng mga Ingles ang India, nagsimulang pinakialaman ang
pulitika ng bansa sa pamumuno ng British East India Company. Naging
activities.
mababaIt angis likepagtingin
a machine ng that
mgaisIngles
able tosafunction
kulturawith
ng proper organization
India. Maging
Take note that circulation means transportation or movement in circles. Both ang of
parts and systems.
pamamahagi ng mga However,
lupain ay ourbinago
bodiesrin also
ng mga require
Ingles.proper care and
Sa ganitong
maintenance.
pangyayari, Itnapilitan
is just fitting
ang mga to keep going with aHindu
manggagawang healthynalifestyle
mag-aral
breathe. Just remember that the word respiration is linked to breathing. to ng
ensure
Inglesthat
upang mapaunlad ang sariling kakayahan sa paghahanapbuhay.
Respiratory system is made up of the organs in the body that helps us Anong
howimplikasyon
the digestive angsystem
mabubuo sa ganitong
breaks down food kaganapan?
to nourish your whole body.
B.Now,
Ang pananakop
you will learn ng mgahowIngles sa India ay
the different nakatulong
structures
2. Infer how one’s lifestyle can affect the functioning of sa pag-unlad
of the circulatoryngand
kulturang Hindu.
C. Ang pananakop ng mga Europeo ay lalong nagpahirap sa
kabuhayanng mga Hindu.
7. Ano ang naging epekto ng kolonyalisasyon sa mga rehiyon ng Asya?
At themasidhi
A. Naging end of thisang module, you are
pagkakaroon ng expected
damdaming to: nasyonalismo ng
mga Asyano upang ibangon ang kaunlaran ng bansa.
B. Naging mapagbigay ang mga Asyano sa naisin ng mga dayuhang
bansa.systems work together to transport nutrients, gases, and
molecules
C. Natutunan ng mga toAsyano
and from angthe different
manakop ngparts
ibangof the body; and
lupain.
2. Infermagtiis
D. Natutong how ang one’smga lifestyle can affect
Asyano alang-alang the functioning of
sa kapayapaan.
8. Sa pakikipagsapalaran nakamtan ng India ang kasarinlan. Anong uri ng
Respiratory
nasyonalismo angsystem
isinagawa is made up oflaban
ni Gandhi the organs in the body
sa pananakop that helps us
ng Britanya?
A. Aggressive
B. Defensive
Take C. Passive
note that circulation means transportation or movement in circles. Both
D. Radikal
attained without the other
9. Aling pangyayari system. sa damdaming nasyonalismo ng bansang
ang pumukaw
India? Overview
A. Pagbagsak ng kolonyalismo ng mga Turko
B. Pagpapatupad ng economic embargo ng mga Ingles
D. Pagkakaroon ng diskriminasyon sa mga India

________________________________________________________________________
206 61
________________________________________________________________________
10. Alin sa mga sumusunod ang naging masamang epekto ng kolonyalismo sa

rehiyong Asya? Respiratory and Circulatory Systems
A. pag-unladWorkingng kalakalan with Other Organ Systems
D. paggalugad at pakikinabang ng mga Kanluranin sa mga yamang
likas
Overview11. Isinusulong naman ni Mahatma Gandhi ang kanyang pananaw na ang
pinuno
ng bansa ang siyang magpakita ng pagpapahalaga sa moralidad. Ang
pagpapahalaga na sinasabi ni Gandhi ay ang:
activities. It isA.like a machine
maging tapat sathat is able to function
mamamayan with proper organization of
at sa konstitusyon
parts and systems.
B. mabuting However,
relasyonour bodiesbansa
sa karatig also require proper care and
maintenance.C. It pagkakaroon
is just fitting to
ngkeep
isanggoing
asawa with
at a healthy
isang lifestyle to ensure that
pamilya
D. maging bukas o transparent sa lahat ng
each part is maintained appropriately while getting the most outfits kanyang
Respiratory system is made up of the organs in the body that helps usgawain sa tulong sa
discovered
how thebayan
12. Dalawang
respiratory anyotogether
systems work ng nasyonalismo angoxygen-rich
to transport ipinakita ngblood
molecules to and from the different parts of the body; and mga Hindu laban satomga
and nutrients
and treatment of diseases affecting thepansin
Ang nakatawag respiratory andpinamunuan
ay ang circulatory systems.
pagkilos. ni Mohandas K.
Gandhi
dahil:
A. Mga bata ang kinasangkapan niya sa paglaban sa British
B. Namahagi siya ng mga produktong Hindu
systems
C. Isinagawawork
niyatogether
ito kasamatoang transport
mga guronutrients, gases, and
D. gumamit ng paraang tahimik tulad ngparts
molecules to and from the different of the body;
di pagsunod sa mgaand
kagustuhan
2.
ng Infer how one’s lifestyle can affect the functioning
mga British
Respiratory system isaymade
13. Ang nasyonalismo up of thengorgans
ang pagsibol in the makabayan.
damdaming body that helps us
Nagbigay
daanremember
breathe. Just ito para ang mgathe
that word ayrespiration
Asyano matutong: is linked to breathing.
B. pagiging mapagmahal sa kapwa
D. maging laging handa sa panganib
14.Ang panahon ng Kolonyalismo ng mga Kanluranin ay nagdulot ng iba’t ibang Overview
epekto sa mga bansang Asyano. Alin sa mga sumusunod ang hindi epekto
ng
pananakop ng mga Kanluranin sa mga bansang Asyano?
A. Nagkaroon ng pag-unlad sa sistema ng transportasyon at komunikasyon
na
nagdulot nang mabilis pagluwas ng kalakal sa pandaigdigang pamilihan

________________________________________________________________________
62 207
________________________________________________________________________
B. Naturuan ang lahat ng Asyanong pamahalaan
Suggestedang kanilang
time mga8sarili
allotment: to 10sahours
panahon ng pananakop ng mga Kanluranin
C. Nagkaroon ng paghahalo ng mga lahi dahil sa mga naganap na kasalang
katutubo at dayuhan
D.Pangunahing gampaninWorking
ng mga with Other
bansang Organ
Asyano Systemsng
ang tagatanggap
mga
produktong Kanluranin
15. Ano ang ipinapahiwatig ng tagumpay ng kampanya ni Mohandas Gandhi

Overview
sa
kolonyalismo ng mga Ingles sa India?
activities. It is like a
C. Ang pang-aapi ngmachine that is able
mga kolonyalista to function
ay may with proper organization of
katapusan
parts and simbolo
D. Naging systems. However, Gnadhi
si Mohandas our bodies also require
ng pagkakaisa ng mga proper care and
mamamayan
maintenance.
sa It is just fitting to keep going with a healthy lifestyle to ensure that
India
pananakopNow,ng you will learn how the different structures of the circulatory and
mga Ingles
respiratory systems sa pangangalaga
work togetherng to karapatang pantao ng blood
molecules to and from the different parts of the body; and mga Hindu lalo na to
and nutrients
ang
mga kababaihan?
and treatment ng
A. Pag-unlad of diseases
komunikasyonaffecting the respiratory sa
at transportasyon andIndia
1. explain the mechanism on how the respiratory and circulatory circulatory systems.
B. Pagkakaroon ng pagkakataong makapag-aral ang mga mamamayan ng
India At the end of this module, you are expected to:
C. Pagbabawal sa ilang matandang kaugaliang Hindu tulad ng “sati” at “female
infanticide”
D. Pagbabawal systems work together
sa matatandang to transport
kaugaliang tulad ngnutrients, gases, atand
“foot binding”
“concubinage” molecules to and from the different parts of the body;
17.Ano ang kahalagahan ng mataas na antas ng edukasyon sa isang bansa?
A.Ito ayRespiratory
nagsisilbing system is made
instrumento up of the organs
sa pagsulong in the body
ng nasyonalismo at that
each part is maintained appropriately while getting the most outfits discovered helps
interes ng us
bansa
B.Pinagaganda
Circulatory system ang isimahe ng bansa
responsible for kapag ito aymaterials
distributing may mataas
parts and systems. However, our bodies also require proper care and na bahagdan
throughout the body.
ng edukadong mamamayan
C.Magandang negosyo ang mga pampribadong paaralan na napagkukunan
ng buwis ng pamahalaan
attained without
D.Pinalalaki nitothe
angother system. ng mga tao na mangibang bansa.
opurtunidad
Overview
18.Bakit sinasabing ang kalakalan ay mahalagang susi sa pagkakaisa ng mga
Asyano?
A. Dahil dito ay nagtutulungan ang mga magkakaratig bansa sa Asya
B. Nagsisilbi itong daluyan ng kultura at pagpapalitang kultural ng mga bansa
C.Maaring lumaki ang kita sa mga usaping block market

________________________________________________________________________
208 63
________________________________________________________________________
19.Bakit muling nabuo ang bansang Israel?
A.Dahil sa layuning lumakas ang Judaism
B.Sa kagustuhangRespiratory
magsama-samang andmuliCirculatory
ng mga Hudyo Systems
C.Upang matamo ang Working
kanilang with Other Organ Systems
kaligtasan
D.Dahil sa pananakop ng ibang lupain
Overview
how theBalangkas ng Pamahalaan
digestive system sa to
breaks down food Timog
nourishatyour
Kanlurang Asya
whole body.
Now,
ALAMINyou will learn how the different structures of the circulatory and
and treatment ofNaging
diseases affecting the respiratory
ka ba and circulatory
ng pagbabago sa inyongsystems.
instrumento tahanan o kaya
ay sa inyong barangay? Ano-ano ang iyong ginawa kaugnay nito?
Alaminthe
1. explain kung ano-ano on
mechanism anghow
pagbabagong naganap
the respiratory and sa Timog at
circulatory
Kanlurang Asya pagkatapos na sila ay magkaroon ng kalayaan.
Gawain 1: Jumbled Letters
breathe. JustAyusin ang mga
remember thatginulong
the wordletrarespiration
upang matukoy ang salitang
is linked hinahanap.
to breathing.
LAREDPE
Take note that circulation means 1. Uri ng pamahalaan
transportation kung saan
or movement in hawak
circles. ng mga
Both
pamahalaang lokal ang kapangyarihan.
KRSYAATOE 2. Sa pamahalaang ito, ang mga lider ng relihiyon
attained without the other system. ang namumuno bilang kinatawan ng kanilang
Diyos. Overview
KIDATYRUAT 3. Ang pamahalaang ito ay pinamumunuan ng
isang diktador na hindi nalilimitahan ng
anumang batas ang kanyang desisyon.
MEDOSRAAYK 4. Uri ng pamahalaan kung saan hawak ng mga
mamamayan ang kapangyarihan sa
pamahalaan.

________________________________________________________________________
64 209
________________________________________________________________________
KONISMUOM 5. Sa pamahalaang
Suggested ito, iisang partidong
awtoritaryan ang may kapangyarihan sa
ekonomiya ng bansa.
Pagkatapos mongWorking with Other
mataya at mabatid Organ
ang iyong Systems
paunang kaalaman
hinggil sa uri ng mga pamahalaan, ngayon ay nasa bahagi ka ng Paunlarin.
Nakapaloob dito ang iba’t ibang teksto na magpapayabong ng impormasyon
tungkol sa aralin. Kalakip na rin dito ang iba’t ibang gawain na makakatulong
upang malinang mo pa ang iyong pinag-aralan.
Overview
PAUNLARIN Respiratory system is made up of the organs in the body that helps us
Gawain 2: Basahin at Suriin Mo
Balangkas
respiratory ng Pamahalaan
systems work togethersa Timog at
to transport Kanlurang
oxygen-rich
molecules to and from the different parts of the body; and Asya
blood and nutrients to
Sa paggawad ng affecting
kalayaanthe sarespiratory
mga bansa andsacirculatory
1. explain the mechanism on how the respiratory and circulatory systems. ng
Asya, nabigyan
pagkakataon ang mga Asyano na makilahok at mamuno sa pamamahala. Ang
pamahalaan At ay
themaituturing
end of thisna module, you are
isang haligi. expected
Ito ay to: suhay ng bansa
nagsisilbing
tungo sa katatagan, katahimikan at kaunlaran ng pamumuhay ng mga
mamamayan. 1. explain the mechanism
Pinangangasiwaan on how the
ng pamahalaan respiratory
ang and ocirculatory
mga tungkulin
gawain
ng pamahalaan systems work
sa loob ng together
isang maayos to transport
at matatag nutrients, gases, and
na lipunan.
Mga Uri 2. ngInfer
Pamahalaan
how one’s lifestyle can affect the functioning of
Ang pamahalaan ay maaaring uriin sa iba’t ibang kategorya ayon sa
kayarian, lawak ng kapangyarihan,
Respiratory system is made pag-uugnayan ng mga
up of the organs sangay
in the bodyatthat
dibisyong
each part is maintained appropriately while getting the most outfits discoveredhelps us
heograpikal ng kapangyarihan.
Demokrasya. Sa pamahalaang demokrasya, hawak ng mga mamamayan ang
kapangyarihan sa pamahalaan. meansAngtransportation
mga tao ay or may
movement in circles. na
pantay-pantay Both
systems
karapatan areatessentially meant
pribilehiyo. May for each other.
kalayaan Thepolitical,
silang commonpangkabuhayan
purpose could not
Your body is a fascinating creation that can carry out incredible tasks andat be
attained without
panlipunan. the otherang
Nagtatakda system.
batas ng kapangyarihan ng mga pinuno ng bansa
at kumikilos sila alinsunod sa batas.
Overview
Republika. Ang republika ay isang uri ng pamahalaan na walang monarka.
Ang pinakamataas na kapangyarihan ay nasa mga mamamayan na maaaring
maghalal ng mga taong kakatawan sa kanila. Maaaring presidensyal o
parliamentaryo ang anyong republika.

________________________________________________________________________
210 65
________________________________________________________________________
Pamahalaang Pederal. Sa pamahalaang Suggestedito,
timehawak ng 8mga
allotment: to 10 local
hours na
pamahalaan ang kapangyarihan na hindi maaaring pakialaman ng
pamahalaang nasyonal. May halos kumpletong autonomiya ang bawat estado
o yunit na politikalRespiratory
sa pamamahalaand Circulatory
ng sariling Systems
teritoryo. Subalit nagsasama-
Working with Other Organ Systemsbatas ng
sama ang mga pamahalaang lokal na ito upang sumailalim sa mga
pamahalaang pederal.
Totalitaryanismo. Ito ang sistemang politikal na hawak ng estado, o ng

pamunuang namamahala nito ang ganap na awtoridad. Maaaring minamana
Overview
ang kapangyarihan ng estado o pinipili ang lider ng isang grupong espesyal.
Diktadurya. Ang pamahalaang ito ay pinamumunuan ng isang diktador na
hindi nalilimitahan ng anumang batas ang kanyang desisyon. Masugid siyang
activities. It is like a machine
tagapagtaguyod that
sa isang is able to function
ideolohiyang with proper
pinagbabatayan organization of
ng pamamahala
Take note that circulation means transportation or movement in circles. Both gaya
parts ngandkomunismo.
systems. However, our bodies also require proper care and
Teokrasya.
each part Sa pamahalaang
is maintained appropriatelyito, ang getting
while mga lider
theng relihiyon
most outfitsang namumuno
discovered
how thebilang kinatawan
digestive systemngbreaks
kanilang Diyos.
down food to nourish your whole body.
Komunismo.
Now, you will Sa pamahalaang
learn ito, iisang
how the different partidong
structures
2. Infer how one’s lifestyle can affect the functioning of awtoritaryan
of the circulatoryang
andmay
kapangyarihan sa ekonomiya ng bansa.
and treatment ofPamahalaan
diseases affecting theBansa
Anyo ng ng mga sa Timog systems.
at Kanlurang Asya
Timog Asya
1. explain the mechanism on how the respiratory
Bansa Pamahalaan and circulatory
Nepal Parliamentaryong Demokrasya
Sri-Lanka
2. Infer how one’s lifestyleRepublika
can affect the functioning of
Bhutanrespiratory and circulatory systems.
Monarkiya
Pakistan Republikang Pederal
breathe.India
Just remember that the word Republikang Pederal
respiration is linked to breathing.
Circulatory system is responsible forParliamentong
Bangladesh distributing materials throughout the body.
Demokrasya
Maldives Republika or movement in circles. Both
attained without the other system. Kanlurang Asya
Bansa Pamahalaan Overview
Afghanistan Pamahalaang Transisyunal
Bahrain Monarkiyang Tradisyunal
Iran Republikang Teokratik
Iraq Pamahalaang Transisyon

________________________________________________________________________
66 211
________________________________________________________________________
Israel SuggestedDemokrasya
Parliamentong time allotment: 8 to 10 hours
Jordan Monarkiyang Konstitusyunal
Kuwait Respiratory andnaCirculatory
Nominal Systems
Monarkiyang Konstitusyonal
Oman Working Monarkiya
with Other Organ Systems
Qatar Monarkiyang Tradisyunal
Syria Republika sa Ilalim ng military
Overview
United Arab Emirates Pederasyon, may tiyak na kapangyarihan
ang gobyernong sentral ng UAE at iba
naman ang kapangyarihan sa bawat
Emirate
Yemen Republika
TurkeyIt is just fitting to keep going
maintenance. Republika,
with aParliamentaryongDemokrasya
healthy lifestyle to ensure that
Pamprosesong Tanong
1. Ano work
respiratory systems ang iyong masasabi
together sa balangkas
to transport ng pamahalaan
oxygen-rich ng mga to
blood and nutrients
bansa sa Timog at Kanlurang Asya?


PAGNILAYAN AT UNAWAIN
Gawain 3: Suriin Mo
respiratory
Isulat ang and circulatory
uri ng pamahalaan systems. at nahuhuli sa Timog at
na nangunguna
Kanlurang Asya.
breathe. Just remember that the word respiration is Pamahalaan
Uri ng linked to breathing.
na
Nagungunang uri ng
Rehiyon Pinakakaunti
for distributing materials
Pamahalaan throughoutang
Gumagamit
Timog Asya
Kanlurang Asya
Ano ang iyong mahihinuha sa iyong kasagutan? Overview


________________________________________________________________________
212 67
________________________________________________________________________
ILIPAT AT ISABUHAY Suggested time allotment: 8 to 10 hours
Gawain 4: Paggawa ng Poster

Gumawa ngWorking
poster na with Otherkung
nagpapakita Organ
paanoSystems
nagpapatupad ang
pamahalaan ng mga programa para sa kagalingang panlahat ng kanyang
mamamayan. Iguhit ito sa isang buong short size bond paper.
Rubric sa Paggawa ng Poster

Overview
Pamantayan
attained without the other system. Deskripsyon Puntos Natamong
Your body is a fascinating creation that can carry out incredible tasks
systems are essentially meant for each other. The common purpose could not be Puntos
and
Nilalaman Naipakita at naipaliwanag nang 5
parts and systems. However, maayos ourangbodies
ugnayan ng lahat
also require proper care and
ng konsepto sa paggawa ng
poster
Kaangkupan Maliwanag at angkop ang 5
how theng digestive
Konsepto system breaks down food to nourish
mensahe sa paglalarawan ng your whole body.
konsepto
Now, you will learn how theang different structures
paggawaof the circulatory
Pagkamapanlikha Orihinal ideya sa 5 and
(Originality) to transport oxygen-rich blood and nutrients to
ng poster
the different parts of the body.
Kabuuang You will
Malinis also understand
at maayos the prevention,
ang kabuuang
systems work together to transport nutrients, gases, and 5 detection,
Presentasyon presentasyon
Pagkamalikhain Gumamit ng tamang 5
At the end of thiskombinasyon
(Creativity) module, young are expected
kulay upang to:
maipahayag ang nilalaman,
konsepto, aton how the respiratory and circulatory
mensahe
systems work together to transport nutrients,
Kabuuan 25 gases, and
2. Infer howkita?
Binabati one’s lifestyle mo
Napatunayan canna affect
naunawaan the mo
functioning
nang higit ang
paksa respiratory and circulatory
sapagkat mahusay systems. ang paglalapat. Sa susunod
mong naisagawa
ng aralin ay susuriin mo naman ang iba’t ibang samahang kababaihan at
Respiratory systempanlipunan
mga kalagayang is made upsaof buhay
the organs
nila in the body
tungo that helps us
sa pagkakapantay-
breathe. pantay,
Just remember
pagkakataong the word respiration
that pang-ekonomiya, is linked
at karapatang to breathing.
pampolitika.
Overview


________________________________________________________________________
68 213
________________________________________________________________________
Mga Samahang Pangkababaihan at time
Suggested mgaallotment:
Kalagayang
8 to 10 hours
Panlipunan
ALAMIN
Ikaw ba ay kasapi ng isang samahan? Sa iyong pananaw, bakit
mahalaga ang pagkakaroon ng samahan sa isang lipunan? May mga
samahan kayang pangkababaihang naitatag sa Timog at Kanlurang Asya
Overview
noong ika-16 hanggang ika-20 siglo?
Gawain It1:isIlista
activities. like aMo
machine that is able to function with proper organization of
Bilang isang mamamayan, may napapansin ka bang mga samahang
maintenance.
pangkababaihan It sa
is just
iyongfitting
lugar to keep
o sa going
bansa? withmeron,
Kung a healthy lifestyle
pakilista to ensurengthat
ang pangalan
each partatisang
samahan maintained appropriately
kanilang papel while getting
na ginagampanan sa atingthe most outfits discovered
lipunan.
Samahang
Now, you Pangkababaihan
will learn how the different Papel
structures of the circulatory and
na Ginagampanan


Overview


________________________________________________________________________
214 69
________________________________________________________________________
PAUNLARIN AT UNAWAIN Suggested time allotment: 8 to 10 hours
Gawain 2: Basahin at Suriin

Epekto ng mga Samahang Kababaihan at ng mga Kalagayang Panlipunan
sa Buhay ng Kababaihan Tungo sa Pagkakapantay-pantay, Pagkakataong
Pang-ekonomiya at Karapatang Pampolitika
Mga Kilusang Pangkababaihan
Overview Nakita ng mga kababaihan sa Asya ang kahalagahan ng pag-oorganisa
upang maisulong ang kanilang interes at marinig ang kanilang mga boses.
Sapagkat
Your bodyminsan na nilangcreation
is a fascinating naranasan
that ang iba’t ibang
can carry anyo ng tasks
out incredible
systems are essentially meant for each other. The common purpose could not be pang-aapi
and at
diskriminasyon sa lipunan at sa kanilang pamilya. Mahalaga ang pagkakaroon
ng mga kilusang pangkababaihan sapagkat sila ang pangunahing
parts tagapagtaguyod
and systems. However, our bodies
ng mga karapatan ng mga also require proper
kababaihan. Alamin care
Circulatory system is responsible for distributing materials throughout the body. and ilan
natin ang
maintenance.
sa mga Itkilusang
is just fitting
ito sa to keep
ilang mgagoing
bansawithsaaTimog
healthyatlifestyle
Kanlurang
Asya. that
how theTimog
Asya
India
the different parts of theang
body. You will sa
alsolipunan
understand
Mababa katayuan the prevention,
ng kababaihan sa detection,
India.Subalit
and treatment
pagsapitofngdiseases
ika-19 naaffecting
siglo, the respiratory
naging and mga
aktibo ang circulatory
kababaihan sa bansa sa
paglahok sa mga kilusang nagtataguyod ng repormang panlipunan. Ang ilan sa
mgaAtkilusang
the endnaitatag
of this module, you are
ay ang Bharat expected
Aslam ni Keshabto: Chunder Sen ng Bramo
Samaj(1870); ang Arya Mahila Samaj na itinatag ni Pandita Ramabai at Justice
1. explain the
Ranade(1880); mechanism
Bharat on how
Mahila Parishad the respiratory
(1905) and circulatory
at Anjuman-e-Khawatin-e-Islam
systems
na itinatag work together
ni Amir-un-Nisa. Ang mga to kilusang
ito ay nakatulonggases, and
sa kababaihan
upang maisulong ang karapatan sa edukasyon. parts of the body;
Ang Women’s
respiratory andIndian Association(1917)
circulatory systems. at ang National Council of
Indian Women(1925) ay nangampanya sa mga mambabatas upang
Respiratory
makapagdulotsystemng mgaispagbabago
made up sa pamumuhay
of the organs inng karaniwang
the body that kababaihang
each part is maintained appropriately while getting the most outfits discovered helps us
Indian. Tinalakay ng All India Women’s Conference ang
breathe. Just remember that the word respiration is linked to breathing. mga isyu sa
maintenance. It is just fitting to keep going with a healthy lifestyle to ensure that paggawa,
Circulatory system is responsible for distributing materials throughout the maagang
rekonstruksyon ng mga kanayunan, opyo, at batas
parts and systems. However, our bodies also require proper care and ukol sa bata o body.
pagpapakasal.
Noong 1851, meantangformga
each other.sa
unyon The commonng
industriya purpose
tela aycould not be
nangampanya
attained without
laban the other
sa child labor.system.
Binigyang pansin naman ng Indian Factory Act (1891) ang
hindi makatuwirang bilang ng oras ng pagtatrabaho ng kababaihan. Binigyang Overview
pansin naman ng All Indian Coordination Committee ang mga isyu tulad ng
benepisyo sa pagbubuntis, pantay na sahod at mga pasilidad ng day care.
Nanguna si Sarojini Naidu sa paghimok sa mga kababaihang

gumagawa at bumibili ng asin na huwag bayaran ang buwis bilang protesta sa
pamahalaang English. Pinamunuan din niya ang Women’s India Association

________________________________________________________________________
70 215
________________________________________________________________________
na mangampanya upang ang kababaihan aySuggested
mabigyantime
ng karapatang
allotment: 8 bomoto
to 10 hours
noong 1919. Noong 1950, ang karapatang bomoto ay iginawad sa kababaihan.
Ipinagbawal namanRespiratory
ng Factories and
Act ngCirculatory Systems
1948 ang pagtatrabaho ng
kababaihan sa mga delikadong makinarya habang umaandar ang mga ito.
Nagbigay r in ito ng wastong pasilidad na pangkalinisan, daycare,
kompulsaryong maternity leave. Nagtalaga naman ang Mine’s Act of 1952 ng
hiwalay na palikuran para sa lalaki at babae. Ginawang legal ng Hindu Marriage
Act of 1955 ang diborsyo.
Overview
Noong 1970, itinatag ang mga kilusan tulad ng Kilusang Shahada,
Shramik Sangatana(1972), Self-Employed Women’s Association(1972), ang
United Women’s Anti-Price Rise Front(1973) at ang Nav Nirman(1974).
activities.
Tinutulan Itngismga
like akilusang
machinenabanggit
that is ableangtomga
function
isyu with
gayaproper organization
ng karahasan
parts
tahanan and systems.
at di- However,
makatarungang our ng
pagtaas bodies
presyoalso require proper care and
ng bilihin.
Pakistan
Ang partisipasyon ng mga kababaihan sa Pakistan ay bunga ng
pakikipaglaban
Now, yousawillmgalearn
mananakop
how thebago ang 1947.
different Ang kababaihang
structures
2. Infer how one’s lifestyle can affect the functioning of Muslimand
of the circulatory
ay naging aktibo
respiratory systemssa paghingi ng pagbabago
work together sa oxygen-rich
to transport edukasyon. Pinamunuan
molecules to and from the different parts of the body; and sila ni to
blood and nutrients
Syed Ahmed Khan. Aktibo rin sila sa Kilusang Khilafat bilang pagsuporta
systems work together to transport nutrients, gases, and kay
Turkish Khilafat, na naging simbolo ng pagkakaisa ng mga Muslim. Gayundin,
naging aktibo sila sa paghingi ng isang malayang Pakistan.
Ang Pakistan ay may malakas na kilusan ng mga kababaihan na
nakatulong1. upang
explainipagtanggol
the mechanismang proseso
on howng thedemokrasya
respiratorysa andbansa. Sa
circulatory
panahon ng pamumuno ni ZulfiqarAli Bhutto (1971-1977), nagkaroon ng mga
pagbabago sa pagtingin sa kababaihan. Sa pamamagitan ng 1973 Saligang-
Batas, may mga molecules to and
probisyon itofrom the different
na nagbigay ng parts
pantayof na
the karapatan
body; and sa
kababaihan,2. kasama
Infer howna rinone’s lifestyleng can
ang paglalaan affect
sampung the functioning
posisyon para sa mga of
kababaihan sarespiratory and circulatory
National Assembly at sampungsystems.
bahagdan(10%) sa Asembleang
Panlalawigan. Ang kababaihan ay nahirang sa matataas na posisyon sa
pamahalaan.
Circulatory system
Ang ilan sa mga samahang itinatag
is responsible ng kababaihan
for distributing materials sa gitnang bahagi
throughout
ng 1970 na pinamunuan ng mga may pinag-aralan ay ang sumusunod:United
Front for are
systems Women’s Rights(UFWR),
essentially ang other.
meant for each Women’sThe Front,
commonAurat at Shirkat
purpose couldGah
not be
na sa kalaunan ay naging instrumento sa pagkakaroon ng Women’s Action
Forum. Sa paglipas ng mga taon, pinangalagaan nila ang mga karapatan ng
mga kababaihan. Sila rin ang nakipag-usap sa mga pinuno ng pamahalaan at Overview
mga partidong pulitikal tungkol sa mga isyu ng kababaihan. Pagkatapos ng
1988 eleksyon, isinilang ng WAF ang kanilang Charter Demands, na kung saan
ay inilahad nila ang isang komprehensibong programang politikal para sa mga
kababaihan.

________________________________________________________________________
216 71
________________________________________________________________________
Dahil sa impluwensiya ng WAF, ang Sindhian
Suggested Tehrik,8 to
time allotment: isang partido
10 hours
pulitikal sa Sindh ay nagtagumpay sa kanilang kampanya laban sa maagang
pag-aasawa (child marriage) at poligamya, gayundin ang karapatan ng
Respiratory
kababaihan sa pagpili at pagpayag and Circulatory Systems
sa mapapangasawa.
Dahil sa kahinaan ng civil society at mga partidong politikal, gayundin
ang mapaniil na kapasidad ng estado; ang mga kilusang kababaihan sa bansa
ay kritikal na patuloy na nagtatanggol sa mga karapatang pantao karapatan ng
mga minorya sa Pakistan.
Overview
Sri Lanka
Ang kababaihan sa Sri Lanka ay hindi gaanong nakalalahok sa
politika.Kaalinsabay ng patuloy na digmaang sibil ay ang patuloy na paglabag
parts saand mgasystems.
karapatanHowever, our bodies also require lamang
ng kababaihan.Pumapangalawa proper care
Circulatory system is responsible for distributing materials throughout the body. sila saandmga
maintenance. It is pagdating
kalalakihan just fitting tosa keep
papelgoing with a healthysalifestyle
na ginagampanan
breathe. Just remember that the word respiration is linked to breathing. sistemangto ensure that
politikal.
how the digestiveNoong 1994breaks
system eleksyon,downnagkaroon ng pagkakataon
food to nourish your wholeang body.kababaihan na
ipahayag ang mga isyu tungkol sa kanila. Ang mga isyung ito ay may kinalaman
sa mgayou
Now, karahasang
will learnnagaganap laban sa kanila.
how the different
2. Infer how one’s lifestyle can affect the functioning of Hiniling
structures of thenila circulatory
ang mga partidong
and
pulitikal na magnomina sa mas maraming kababaihan na
molecules to and from the different parts of the body; and tatakbo sa eleksyon
at isama
the different saof
parts kanilang
the body.plataporma
You will alsoang understand
mga isyungthe
systems work together to transport nutrients, gases, and kinakaharap
prevention, ngdetection,
mga ito.
Dahil dito, pinalakas ng nahalal na People’s Alliance ang probisyon ng
Kodigo
At the Penal
end of na this
maymodule,
kinalaman yousa arepang-aabuso
expected to:sa kababaihan at mga
pagbabago sa batas na may kinalaman sa panggagahasa at sexual
harassment
1. explain at the
ibamechanism
pa. Hinirang on din
howng thebagong pamahalaan
respiratory
and treatment of diseases affecting the respiratory and circulatory systems. angtatlong
and circulatory
kababaihang ministro at apat na deputy ministers sa gabinete.
molecules to and from samahan
the different parts ofnoong
the body;
Ang isa sa mahalagang na naitatag 1984andsa bansa ay
ang2.Mother’s
Infer how Frontone’s
bilang lifestyle
protesta sa canpagkawala
affect the functioning
ng miyembro ng ofisang
pamilya na inaresto at ikinulong ng mga sundalo.Samantala, ang Sri-Lanka
Women’s NGO Forum na binuo ng iba’t ibang samahan ay naging aktibo sa
Respiratory
pagtataguyodsystem is made up
ng partisipasyon ng of
mga thekababaihan
organs in the body that helps us
sa politika.
Circulatory system
Taong is 1983, sumalakay
responsible ang mga militanteng
for distributing gerilya,nathe
materials throughout
parts and systems. However, our bodies also require proper care and nakilala
body. sa
Take note that circulation means transportation or movement in circles. na
tawag na LTTE (Liberation Tigers of Tamil Eelam). Ang pagsalakay
activities. It is like a machine that is able to function with proper organization of Bothito ay
systems nagdulot ng giyera
are essentially sibil.forItinatag
meant ang LTTE
each other. noong 1976
The common upang
purpose
Your body is a fascinating creation that can carry out incredible tasks and maitatag
could not beang
isang malayang estado ng Tamil sa Sri-Lanka. Ang mga kaguluhan ay tumagal
hanggang 2009. Noong1983, itinatag ng LTTE ang Women’s Front of the
Liberation Tigers. Maraming kababaihan ang sumapi rito na sa simula ay aktibo Overview
lamang sa pagkalat ng mga propaganda, panggagamot at maghanap ng
pondong pinansyal. Sa kalaunan, sila ay naging aktibo na rin sa
pakikipagdigma tulad ng kalalakihan. Para sa kanila, ang kapakanan ng bansa
ang dapat manguna bago ang lahat. Ipinakita ng kababaihan sa kanilang
pagsanib sa LTTE ang pagsuway sa kapangyarihan ng kalalakihan. Ayon sa
pahayag ng LTTE noong Marso 8,2004, habang ang kababaihang Tamil ay

________________________________________________________________________
72 217
________________________________________________________________________
nakikipagdigma upang palayain ang kanilangSuggested
teritoryo, time
ito ayallotment:
nangangahulugan
8 to 10 hours
rin ng pagpapalaya ng kanilang mga sarili sa anumang uri ng opresyon at di
makatarungang pagkilos na dulot ng lipunan. Nararapat lamang na lumaban
Respiratory
ang kababaihan upang magkaroon and Circulatory
ng pagbabago sa lipunan at Systems
wasakin ang
mapaniil na istrukturang sosyal.
Para sa kababaihan, ang naging implikasyon ng digmaang sibil ay ang
pagkakaroon ng panibagong direksyon sa isyu ng kababaihan. Ang Women for
Peace na itinatag noong Oktubre, 1984 ay nagsilbing bantay sa militarisasyon
Overview
ng Sri-Lanka. Naging aktibo rin sila sa iba’t iba pang mga samahang
nagtatanggol ng mga karapatang pantao at karapatang sibil.
Bangladesh
activities.
AngIt is like a ng
kilusan machine that is able
kababaihan to function with
sa Bangladesh proper organization
ay isinilang
Take note that circulation means transportation or movement in circles. Both bunga ng of
parts and systems. However, our bodies also require proper care ayand
kilusang nasyonalista. Noong 1970ang makakaliwang Mahila Parishad
itinatag. Ito ang
maintenance. It isitinuturing
just fittingna pinakamalaking
to keep going with asamahan ng kababaihan
healthy lifestyle
breathe. Just remember that the word respiration is linked to breathing. to ensuresathat
bansa. Naimpluwensiyahan nito ang pagpapatupad ng mga
each part is maintained appropriately while getting the most outfits discoveredpolisiya
Respiratory system is made up of the organs in the body that helps us sa
pamahalaan kabilang ang kampanya na sumuporta sa pagsasabatas ng
how the digestive
pagbabawal system breaks
ng pagbibigay ng dotedown food to nourish
at ratipikasyon your whole
ng CEDAW body.
(Convention on
the Elimination of all Forms of Discrimination Against Women).
respiratory
Ang systems
pagdamiwork together
ng mga to transport
samahang oxygen-rich
kababaihan blood anday
sa Bangladesh
molecules to and from the different parts of the body; and nutrients
tugon to
the different
ng mga parts
ito sa mgaof the body. You
kaganapan sawill also simula
bansa understand the prevention,
pa noong
systems work together to transport nutrients, gases, and 1980. Angdetection,
mga
samahan ng mga kababaihan ay instrument sa pagpapatalsik kay Hussain
Ershad dahil sa pamumulitika gamit ang relihiyong Islam at ang pagpigil sa
demokrasya. At the end of this module, you are expected to:
Sa 1.pamamagitan
ng United on how theForum,
Women’s respiratory andnila
hiniling circulatory
and treatment of diseases affecting the respiratory and circulatory systems. ang
ratipikasyon ngsystems
CEDAW,work together to Kodigo
magkakaparehong transport
Sibil nutrients,
at dagdag sagases,
kota ngand
kababaihan sa molecules
SerbisyotoSibil.
and Maliban
from thesa different partsito,
samahang of the body;din
naitatag and
ang
Collective 2.
Women’s Platform
Infer how one’sna pumipigil
lifestyle sacan
anumang
affecturithe
ng karahasan
functioning
Now, you will learn how the different structures of the circulatory and sa of
kababaihan. Isinilang din ang Platform Against
respiratory and circulatory systems. Sexual Harassment.
Kanlurang Asya system is made up of the organs in the body that helps us
Respiratory
Sa kasalukuyan,
Circulatory ang hamon
system is responsible na kinakaharap
for distributing materialsngthroughout
kababaihan
parts and systems. However, our bodies also require proper care and sa
the body.
Kanlurang Asya ay higit na paigtingin ang kanilang ginagawa upang makatiyak
ang pagkakaroon ng pantay na karapatan ang kalalakihan at kababaihan. Sa
kontekstong meant for
ito, ang samahan ngeach other. The
kababaihan ay common
kumikilospurpose could
sa tatlong not be
lebel:
attained without
imulat ang the other sa
kababaihan system.
kanilang bansa tungkol sa hindi pagbibigay ng
pantay na karapatan ng kanilang pamahalaan; hilingin sa pamahalaang Overview
nasyonal ang implementasyon ng internasyunal na pagpapatupad sa
pagbibigay proteksyon sa kababaihan sa lahat ng larangan at ipaunawa sa mga
bansa sa daigdig na ang kababaihan sa Kanlurang Asya ay hindi lamang
naghihintay sa mga Kanluraning bansa upang sila ay sagipin sa halip ipaunawa
na sila ay kababaihang nakikipaglaban para sa kanilang karapatan kagaya rin
ng ibang kababaihan. Na sila rin ay kumikilos laban sa di-makatarungang
patakaran dulot ng sistemang patriyarkal at ng kanilang kasaysayan.

________________________________________________________________________
218 73
________________________________________________________________________
Arab Region Suggested time allotment: 8 to 10 hours
Ang rehiyong ito ay binubuo ng mga bansang Bahrain, Egypt, Iraq,

RespiratoryPalestinian
Jordan, Kuwait, Lebanon,Oman, and Circulatory Systems
Territories, Qatar, Saudi Arabia,
Syria, United Arab Working Emirates at with
Yemen.Other Organ Systems
Sa rehiyong ito, ang partisipasyon sa
pulitika at paghahanapbuhay ng kababaihan ay hindi halos nagbago. Milyong
kababaihan ang nangangailangan pang ipaglaban ang kanilang mga
karapatan. Sa Kuwait at Saudi Arabia, illegal para sa kababaihan ang
makilahok sa eleksyon dahil sa kanilang kasarian. Bagaman, ang mga
Overviewpamahalaan sa rehiyong Arab, ay hindi pa rin tanggap ang ideya ng
pagpapalaganap sa mga karapatang pantao; noong 1982 pagkatapos ng
pagpupulong ng mga grupo ng civil society sa karapatang pantao na ginanap
sa Cyprus, unti-unting tinanggap ng mga pamahalaang lokal at rehiyonal ang
activities.
mgaIt adbokasiya
is like a machineng mga that is able to function
nangangalaga with proper
sa karapatang
pantao, kabilangofdito
parts ang
and mgasystems.
samahangHowever, our bodies
kababaihan alsoSarequire
sa Israel. proper ngcare
pamamagitan
Circulatory system is responsible for distributing materials throughout the body. Isha and
L’lsha-
maintenance. It is just Center,
Haifa Feminist fitting topinangunahan
keep going with a healthy
nila lifestyle to ensure
ang implementasyon
ng Security
Council
each part Resolutionappropriately
is maintained 1325. Hinikayat
while nila ang the
getting kababaihan
most outfits
Respiratory system is made up of the organs in the body that helps us na discovered
makilahok sa
how thenegosasyon
digestive systemat talakayan
breaks tungkol
down food sa sigalot sa pagitan
to nourish your wholeng Israel
body. at Palestine.
Sa pamamagitan nito, maipamumulat ang epekto ng sigalot lalo na sa
kababaihan
Now, you will at kung
learnpaano nila different
how the maipagtanggol ang kanilang
structures
2. Infer how one’s lifestyle can affect the functioning of karapatan.and
of the circulatory
Maraming NGO na samahang kababaihan, samahang pangkapayapaan
at Women’s Coalition for a Just Peace ang aktibo sa Israel. Karamihan sa
and treatment of diseases affecting the respiratory saand
kanila ay patuloy na nakikipagdayalogo circulatory systems.
kababaihang Palestinian upang
magkaroon ng solusyon sa problema na maaaring maging instrument sa
At the endng
pagkakaroon ofkapayapaan.

Bagaman, ang mga Samahan sa Karapatang Pantao sa Kanluran ay
systems
napangingibabawanwork together
ng mga to transport
kalalakihan, ang mganutrients,
samahan nggases, and ay
kababaihan
unti-unti nang kinikilala. May malakas na koalisyon ng mga NGO na and
2. Infer ng
nagsusulong how one’s lifestyle
karapatang pantao atcan affectngthe
karapatan functioning
kababaihan of
sa Bahrain,
Egypt, respiratory and circulatory systems.
Jordan at Yemen.
Respiratory system
Sa panig is made
ng grupo up of the organs
ng kababaihan, in the body
pinag-aralan thatmga
nila ang helps us at
batas
polisiya
breathe. Just na nagdudulot
remember thatngthe word respiration
diskriminasyon sa kababaihan.
is linkedSila
to ay humingi ng
breathing.
Circulatory system is responsible for distributing materials throughout the body. sa
mga pagbabago na mangangalaga sa pagbibigay ng pantay
parts and systems. However, our bodies also require proper care and na karapatan
mga that
Take note babae, gayundin means
circulation ang pagbibigay ng pagkakataon
transportation or movementna makilahok
in circles.saBoth
pulitika
at sosyo-ekonomik na kapangyarihan.
attained without
Sa the other
loob ng system.
sampung taong pakikibaka, ang kababaihan sa Bahrain,
Omar at Qatar ay nagtagumpay na magkaroon ng karapatang bomoto. Overview
Samantala, ang kababaihan naman sa Egypt at Jordan ay nabigyan ng
karapatan sa diborsyo, at ang karapatan bilang mamamayan ng kababaihan
ay naibigay rin sa taga-Bahrain, Egypt at Lebanon.
Sa Jordan, nanguna si Reyna Rania Al- Abdulla sa kampanya laban sa
pang-aabuso sa kababaihan. Sa Egypt, pinamunuan naman ni Susan Mubarak

________________________________________________________________________
74 219
________________________________________________________________________
ang National Council on Women sa kampanyaSuggestedna
timebaguhin ang
allotment: 8 tobatas
10 hours
pampamilya at pagbabawal sa pagkapon sa mga kababaihan. Samantala sa
UAE, ang namuno ay si Sheikha Fatima Bint Mubarak ang nanguna sa
pagbibigay ng karapatanRespiratory andsaCirculatory
na makapag-aral Systems
kolehiyo at magkaroon ng
karapatang ekonomiko Working with Other Organ Systems
ang kababaihan. Dahil sa nabanggit na mga
inisyatibong ng mga Unang Ginang sa kani-kanilang bansa, nakatulong sila sa
pagbibigay solusyon sa mga isyung kinakaharap ng kababaihan. Gayundin
nagkaroon ng dagdag na alokasyon ng badyet para sa edukasyon at kalusugan
ng mga tao.
Overview
Noong 2000, inilunsad ang Arab Women Connect, isang pangrehiyong
network upang maisulong ang kamalayan ng kababaihan tungkol sa kanilang
dapat na taglaying mga karapatan. Ito ay sa pamamagitan ng pagkilos ng
activities.
kababaihan It is
salike a machine
Egypt, Jordan, that is ablePalestine,
Lebanon, to function withUAE
Qatar, proper organization of
at Yemen.
maintenance. It is just ng
Ang kapasidad fitting to samahang
mga keep going kababaihan
with a healthyupang
lifestyle
maimulat angthat
publiko sa mga kontrobersyal na isyu ay nagkaroon ng pagbabago
Respiratory system is made up of the organs in the body that helps us lalo na sa
mga the
how isyu tungkolsystem
digestive sa diskriminasyon
breaks down foodsa kababaihan at whole
to nourish your pambubugbog
body. at
pananakot sa asawa maliban na lamang sa mga bansang Kuwait, Oman, Saudi
Arabia Now,
at Syria.
you will learn how the different structures of the circulatory and
Ang kababaihan sa Kanlurang Asya ay patuloy na aktibong nakikilahok
sa pulitika, gayundin sa isyu ng pagkakaroon ng kapayapaan at seguridad sa
rehiyon.
Pinagkunan: www.mthdyoke.edu/intrel/dash.htm

Pamprosesong
systems Mga Tanong:
work together to transport nutrients, gases, and
1. Ano-ano ang mga samahang kababaihan na naitatag sa ilang
2. Infer how
bansa sa one’s lifestyle
Timog at can Asya.
Kanlurang affectAno
theang
functioning
layunin ng of
respiratory
nabanggitand circulatory
na mga samahan? systems.
Respiratory system
2. Paano mois ilalarawan
made up of ang
the organs in the body
kalagayang that helps
panlipunan ng us
kababaihanthat the wordnarespiration
sa nabanggit mga bansa?is linked to breathing.
Take note that3. circulation
Ano ang naging
means epekto ng mga samahang
transportation kababaihan
or movement at ng
in circles. Both
mga kalagayang panlipunan tungo sa pagkakapantay-pantay,
pagkakataong pang-ekonomiya at karapatang pampolitika ng
mga taga -Timog at Kanlurang Asya?
Overview
4. Paanong ang mga samahang kababaihang naitatag ay
nakatulong sa patuloy na transpormasyon sa nabanggit na
mga rehiyon?
Naniniwala ako na matapos mong suriin ang nilalaman ng teksto at
masagot nang mahusay ang pamprosesong mga tanong ay handa mo nang
isagawa ang susunod na gawain.
________________________________________________________________________
220 75
________________________________________________________________________
PAGNILAYAN AT UNAWAIN Suggested time allotment: 8 to 10 hours
Respiratory
Sa bahaging and
ito, higit mong Circulatory
patutunayan na lubosSystems
ang naging pag-
unawa sa paksa Working
sa pamamagitan with Other Organ Systems
ng pagsasagawa ng susunod na gawain.
Gawain 3: Problema / Solusyon

Overview
Tanong
attained without the other system. Sagot
1. Paanong
Your body is ang mga samahang
a fascinating kababaihan
creation 1. out incredible tasks and
that can carry
ayItnakaaapekto
activities. sa: that is able to function with proper organization of
is like a machine
a. Pagkakapantay – pantay a.
b. Pang – ekonomiya b.
c. Karapatang pampolitika c.
2. Paano ang mga kalagayang panlipunan 2.
sa buhay ng kababaihan ay nakaapekto sa:
a. Pagkakapantay – pantay a.
b. Pang – ekonomiya b.
respiratoryc.systems work together to transport oxygen-rich
Karapatang pampolitika c. blood and nutrients to
3. Ano-ano ang pagbabagong naidulot ng 3.
mga samahang kababaihan sa mga bansa
saAtTimog
the endat Kanlurang Asya? you are expected
of this module, a. to:
b.
1. explain the mechanism on how the respiratory c. and circulatory
d.
e.
ILIPAT AT ISABUHAY
Binabati for distributing
kita! Sa pagkakataong ito materials
ay handa throughout the gawain
ka na sa mga
na tutulong sa iyo upang maipakita at malinang ang kakayahan na
systems magagamit mo meant
are essentially sa buhay.
for each other. The common purpose could not be
Overview
Gawain 4: Paggawa ng Islogan
Gumawa ng islogan na nagpapakita ng natatanging kapangyarihan o
superpower na taglay ng isang babae at ang kaugnayan nito sa
transpormasyon ng ating lipunan.

________________________________________________________________________
76 221
________________________________________________________________________
Rubric para sa Paggawa ng IsloganSuggested time allotment: 8 to 10 hours
Natamong
Pamantayan Respiratory
Deskripsyonand Circulatory
Puntos Systems
Puntos
Nilalaman Working
Mayaman withukol
sa katuturan Other
sa Organ
10 Systems
paksa
at mapanghikayat sa
mambabasa
ang islogan na ginawa
Overview
Malikhaing Gumamit ng mga angkop na 10
Pagsulat salita
Your body is a atfascinating
estratehiyacreation
sa pagsulat
that ng
can carry out incredible tasks and
tugma,
metapora, at patudyong salita
parts and systems.upang However, our bodies also require proper care and
maintenance. It is just fittingkaaya-aya
maging to keep going with a healthy lifestyle to ensure that
ang islogan
each
Temapart is maintained Angkop appropriately
ang isloganwhile getting the most
sa tema 10 outfits discovered
how the digestive system breaks down food to nourish
Kabuuang Puntos your30 whole body.
respiratoryPagkatapos
systems work mong malaman
together ang kalagayan,
to transport at nagging
oxygen-rich blood ambag
molecules to and from the different parts of the body; and ng
and nutrients to
kababaihan sa iba’t ibang bahagi ng Timog at Kanlurang Asya ay
napatunayan moa ng mahalagang papel na ginagampanan ng
andkababaihan.
treatment ofSa diseases affecting the respiratory and circulatory
bahaging ito ng modyul, ay inaasahan systems.
na matutuhan mo
ang bahaging ginagampanan ng edukasyon at relihiyon sa iba’t ibang
aspekto ng pamumuhay ng mga tao sa Timog at Kanlurang Asya.
Mababatid mo rin the
1. explain sa mechanism
bahaging itoonnghow
yunittheang kasalukuyang
respiratory mga
and circulatory
pagbabagong pang-ekonomiya na nakaaapekto sa pagsulong at pag-
unlad ng mga bansa sa Timog at Kanlurang Asya.
Mga Pagbabago sa Iba Pang Aspekto ng Pamumuhay sa
TimogRespiratory system is made up of the organs in the body that helps us
at Kanlurang Asya
ALAMIN
Sa bahaging
attained without ito ay
the other mayroong mga nakahandang gawain na tataya
system.
sa iyong pang-unang kaalaman at magbibigay interes sa iyo na pag-aralan
kung ano-ano nga ba ang pagbabago sa iba’t ibang aspekto ng Overview
pamumuhay sa Timog at Kanlurang Asya.


________________________________________________________________________
222 77
________________________________________________________________________
Gawain 1: Picture Analysis Suggested time allotment: 8 to 10 hours
Suriin ang kasunod na mga larawan.Tukuyin kung saan may kaugnayan

ang bawat larawan Respiratory
sa pamamagitan andng Circulatory
pagbuo ng mga Systems
ginulong mga letra
bilang tamang paksaWorking with Other Organ Systems
na ilalagay sa ibaba ng bawat larawan.
Overview
K E O ItMisI Y
maintenance. NA
just O to keep R
fitting I L I with
going H N aO healthy
YE D EtoUensure
lifestyle
breathe. Just remember that the word respiration is linked to breathing. A K S that
ONY
each part is maintained appropriately while
Pamprosesong Tanonggetting the most outfits discovered
1. Ano ang mga paksang maaari nating makita sa bawat
larawan?
2. Batay to transport
sa mga larawan,oxygen-rich
ano-anong blood
aspetoand
ngnutrients to
kasalukuyang
the different parts of thepamumuhay
body. You will
ngalso
mgaunderstand the prevention,
tao sa bansa
systems work together to transport nutrients, gases, andng Timog detection,
at Kanlurang
Asya ang kakikitaan ng mga pagbabago?

PAUNLARIN
systems work
Marahil ay together
handa ka nangtobasahin
at suriin gases,
ang teksto andsa
tungkol
molecules
edukasyon to and
ng mga fromsathe
bansa different
Timog parts of the
at Kanlurang body;
Asya. and kong
Natitiyak
mawiwili
2. Inferka how
sa pagbabasa nito. Simulan
one’s lifestyle can mo na! the functioning of
affect
Gawain 2: Basahin
Respiratory system is at Suriin
made up of the organs in the body that helps us
Pag-aralan ang teksto at iugnay ang nilalaman nito sa talahanayan.
Take note that circulationBansameans transportation or movement
Literacy Ratein circles. Both
systems are essentially meant for each other. The common
Maldives 96.9 purpose
% could not be
attained without the other Sri
system.
Lanka 91.6 %
Pakistan 43.2 % Overview
Bhutan 42.2 %
Nepal 41.7 %
Bangladesh 40 %
Ang Kinalaman ng Edukasyon sa pamumuhay ng mga Asyano sa Timog
at Kanlurang Asya

________________________________________________________________________
78 223
________________________________________________________________________
Sinasabing ang edukasyon ay kayamanan ng isang tao na hindi
maaaring makuha ng sinuman.Maituturing din itong isang karapatan na may
Respiratory
mahalagang bahaging ginagampan and Circulatory
sa pag-unlad Systems
at pagtatagumpay ng tao,
.Makikita ang kaunlaran Working
ng mga tao with Other Organ Systems
sa antas ng edukasyon mayroon ang
bansa.Sa araling ito, matututuhan mo ang kaugnayan ng edukasyon sa
pamumuhay ng mga tao sa Timog at Kanlurang Asya.
Edukasyon sa India at Pakistan

Overview
Isang malaking bansa ang India na may mahigit na isang bilyong
mamamayan.Layunin ng bansang ito, ang maibigay ang libre at sapilitang
edukasyon sa lahat ng mga batang may anim hanggang labing-apat na taong
activities.
gulang.Dahil It issalike a machine
laganap thatkahirapan,hindi
dito ang is able to function with properang
nagtagumpay
bansa sa of
parts
kanyang and systems.
layunin ukol sa However,
edukasyon ourNagpapatunay
bodies also lamangrequirenaproper
may malaking
maintenance.
epekto sa edukasyonIt is just ang
fittingkalagayang
to keep going pang-with a healthyng
ekonomiya
breathe. Just remember that the word respiration is linked to breathing. lifestyle to ensure
mga tao. Magingthat
ang kalagayang politikal ng bansa ay may epekto rin sa edukasyon
Respiratory system is made up of the organs in the body that helps us nito ,tulad
halimbawa
how ng naganap
the digestive system sabreaks
India,taong
down1956
food at
to 1960
nourishnagkaroon
your whole ng pagkiling
body. sa
sosyalistang edukasyon dahil na rin sa pag-usbong ng mga heavy industry sa
bansa.Now,
Ayon you sa aklat
will ni Mateo
learn how et al
theAsya: Pag-usbong
different
2. Infer how one’s lifestyle can affect the functioning of structuresng Kabihasnan.
of the circulatory and
Samantala sa Pakistan, ang kasanayan sa paggamit ng teknolohiya ay
isinasama na sa edukasyon upang makaagapay sa mga pagbabago sa lipunan
and treatment of sadiseases
krisis affecting the respiratory
at daigdig. Dahil na naranasan and circulatory
sa India taong 1960,bumaba systems.
din ang
bilang ng mag-aaral sa bansa,naging dahilan upang bumuo ito ng advisory
committeeAtnathe end of this module, you aresuliranin.
expectedTinatayang
to:
nagbigay lunas sa nasabing 57.2% sa
populasyon nito ang marunong bumasa at sumulat. Mas malaking bahagdan
ng mga literate sa populasyon ay binubuo ng mga lalaki na umaabot sa 70.02%
at 48.3% lamang systems work together
ang kababaihan. to transport
Pinahihintulutan nutrients,
din sa bansang gases,
India angand
pagtatayo ng mga paaralan na magbibigay ng edukasyon batay sa kanilangparts of the
respiratory systems work together to transport oxygen-rich blood and nutrients to body; and
katutubong2.wika, Inferrelihiyon
how one’s lifestyle
at kaugalian. Isa sacanmgaaffect
sagabal thesa functioning
Now, you will learn how the different structures of the circulatory and pag-unlad ng of
edukasyon sarespiratory
bansang Pakistan and circulatory systems.
ay ang mabilis na paglaki ng populasyon nito.
Respiratory
Edukasyon system
sa Saudi is made up of the organs in the body that helps us
Arabia
Circulatory system man
Nagkakaroon is responsible for distributing
ng mga pagbabago materials
sa mga throughout
patakaran the body.
sa edukasyon
Take
upangnote that circulation
umangkop means transportation
sa nagbabagong pangangailangan or movement
ng panahonin nananatili
circles. Both
itong mayare
systems kaugnayan sameant
essentially pamumuhay
for eachngother.
mga tao
Thesacommon
Timog atpurpose
Kanlurang
couldAsya.
not be
Makikita ito sa sistema ng edukasyon
attained without the other system. mayroon ang bansang Saudi Arabia.
Upang maisakatuparan ang layunin ng pamahalaan ng Saudi Arabia Overview

na palaganapin ang relihiyong Islam, ito ay nagtatag at sumuporta sa mga
paaralan na may mga kurikulum na umaaayon sa ka turuan ni Sheik
Muhammed Ibn Abd Al- Wahhab.
Si Abd Al-Wahhab ang nagtatag ng kilusang Wahhabiyya noong ika-18
siglo.Siya rin ang nanghikayat na muling ibalik ang mga Muslim sa orihinal na

________________________________________________________________________
224 79
________________________________________________________________________
aral ng propetang si Muhammad. Suggested
Ang edukasyon sa kontemporaryong
panahon ay ginamit bilang isang instrumento sa pagpapalaganap ng relihiyong
Islam. Ang pamahalaan ng Saudi Arabia ang kumokontrol sakaturuan ng
Respiratory
Islam.Sa pamamagitan and sa
ng edukasyon Circulatory
Saudi Arabia,Systems
naililipat sa mga
susunod na henerasyon ang mga pamanang kultural na siyang
pagkakakilanlan ng bansa tulad ng wika, mga kaugalian, mga pamantayan ng
lipunan at iba pa Halos 62% ng populasyon sa kabuuan ng Saudi Arabia ay
marunong bumasa at sumulat ayon kay Mateo et. al. Asya: Pag-usbong ng
Kabihasnan.
Overview
Pamprosesong Tanong
activities. It is like a 1. Ano-ano
machine ang
that is bagay
able tona nakaimpluwensiya
function sa edukasyon
with proper organization
Take note that circulation means transportation or movement in circles. Both of ng
mga Asyano sa Timog at Kanlurang Asya?
2. Paano nakaaapekto ang edukasyon sa kasalukuyang
maintenance. It is just pamumuhay
fitting to keepnggoing
mga with a healthy
Asyano lifestyle
sa Timog to ensureAsya?
at Kanlurang
Pagkatapos mong basahin nang may pagsusuri ang Teksto Blg.1
ay inaasahan
Now, kong mabubuo
you will learn mo ang isang
how the different Fact Storming
structures
2. Infer how one’s lifestyle can affect the functioning of Web tungkol
of the circulatory andsa
kaugnayan ng edukasyon sa pamumuhay ng mga Asyano sa Timog at
Kanlurang Asya.
GAWAIN BLG 5: Dugtungan
At the 3:
Gawain end of this module, you are expected to:
Dugtungan
1. explain theang
mechanism on how thenarespiratory and circulatory
Dugtungan isang pangungusap di tapos tungkol sa kaugnayan
systemssawork
ng edukasyon together
pamumuhay ng to
mgatransport
Asyano sanutrients, gases, and
Timog at Kanlurang
Asya.
molecules to
Gawin ito sa kuwaderno.and from the different parts of the body; and
Ang edukasyon systems.
sa mga bansa sa Timog at Kanlurang Asya ay
________
____________________________________________________________
Just remember that the word respiration is linked to breathing.
breathe.______.
Sa puntong
systems are essentially meantito for
ay each
nakatitiyak
other. akong handa ka
The common nang muling
purpose basahin
could not
Your body is a fascinating creation that can carry out incredible tasks andbe
at suriin ang teksto tungkol
attained without the other system. sa bahaging ginagampanan ng relihiyon sa ibat
ibang aspeto ng pamumuhay ng mga tao sa Timog at Kanlurang Asya.
Nakatitiyak akong mawiwili ka sa pagbabasa nito. Simulan mo na! Overview


________________________________________________________________________
80 225
________________________________________________________________________
Basahin at Suriin Suggested time allotment: 8 to 10 hours
Relihiyon at KulturaRespiratory
sa Timog at Kanlurang Asya Systems
and Circulatory
Alam natin na angWorking mga pangunahing with Other
relihiyon Organ Systems
at pilosopiya sa mundo
ay nagmula sa Asya.May malaking bahaging ginagampanan ang relihiyon sa
pamumuhay na mayroon ang mga Asyano sa kasalukuyan.
Naimpluwensiyahan nito ang sining, arkitektura, panitikan, drama, musika,
Overview
sayaw at maging sa personal na gawi at maging patakarang pambansa at
panlabas. Makikita ang halaga ng relihiyon hanggang sa kasalukuyan, hindi
lamang sa mga dambana mayroon ang mga bansa kung hindi maging sa mga
Your body
kaganapang is a fascinating
nakaugat creation
sa paniniwalang that can carry out incredible tasks and
panrelihiyon.
activities.
India It is like a machine that is able to function with proper organization of
parts Noong
and systems.taong 1829 However, our bodies
sa ilalim also require Ingles
ng pamamahalang propersacare
Circulatory system is responsible for distributing materials throughout the body. Indiaand
maintenance. It is just fitting to keep going with a healthy lifestyle to ensuresathat
ipinagbawal na ang Sati o Suttee na pagpapakamatay ng
breathe. Just remember that the word respiration is linked to breathing. asawang babae
pamamagitan
each ng kaniyang
part is maintained pagsama sa
appropriately cremation
while getting theo pagsunog sa discovered
most outfits
Respiratory system is made up of the organs in the body that helps us labi ng
asawang namatay. Itinuturing itong isa sa mga tradisyon
how the digestive system breaks down food to nourish your whole body. ng Hindu na patuloy
pa ring isinasagawa sa ibang pangkat ng tao sa India. Tulad ng kinasangkutan
ni Roop Kanwar
Now, you sa willlugar
learnnghowDeorala, India ayon
the different
2. Infer how one’s lifestyle can affect the functioning of sa aklat ni
structures of Mateo et al,Asyaand
the circulatory
Pag-usbong ng Kabihasnan .
respiratory
Siya systems work gulang,
togetherbatang
to transport
babaeoxygen-rich
ay 18 taong na nagsagawa bloodngand nutrients
Sati. Hindi to
the different
naging partsangof the body.taong
You will also understand
hadlang isang pagsasama the prevention,
ng mag-asawa upangdetection,
hindi
and treatment
isagawa of diseasesSati.
ang tradisyong affecting the respiratoryito
Ang pangyayaring
1. explain the mechanism on how the respiratory and circulatory andsacirculatory systems.
India ay naging daan
upang magkaroon ng mga pagtatalo tungkol sa usapin sa tradisyon at
At the end
modernisasyon. of thisngmodule,
Binatikos you are expected
mga Kanluraning bansa to:
at pangkat ng mga
feministang Hindu ang pangyayaring ito, samantalang kinilala naman at
sinamba ng 1. ibang
debotong Hindu si Roop on how
Konwarthebilang
respiratory
diyosa.and circulatory
systems
Ipinadakip ang mga work together
tumulong kay to transport
Kanwar upang nutrients,
maisagawagases,
the different parts of the body. You will also understand the prevention, detection, ang Satiand
kasama ang kaniyang nakababatang kapatid na lalaki na nagsindi ng apoyparts of the
respiratory systems work together to transport oxygen-rich blood and nutrients to body; andsa
cremation.2.Pagkatapos
Infer howng one’s 9 na taon ay nagdesisyon
lifestyle can affect ang thekorteng
Now, you will learn how the different structures of the circulatory and Indian na of
functioning
palayain ang mga akusadoand
respiratory sa pamamagitan
circulatory systems.ng isang deklarasyon na ang Sati
ay isang tradisyong panlipunan.
Afghanistan
breathe.Minsan
Just ding nangibabaw
remember that theang pangkat ng Taliban sa
word respiration is Afghanistan, isang
grupong mga radikal na Muslim na nagpapatupad ng mga kautusan
parts and systems. However, our bodies also require proper care and laban sa
mga kababaihan tulad ng pagsusuot ng burka, ang tradisyonal na pananamit
na tumatakip sa buong katawan, pagsuot ng belo na tumatakip maging sa
systems
kanilang are
mata.essentially
Sa panahon meant dinforngeach
mgaother.
TalibanTheinalis
common purpose could
ang karapatan
Your body is a fascinating creation that can carry out incredible tasks and ng mganot be
attained
kababaihanwithout sa thepagboto,
other system.pag-aaral, pagtatrabaho at pagtanggap ng
benipisyong pangkalusugan. Overview
Pagkatapos mong basahin at suriin ang teksto ay maaari mo nang

sagutan ang kasunod na Venn Diagram. Muli ay maaari mo itong kulayan
upang maging kaakit- akit. Handa ka na ba? Simulan mo na!

________________________________________________________________________
226 81
________________________________________________________________________
Gawain 4: Venn Diagram Mo Ito!
Lagyan ng wastong mga impormasyon ang bawat bahagi ng Venn

Respiratory
Diagram. Gawin ito sa kuwaderno. and Circulatory Systems
Mga paniniwalang panrelihiyon sa Timog at Kanlurang Asya na
nakakaapekto sa pamumuhay ng mga tao
Overview
Timog Asya Kanlurang
Asya
each part is maintained appropriately
Pagkakatulad ng while getting
bahaging the most outfits
Ginagampanan ng discovered
Relihiyon sa Pamumuhay ng mga Asyano sa Timog
at Kanlurang Asya
the different parts
Saofpuntong
the body.
ito You will also understand
ay nakatitiyak akong handa the ka
na mulingdetection,
magbasa
at magsuri affecting
ng mga the respiratory
pagbabago and circulatory
sa kasalukuyang
1. explain the mechanism on how the respiratory and circulatory systems. pang-
kalagayang
ekonomiya ng ilang piling bansa sa Timog at Kanlurang Asya. Nakatitiyak
At themawiwili
akong end of this
ka sa module,
bagongyou are expected
babasahing to: kong interesado ka.
ito. Alam
Simulan mo na!
Basahin at Unawain
Mga Naganap sa Ekonomiya ng India
breathe. Just Maraming
remember pagbabagong
that the wordpang-ekonomiya
respiration is ang
linkednaganap sa Asya
to breathing.
matapos ang Ikalawang Digmaang Pandaigdig. Pinagsikapan ng mga Asyano
na harapin ang mga hamon dala ng pagtatamo ng kalayaan sa pagpapaunlad
ng kaniya- kaniyangmeans transportation
bansa. May mga or movement
bansang in circles.
Asyano Both
ang agarang
nakabangon, meant for ang
samantalang eachiba
other. The common
ay patuloy purposeng
na gumagawa could
mganot be
hakbang
attained
atwithout the other
pagsisikap upangsystem.
matamo ang inaasam na pag-unlad ng ekonomiya.
Overview
Ipinatupad sa bansang India noong 1992 ang Look East Strategy. Ito ay
isang patakarang pang-ekonomiya na kung saan may kaugnayan sa ugnayang
panlabas ng bansa, Sa pamamagitan nito napagtibay ang ugnayang
pangkalakalan at pamumuhunan sa pagitan ng India sa Silangang Asya at
Timog Silangan Asya lalo na ang mga bansang kasapi ng ASEAN.Ito ay
ipinatupad ni dating Prime Minister Narasinba Rao. Ito ang pakikibahagi ng
India sa globalisasyon sa pamamagitan ng mga liberal na patakaran. Isa itong

________________________________________________________________________
82 227
________________________________________________________________________
patakaran na ginawa ng India upang matamo ang mga
Suggested tulong
time pinansyal
allotment: 8 to mula
10 hours
sa mga pandaigdigang samahan na makatutulong sa pag-unlad ng ekonomiya
ng bansa.Dahil sa patakarang ito ang mga kompanyang Ameikano ay naglagay
Respiratory
ng kanilang puhunan at kapital. and
Kaalinsabay Circulatory
ng patakarang to ay Systems
binago rin ng
Working with Other Organ Systemsng
India ang sistema ng pagbubuwis at patakaran ng pagkontrol sa pagluluwas
mga produktong pangkalakal nito.
Taong 1999 nang isagawa ng pamahalaan ng India ang pagsasapribado

ng ilang sektor ng pamumuhunan.Dahil sa hakbang ng ito ay pinahintulutan na
Overview
ang pamumuhunan sa lahat ng industriyang pang imprastraktura, kuryente,
telecommunication,paliparan at maging sa sektor ng pananalapi Nanantiling
hawak ng pamahalaan ng India ang sektor ng tanggulan, riles ng tren at
enerhiyang nukleyar
parts Dahil
and systems. However, our
sa mga pagbabagong ito aybodies
nabuksanalso
angrequire
ekonomiya proper care and
ng bansang
maintenance.
India sa daigdig It isna
justdati
fitting
ay to
aykeep going with pag-unlad
nakapinid.Ang a healthy lifestyle to ensurengthat
sa pagluluwas
produkto ay nakatulong upang maitaas ang kanyang ambag sa pandaigdigang
kalakalan.Nabawasan
how the digestive system naman
breaksang
downpanlabas na pagkakautang
food to nourish ng bansa,
your whole body.


molecules
subalit nananatili to and from
pa ring suliranin the different
sa bansa partsna
ang laganap of kahirapan
the body;atandhindi
pantay na 2. Infer how one’s lifestyle can affect the functioning of
pagpapasahod.
Larawan ng Kalakalan sa India
Mula
breathe. Just saremember
pagigingthathulithe ng
wordbansang India is sa
respiration larangan
linked ng
to breathing.
pagmamanupaktura
Circulatory system at is pagkakaroon
responsible forngdistributing
mababang materials
kalidad ngthroughout
mga produkto
parts and systems. However, our bodies also require proper care and ay
the body.
nagawa niyang mapaunlad noong huling taong 1900 ang larangan
Take note that circulation means transportation or movement in circles. Both ng
information technology . Sa kasalukuyang kalakalan ay pangatlo ang bansang
systems are pinakamalaking
India bilang essentially meantprodyuser
for each other.
ng mgaTheproduktong
common purpose
optikal,could not be
compact
attained without
disk ,video the other
computer system.
disk, digital compact disk at iba pa. Lumago din ang
eksport ng bansang India na mula sa $37B noong 2002 na umabot ng Overview
$54Bnoong 2004. Dulot ito ng pagtanggap ng bansang India ng puhunan ng
mga dayuhang kompanya na umaasa rin sa kanilang mga kemiko, inhinyero at
taga disenyong Indian. Maasahan din ang malaking populasyon ng bansa na
may kasanayang magsalita ng Ingles na pagmumulan ng mga manggagawang
may kasanayang teknikal na may mababang sahod kumpara sa ibang bansa.

________________________________________________________________________
228 83
________________________________________________________________________
Ano nga ba ang dahilan ng pag-unlad ng ekonomiya
Suggested sa Asya?
Mayroong mga elemento ang kaakibat sa pag- unlad ng mga bansa sa

Respiratory
Asya, ito ay sa pangunguna and Circulatoryang
ng pamahalaan.Pamahalaan Systems
nagtataguyod sa
kaunlarang pang- Working
ekonomiya ng with Other Organ Systems
bansa. Tulad ng Japan na kung saan ang
Ministry of International Trade and Industry bilang ahensya ng pamahalaan,
ang pumipili ng mga industriya para umunlad ang bansa . Sa Korea naman ang
Chaebol ang nakatulong sa pag-unlad ng bansa, dahil ito ay kalipunan ng
maraming kompanya na kadalasang may share o bahaging pag-aari sa isa’t
Overview
isa at ang pagmamay- ari ay nasa kamay ng isang pamilya.
Dahil sa pagkakaroon ng autoritaryan na pamahalaan naipipilit ng
pamahalaang Singapore ang adhikain niya na sa paniniwala niya ay nakabubuti
activities.
paraIt sa
is like a machine
kalayaang that is able to
pang-ekonomiya ngfunction
bansa. with proper organization of
maintenance.Isa It ispa
justsafitting
mgatoelemento
keep going ng with a healthy
pag-unlad ng lifestyle
ekonomiya
breathe. Just remember that the word respiration is linked to breathing. to ensure thatang
sa Asya
institusyonalisasyon ng mga pagpapahalagang Asyano
Respiratory system is made up of the organs in the body that helps us na makikitang
how thehumuhubog
digestive systemsa mga patakarang
breaks down foodpulitikal at your
to nourish pang-whole
ekonomiya.
body. Ang mga
pagpapahalagang Asyano na nakatutulong sa pag-unlad ay ang pagpapanatili
ng kaaya-ayang
Now, you will learn relasyon,
how thepagiging malapit
different sa pamiya
structures
2. Infer how one’s lifestyle can affect the functioning of of theatcirculatory
pagtataguyod
and ng
pagkakaisa kasama na ang malakas na ugnayan na tinatawag
molecules to and from the different parts of the body; and na network.
Tulad ng mga Tsino na ang pakikipag-ugnayan aypilalaganap sa iba’t ibang
bahagi ng Asya pati na ang pagtutulungan nila sa negosyo.
Ang krisis pinansyal noong 1997 ang naging dahilan ng pansamantalang
At the
paghinto ng end of this module, you are expected to:
magandang kalagayan ng ekonomiya sa rehiyon ng Silangan at
Timog Silangang Asya. Nagsimula ang kaganapang ito sa Thailand at
lumaganap sa ibang bansa sa Asya tulad ng Hongkong, Tsiana at Japan.
Recessionsystems
namanwork togethersato
ang naganap transport
Timog nutrients,
Korea, Thailand gases, and
at Indonesia.
Batay
molecules to and from the different parts of
sa naranasang ito ng mga naapektuhang bansa sa Asya,ang tinuturong the body;
respiratory systems work together to transport oxygen-rich blood and nutrients to and dahilan
ay 2.
angInfer how pundasyong
mahinang one’s lifestyle can ng
pinansyal affect the functioning
mga bansa of na
at ang patuloy
espekulasyon.
Respiratory
Noongsystem
pumasok is ang
madetaong
up of2000,
the organs in the ng
nalampasan body that helpsngusmga
karamihan
bansang
breathe. apektado sa
Just remember rehiyong
that the word respiration
Silangan at TimogisSilangang
linked toAsya ang krisis
breathing.
Circulatory system is responsible for distributing materials throughout the body. Sa
pinansyal, hamon ng globalisasyon at patuloy na kahirapan
parts and systems. However, our bodies also require proper care and sa rehiyon.
pagkakaroon
Take note ng katangi-tanging
that circulation heograpiyaoratmovement
means transportation lakas paggawa nananatiling
in circles. Both
Asya pa rin ang may kapasidad sa daigdig na maging sentro ng kaunlaran.
Overview
Pagkatapos basahin at suriin ang mga teksto ay natitiyak kong
handa ka nang sagutan ang sunod na gawain.


________________________________________________________________________
84 229
________________________________________________________________________
Gawain 5: Data Information Chart Suggested time allotment: 8 to 10 hours
Lagyan ng tamang datos ang bawat kolum ng Data Information
Chart. Gawin ito sa kuwaderno.
Mga Pagbabagong Pang-Ekonomiya Na Naganap Sa Timog At
Kanlurang Asya
Naganap Pagkatapos
Overview ng Ikalawang Nagaganap sa
Bansa Sa Asya
attained without the other system. Digmaang Kasalukuyan
Pandaigdig
Now, you willitolearn how the different structures
Sa bahaging ng Modyul, ay nais kong suriin of pagkakaiba-iba
mo ang the circulatory and
respiratory
ng antas ngsystems workattogether
pagsulong to ng
pag-unlad transport oxygen-rich
mga bansa blood
sa Timog
molecules to and from the different parts of the body; and and nutrients to
at Kanlurang
the different
Asya gamitparts
ang of the body.
isang You willtungkol
talahanayan also understand
sa GDP ng thenakatalang
systems work together to transport nutrients, gases, and prevention,mga
detection,
bansa rito.

Gawain 6: Suriin Mo Tala-ekonomiya
systems work together
tungkolto transport nutrients, gases, and
Suriin ang Talahanayan sa GDP ng ilang bansa sa Timog
molecules
at Kanlurang Asya. to and from the different parts of the body; and
respiratory
Talahanayan 1 and circulatory systems.
Respiratory
GDP system
per capita (2005is) ng
made upbansa
ilang of the sa
organs in at
Timog theKanlurang
body that helps us
breathe. Just remember that the Asya word respiration is linked to breathing.
Take note that circulation GDP
means pertransportation or movement inGDP per Both
circles.
capita capita
systems are essentially meant for each other. The
BANSA common purpose could not be
BANSA
(2005) (2005)
in US$ in US$
Bangladesh 2,100 Saudi Arabia 12,800 Overview
Bhutan 1,400 Israel 24,600
Nepal 1400 Afghanistan 800 (2004)
Pakistan 2,400 Qatar 27,400
Sri Lanka 4,300
Working with Other Organ Systems Turkey 8,200
India 3,300 UAE 43,400
Kuwait 19,200 Lebanon 6,200

________________________________________________________________________
230 85
________________________________________________________________________
Yemen 900 Bahrain
Suggested time allotment: 823,400
to 10 hours
Oman 13,200 Iran 8,300
Jordan 4,700 Syria 3,900
Iraq
Respiratory
3,400
and Circulatory Systems
Working with Other Organ http://geohive.com.
Pinagkunan: Systems
Talahanayan 2
GDP % growth (2006-2007)
Overview
% growth % growth
BANSA BANSA
attained without the other system. 2006-2007 2006-2007
Afghanistan 23.86 Maldives
systems are essentially meant for each other. The common purpose could not be 12.96
activities. ItBahrain
is like a machine that is able
N.Ato function Nepal
with proper organization14.19
parts andBhutan systems. However, our 16.40 bodies also Omanrequire proper care and
Circulatory system is responsible for distributing materials throughout the body.N.A
India 27.80 Pakistan 13.19
Iran 21.56 Qatar N.A
Iraq
respiratory and circulatory systems. N.A Saudi Arabia 7.02
Israel 13.9 structures of the circulatory and
SriLanka
2. Infer how one’s lifestyle can affect the functioning of 14.40
respiratoryKuwait
systems work together to transport oxygen-rich
Turkeyblood and nutrients24.00
N.A to
Lebanon 5.46 Yemen 18.4
Pinagkunan:http://www.geohive.com

Pamprosesong Tanong on how the respiratory and circulatory
1. Ano ang ibig sabihin
molecules to andng mga
from datos
the sa Tahanayan
different 1 atbody;
parts of the 2? and
2. Mula sa Talahanayan1 at 2, ano ang iyong napansin tungkol sa antas ng
kabuhayan ng mga bansa sa Timog at Kanlurang Asya?
respiratory
3. Ano-ano and circulatory
ang bansang systems. at pinakamababang GDP per
may pinakamataas
capita noong 2005 at GDP % growth noong 2006-2007 ayon sa
Talahanayan 1 at 2?
breathe. 4.Just
Paanoremember
nakaapektothatang word respiration
thepagkakaiba-iba is ng
ng antas linked to breathing.
pagsulong at pag-
Circulatoryunlad
system is responsiblekalagayan
sa kasalukuyang for distributing materials
ng mga bansa throughout
sa Timog atthe
Kanlurang
that circulation means transportation or movement in circles. Both
Take note Asya?
Natapos mo nang suriin ang antas ng pagsulong at pag-unlad ng
mga bansa sa Timog at Kanlurang Asya gamit ang estadistika at kaugnay
Overview
na mga datos. Upang higit mong maunawaan ang mga dahilan ng
pagkakaiba-iba ng antas ng pamumuhay ng mga Asyano sa Timog at
Kanlurang Asya ay kailangan mong basahin ang kasunod na
teksto.Handa ka na ba? Simulan mo na ang pagbabasa.
Basahin at Suriin

________________________________________________________________________
86 231
________________________________________________________________________
Antas ng Kabuhayan ng Ilang Bansa sa Timog
Suggested at Kanlurang
Asya
May ibat’ Iibang salik na nakaaapekto sa antas ng pag-unlad at
pagsulong ng mga bansaWorking with
sa Asya. Ang mgaOther
salik naOrgan Systems
ito ay ang heograpiya,
likas na yaman, lakas- paggawa, teknolohiya, puhunan at higit sa lahat ang
katatagang politika ng isang bansa.
Dahil sa mga salik na nabanggit ay magkakaiba-iba ang antas ng

Overview
pagsulong at pag-unlad ng mga bansa sa Timog at Kanlurang Asya.
Nakilala
Your body saisindustriya ng langis
a fascinating creationangthat
Kanlurang
can carryAsya. Nangunguna
out incredible
systems are essentially meant for each other. The common purpose could not be tasksritoand
ang mga It
activities. bansang
is like aSaudi
machineArabia,
that Iraq,
is ableKuwait at Iranwith
to function dahil sa taglay
proper
Take note that circulation means transportation or movement in circles. Both nitong of
organization
malaking reserba ng mina ng langis at natural gas. Sa paglinang ng nasabing
likas na yaman ay natutugunan ang pangangailangan ng mga tao lalo na sa
maintenance.
Saudi Arabia. It is just fitting to keep going with a healthy lifestyle to ensure that
how
SauditheArabia.
digestive system breaks
Maituturing down ang
na angat foodantas
to nourish your whole ng
ng kabuhayan body.
bansang
ito.Simula nang matuklasan ng Saudi Arabia ang desalinasyon (pag-aalis ng
asin saNow,
tubig you
mulawillsa learn
dagat)how
ginamit
the ang tubig structures
different mula sa prosesong
2. Infer how one’s lifestyle can affect the functioning of ito sa mgaand
of the circulatory
tahanan, industriya at paghahalaman.Nakapagpatayo din ng
molecules to and from the different parts of the body; and mga dam upang to
makapag-imbak
the different parts ng of thetubig para
body. You sa mga understand
will also irigasyon the
systems work together to transport nutrients, gases, and na prevention,
makatutulong sa
detection,
produksiyon ng pagkain. Pinaunlad ng mga Arabe ang sistema ng
transportasyon, komunikasyon at mga imprastraktura. Nakapagpagawa ang
bansa ng At mga
the kalsada,
end of this pabrika
module, at you
industriya. Sa katunayan
are expected to:
At the end of this module, you are expected to: may tatlong
magandang paliparan ang naipatayo sa mga lungsod ng Dharan, Jeddah at
Riyadh. 1. explain the mechanism on how the respiratory and circulatory
India. Nakaangat sa ekonomiya ng bansang India ang paglaganap ng
industriyalisasyon sa mga pook urban nito, ang pakikipagkalakalan sa mga
2. Inferat how
bansang Amerika Japan one’s
pati na lifestyle
ang matatag can affect thenito.
na komersiyo functioning
Nakatulong of
din sa pagtaas respiratory
ng antas andngcirculatory
kabuhayansystems.ng bansa ang mga Indian na
nagtataglay ng mga kasanayang kailangan sa mga pabrika, industriya,at mga
Respiratorybukas
korporasyon.Isang system na is made updin
pamilihan ofang
the turing
organssainIndia
the body that helps
sa ngayon
each part is maintained appropriately while getting the most outfits discovered dahil us
breathe.
sa maraming Justkompanyang
remember that the wordang
multinasyonal respiration
dumarayo ditois linked
upangto breathing.
maglagay
Circulatory
ng puhunan.system is responsible
Ang pagkakaroon ng for
mgadistributing materialsna
plantang nukleyar
parts and systems. However, our bodies also require proper care and throughout
nagbubigaythe ng
body.
enerhiya sa India ay nakatulong din upang umunlad ang bansa.
Pakistan. Sa pagsisikap ng Pakistan na maibigay sa mga tao ang mga
pangunahing serbisyo gaya ng trabaho, kalusugan at edukasyon ay lumikha
ng mga batas ang pamahalaan upang mabantayan ang mga pribadong sektor Overview
na katuwang nito sa pagbibigay ng mga nasabing serbisyo. Bagaman
nananatiling isang agrikultural na bansa, patuloy na umaangat ang ekonomiya
nito dahil na rin sa maunlad nitong industriya, imprastrakturang pampubliko,
mga tulong mula sa mga manggagawang nagtatrabaho sa ibang bansa at
pagpapaibayo sa kanilang depensa.

________________________________________________________________________
232 87
________________________________________________________________________
Gawain 7: Concept Web
Lagyan ng Respiratory and ang
wastong impormasyon Circulatory Systems
kasunod na concept web. Gawin
ito sa iyong kuwaderno.
Overview
Your body isMga a fascinating
dahilan ngcreation thatng
pagkakaiba can carryngout
antas incredibleattasks and
pagsulong
activities. It is like pag-unlad
a machineng that
mgais bansa
able tosafunction with
Timog at proper organization
Kanlurang Asya
and treatment ofNakasisiguro
diseases affecting
akongthehanda
ka nang madagdagansystems.
ang iyong
kaalaman tungkol sa ibat ibang anyo ng neokolonyalismo, mga epektong
At the
dulot endpati
nito, of this module, you are expected to:
na ang pagtugon sa neokolonyalismo ng mga bansa sa
Timog at Kanlurang Asya. Alam kong interesado ka. At dahil dito maaari
mo nang simulan basahin ang teksto.
Neokolonyalismo sa Timog at Kanlurang Asya
breathe. Just
Ang remember that the
Neokolonyalismo worddi respiration
ay ang is linked sato isang
tuwirang pananakop breathing.
bansang
Circulatory
malayasystem
na mayismahinang
responsible for distributing
ekonomiya materials
na umaasa throughout
sa isang
makapangyarihang
bansa.
thatBatay sa aklat means
ni Cruz Romela et al., ang
transportation neokolonyalismo
or movement ay pananatili
in circles. Both
systems are essentially meant for each other. The common purpose could notsabemga
ng panlipunan at pampolitikang impluwensya ng dating mananakop
bansang
attained without dating nasakop.
the other system.
Ang mga bansang kabilang sa Third World ang madalas na nakararanas Overview
nito dahil sa pagkakaroon ng mahinang ekonomiya. Makikita ito sa patuloy na
pag-asa ng mahihinang bansa sa mga bansang kabilang sa First World o mga
bansang may maunlad na ekonomiya at industriya.
Nakikita ang pag-iral ng Neokolonyalismo sa mga tulong at donasyon na
ipinagkakaloob ng dating mananakop na may kapalit na pagkontrol sa

________________________________________________________________________
88 233
________________________________________________________________________
ekonomiya ng dating sinakop na bansa ,saSuggested
ganitong time
paraan nagtatagumpay
sila na maitaguyod ang kanilang sariling interes.

Globalisasyon ng Edukasyon
Maaaring mapaunlad ang kaalaman ng mga bansa sa ibat ibang larangan
sa pamamagitan ng pagpapalitan ng iskolar at iba pang paraan.Napipilitan ang
mga tagapamahala sa mga pamantasan na makipag-ugnayan sa mga
Kanluraning bansa kung saan magmumula ang kanilang mga libro at
Overview
kagamitan, dahil sa kakulangan sa pondo ay dayuhang ahensiya ang
namamahala sa mga pasilidad ng mga unibersidad.Sa paraang ito
nagtatagumpay
Your bodyna is amaisakatuparan ng that
fascinating creation Kanluraning
can carrybansa ang kaniyang
out incredible tasks and
layunin na maisaayos ang mga kurso at di- maisakatuparan ng bansang
tinutulungan ang kanilang sariling kurikulum. Sa pamamagitan nito nagaganap
ang intelektuwal na pananakop.
each
India part is maintained appropriately while getting the most outfits discovered
Ang bansang India ay minsang nagbukas ng kaniyang ekonomiya sa
kalakalang
Now,panlabas
you will noong
learn 1991. Kapansin-pansin
how the na naging
2. Infer how one’s lifestyle can affect the functioning of mascirculatory
of the malaki angand
kapital ng mga kompanyang Amerikano dito noong 1992 at
respiratory systems work together to transport oxygen-rich blood and
molecules to and from the different parts of the body; and 1993 kaysa sa to
nutrients
India
the noong nakaraang
different parts of the40 taon.
body. You will also understand the prevention, detection,
Mga Bansa sa Kanlurang Asya
Nag-unahan ang mga Kanluraning bansa na masakop ang mga bansa sa
Kanlurang1.Asya nangthe
explain matuklasan
mechanismangonlangis
howsa rehiyon.
the Ang mga
respiratory and Arabong
circulatory
bansa sa pangunguna
systems work together to transport nutrients, gases,ngand
ng Saudi Arabia, Iraq, Kuwait ang may hawak
malaking reserba ng langis sa daigdig. Kabilang din ang tatlong bansang ito sa
OPEC na siyang nagkokontrol ng presyo ng langis sa pandaigdigang kalakalan.
respiratory
Neokolonyalismong and circulatory systems.
Politikal
Respiratory
Sa system is
pamamagitan ngmade up of the
tahimik naorgans in the nagagawa
paraan, body that helps
each part is maintained appropriately while getting the most outfits discovered ng us
makapangyarihang bansa that the wordangrespiration
na kontrolin pamamahala is linked
sa mgatobansang
breathing.
mahihina. Nagagawang for distributing
maimpluwensiyahan materials throughout
ng makapangyarihang
parts and systems. However, our bodies also require proper care and bansatheang
body.
usapin tungkol sa mga kalagayang panloob dito, pagbabatas pamamaraang
politikalna
systems ang
are halimbawa
essentially ay eleksyon.
meant for each other. The common purpose could not be
Politikal at Suportang Pangmilitar
Overview
Nagagawang tumulong ng mga Kanluraning bansa sa kanilang mga
dating kolonya kung ito ay nanganganib na sakupin o lusubin ng ibang bansa.
Handa itong magbigay ng kanilang hukbong sandatahan at iba pang tulong
pangmilitar. Tulad ng pagtulong ng Estados Unidos sa Kuwait nang lusubin ito
ng bansang Iraq.

________________________________________________________________________
234 89
________________________________________________________________________
Neokolonyalismong Kultural Suggested time allotment: 8 to 10 hours
Patakaran ng makapangyarihang bansa na palaganapin sa mahihinang

Respiratory
mga bansa ang kanilang and Circulatory
kultura o paraan ng pamumuhaySystems
tulad ng paraan ng
pananamit,sayaw, Working
awit,estilo ng with Other Organ Systems
buhok, pagkain,libangan at pati na mga
pagdiriwang. Gamit ang mass media at edukasyon ay nahuhubog ng mga
makapangyarihang bansa ang kaisipan ng mga katutubo sa mga bagay na
malinaw na makadayuhan.
Naganap sa India ang anyong ito ng Neokolonyalismo sa pamamagitan
Overviewng mga British. Ibinatay sa sistemang British ang edukasyon sa India at wikang
Ingles ang ginamit sa pagtuturo upang ang mga Indian ay maging mahusay na
manggagawa at kawani ng kanilang pamahalaang kolonyal.
parts Epekto
and systems. However, oursabodies
ng Neokolonyalismo mga Bansaalso sa
require
Timogproper care and
at Kanlurang
Circulatory system is responsible for distributing materials throughout the body. Asya
Dahil sa patuloy
each part is maintained na pagtulong
appropriately whilenggetting
mayayamang
the most bansa sa discovered
outfits
Respiratory system is made up of the organs in the body that helps us mga bansa sa
how theAsya ay naging
digestive systempalaasa nadown
breaks lamangfoodang
to umuunlad
nourish yourat mahihirap
whole body.na bansa tulad
nang sa pananalapi, politika, panlipunan at maging kapakanan ng bansa.
Madalas
Now, youaywillnangungutang
learn how the ng different
salapi ang mga dating
structures
2. Infer how one’s lifestyle can affect the functioning of of thekolonyang
circulatorybansa
and sa
International Monetary Fund at World Bank upang
molecules to and from the different parts of the body; and magamit sa kanilang
pangangailangan pati na ang ukol sa edukasyon.
and treatmentNababalewala
of diseases affecting
ang mga thekurikulum
respiratoryna and circulatory
dapat sundinsystems.
sa edukasyon ng
mahihirap na bansa dahil sa patuloy na pagsunod sa sistema ng edukasyon sa
Kanluran.

Sa kabila na ang mga bansa sa Kanlurang Asya ay hindi nasakop ng
mga Kanluranin, work
systems may mga together to transport
pandaigdigang nutrients,
sistema gases,ang
sa ekonomiya andhindi
nakakatulong sa pag-unlad ng mga ito. May mga pandaigdigang kompanya ang
2. Infernghow
nagbibigay one’s lifestyle
mga patakaran can affect
sa papaunlad the Ang
na bansa. functioning of ng
liberalisasyon
respiratory
ekonomiya and sa
sa daigdig circulatory systems.
kasalukuyan ay nagbigay-daan sa pagbubukas ng
mga pamilihan ng papaunlad na mga bansa na wala namang maitutumbas sa
Respiratory systemngisteknolohiya
malayang pagpasok made up ofngthe organs in
mauunlad nathe bodyPinakikialaman
bansa. that helps us din
ng Just
breathe. International
rememberMonetary
that theFund
word respiration
at World Bank ang pera ng
is linked to mga bansa sa
breathing.
Ikatlong Daigdig upang pambayad sa mga utang panlabas na nagiging
parts and systems. However, our bodies also require proper care and dahilan
Take note that circulation means transportation or movement in circles. Bothmga
ng kabawasan sa pagpapaunlad sana ng kanilang agrikultura.May
patakaran din ang IMF at World Bank na nagdidikta sa mga bansang
papaunlad pa lamang na liitan ang badyet na ilalaan ng pamahalaan sa
attained without theatother
edukasyon system.dahilan ito upang lalong magdulot ng kahirapan sa
kalusugan,
mga bansa. Overview


________________________________________________________________________
90 235
________________________________________________________________________
Tugon sa Neokolonyalismo ng mga Bansa sa Timog
Suggested at allotment:
time Kanlurang8 to
Asya
10 hours
Sa kabila ng pagtatapos ng kolonyalismo at imperyalismo sa huling
bahagi ng ika-20 dantaon ay patuloy pa rin ang pagpasok ng impluwensiya ng
mga Kanluraning bansa Respiratory and dahilan
sa Asya. Pangunahing Circulatory Systems
nito ay ang makabago
at tahimik na paraan ng pananakop na tinatawag na Neokolonyalismo.
May ibat ibang paraan ng pagtugon ang mga Asyano sa Timog at

Kanlurang Asya sa neokolonyalismo. May mga bansa sa mga rehiyong ito ang
napilitang tumanggap ng mga tulong pinansyal upang makabangon muli ang
Overview
kanilang ekonomiyang nalugmok sa digmaan. Tulad ng bansang Turkey noong
taong1945 ay nagsimulang tumanggap ng tulong mula sa Estados Unidos sa
pangunguna ni Pangulong Harry S. Truman, kasabay ng pagpayag sa pang-
ekonomiya at pangmilitar na pakikipagkasundo sa Estados Unidos. Taong
activities.
1950-1960It sa is like a machine
ilalim ng pamumuno that is able to function Celal
ni Pangulong with proper
Take note that circulation means transportation or movement in circles. Both Bayar organization
ng Turkey, of
parts and ngsystems.
kinakitaan pag-unladHowever,
ang ekonomiya our bodies
ng bansa also
dahilrequire proper care
sa liberalismong
Circulatory system is responsible for distributing materials throughout the body. pang-and
maintenance.
ekonomiyang Itpatakaran
is just fitting
na to keep going
ipinatupad nitowithat apatuloy
healthy na
breathe. Just remember that the word respiration is linked to breathing. lifestyle to ensurengthat
pagtanggap
each part is maintained appropriately while getting the most outfitsnaman
dayuhang tulong mula sa Estados Unidos. Sa panig ng Saudi
Respiratory system is made up of the organs in the body that helps us Arabia sa
discovered
ilalimthe
how ngdigestive
pamumuno ni Haring
system breaksIbn Saud,
down foodDisyembre
to nourishtaong 1950 body.
your whole nang ito ay
nakipagkasundo sa Arabian American Oil Company (ARAMCO) para sa 50%
kita ngNow,
nasabing
you kompanya
will learn how ay maibigay sa Saudi
the different
2. Infer how one’s lifestyle can affect the functioning of Arabiaofnang
structures the sa gayon ayand
circulatory
mapataas ang kita ng bansa.Pinayagan din nito ang patuloy
molecules to and from the different parts of the body; and na paggamit ng to
Estados Unidos ng base militar sa Dharan kapalit ng tulong teknikal at
pagpapahintulot na pagbili ng armas sa ilalim ng Mutual Defense Assisstance
and
Act. treatment
Noong angofIran diseases affecting thepamumuno
respiratoryniand
ay nasa ilalim ng Shahcirculatory
Reza, itosystems.
ay humingi
ng tulong teknikal sa mga bansang France,Germany, Italy at iba pa.Iniwasan
At the end of thissamodule,
niyang makipag-ugnayan Rusya you are expected to: na nananatiling
at Britain, sa kabila
pagmamay-ari ng Britain ang Anglo-Iranian Oil Company na siyang
kumukontrol sa lahat ng minahan ng langis ng Iran.
May mga molecules
samahang to nabuo
and from the different
sa mga bansa sapartsTimogofatthe body; and
Kanlurang
Asya
2. Infer
na muling nagpakita ng kanilang pagiging makabayan. Halimbawa nito ay ang of
how one’s lifestyle can affect the
Now, you will learn how the different structures of the circulatory and functioning
itinuturing ng respiratory
mga Israeli na andterorista,
circulatory
ang systems.
Palestinian Liberation Organization
na dating pinamunuan ni Yasser Arafat na kinikilala naman ng mga Arabe na
Respiratory
taga-Palestina bilangsystem is made up of
isang makabayang the organs in the body that helps us
samahan.
Nanantili
Circulatory systemnaman sa bansang
is responsible forIndia ang paggamit
distributing materialsng
parts and systems. However, our bodies also require proper care and wikang Ingles,
throughout the body.
patuloy na paglalaro ng cricket at badminton.
Maraming bansang Asyano sa kasalukuyan ang nagsisikap na
attained
makatayo without the other
sa kanilang system.
sariling mga paa at hindi na masyadong umaasa sa mga
makapangyarihan at maimpluwensiyang mga bansa.Nagsilbing hamon din sa Overview
kanila na kaya nilang matumbasan ang anumang kaunlaran mayroon ang mga
makapangyarihang bansa.
Upang matiyak na ikaw ay nakapagsuri sa iyong binasang teksto

ay maaari mong gamitin ang kasunod na Tri Question Approach Format
sa pagtalakay tungkol sa mga anyo ,epekto at tugon sa Neokolonyalismo
sa Timog at Kanlurang Asya.
________________________________________________________________________
236 91
________________________________________________________________________
Gawain 8: Tri-Question Approach
Sagutin ang Respiratory andsaCirculatory
mga tanong tungkol Systems
ating paksa sa iyong tri-question
box. Gawin ito sa iyong kuwaderno.
Tanong 1 Ano ang neokolonyalismo?

Overview
Ano-ano ang anyo at epekto ng neokolonyalismo sa
Tanong 2
mga bansa sa Timog at Kanlurang Asya?
Paano tumugon sa neokolonyalismo ang mga bansa
activities. It is Tanong
like a machine
3 that is able to function with proper organization of
sa Timog at Kanlurang Asya?
how the digestiveMaaaring
systemmarkahan
breaks downang food
kagalingan sa your
to nourish pagsagot
whole sa mga gabay na
body.
tanong na lohikal ayon sa tri-question approach format. Sa eskalang 1-5 kung
saan ang
Now, you5willanglearn
pinakamataas
how the at 1 ang pinakamababa,
different markahan
structures of the
2. Infer how one’s lifestyle can affect the functioning of ang and
circulatory sariling
gawain. Isulat ang iskor sa kolum na nasa kanan. Gawin ito sa
molecules to and from the different parts of the body; and kuwaderno.
Deskripsyon Eskala Iskor
1.Kagalingan sa pag-unawa sa paksa 1-5 systems.
2.Kagalingan
At the end ofsathis
pagsagot sa you
module, mga are expected to: 1-5
tanong
3.Kagalingan sa interpretasyon ng mga 1-5
datos
4.Kagalingan
systems sawork
pag-uugnay sa ibang
together isyu
to transport 1-5
nutrients, gases, and
molecules to and from the different parts of 1-5
5.Kagalingan sa pagbubuod the body; and
2. Infer how one’s lifestyle can affect Kabuuan the functioning of
Sa bahaging
Respiratory system isitomade
ng modyul
up of aythematututuhan
organs in themobody
ang that
paksa tungkol
helps
each part is maintained appropriately while getting the most outfits discovered us
sa kalakalan at ang kahulugan, uri, kahalagahan at peligrong
breathe. Just remember that the word respiration is linked to breathing. dulot nito sa
pagsulong at pag-unlad ng ekonomiya at kultura ng mga bansa sa Timog
at Kanlurang Asya. Alam kong interesado ka. Simulan mo ang gawain sa
pamamagitan means transportation
ng pagsusuri sa kasunod naor movement
mga teksto nainmaycircles. Both
kaugnayan
sa paksa.
Overview


________________________________________________________________________
92 237
________________________________________________________________________
Basahin at Unawain Suggested time allotment: 8 to 10 hours
Kalakalan sa TimogRespiratory
at Kanlurang and
AsyaCirculatory Systems
Working
Kalakalan ang tawag with
sa anumang Other Organ
transaksyon Systems
nagaganap sa pagitan
ng dalawang tao o bansa na kabilang sa isang pamilihan. Ang barter ay isang
simpleng uri ng pakikipagkalakalan na hindi nakabatay sa salapi. Money
economy naman ang ekonomiyang nakabatay sa salapi.
Overview
May dalawang uri ng kalakalan. Ito ang kalakalang panloob kung saan
ang palitan ng kalakal ay sa loob lamang ng bansa. Tinatawag namang
kalakalang panlabas
Your body ang pagpapalitan
is a fascinating ng can
creation that kalakal
carrysa
outibang bansa.Ang
incredible
kalakalang panlabas ay may dalawang uri, ito ay ang export produktong
iniluluwas
parts and atsystems.
import produktong
However, mayour kaugnayan
bodies also sa mga inaangkat
require proper mula
Circulatory system is responsible for distributing materials throughout the body. care saand
ibang bansa. Ang mga ideya, paglilingkod o serbisyo ay kasama rin sa
kalakalan dahil sa maaaring ilako ito sa pandaigdigang pamilihan.
how theInaangkat
digestive system breaks down
sa kasalukuyan ng food
Indiato ang
nourish your whole
kanyang mga body.
kailangang
produkto tulad ng mga produktong langis, kemikal, makinarya, electronics,at
Now,
fertilizers you sa
mula willEstados
learn how the different structures of the Kingdom
Unidos,Singapore,Belgium,United
2. Infer how one’s lifestyle can affect the functioning of circulatoryatand
respiratory
Germany. Ilan systems
sa mga work together iniluluwas
produktong to transport oxygen-rich
naman
molecules to and from the different parts of the body; and bloodbansa
nito sa ibang and nutrients
ay ang to
mga produktong tulad ng mahahalagang bato, alahas, tela,kemikal,
bakal,carpet
and treatmentatof iba pa . Sa
diseases Kanlurang
affecting Asya, isa
the respiratory andang
1. explain the mechanism on how the respiratory and circulatory bansang
circulatory Syria na
systems.
nagluluwas ng kanyang mga produkto tulad ng petrolyo, tela,
cotton,tabako,prutas
At the endat ofgulay sa mga bansang
this module, you are Germany,
expected to: Italy , France Turkey
at Saudi Arabia. Inaangkat naman ng bansang ito mula sa Italy, Germany,
1. explain
France, Estados the mechanism
Unidos at Timog Koreaon how angthemga
respiratory
produktong
and treatment of diseases affecting the respiratory and circulatory systems. and kanyang
circulatory
kailangan tulad ng mga makinarya,sasakyan,produktong
systems work together to transport nutrients, gases, kemikal, butil
the different parts of the body. You will also understand the prevention, detection, at ibaand
pang produktong agrikultural.
Tunay na naging mahalaga sa kapalaran ng mga Asyano ang
respiratory
kalakalang naganap sa mga and circulatory
bansa sa Timog systems.
at Kanlurang Asya. Ang kalakalan
ang naging mahalagang instumento sa pagkamkam ng mga Kanluraning bansa
sa yaman ng mga bansang kanilang nasakop sa Asya. Naging masigla ang
breathe. Just ngremember
pagpapalitan that pati
mga kalakal the na ang respiration
word pagpapalitanisnglinked to ng
kultura breathing.
mga
Circulatory
mangangalakalsystem
mula is
saresponsible
Asya patungo for distributing materials
sa Europa gamit ang throughout the ng
ibat ibang ruta
Take notetulad
kalakalan circulation
that ng means
silkroute at caravantransportation
route. or movement in circles. Both
Ang
attained silkroute
without ay maituturing
the other system. na pinakamahalagang sinaunang ruta ng
kalakalan na nag-uugnay sa mga bansang tulad ng Tsina, Gitnang Asya,
Persia(Iran), Kanlurang Asya at Europa.Dito nailuwas ang mga produktong Overview
tulad ng telang seda, porselana,jade atmga produktong yari sa bronse na
pinagmulan ng malaking kita ng ilang bansang Asyano. Sa rutang ito, nakilala
ang bansang Tsina at Persia (Iran) bilang mahalagang sentro ng kalakalan ng
telang seda.

________________________________________________________________________
238 93
________________________________________________________________________
Pagkatapos mong basahin ang teksto na may kaugnayan sa
Respiratory
paksang kalakalan ay maaari moand Circulatory
nang Systems
gawin ang isang concept map.
Maaari mong kulayan ang iyong concept map upang maging kaakit-akit.
Gawain 9: Concept Map Ko!

Overview
Buuin ang isang concept cap sa ibaba, sa pamamagitan ng paglalagay
ng tamang impormasyon sa bawat bahagi nito. Maaring kulayan ang iyong
concept
Your bodymap nafascinating
is a nabuo. creation that can carry out incredible tasks and
parts and systems. However, our bodies alsoKahulugan require proper care and
each part Kalakalan
is maintained appropriately while getting URI the most outfits discovered
Kahalagahan
systems work together to transport nutrients, gases, and Peligro

Nakatitiyak
1. explain akong handaon
the mechanism kahow
na muling magbasa atand
the respiratory magsuri ng mga
circulatory
pagbabago sa kasalukuyang kalagayang pang-ekonomiya ng ilang piling
bansa sa Timog at Kanlurang Asya. Nakatitiyak akong mawiwili ka sa
molecules
bagong to and
babasahing ito. from
Alamthe different
kong parts
interesado ofSimulan
ka. the body;
moand
na!
Kalakalan, Kultura atthat the word ng
Ekonomiya respiration
mga Bansaissalinked
Timogtoat breathing.
Kanlurang
Circulatory
Asya system is responsible for distributing materials throughout the body.
Naniniwalameant
systems are essentially ka ba na maaaring
for each other. Themaging
commondaluyan
purpose ng kultura
could not beang
kalakalan? Kalakalan ang nagbigay- daan sa pagyabong ng kultura at
ekonomiya ng mga bansang Asyano bago dumating ang mga dayuhan. Dahil
sa kalakalan nagkaroon ang mga Asyano ng ugnayan dala ang ibat ibang Overview
kultura. Ang tagpuan at daluyan ng ibat ibang kulturang ito ay ang pamilihan,
napaglalapit nito ang mga bansang Asyano sa isat isa.
Itinuturing na pangunahing mangangalakal sa Asya ang lahing

Arabo,Indian Tsino at Malay,bago nagsimula ang panahon ng pananakop ng
mga Kanluraning Bansa. Ang mga mangangalakal na ito ay nagdala ng kani

________________________________________________________________________
94 239
________________________________________________________________________
kanilang mga produkto lalo’t higit sa Timog Silangang
Suggested Asya kasabay
time allotment: 8 to 10ng
hours
kanilang pagpapalaganap ng mga paniniwala at kaugalian dito.
Respiratory
Dahil sa industriyalisasyon and
sa Europa Circulatory
at pananakop ng mgaSystems
Kanluraning
Bansa sa Asya, ang AsyaWorking with Other Organ Systems
ay naging pamilihan din ng mga kalakal na gawa ng
mga dayuhan. Sa India,minsan na ring humina ang katutubong industriya ng
paghahabi dahil sa malawakang pagdagsa sa pamilihan nito ng mga telang
gawa ng mga Ingles.
Overview
Sa pandaigdigang kalakalan makikitang hawak ng mga bansang Arabo
sa pangunguna ng Saudi Arabia, Iraq at Kuwait ang malaking reserba ng langis
sa mundo. Kabilang din ang tatlong bansa sa Organization of Petroleum
Exporting Countries na kung saan ay nagkokontrol sa presyo ng langis sa
pandaigdigang a machine
kalakalan. that is able
Nagkaroon ng to function ng
paglakas with proper organization
ekonomiya
Take note that circulation means transportation or movement in circles. Both ang mga of
parts
bansang andArabo
systems.
dahil saHowever,
industriyaourngbodies also kaya’t
langis kung requiredumami
proper sa
Circulatory system is responsible for distributing materials throughout the body. care
mgaand
maintenance.
bansang ito ang It is mga
just fitting to keep
dayuhang going with amula
manggagawa healthy
sa lifestyle
bansangto Pilipinas,
breathe. Just remember that the word respiration is linked to breathing. ensure that
Thailand, India, Pakistan,Sri Lanka at Indonesia.Ang mga manggagawang
Respiratory system is made up of the organs in the body that helps us ito
ay kailangang
how the digestive umangkop sa pamumuhay
system breaks down food at to
kultura ng your
nourish mga whole
bansang kanilang
body.
pinagsisilbihan.Kontrolado naman ng bansang India ang pagluluwas ng bigas
at Sri Lanka
Now, you naman will ang
learnnangunguna sa tsaa structures
how the different
2. Infer how one’s lifestyle can affect the functioning ofsa pandaigdigang ekonomiya.and
of the circulatory
May mahalagang bahaging ginagampanan din ang
respiratory systems work together to transport oxygen-rich blood and
molecules to and from the different parts of the body; and maunlad na lungsod ng to
nutrients
Bangalore sa India bilang sentro ng Information Technology sa Timog Asya.
and treatment of din
diseases affecting
ang ugnayan ngthe
mga respiratory
bansa sa andAsyacirculatory
Lumakas systems.
sa pagtatatag ng mga
samahan tulad ng SAARC (South Asian Association for Regional Cooperation)
At the endito
noong 1997,nagsilbi of bilang
forum sa dalawang nagtutunggaliang bansa sa
Timog Asya- India at Pakistan na siyang may hawak ng mga usaping
panseguridad at pang-ekonomiya sa rehiyon.
molecules tosa
Epekto ng Kalakalan andmgafrom the different parts
Pagbabagong of the body; and at
Pang-ekonomiya
Pangkultura 2. Infer how Bansa
ng mga one’s sa lifestyle
Timogcan affect the Asya
at Kanlurang functioning of
Ayon kay Richard Foltz, Encarta Encyclopedia,ang mga relihiyon sa
daigdig tulad ng relihiyong Budismo,Kristiyanismo,Manichaiesm( paniniwalang
breathe.
kumalat atJust
agadremember that 16
nawala noong word respiration
thedantaon) is linked
,Islam ay nakilala dahiltosabreathing.
mga
Circulatory
mangangalakalsystem is responsible for
at misyonaryong distributing
kasama materials throughout
sa kalakalang naganap sa
parts and systems. However, our bodies also require proper care and theSilk
body.
Take
Road.Kasama circulation
note that sa mga kalakalmeans transportation
na dala or movement inartisano
ng mga mangangalakal, circles. at
Both
misyonaryong manlalakbay ang kanilang mga bagong ideya, teknolohiya,at
paniniwala
attained sa mga
without the bansang kanilang pinupuntahan. Sa pamamagitan din ng
other system.
kalakalan ng seda, nagkaroon ng magandang- ugnayan ang mga
mangangalakal na nagmula sa ibat ibang lupain dahil sinikap ng mga ito na Overview
matutuhan ang lokal na wika at kaugalian ng bawat isa ng lumaon ay nagdulot
ng mga pagbabagong pangkultura sa mga bansang Asyano lalo na sa Timog
at Kanlurang Asya. Halimbawa nito ang mga Iranian na mangangalakal na
nagmula sa Parthia, Bactria at Transoxania na nagpakilala ng relihiyong
Budismo sa bansang Tsina. Mula sa bansang India, ang Budismo ay kumalat
sa bansang Tsina na nagdulot ng mga pagbabago sa pagkain,paraan ng

________________________________________________________________________
240 95
________________________________________________________________________
paglilibing ,pananaw sa labas ng bansa, at time
Suggested sining ng mga 8Tsino
allotment: tulad ng
to 10 hours
arkitektura,pagpipinta at iskultura. Ang mga paniniwalang Iranian naman ay
napasama at kumalat sa relihiyong Hudaismo at Kristiyanismo.
Pamprosesong Tanong
Overview
1. Ano-ano ang mga epekto ng kalakalan sa pang-ekonomiya at pangkulturang
kalagayan ng mga bansa sa Timog at Kanlurang Asya?
2. Paano nakaaapekto ang kalakalan sa mga pagbabagong ekonomikal at
Your bodyngismga
kultural a fascinating
bansa sa creation
Timog atthat can carry
kanlurang out incredible tasks and
Asya?
PAGNILAYAN
maintenance. AT UNAWAIN
It is just fitting to keep going with a healthy lifestyle to ensure that
how the digestiveSasystem bahagingbreaks
ito down fooday
ng yunit to nais
nourish
kongyour whole body.
pagtibayin mo ang iyong
nabuong pag unawa tungkol sa paksa.Dahil natapos mo na ang mga aralin
Now,
ay you
maaari will mo
learn
nanghowsagutin
ang susunod
na gawain tungkol saandmga
pagbabago sa mga bansa sa Timog at Kanlurang Asya.
Gawain
At the 11:
end Pahayag-Suri
of this module, you are expected to:
Lagyan ng
1. explain thetsek ( /) ang on
mechanism mgahowpahayag na tama atand
the respiratory ekis
and treatment of diseases affecting the respiratory and circulatory systems. (x) ang mga
circulatory
pahayag na mali sa bawat bilang. Gawin ito sa kuwaderno.
__________ 1. Ang kalakalan ay mahalaga sa pag-unlad at pagpapalitan ng
2. Infer how one’s
kultura lifestyle
ng ibat can affect the functioning of
ibang bansa.
respiratory
__________ and circulatory
2. Maraming aspeto ang systems.
relihiyon na nakaaapekto sa kalagayan
ng mga kalalakihang Asyano.
Respiratory
__________ system is made up of
3. Neokolonyalismo angthebagong
organsparaan
in the ng
body that helpsngusmga
pananakop
breathe. Just remember bansang the word respiration
that makapangyarihan is gumagamit
na hindi linked to breathing.
ng lakas ng
Circulatory system ishukbong
responsible for distributing materials throughout the body.
sandatahan.
Take note that circulationedukasyon
___________4.Ang ay lubhang mahalaga
means transportation or movement sa pamumuhay ng mga
in circles. Both
systems are essentiallyAsyano.
meant for each other. The common purpose could not be
attained without the other system. ang krisis pang-ekonomiya sa Singapore noong
___________5. Nagsimula
1997.
Overview


________________________________________________________________________
96 241
________________________________________________________________________
ILIPAT AT ISABUHAY Suggested time allotment: 8 to 10 hours
Respiratory
Magaling! Narating andbahagi
mo na ang huling Circulatory Systems
ng aralin. Dito ay may
pagkakataon na mailipat ang nalinang mong kasanayan sa pamamagitan
Working
ng pagtupad ng mga gawain with OtherdinOrgan
na nagpapamalas ng iyongSystems
ganap na
pang-unawa sa aralin.
Gawain 12: Kung Ako Lang Sana…

Overview
Ipalagay na magkakaroon ng eleksyon para sa pinakapangulo ng buong
Timog Your body is a Asya.
at Kanlurang fascinating
Ikaw creation
ay isa sathatmga
can carry out incredible
kandidato. Para satasks
iyongand
pangangampanya,
activities. It is like asumulat
machinekathat
nang
is isang plataporma
able to tungkol
function with sa pagbabago,
proper organization of
pag-unlad, at pagpapatuloy tungo sa hinaharap
parts and systems. However, our bodies also require proper careng rehiyong iyongand
kinakatawan. It is just fitting to keep going with a healthy lifestyle to ensure that
maintenance.
Kontribusyon ng Timog at Kanlurang Asya
at angNow, you will learn how the different structures of the circulatory and
Pagkakilanlan ng Kulturang Asyano
ALAMIN
Matapos
At the endmong maunawaan
of this module, you ang
arepagbabago
expected to: at hamong
kinaharap ng Timog at Kanlurang Asya sa transisyonal at
1. explain
makabagong the mechanism
panahon. Ngayon naman on how the respiratory
ay iyong pag-aaralanand circulatory
ang
kontribusyon ng Timog at Kanlurang Asya at ang pagkakilanlan ng
molecules
kulturang Asyano bataytosa
and
mgafrom the different
kontribusyong ito.parts
Kungofnakahanda
the body; and
ka na sa
2.susunod na aralin
Infer how ay sagutin
one’s na ang
lifestyle cannakahandang
affect the hamon.
functioning of
Gawain 1: Ayusinsystem
Respiratory Mo is made up of the organs in the body that helps us
Ayusin
breathe. Just mo ang mga that
remember ginulong
the letra
wordupang malamanisang
respiration iyongtopaunang
linked breathing.
kaalaman sa aralin. Gawin ito sa iyong kuwaderno.
systems are essentially meant for each other. The common
NINGIS purpose could not be
UHAMNIADDSE
Overview
PAKALAPAMNAS


________________________________________________________________________
242 97
________________________________________________________________________
PAUNLARIN Suggested time allotment: 8 to 10 hours
Respiratory
Sa bahaging and Circulatory
ito ay inaasahan na matututunanSystems
mo ang mga
kontribusyon ng Timog at Kanlurang Asya at pagkakakilanlan ng
kulturang AsyanoWorking with
batay sa mga Other Organ
kontribusyong Systems
ito. Maaari mong balikan
ang mga kasagutan at katanungan na iyong nabuo sa unang bahagi ng
modyul na ito upang malaman kung tama ito at nasagot ang iyong mga
naunang katanungan.
Overview
Basahin
activities. It is likeata Suriin
machine that is able to function with proper organization of
Arkitekturang
maintenance. Asyano
It is just fitting to keep going with a healthy lifestyle to ensure that
Sa pagbuo ng kabihasnang Asyano at sa kabila ng naranasan na pananakop,
naipakita dito ang maipagmamalaking mapagkakakilanlan, mataas na
kakayahan,katalinuhan at kakaibang galing ng mga Asyano sa iba’t ibang larangan
Now, you will learn how theat different structures
tulad ng sining, humanidades pampalakasan. of the ng
Ang sentro circulatory
paggawa and
ng mga
respiratory systems
Asyano sa iba’twork
ibangtogether
larangantoaytransport oxygen-rich
nakapaloob blood
sa relihiyong
molecules to and from the different parts of the body; and and at
niyakap nutrients to
kinagisnan.
Timog Asya
Kakaiba ang rehiyon ng Timog Asya na sa kabila ng impluwensiya ng
mga1.mananakop
hindi natinag ang onkulturang
how the nabuo
sa pagkakakilanlan
and treatment of diseases affecting the respiratory and circulatory systems. bilang
isa sa rehiyon
systems na work
mayaman sa kultura.
together Lumaganapnutrients,
to transport ang impluwensiya
gases, ng
the different parts of the body. You will also understand the prevention, detection, and India
sa rehiyon ng Silangang Asya at Timog Silangang Asya.
molecules to and from the different parts of the body; and Ang
respiratory systems work together to transport oxygen-rich blood and nutrients toarkitekturang
Indian ay makikita sa Myanmar, Indonesia, Cambodia,Nepal, Pakistan, Sri
2. Infer
Lanka how one’s lifestyle can affect the functioning of
at Thailand.
Sa relihiyong Hinduismo, Budismo at Islam iniuugnay ang bawat gusali
Respiratory system
na nililikha nila. Mayisdalawang
made up tandaof the ng
organs in the body
arkitekturang that ang
Indian,
each part is maintained appropriately while getting the most outfits discovered helpskilalang
us
templong budista sa that
India,the stupa,respiration
angword na gawa saislaryo linked to breathing.
o bato na may mga
Circulatory system
bilugang is responsible
umbok na may tulis for distributing
ng tore.Dito materials throughout
inilalagay
parts and systems. However, our bodies also require proper care and ang mga the body.
sagrado
atpanrelihiyong relikyameans
at angtransportation
Taj Mahal na or ipinatayo
movement ni Shah Jahan Both
in circles.
activities. It is like a machine that is able to function with proper organization of para sa
systems are essentially meant for each other. The common purpose could not be sa
kanyang pinakamamahal na asawa na si Mumtaz Mahal na namatay
panglabing-apat
attained without the othernilang anak . Ang mga obra maestro ng arkitekturang Indian
system.
ay ang templo ng Borobudur sa Java at ang Angkor Wat sa Cambodia.
Overview


________________________________________________________________________
98 243
________________________________________________________________________
Ang mga istruktura na itinayo ay pawang may kinalaman sa relihiyon na

Respiratory
makikita ito sa mga bansa andatCirculatory
sa Kanlurang Asya Timog Asya. Systems
Ang kilalang arkitekturang Islamik ay ang Masjid o Moske. Itinuturing ito
na pinakamahalagang pagpapahayag ng sining Islamik.Ang tala ukol dito ay
naglalarawang istrukturang may minbar o pulpito at mihrab o nitso na may
madetalyeng disenyo at nagtuturo sa direksyon ng Mecca, ang banal na
Overview
lungsod ng mga Muslim. Ang moske ay napapalamutian ng marmol, mosaic, at
gawang-kahoy.
May isaYour
pang gusaling
body panrelihiyon
is a fascinating ang ribat
creation thatitocan
ay carry
may parisukat nanatasks
out incredible
systems are essentially meant for each other. The common purpose could not be hugis,and
ang entrada ay napapalamutian, at sa gitna ay may patyo.Ang isa pang uri ng
gusaling Islamik ay ang Turbe (tomb) ang musoleo ng sektang Shi’ite. Ito ay
parts and na
may maliliit systems.
gusali naHowever, our bodies
hugis bilugan, also require
ang bubungan ay may proper
turret nacare
hugisand
maintenance.
dulo ng lapis. It is just fitting to keep going with a healthy lifestyle to ensure that
Panitikan Asyano
Maraming
respiratory systemsnagawa
work ang mga to
together Asyano sa larangan
transport ng panitikan.
oxygen-rich blood andMayaman
molecules to and from the different parts of the body; and nutrients to
ang panitikang Asyano sa mga kwentong bayan, alamat, epiko, tula, maikling
kwento at dula.
Timog Asya
Nasusulat ang the

1. explain wikang klasikal on
mechanism ng how
panitikang Indian saSanskrit,
the respiratory na
and circulatory
nakaimpluwensiya sa mga wika ng karatigbansa tulad ng Pilipinas,
systems work together to transport nutrients, gases, and Indonesia,
Sri Lanka at Pakistan. May paniniwala na sa India nagmula ang mga sinaunang
kwento.
2. Infer
May dalawang how one’s
mahalagang lifestyle
epiko ang India, can affect the at
ang Mahabharata functioning
Ramayana. of
respiratory
Ang Mahabharata and circulatory
ay nagsasalaysay systems.digmaan samantalang ang
ng pantribong
Ramayana ay patungkol sa buhay ni Rama, ang lalaking bida sa epiko.
Respiratory
Si Kalidasa, system is madedramatista
ang pinakadakilang up of the organs in the body
na may-akda that helps us
ng Sakuntala,
breathe.
patungkolJust
ito saremember
pag-ibig ni that
Haring word respiration
theDusyanta is linkedang
sa isang ermitanya, tokanyang
breathing.
Circulatory
kahusayan ay system is responsible
maihahanay sa mga for mahuhusay
distributing materials
ng mga throughout the body.
Europeo tulad
parts and systems. However, our bodies also require proper care and ni
William Shakespeare.
Ang Panchatantra ang pinakamatanda at pinakatanyag na koleksyon ng
mga pabula na may maraming kwento ukol sa alamat, engkantada at pabula.
Si Rabindranath Tagore, isang manunulat na taga Bengal, at kauna-unahang Overview
Asyano na nagwagi noong 1913 Gawad Nobel para sa panitikan. Kahanga-
hanga ang kanyang mga tula at kwento. Sa kanyang mga akda, hinikayat ang
mga kapwa Indian na ipagmalaki ang lahing Indian. Lahat ng kanyang akda ay
naglalarawan ng kagandahan ng kalikasan at pampulitika. Ang Gitanjali, ay
isang aklat ng mga tula, Golpa Guccha, koleksyon ng mga kwento ukol sa
ordinaryong pamumuhay at dinadanas na paghihirap ng mga tao.

________________________________________________________________________
244 99
________________________________________________________________________
Kanlurang Asya
Ang panitikan ng rehiyon ay repleksyon ng kultura ng mga mamamayan
dito. Noong 1966, Working withAgnon
si Shmuel Yosef Other na Organ Systems
taga Israel ay tumanggap ng
Nobel Prize, ang kauna-unahang Hudyo na nakatanggap sa kanyang akda na
The Bridal Canopy at A Guest for the Night,
Overview Isa pang taga Israel ang nakilala sa kanyang akda na Songs of
Jerusalem and Myself si Yehuda Anichai. Ang popular naA Thousand and One
Nights na mas kilalang Arabian Nights. Ito ay kwentong Persiano na hango sa
kwentong
Your bodyIndian. Isinalaysay
is a fascinating ito ng isang
creation magandang
that can carry out prinsesa
incrediblenatasks
systems are essentially meant for each other. The common purpose could not be nilibang
andang
hariItupang
activities. is like hindi matuloy
a machine ang
that pagbitay
is able sa kanya.
to function withAng Pakikipagsapalaran
proper organization of ni
Sinbad, ang The Tale of Alibaba and the Forty Thieves ay lubhang makasining
ang pagkasulat.Ang Rubaiyat, ay napakagandang tula na isinulat ni Omar
maintenance.
Khayyam. It is just fitting to keep going with a healthy lifestyle to ensure that
each part
Angisinspirasyon
maintainedngappropriately
mga Arabe sa while gettingay
paggawa themay
most outfits discovered
kaugnayan
Respiratory system is made up of the organs in the body that helps us sa relihiyong
how theIslam
digestive system breaksnila.
na pinaniniwalaan down food to nourish your whole body.
Now,
Musika youatwill learn ng
Sayaw howmgathe different
Asyanostructures of the circulatory and
the different parts of the body.
Sa maraming Yousa
bansa willAsya,
also understand
ang musika the
at sayaw detection,
ay bahagi ng ritwal
sa panganganak, pag-aasawa at kamatayan. Bagaman maraming
1. explain the mechanism on how the respiratory and circulatory mga bansa
rito ang nasakop ng mga Kanluranin, nananatiling buo ang tradisyong musikal
ng At theAsyano
mga end of dahil
this module,
na rin sayou are expected
mahigpit to: na pundasyon nito. Sa
at matibay
sayaw mas binibigyang diin ng mga Asyano ang galaw ng kamay at katawan
ng tao.
Musika molecules
at Sayaw to and from the different parts of the body; and
ng Indian
Mahigpit angand
respiratory pagtuturo sa mga
circulatory nais mag-aral ng musika. Dahil sa higpit
systems.
at dedikasyon sa pagtuturo nagbunga ito ng maraming nalikhang musika.
Respiratory
Naniniwala ang systemmgais Hindu
made up na ofupang makamit
the organs in theang
bodyNirvana(ganap
that helps us na
kaligayahan) ang pinakamadaling paraan ang paggamit
breathe. Just remember that the word respiration is linked to breathing. ng musika. Maraming
instrumento sa musika ang ginagamit tulad ng
Circulatory system is responsible for distributing materials throughout the body. at
tamburin,
parts and systems. However, our bodies also require proper care and plawta(vina)
tambol(maridangan). Ang sitar ang pinakabantog na instrumento na gawa sa
pinatuyong upo at maraming kwerdas. Ang ragas ay isang musika na nag-aalis
systems ngare essentially
sakit. Mayroong meant
tiyakfor
na each
oras at other. The common
panahon purpose
sa pagtugtog nito.could not be
May paniniwala
attainedangwithout
mga the other
Hindunasystem.ang ayaw sumunod sa itinakdang oras ay
mapapasapanganib ang tinutugtugan at nakikinig nito. Overview
Mahilig ang mga Hindu sa sayaw, may paniniwala sila na ito’y libangan
ng diyos nila. Patunay nito kahit sa templo may mga babaing nakaukit na
sumasayaw.

________________________________________________________________________
100 245
________________________________________________________________________
Musika at Sayaw ng mga Arabe Suggested time allotment: 8 to 10 hours
Sa mga lungsod ng Mecca, Ukash, at Medina sa Saudi Arabia

Respiratory
pumupunta ang mga manunula, payaso,and Circulatory
at musikero upang Systems
mag-aral at
Working
magpakadalubhasa sa musika. May with Other Organ
mga instrumento Systemsna
ng pangmusikal
ginagamit tulad ng mi’zafa, gussaba, mizmar, at tambourine. Ang harpa at
trumpeta ay nagmula sa Iraq. May isang sistema ng melodiya na ginagamit ng
mga unang musikerong Arabe na katulad sa Ragas ng mga Hindu. Noong
pumasok ang ika-19 na siglo, ang musikang Arabe ay impluwensiyado ng mga
Overview
Europeo, makikita ito sa kanilang martsa na gumagamit ng mga instrumentong
banyaga.
Pampalakasan
Ang palakasan ay naging isang daan upang magkabuklod-buklod ang
maintenance.
mga mamamayang It is justAsyano.Hindi
fitting to keepnamabilang
going with aang healthy
mga lifestyle
Asyanongto ensure
nagingthat
matagumpay, nakilala appropriately
at hinangaan whilesagetting the most
iba’t-ibang outfits discovered
palaro.Nagsilbing
how the digestive
inspirasyon upangsystem
patuloybreaks down food
na magkaisa to nourish
at magnais ngyour whole body.
kapayapaan ang lahat
ng mamamayan sa Asya.Sa katunayan, ang isports ay naging bahagi ng pang-
Now,nayou
araw-araw buhaywillnglearn
mgahow the different structures of the circulatory and
Asyano.
Ang karamihan
the different parts of the ngbody.
larongYou
kilala
willsa buong
also Asya at sa
understand
systems work together to transport nutrients, gases, and thedaigdig ay nagmula
prevention, detection,
sa India. At ang karamihan nito ay inilalarawan sa tanyag
1. explain the mechanism on how the respiratory and circulatory na epikong
Mahabharata na isinulat noong 800 B.C.E. Ang mga larong ito ay ginamit ng
mahabangAt panahon
the endhanggang sa ito ay
of this module, youmahaluan na ng to:
are expected iba’t ibang paraan at
pangalan.
Hindi lamang
systems angwork
rehiyon ng Silangang
together Asya at Timog-silangang
to transport nutrients, gases,
the different parts of the body. You will also understand the prevention, detection, Asyaand
ang nakilala bilang isa sa mga orihinal na tagapagtatag
molecules to and from the different parts of the body; andng mga natatanging
palakasan nakilala rin sa iba’t ibang bansa ang rehiyon ng Timog at
2. Infer howtanyagone’s lifestyle
na laro canang
sa India, affect the napakasimple,
Kabaddi, functioning of
Kanlurang Asya. May
hindi magastos, respiratory
at hindiand circulatory systems.
nangangailangan ng malaking ispasyo para ito
maisagawa. Nalinang ang larong ito may apat na libong taon na ang
Respiratory
nakakaraan system is made
upang makapagbigay up ofsathe
tulong organs
mga Indianin na
the maproteksyonan
body that helps us
breathe. Justsarili
ang kanilang remember
laban sa thatmga the word ng
paglusob respiration
mga kaaway. is linked to breathing.
Ang that
Kabaddi ay pangkatang laro. Nangangailangan
means transportation or movementng in dalawang
circles. Both
pangkat para makakuha ng mataas na iskor. Sa bawat
systems are essentially meant for each other. The common purpose couldpangkat ay may
Your body is a fascinating creation that can carry out incredible tasks and pitong
not be
miyembro. Ang gagawin
attained without the other system. lang ng magkabilang pangkat ay manghuhuli ng
miyembro ng katunggaling pangkat.
Overview
Ang larong chess, baraha, at martial arts tulad ng judo at karate ay
nagmula sa India. Ang baraha ang popular na laro sa mga hari at maharlika ng
kahariang korte sa India.Ang judo at karate ay mahalagang pananggalang ng
mga Budista sa mapanganib na paglalakbay patungong Japan, China, at Korea
na nag-uugnay sa repleksiyong panloob ng mga Budista sa kanilang buhay.

________________________________________________________________________
246 101
________________________________________________________________________
May ebidensya na natagpuan sa kabihasnang
Suggested Sumer
time allotment: 8 to noong
10 hours300
hanggang 1500 BCE. Katunayan sa natagpuang tabletang luwad na may
naglaro na ng buno (wrestling) at boksing. Sa panahong Biblikal, ang mga
tansong istatwa ayRespiratory and
naglalaro ng buno. SaCirculatory Systems
panahon ng Ur may mga damahan.
Pangangaso ang Working with Other Organ Systemsng Hittite
naging libangan ng mayayaman. Sa panahon
nakilala ang kagalingan sa paglalangoy bilang bahagi ng pakikidigma. Sila ay
nagtataglay ng kalusugang pisikal. Ang sinaunang Israel ay kilala sa larong
takbuhan at pangingisda. Ang mga Persiano ay mahusay mangabayo.
Overview Sa atletang nakilala sa Asya sa bansang Syria, nanguna si Gwada

Showaa sa hurdles at high jump. Dahil sa kanyang pagkapanalo, nagpista nang
isang linggo ang bansang Syria. Gayundin si Naim Suleymanoghi, isang
weightlifter na taga-Turkey na nag-uwi ng tatlong gintong medalya. Mahilig sa
activities. It is likeang
palakasan a machine that ishindi
mga Asyano ablelamang
to function
parawith proper
Manalo at organization of
makilala sa buong
parts mundo,
kundi taglay din angour bodies dapat
katangiang also taglayin
require ng
proper care and
isang kasali sa laro.
how theGawain
digestive2: system breaks down food to nourish your whole body.
Dugtungan
na structures
Dugtungan ang sumusunod pangungusap.of theGawin
circulatory
ito saand
iyong
kuwaderno.
1. Ang of
and treatment kontribusyon ng mgathe
diseases affecting Asyano ay_______________________.
2. Bilang Pilipino, nararapat na ipagmalaki ang ambag ng mga Asyano
dahil__________________.
3. Mapapahalagahan ko ang mga kontribusyong Asyano sa ganitong
paraan_______________.
Binabati kita! Ngayon ay natapos mo na ang bahagi ng paunlarin
pararespiratory and
sa araling ito. circulatory
Ngayon ay maysystems.
sapat ka nang kaalaman at pag-unawa
ukol sa mga kontribusyon ng Timog at Kanlurang Asya. Maaari ka nang
Respiratory
tumungo sa system is made
susunod up of the
na bahagi organsna
ng aralin in ito
the upang
body that helps usat
mapalalim
breathe. mapalawak
Just rememberpa angthat
iyong word respiration
thepag-unawa is linked
ukol sa paksang ito. to breathing.
Overview


________________________________________________________________________
102 247
________________________________________________________________________
PAGNILAYAN AT UNAWAIN Suggested time allotment: 8 to 10 hours
Ang artikulo sa ibaba ay tungkol kay na kilalang

personalidad sa Timog Respiratory
Asya na may andmahalagang
Circulatory Systems
kontribusyon sa Asya at sa daigdig. Suriin mo ang dinaanan
Working
niya sa buhay. Sagutin ang with Other
gabay na tanong. Organ
Gawin ito sa Systems
iyong kuwaderno.
Bhupen Hazarika was a multifaceted Indian artist,

Overview
famously referred to as the uncrowned king of
North-Eastern India's cultural world. He is best
described as an extraordinarily talented person who was a poet,
Your
music body is a fascinating
composer, creation
singer, actor, that can
journalist, carryand
author outaincredible
systems are essentially meant for each other. The common purpose could not be renownedtasks and
activities. It is like of
film-maker a machine that is repute.
the very highest able to Hefunction
was a with
childproper
Take note that circulation means transportation or movement in circles. Both prodigyorganization
who of
parts andwas discovered
systems. However, by his mentorsour atbodies
a young age require
also which helped
Circulatory system is responsible for distributing materials throughout the body. proper himcare and
to excel at his abilities. He has rendered music, written
breathe. Just remember that the word respiration is linked to breathing. lyrics, and
each partsung for numerous
is maintained Assamese,while
appropriately Bengali and the
getting Hindi films
most
Respiratory system is made up of the organs in the body that helps us whichdiscovered
outfits
created an everlasting impression on both
how the digestive system breaks down food to nourish your whole body.Assamese and Indian
cinema, literature, and music. Most of his songs are marked by
themes
Now, youof will
humanity
learn how and universal
the differentbrotherhood
2. Infer how one’s lifestyle can affect the functioning of structures andof have been
the circulatory and
translated to, and sung in many languages, most notably in
respiratory systemsand work
Hindi.together to transport
being aoxygen-rich
Bengali Other than musician and blood and nutrients to
playback
the different
singer, parts
he of thean
was body. You will talented
immensely also understand
filmmaker thewho
prevention,
createddetection,
some of
and treatment ofthe most memorable
diseases affecting the national award
respiratory
1. explain the mechanism on how the respiratory and circulatory winning
and Assamese
films. He is also acknowledged to have introduced the culture
and Atfolk
themusic
end of ofthis
Assam module, you are expected
and Northeast India to Hindi
At the end of this module, you are expected to:to: cinema at
the national level. Winner of several prestigious awards, he was
1. one
truly explain
of thethe mostmechanism
celebrated on howofthe
artists the respiratory
20th century.and circulatory
 Bhupen molecules
Hazarika to was
and born
from on theSeptember
different parts
8, 1926 of the body; and
in Sadiya,
2. InferBritish
Assam, how India,one’sto Nilakanta
lifestyle Hazarika
can affect and the functioning of
Shantipriya
Hazarika. He wasand
respiratory thecirculatory
eldest of their ten children.
systems.
 During his childhood, his family shifted several times before
Respiratory
settling in system
Tezpur where is madehisupmusical
of the organs in thespotted
talent was
each part is maintained appropriately while getting the most outfits discovered body thatby helps us
Jyotiprasad Agarwala, the noted Assamese lyricist, and
maintenance. It is just fitting to keep going with a healthy lifestyle to ensure that Bishnu
Circulatory Prasad
systemRabha, a renowned
is responsible forAssamese
distributingartist.
materials throughout the body.

Take note that circulation means transportation orKolkata
In 1936, he traveled with his mentors to movement where
activities. It is like a machine that is able to function with proper organization of he
in circles. Both
recorded his first song at the Aurora Studio for the Selona
Company. In 1939, he sang two songs in the film ‘Indramalati’.
attained without
He wrote thehis
otherfirstsystem.
song, ‘Agnijugor Firingoti Moi’, at the age of
13. Overview
 He received his early education from Sonaram High School in
Guwahati, Dhubri Government High School in Dhubri, Tezpur
High School and the Cotton College. Later, he attended
Banaras Hindu University where he completed his graduation
and post-graduation, obtaining his BA (1944) and MA (1946) in
Political Science.

________________________________________________________________________
248 103
________________________________________________________________________
 In 1949, he got enrolled at the Columbia
Suggested University,
time allotment:New
8 toYork,
10 hours
on a scholarship and earned his doctoral degree in 1952 on his
thesis "Proposals for Preparing India's Basic Education to use
Respiratory
Audio-Visual Techniques in andAdultCirculatory
Education". Systems
http://www.thefamouspeople.com/profiles/bhupen-hazarika-5496.php
Gabay na Tanong
1. Bilang Pilipino at isang Asyano, paano nagsilbing inspirasyon sa inyo ang
Overviewnarating niya sa buhay?
2. Paano naipakita ng mga taga Timog at Kanlurang Asya ang makabagong
hamon
Your body na
is aitosa pamumuhay?
fascinating creation that can carry out incredible tasks and
ILIPAT AT ISABUHAY
Binabati kita! Mahusay mong nagampanan ang gawain sa bahagi
ng Pagnilayan at Unawain. Sa pagkakataong ito, inaaasahang magagamit
how the digestive system
ang nililinang na breaks down
kasanayan safood to nourish
tulong your wholegawain.
ng nakahandang body.
respiratory systems
G- Ang iyongwork together
barangay aytotaunang
transportnagbibigay
oxygen-richngblood
molecules to and from the different parts of the body; and and nutrients
parangal sa mga topiling
the different parts of the
miyembro ng body. You willna
pamayanan alsonagpakita
understandngthe prevention,
mabuting
systems work together to transport nutrients, gases, and detection,Ang
halimbawa.
and treatment of diseases affecting the respiratory and circulatory systems. sa mga
layunin ng patimpalak na ito ay upang magsilbing
1. explain the mechanism on how the respiratory and circulatory paalala
mamamayan na ang bawat isa ay may responsiblidad at gampaning dapat
At the para
gawin end of
sa this module,
ikabubuti you are expected
at ikauunlad to:
ng buong pamayanan.
1. explainngthe
R- Miyembro mechanism
Sangguniang on how the respiratory and circulatory
Kabataan
A- Miyembro at mga
molecules to Opisyal
and fromngthe
Barangay
different parts of the body; and
S- Magkakaroon ng patimpalak na tinatawag na BARANGAY IDOL kung saan
pipiliin ang limang miyembro ng barangay na nagsilbing mabuting huwaran
sa lipunan.system is made up of the organs in the body that helps us
Respiratory
P- Makagawa ng campaign poster para sa iyong kalahok para sa BARANGAY
IDOL
Overview


________________________________________________________________________
104 249
________________________________________________________________________
Rubric sa Pagmamarka Suggested time allotment: 8 to 10 hours
KRITERYA NAPAKAG MAGALING MAY NAGSISIM MAR

ALINGRespiratory
3 and Circulatory
KAKULA Systems
ULA PA KA
4 Working with Other
NGAN Organ Systems
LANG
2 1
IMPORMAT Ang Ang Ang Ang

IBO/ nabuong nabuong nabuong nabuong
Overview
PRAKTIKAL poster ay poster ay poster ay poster ay
IDAD nakapagbibi nakapagbibi kulang sa walang
Your body gayisnga fascinatinggay creation
ng sapat
that can na impormasy
carry out incredible tasks and
kumpleto, wastong impormasy
activities. It is like a machine that is able to function with proper on tungkol
wasto at impormasyo on tungkol sa mga
napakahala n tungkol sa sa mga kontribusy
maintenance. Itgang is just fitting tomga
keep going with a healthy
kontribusy on lifestyle
breathe. Just remember that the word respiration is linked to breathing. sa to ensure that
impormasyo appropriately while on
kontribusyo getting
sa the most lipunan.outfits discovered
how the digestive systemsa
n tungkol breaks
n sadown food to nourish your whole body.
lipunan.
mga kapaki- lipunan.
Now, you pakinabang
will learn how the different structures of the circulatory and
na
the different partskontribusyo
of the body. You will also understand the prevention, detection,
n sa
lipunan.
MALIKHAI Ang Ang May Hindi
N pagkakasun
1. explain pagkakasun
the mechanism on how kakulanga malikhain
od-sunod at od-sunod at n ang ang
pagkakadise pagkakadise elemento pagkakadis
nyo ng mga nyo ng mga ng enyo ng
2. Infer how one’s lifestyle
impormasyo impormasyo pagdiseny mga can affect the functioning of
respiratory
n tungkol sa andncirculatory
tungkol sa systems.
o ng mga impormasy
mga kapaki- mga impormasy on tungkol
Respiratory system iskontribusyo
pakinabang made up of the on organs
tungkol in sathemga
body that helps us
breathe. Just na remember that n sa word respiration
thelipunan sa mga iskontribusy
kontribusyo at for distributing materials
kontribusy onthroughout
parts and systems. However, our bodies also require proper care and sa the body.
n sa lipunan nagpapakita on sa lipunan.
at
systems are essentially meantng
forsapat
each naother.lipunan at
The common purpose could not be
nagpapakita antas
attained without the other system. ng nagpapakit
ng bukod pagkamalikh a ng
tanging ain. limitadong Overview
antas ng antas ng
pagkamalikh pagkamali
ain. khain.
KABULUH Komprehen Mahusay May Hindi
AN sibo, ang
Respiratory and Circulatory Systems kakulanga naipaliwan

________________________________________________________________________
250 105
________________________________________________________________________
maayos at pagkakapali nsatime
Suggested lalim o ag ang
may lalim wanag kabuluhan mga
ang tungkol sa ang mga kontribusy
Respiratory
pagkakapali mga and Circulatory
kontribusy on Systems
sa
wanag kontribusyo on sa lipunan
tungkol sa n sa lipunan lipunan
mga
kontribusyo
n sa lipunan
Overview
KATOTOH
Your body is a Ang poster creation
fascinating Ang poster Ang poster
that can carry Walangtasks and
out incredible
ANAN ay ay ay naipakitan
nagpapakita nagpapakita nagpapakit g
parts and systems. ng However, ourng bodies alsoa require ng iilang proper care and
makatotoh
maintenance. It is justmakatotoha
fitting to keeppangyayari
going with a healthy lifestyle
pangyayari
breathe. Just remember that the word respiration is linked to breathing. to ensure that
anang
each part is maintained nang appropriatelysa while
buhaygetting
ng lamang
the most sa outfits
pangyayari
pangyayari tao. Ang buhay ng
how the digestive system breaks down food to nourish your whole body. .
sa buhay ng nilalaman
respiratory and circulatory systems. tao. Ang
tao. Ang nito ay may
Now, you will learn how the different structures nilalaman
nilalaman dating sa nito ay
nito ay may madla. walang
bisa/dating dating sa
sa madla. madla.
KABUUAN
1. explain the mechanism on how the respiratory G MARKA
and circulatory
Overview


________________________________________________________________________
106 251
________________________________________________________________________
PANGHULING PAGTATAYA Suggested time allotment: 8 to 10 hours
Upang masubok ang iyong nalalaman sa modyul na ito, subuking

sagutin ang mahabang pagsusulit sa ibaba sa pamamagitan ng pagpili sa titik
ng tamang sagot sa bawatWorking
bilang.. with Other Organ Systems
1. Ano ang pamamaraang ginamit ng mga Hindu sa pamumuno ni
MohandasGandhi upang ipakita ang kanilang pagtutol sa mga
OverviewIngles?
B. Armadong pakikipaglaban
YourC.body
Pagbabago ng Pamahalaan
is a fascinating creation that can carry out incredible tasks and
D. Pagtatayo ng mga partido
activities. It is like a machine that is able pulitikal
to function with proper organization of
2. Naghangad rin ng kanyang kalayaan ang India. Anong pamamaraan
maintenance.ang Itisinagawa
is just fitting
nito to keepmatamo
upang going withangakanyang
healthy hangarin?
breathe. Just remember that the word respiration is linked to breathing. lifestyle to ensure that
each part A. is Nakipag-alyansa
maintained appropriately while getting the most outfits discovered
sa mga Kanluranin
how the digestive
B. Itinatagsystem breaksNational
ang Indian down food to nourish your whole body.
Congress
C. Binoykot ang mga produktong English
Now, you will learn
D. Tinulungan anghow mga the
Inglesdifferent structures
sa panahon
ng digmaan
3. Sa parts
the different ilalim of
ngthe
Ingles,
body.nagkaroon
You will also ng understand
mga pagbabago
systems work together to transport nutrients, gases, and sa India na
the prevention, hindi
detection,
katanggap-tanggap sa mga Indian. Alin ang
1. explain the mechanism on how the respiratory and circulatory isang pagbabagong
hindi matanggap ng mga Indian?
A. the
At Pagpapalaganap
end of this module,ng isang yousistema ng edukasyon
are expected to:
At the end of this module, you are expected to: na ayon sa
pamantayang Ingles
1. explain the
B. Paglilipat ngmechanism
mga sentro on ng how the respiratory
gawaing pangkabuhayan
and treatment of diseases affecting the respiratory and circulatory systems. and circulatory
sa mga
baybaying-dagat
C. Pagkakaroon
molecules tong andracial
fromdiscrimination
the differentsa pagbibigay
parts ng posisyon
of the body;
sa pamahalaan
D. Pagpapahusay ng mga transportasyon at komunikasyon
4. Nang makamit ng India ang kalayaan mula sa Britanya noong 1947,
Respiratory
nahati ito sa system
dalawang is made up ang
estado, of the organs inIndia
kalakhang the at
each part is maintained appropriately while getting the most outfits discoveredbody that helps
Pakistan. Ano us
ang epekto nito sa that the word
katayuan respiration
ng bansa is linked to breathing.
at mamamayan?
Circulatory A. system
Nahimokisna responsible
mag-alsa ang for distributing
mga Muslim materials
sa mga throughout
parts and systems. However, our bodies also require proper care and Hindu. the body.
Take noteB.that circulation
Nahati ang simpatiya
meansngtransportation
mga mamamayan sa dalawang
or movement estado.Both
in circles.
C. Nagsilikas ang karamihan ng mga mamamayan
systems are essentially meant for each other. The common purpose could sa ibang
Your body is a fascinating creation that can carry out incredible tasks and bansa.
not be
D. Nagkaroon ng
attained without the other system. kaguluhan sa pamumuno.
5. Ang patuloy na paglalaban ng India at Pakistan ay dahil sa kapwa nila Overview

nais angkinin ang teritoryong Kashmir. Ano ang epekto ng
nasyonalismo sa sigalot na ito?
A. Naniniwala ang dalawang magkalabang bansa na pag-aari nila
ang Kashmir.

________________________________________________________________________
252 107
________________________________________________________________________
D. Tumanggi ang dalawang bansa sa pakikialam
Suggested ng United
time allotment: 8 to National
10 hours
Organization (UNO) sa paglulutas ng kanilang suliranin
Respiratory
6. Noong sinakop andang
ng mga Ingles Circulatory Systems
India, nagsimulang pinakialaman
ang pulitikaWorking with Other Organ Systems
ng bansa sa pamumuno ng British East India Company.
Naging mababa ang pagtingin ng mga Ingles sa kultura ng India.
Maging ang pamamahagi ng mga lupain ay binago rin ng mga Ingles.
Sa ganitong pangyayari, napilitan ang mga manggagawang Hindu
na mag-aral ng Ingles upang mapaunlad ang sariling kakayahan sa
Overview paghahanapbuhay. Anong implikasyon ang mabubuo sa ganitong
kaganapan?
B. Ang pananakop ng mga Ingles sa India ay nakatulong sa pag-
activities. It is like a unlad
ng kulturang to function with proper organization of
Hindu.
parts and systems. C. AngHowever,
pananakop our bodies
ng mga also ay
Europeo require
lalong proper caresaand
nagpahirap
maintenance. It is just fitting to keep
kabuhayanng mgagoing with a healthy lifestyle to ensure that
Hindu.
how the digestive7. Ano ang naging
system breaksepekto ng kolonyalisasyon
down food to nourish your sa mgabody.
whole rehiyon ng Asya?
A. Naging masidhi ang pagkakaroon ng damdaming nasyonalismo
Now, you ng willmga Asyano
learn how upang ibangonstructures
the different ang kaunlaran
2. Infer how one’s lifestyle can affect the functioning of of thengcirculatory
bansa. and
B. Naging mapagbigay ang mga Asyano sa naisin ng
molecules to and from the different parts of the body; and mga dayuhang
bansa.
C. Natutunan ng mga Asyano ang manakop ng ibang lupain.
and treatment of D. diseases affecting
magtiisthe
angrespiratory and alang-alang
mga Asyano circulatory systems.
Natutong sa kapayapaan.
At the end
8. Sa of this module, you are expected
ng Indiato:
pakikipagsapalaran nakamtan ang kasarinlan. Anong uri
ng nasyonalismo ang isinagawa ni Gandhi laban sa pananakop ng
Britanya?
systems work together to transport
A. Aggressive nutrients, gases, and
C. Passive
molecules to
B. Defensive and from the different
D. Radikal of the body; and
parts
9. Aling pangyayari systems.
ang pumukaw sa damdaming nasyonalismo ng
bansang India?
A. Pagbagsak up of the organs
ng kolonyalismo ng mgainTurko
the body that helps us
B. Pagpapatupad
breathe. Just remember that thengword respiration
economic embargoisnglinked
mga Ingles
to breathing.
D. Pagkakaroon
Take note that circulation meansng transportation
diskriminasyonorsamovement
mga India in circles. Both
10. Alin sa mga sumusunod ang naging masamang epekto ng
kolonyalismo sa rehiyong Asya?
A. pag-unlad ng kalakalan Overview
D. paggalugad at pakikinabang ng mga Kanluranin sa mga yamang
likas

________________________________________________________________________
108 253
________________________________________________________________________
11. Isinusulong naman ni Mahatma Gandhi Suggested
ang kanyang
timepananaw na8 to 10 hours
allotment:
ang pinuno ng bansa ang siyang magpakita ng pagpapahalaga sa
moralidad. Ang pagpapahalaga na sinasabi ni Gandhi ay ang:
Respiratory
A. maging tapat sa mamamayan at saand Circulatory Systems
konstitusyon
B. mabuting relasyonWorking with Other Organ Systems
sa karatig bansa
C. pagkakaroon ng isang asawa at isang pamilya
D. maging bukas o transparent sa lahat ng kanyang gawain sa tulong sa
bayan
Overview
12. Dalawang anyo ng nasyonalismo ang ipinakita ng mga Hindu laban sa mga
pagkilos. Ang nakatawag pansin ay ang pinamunuan ni Mohandas K.
activities.
Gandhi It isdahil:
like a machine that is able to function with proper organization of
parts and systems.
A. Mga However,
bata ang our bodies
kinasangkapan niya saalso require
paglaban proper care and
sa British
maintenance. It is justsiya
B. Namahagi fitting
ngto keep
mga going withHindu
produktong a healthy lifestyle to ensure that
C. Isinagawa niya ito kasama ang mga guro
how the D. gumamit
digestive ng paraang
system breaks tahimik
down food tuladtong di pagsunod
nourish sa mga
your whole body.
kagustuhan ng mga British
13. Ang
respiratorynasyonalismo
systems work aytogether
ang pagsibol ng damdaming
to transport makabayan.
oxygen-rich
molecules to and from the different parts of the body; and blood andNagbigay
nutrients to
daan ito para ang mga Asyano ay matutong:
and treatment of diseases affectingsathe respiratory and circulatory systems.
B. pagiging mapagmahal kapwa
D.At the end of this module, you are expected to:
maging laging handa sa panganib
14. Ang panahon ng Kolonyalismo ng mga Kanluranin ay nagdulot ng iba’t
systems
ibang epekto work
sa mga bansangtogether to Alin
Asyano. transport nutrients, gases,
sa mga sumusunod ang hindiand
epekto ng pananakop ng mga Kanluranin sa mga bansang Asyano? of the body; and
A.2.Nagkaroon
Infer how one’s lifestyle
ng pag-unlad canngaffect
sa sistema the functioning
transportasyon at
respiratory and
komunikasyon na circulatory systems.
nagdulot nang mabilis pagluwas ng kalakal sa
pandaigdigang pamilihan
Respiratory
B. Naturuansystem
ang lahatis made up of the
ng Asyanong organs in the
pamahalaan angbody that mga
kanilang
each part is maintained appropriately while getting the most outfits discoveredhelps us
breathe. Justsariliremember
sa panahon thatngthe word respiration
pananakop ng mga Kanluranin
is linked to breathing.
Circulatory system is responsible for distributing materialsmga
C. Nagkaroon ng paghahalo ng mga lahi dahil sa naganapthe
throughout
parts and systems. However, our bodies also require proper care and na body.
kasalang katutubo at dayuhan
D. Pangunahing gampanin ng mga bansang Asyano ang tagatanggap
ng mga produktong Kanluranin
15. Ano ang ipinapahiwatig ng tagumpay ng kampanya ni Mohandas Overview
Gandhi sa kolonyalismo ng mga Ingles sa India?
C. Ang pang-aapi ng mga kolonyalista ay may katapusan
D. Naging simbolo si Mohandas Gnadhi ng pagkakaisa ng mga
mamamayan sa India

________________________________________________________________________
254 109
________________________________________________________________________
pananakop ng mga Ingles sa pangangalaga ng karapatang pantao ng mga
Respiratory
Hindu lalo na ang and Circulatory Systems
mga kababaihan?
A. Pag-unladWorking with Other
ng komunikasyon Organ sa
at transportasyon Systems
India
B. Pagkakaroon ng pagkakataong makapag-aral ang mga mamamayan
ng India
C. Pagbabawal sa ilang matandang kaugaliang Hindu tulad ng “sati” at
“female infanticide”
Overview D. Pagbabawal sa matatandang kaugaliang tulad ng “foot binding” at
“concubinage”
17. Ano ang kahalagahan ng mataas na antas ng edukasyon sa isang bansa?
activities. It isA.like
Itoaaymachine that isinstrumento
nagsisilbing able to function with proper
sa pagsulong organization of
ng nasyonalismo
Take note that circulation means transportation or movement in circles. Both at
interes ng bansa our bodies also require proper
maintenance.B. It Pinagaganda
is just fitting toangkeep
imahegoing
ngwith
bansaa healthy lifestyle
kapag ito
breathe. Just remember that the word respiration is linked to breathing. ay may tomataas
ensure na
that
bahagdan ng edukadong mamamayan
how the digestiveC. Magandang
system breaks negosyo
downang foodmga pampribadong
to nourish paaralan
your whole body. na
napagkukunan ng buwis ng pamahalaan
Now, you D. Pinalalaki
will learnnito
how angtheopurtunidad ng mga taoofnathe
2. Infer how one’s lifestyle can affect the functioning of mangibang bansa.
circulatory and
18. Bakit sinasabing ang kalakalan ay mahalagang susi sa pagkakaisa ng mga
Asyano?
and treatmentA. ofDahil
diseases affecting the respiratory andmagkakaratig
dito ay nagtutulungan ang mga circulatory systems.
bansa sa Asya
B. Nagsisilbi itong daluyan ng kultura at pagpapalitang kultural ng mga
At the bansaend of this module, you are expected to:
C. Maaring lumaki ang kita sa mga usaping block market
19. Bakitmolecules
muling nabuo to and angfrom the different
bansang Israel? parts of the body; and
2. Infer
A.Dahilhow one’s lumakas
sa layuning lifestyleangcan affect the functioning of
Judaism
respiratory
B. Sa kagustuhang and circulatory systems. muli ng mga Hudyo
magsama-samang
C. Upang matamo ang kanilang kaligtasan
Respiratory
D. Dahil system is madeng
sa pananakop upibang
of thelupain
organs in the body that helps us
Overview


________________________________________________________________________
110 255
________________________________________________________________________
Transisyon sa susunod na modyul Suggested time allotment: 8 to 10 hours
Binigyang-diin saRespiratory
aralin na ito ang and Circulatory
mga dahilan, Systems
paraan, patakaran at
epekto ng Una at Ikalawang Yugto ng Imperyalismong Kanluranin sa Timog
at Kanlurang Asya. Nagkaroon ng malaking impluwensiya ang mga
nanakop na Kanluranin sa kultura, ekonomiya at pulitika ng mga nasakop
na lupain sa Asya. Dumanas ng malubhang paghihirap, kagutuman, pang-
aabuso at pagkawala ng karapatan at kalayaan ang mga Asyano dulot ng
Overview
mga patakaran ng mga Kanluraning nakasakop sa kanilang lupain.
Angbody
Your mgaiskaranasan ng creation
a fascinating rehiyon that
ng Timog at Kanlurang
can carry Asya
out incredible sa and
tasks
pananakop ng mga Kanluranin ay mararanasan din ng mga rehiyon ng
activities.
SilanganItatisTimog-Silangang
like a machine that is able
Iyongtomatutunghayan
function with proper organization
ASya. sa sususnod na of
parts
modyul andangsystems.
naganap.However, our bodies also require proper care and


Overview


________________________________________________________________________
256 111
WHAT IS
________________________________________________________________________
OPEN HIGH SCHOOL?

Overview


Overview
The Open High School Program or OHSP is an alternative mode of delivering secondary education
that caters to learners who are unable to attend the regular class program due to physical impairment,
work, financial difficulties, distance of home to school, and other justifiable and legitimate reasons. It
uses distance learning with self-instructional materials that the learner studies at his or her own pace,
and consultation sessions with teachers and other capable persons for added support.

________________________________________________________________________
112 "' l.b..su I c.SU J
4 Dubai Cares
Science 9 OHSP Learner’s Material

Araling P3

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

Araling P3

Uploaded by

Document Information

Original Description:

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

Araling P3

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

4 Science 9 OHSP Learner’s Material

Respiratory and Circulatory Systems

At the end of this module, you are expected to:

1. explain the mechanism on how the respiratory and circulatory

Working with Other Organ Systems

Suggested time allotment: 8 to 10 hours

Respiratory and Circulatory Systems

At the end of this module, you are expected to:

1. explain the mechanism on how the respiratory and circulatory

Working with Other Organ Systems

Suggested time allotment: 8 to 10 hours

Modyul 1: Mga Angkop at Inaasahang Kakayahan ......... 4

Working with Other Organ Systems

Suggested time allotment: 8 to 10 hours

Respiratory and Circulatory Systems

At the end of this module, you are expected to:

1. explain the mechanism on how the respiratory and circulatory

Ang Timog at Kanlurang

Suggested time allotment: 8 to 10 hours

3 time allotment: 8 to 10 hours

Working with Other Organ Systems

Suggested time allotment: 8 to 10 hours

Respiratory and Circulatory Systems

Aralin 3  Nasusuri ang iba’t ibang ideyolohiya (ideolohiya ng malayang

Suggested time allotment: 8 to 10 hours

 Nasusuri ang epekto ng mga samahang kababaihan at ng

Working with Other Organ Systems

Suggested time allotment: 8 to 10 hours

Naipamamalas ang malalim na pag-unawa at pagpapahalaga sa kamalayan sa

Grapikong Pantulong sa Aralin

At the end of this module, you are expected to:

1. explain the mechanism on how the respiratory and circulatory

Suggested time allotment: 8 to 10 hours

Upang masubok ang iyong nalalaman sa modyul na ito, subuking

1. Ano ang pamamaraang ginamit ng mga Hindu sa pamumuno ni Mohandas

Suggested time allotment: 8 to 10 hours

6. Noong sinakopRespiratoryng mga Ingles ang andIndia,

Suggested time allotment: 8 to 10 hours

Suggested time allotment: 8 to 10 hours

Working with Other Organ Systems

Suggested time allotment: 8 to 10 hours

At the end of this module, you are expected to:

1. explain the mechanism on how the respiratory and circulatory

Working with Other Organ Systems

Suggested time allotment: 8 to 10 hours

1. Ano ang kolonyalismo at imperyalismo?

Suggested time allotment: 8 to 10 hours

Working with Other Organ Systems

Suggested time allotment: 8 to 10 hours

Renaissance Ang Renaissancena nagpasimula sa Italya na

Suggested time allotment: 8 to 10 hours

Suggested time allotment: 8 to 10 hours

Suggested time allotment: 8 to 10 hours

Working withat Other

Suggested time allotment: 8 to 10 hours

Respiratory and Circulatory Systems

At the end of this module, you are expected to:

1. explain the mechanism on how the respiratory and circulatory

Nagpaligsahan ang mga ito para tanghaling pinakamakapangyarihan