qarTuli

5
maswavleblis wigni

nino gordelaZe
TinaTin kuxianiZe
naTia nafetvariZe
Tea gabisonia

grifminiWebulia saqarTvelos
ganaTlebis, mecnierebis, kulturisa
da sportis saministros mier
2018 wels.
qarTuli 5
maswavleblis wigni

Tbilisi, 2018

avtorebi: nino gordelaZe, TinaTin kuxianiZe

naTia nafetvariZe, Tea gabisonia
redaqtori rusudan gorgaZe
teqnikuri dizaineri lado lomsaZe

© bakur sulakauris gamomcemloba, 2018

yvela ufleba daculia.

Sps `bakur sulakauris gamomcemloba~

aRmaSeneblis 150, Tbilisi 0112
tel.: 2910954, 2911165
elfosta: info@sulakauri.ge

ISBN 978-9941-30-018-9

Georgian 5
Teacher’s Book

© Sulakauri Publishing, 2018

All rights reserved.

Tbilisi, Georgia
www.sulakauri.ge
sarCevi

1. zogadi informacia saxelmZRvanelos Sesaxeb ...............................................5

2. Sesavali
sagnis swavlebis mizani ......................................................................................................... 6

3. erovnuli saswavlo gegma ......................................................................................11

V klasi – safexurebrivi standartis Sedegebi da
maTi Sefasebis indikatorebi ............................................................................................ 12

4. saxelmZRvanelos Sesabamisoba erovnul saswavlo gegmasTan ..............19

5. saxelmZRvanelos komponentebi da struqtura ...........................................24
6. rekomendaciebi SefasebaSi
amonaridi erovnuli saswavlo gegmidan ...................................................................... 30
ganmaviTarebeli Sefaseba ................................................................................................. 36
7. moswavleTa Sefasebis sistema............................................................................... 40
8. moswavleTa TviTSefaseba ....................................................................................... 44
9. moswavleTa Sefaseba da TviTSefaseba dawyebiT safexurze –
V-VI klasebi ...................................................................................................................... 48
10. weriTi davalebis Sefasebis kriteriumebi .................................................. 51
11. wakiTxulis gaazrebis procesebi da teqstis
gasaazreblad dasmuli SekiTxvebi ....................................................................... 53

12. praqtikuli nawili – gakveTilebis gegmebi da scenarebi,

mosasmeni teqstebi ......................................................................................................... 55
12.1. Semajamebeli savarjiSoebi .......................................................................... 134
12.2. rveulSi mocemuli testebis pasuxebi ..................................................... 136

13. damatebiTi rekomendaciebi .............................................................................141

weris strategia ................................................................................................................. 142
13.1. dawyebiTi safexuris maswavleblis meToduri gzamkvlevi ....... 145
13.2. mkvlevar blumis taqsonomia da kritikuli azrovneba ................ 157
13.3. Sefasebis rubrikebis nimuSebi ................................................................... 161
13.4. inkluziuri ganaTleba .................................................................................... 168
1. zogadi informacia saxelmZRvanelos Sesaxeb

Tqven winaSea dawyebiT safexurze qarTuli enisa da literaturis swavlebis kargad gaazre-
buli kursi, romelic wlebis ganmavlobaSi iqmneboda da ixveweboda avtorTa mier. muSaobis pro-
cesSi SesaZlebloba gvqonda, Segvemowmebina Cven mier Sedgenili gakveTilebi saklaso garemoSi,
gansxvavebuli unar-Cvevebis mqone moswavleebTan. Sesabamisad, aqtivobebi Sedgenilia saSualo
monacemebze dayrdnobiT. maswavlebels advilad SeuZlia moargos isini sakuTar garemoebebs,
moswavleTa SesaZleblobebsa Tu skolis materialur-teqnikur bazas.
SevecadeT, mravalferovani TemebiTa da aqtivobebiT dagvekmayofilebina erovnuli saswavlo
gegmisa da sagnis swavlebis standartis yvela moTxovna. magram Cveni mTavari mizania, SevayvaroT
bavSvebs mSobliuri ena, gavuRvivoT interesi gramatikisa da literaturisadmi, gavxadoT Semoq-
medebiTi procesis Tanamonawileebi da iniciatorebi. amitom SevecadeT, mSobliuri enisa da lite-
raturis samyaro warmogveCina moswavleebisTvis saintereso kuTxiT, migvewodebina maTTvis ara
mxolod klasikuri, aramed Tanamedrove teqstebi da mniSvnelovani Teoriuli masala, romelic
gauzrdida cnobismoyvareobasa da interess sagnisadmi.
maswavleblisTvis gakveTilebis scenarebi gawerilia detalurad (zog SemTxvevaSi mocemulia
mxolod gakveTilis gegma) da Seicavs srul informacias gakveTilze moswavleebisTvis misawode-
beli Teoriuli codnisa da praqtikuli samuSaos Sesaxeb. maswavlebels SeuZlia sityvasityviT
misdios scenarSi aRweril gakveTilis msvlelobas, an scenari gamoiyenos, rogorc sabazo resur-
si an idea da sakuTari TvalTaxedviT SearCios sasaubro Tu sailustracio masala. wignSi aseve
mocemulia codnis gasamyarebeli, saazrovno unarebis ganmaviTarebeli aqtivobebi.
moswavleTa aqtivobebi Sedgenilia asakobrivi Taviseburebebis gaTvaliswinebiT, miwodebulia
gasagebi formiT, xSirad TamaSebisa da SemoqmedebiTi eqsperimentebis saxiT. damoukideblad
gakeTebuli aRmoCena (magaliTad, gramatikis kursSi, romelic am seriis mniSvnelovani nawilia)
gansakuTrebiT dasamaxsovrebels gaxdis TiToeul gakveTils. aRsaniSnavia, rom saxelmZRvanelo
Tavebad dayofilia ara misaRwevi Sedegebis, aramed Temebis mixedviT, rac muSaobas gauadvilebs
rogorc pedagogebs, aseve moswavleebs. bavSvebi SeZleben, erTi Temis farglebSi gaecnon sxvadasxva
tipis teqsts. garda amisa, kursis masala xels Seuwyobs moswavleebSi komunikaciis, TanamSromlo-
bis, organizebulobis, analizis, interpretaciis, Sefasebisa da refleqsiis unarebis formirebas.

dRevandeli sazogadoebisTvis Zalian mniSvnelovania iseTi momavali Taobis aRzrda, rome-

lic orientirebuli iqneba izrunos ara mxolod ekonomikur winsvlaze, aramed demokratiuli
sazogadoebis Seqmnasa Tu ekologiuri problemebis aRmofxvraze. ra Tqma unda, am mimarTulebas
verc erovnuli saswavlo gegma auvlis gverds. amitom didi yuradReba eqceva saswavlo masalaSi
(nebismieri sagnobrivi mimarTulebiT) am sakiTxebze koncentrirebas. mdgradi ganviTarebis mizne-
bi moicavs mdgradi ganviTarebis sam ganzomilebas: ekonomikuri zrda, socialuri inkluzia da
garemos dacva. saxelmZRvaneloSi mocemuli teqstebi da davalebebi SesaniSnav saSualebas iZleva,
dawyebiTi klasebis moswavleebs ganuviTaros azrovneba TiToeuli mimarTulebiT; magaliTad, Tav-
is, „bunebis suraTEebis“ swavlebis dros maswavlebeli yuradRebas gaumaxvilebs bunebis dacvaze,
ekologiuri cnobierebis ganviTarebaze da a.S.
dawvrilebiTi informacia mdgrad ganviTarebasa da mis principebze maswavlebels SeuZlia
miiRos Sesabamisi literaturidan; mag.: tpdc.ge/ptk_files/_ckuploaded/747850.pdf
http://www.ungeorgia.ge/geo/sutainable_development_goals#.WuRY-DNRXMw da sxv.

5
 2. Sesavali

sagnis swavlebis mizani mis Sedgenisas, maswavlebeli unda dafiqrdes

motivebze da gaiazros, risi gakeTebaa saW-
iro, rom moswavleebs swavlis survili gauR-
asakobriv Taviseburebebze saubrisas
viZos; rogor ganuviTaros da aumaRlos maT
gamoyenebulia manana meliqiSvilis `Sua
motivacia saswavlo gegmis farglebSi. upir-
bavSvoba~ (umcrosi saskolo asakis bavSvis
veles yovlisa, bavSvebs unda gauCndeT winsv-
ganviTarebis Taviseburebebi)
lis SegrZneba. amisaTvis TiToeul moswavles,
miuxedavad maTi akademiuri miRwevebisa, unda
bavSvis ganviTarebis mivceT etapobrivi progresirebis saSualeba
Taviseburebebi sakuTar SesaZleblobebsa da codnaze dayrd-
sxvadasxva sferos mixedviT nobiT. amdenad, aucilebelia, TiToeuli
moswavlisaTvis sworad SeirCes davalebaTa
swavla codnis agebis procesia, amitomac sirTulis done. Tu moswavles mivcemT zedme-
mniSvnelovania masSi moswavle aqtiurad iyos tad rTul, misTvis dauZlevel davalebebs, is
CarTuli. man sakuTar codnasa da gamocdile- winsvlis imeds dakargavs.
baze dafuZnebiT unda aRmoaCinos da daamuSa- sasurveli Sedegis misaRwevad mniSvnelo-
vos axali sakiTxebi. ase ukeT gaiazrebs axal- vania asakobrivi Taviseburebebis gaTvalis-
SeZenil codnas. maswavlebelma unda miawodos wineba. saxelmZRvanelos Sedgenisas swored
mxolod aucilebeli masala, dasvas mimaniSne- es iyo CvenTvis amosavali. umcrosi saskolo
beli kiTxvebi da misces saSualeba daakvird- asakis bavSvi fizikurad aqtiuria. aqvs Warbi
nen, gamoTqvan mosazrebebi. maswavlebelma energia, romelic fizikuri aqtivobis safuZ-
unda gamoiyenos mravalferovani formebi: vels warmoadgens. uyvars Tavgadasavlebi,
diskusia, literaturasTan muSaoba, empiri- STabeWdilebebi, fizikuri varjiSi. am asakis
uli informaciis Segroveba da sxv. myarde- bavSvi Zalianaa dakavebuli Tavisi yoveldRi-
ba kavSiri cxovrebiseul gamocdilebasTan. uri TavgadasavlebiT. amitom aucilebelia
muSaobis sxvadasxva formisa Tu strategi- misTvis mravalferovani aqtivobebis SeTava-
is gamoyeneba xels uwyobs sxvadasxva saWiro zeba, raTa saswavlo procesi uintereso ar
unaris ganviTarebas. gaxdes.
Sedegis misaRwevad mniSvnelovania ara umcrosi saskolo asakis moswavleebis
mxolod davamaxsovrebinoT moswavles miRe- aRqma arasakmarisad aris danawevrebuli da
buli informacia, aramed davexmaroT am ganisazRvreba obieqtis maxasiaTeblebiT.
informaciis myar da funqciur codnad gar- bavSvebi saganSi xSirad amCneven ara mTavars,
daqmnaSi. amgvari codnis miReba ki SesaZle- mniSvnelovans, aramed sagnis TvalSisacem,
belia mxolod gaRrmavebuli swavlebiT, rac mkveTr Tvisebebs. amitom mniSvnelovania
gulisxmobs saswavlo masalis etapo- gamoviyenoT iseTi aqtivobebi, romlebic
brivad da mravalmxrivad damuSavebas, ganuviTarebT maT dakvirvebis unars. xat-
axali sakiTxebis, cnebebis safuZvlianad da va, ilustraciebis Seqmna, suraTebis daT-
gansxvavebul konteqstebSi ganxilvas, aTvise- valiereba-Tanmimdevrulad dalageba, aRw-
buli codnis ganmtkicebas, saganTaSorisi era, msgavseba-gansxvavebis povna, zRaprebis,
kavSirebis gamovlenasa da saerTo aspeqtebis leqsebis, moTxrobebis mosmena da SeTxzva,
damuSavebas. gamocanebis gamocnoba da sxv. exmareba moswav-
swavla-swavlebis procesis efeqturad les obieqturi masalis gardaqmnasa da sagnis
warsamarTavad aucilebelia gaviTvalis- obieqturi Tvisebebis aRqmaSi.
winoT motivaciis roli. amitom, saswavlo geg- umcrosi saskolo asakis moswavleebSi sus-
tad aris ganviTarebuli nebismieri yuraReba,

6
samagierod, kargad aris ganviTarebuli une- maswavlebelma unda ganaviTaros bavSvebSi
blie yuradReba. yvelaferi axali, moulod- cnebiTi da logikuri azrovneba, msjeloba,
neli, saintereso, naTeli ainteresebs. SeiZle- daskvnis gakeTebis unari.
ba ar SeaCeros yuradReba saswavlo masalaSi davalebebisa da sagakveTilo scenarebis
arsebiT detalebze da SeaCeros araarsebi- Sedgenisas Cven es principebi maqsimalurad
Tze, imitom, rom maT miizidon. gaviTvaliswineT, danarCeni ki maswavleb-
garda amisa, bavSvis yuradReba mWidrodaa lis ostatobazea damokidebuli. Cvens yovel
dakavSirebuli azrovnebasTan. mas uWirs rekomendacias maswavlebeli SemoqmedebiTad
yuradRebis koncentracia misTvis gaugebar, unda miudges. wignSi mocemul masalaSi Cven
bundovan masalaze. mniSvnelovania yoveli ganvsazRvravT muSaobis mimarTulebas, miznis
gakveTili moswavleTa momzadebis donis Ses- miRwevis SesaZlo gzebs. saukeTeso varianti ki
abamisad warimarTos. Cvens saxelmZRvaneloSi maswavlebelma TviTon unda SearCios. ra Tqma
Tematika isea SerCeuli da dalagebuli, rom unda, maswavlebels SeeZleba gadaaadgilos
axali masala moswavlis codnasa da gamoc- gakveTilSi mocemuli davalebebi, saWiroe-
dilebas eyrdnoba da mis bunebriv gagrZele- bis mixedviT, da amisTvis SeuZlia sarezervo
bas warmoadgens. ufro metic, yoveli axali saaTebi gamoiyenos.
Tema efuZneba wina klasSi naswavls. moswav-
leebi ara mxolod axal nawarmoebebs ecnobi- dawyebiT safexurze qarTuli enisa da lit-
an, aramed maT xSirad gasul wlebSi ganvlili eraturis swavlebis procesSi gansakuTrebu-
masalis Tematikur WrilSic ganixilaven da li yuradReba unda gamaxvildes aucilebe-
amiT erTgvarad amTlianeben codnas. li enobrivi unar-Cvevebis Camoyalibebaze
zepirmetyvelebis, kiTxvisa da weris mimar-
6-8 wlis asakis bavSvi damkvirvebelia. TulebiT. amave dros, es procesi gulisxmobs
9-11 wlis bavSvi mkvlevaria. im minimaluri lingvisturi kompetenciis
formirebas, romelic enis praqtikuli gam-
am asakis bavSvic aseve kargi damkvirvebe- oyenebis TvalsazrisiT aris aqtualuri da
lia, magram ufro yuradRebiT akvirdeba da Seesabameba moswavlis inteleqtualur Sesa-
logikurad azrovnebs. svams bevr kiTxvas da Zleblobebsa da interesebs.
SeuZlia TviTon ipovos maTze pasuxi. mSobliuri enisa da literaturis swavle-
umcrosi saskolo asakis moswavleebs uCn- ba dawyebiT safexurze efuZneba mdidar teqs-
debaT logikuri azrovnebis niSnebi, romel- tur korpuss - sxvadasxva saxis mxatvrul da
ic jer kidev mxolod konkretulia. bavSvis aramxatvrul, aseve multimediur teqstebs.
msjeloba, rogorc wesi, emyareba konkretul teqstebis nairsaxeoba qmnis im aucileb-
magaliTebsa da pirad gamocdilebas. amitom, el Tematur garemos, romlis gacnobac
axsnisas upiratesoba unda mivaniWoT konk- moswavles SesZens cxovrebiseuli urTier-
retuli magaliTebis gamoyenebas. TobebisaTvis saWiro gamocdilebas. moswav-
unda gvaxsovdes, rom bavSvs ar SeuZlia leebi unda daeuflon mxatvruli, sainfor-
kargad gaigos Teoriuli codna, romelic mas macio-SemecnebiTi da pragmatuli teqstebis
eZleva gamzadebuli saxiT. namdvil gagebas aRqmis, gagebis, gamoyenebisa da Seqmnis, aseve
adgili eqneba mxolod obieqtebze aqtivobis informaciis mopovebisa da damuSavebis saba-
ganxorcielebis Sedegad – transformacia, ziso unar-Cvevebs. saTanado yuradReba unda
gadaadgileba, dakavSireba, kombinacia. mieqces aseve moswavleTa SemoqmedebiTi
unda aRiniSnos, rom azrovnebis yvela unarebis ganviTarebas. moswavleebma unda
zemoT CamoTvlili maxasiaTebeli ar aRmo- SeZlon miRebuli codnisa Tu enobrivi gamoc-
cendeba erTdroulad (`erT mSvenier dRes~). dilebis safuZvelze axali teqstebis Seqmna
bavSvs sWirdeba ramdenime weliwadi, raTa da TviTgamoxatva.
SeZlos azrovnebis aRniSnuli maxasiaTe- moswavleTa asakobrivi Taviseburebebis
blebis gamoyeneba problemis gadasawyvetad. gaTvaliswinebiT, I-IV klasebis standartis

7
 moTxovnebis Sesrulebisas ZiriTadi aqcen- mixedviT. mkafio da gasagebi instruqciebis
ti unda gakeTdes moswavleTa bunebrivi TanxlebiT, mravalferovani da Sinaarsiani
enobrivi unarebis koreqciasa da Semdgom konteqstis mqone weriTi davalebebis Ses-
ganviTarebaze, leqsikuri maragis gamdidre- rulebis gziT moswavleebi TandaTan daxvewen
baze; zepirmetyvelebis, kiTxvisa da weris kaligrafias, gaiwafebian weraSi da Seiqmnian
kulturis gamomuSavebaze (sawyis doneze). garkveul warmodgenas weris procesze, rac
muSaoba unda warimarTos im mimarTulebi- gulisxmobs moswavleTa aqtiur monawileobas
Tac, rom moswavleebs CamouyalibdeT pozi- weris samive etapze: weris dawyebamde, weris
tiuri damokidebuleba kiTxvisa da, zogadad, procesSi, weris Semdeg.
swavlis mimarT, ganuviTardeT metakognitu- saxelmZRvanelos agebis mTavari principi
ri unarebi sawyis doneze (sakuTar swavlis swored am sami mimarTulebis (weris, kiTxvis,
procesze dakvirveba, damoukideblad muSao- zepirmetyvelebis) integrirebulad swavle-
ba, saswavlo saqmianobis organizeba da sxv.). baa.
swavla-swavlebis procesSi moswavle- mniSvnelovania sagnis swavlebisas yur-
Ta zepirmetyvelebis unarebis ganviTare- adReba gamaxvildes gamWoli kompetenciebis
bas sistemuri da Tanamimdevruli xasiaTi ganviTarebazec: saocrad swrafad cvalebad
unda mieces. mosmenilis zepirad gadmocema/ msoflioSi warmatebis misaRwevad moswav-
Txroba, masze azris gamoTqma, piradi damok- leebs unda SeswevdeT informaciis mikvle-
idebulebis gamoxatva da sxva xels uwyobs visa da imis gadawyvetis unari, Tu ra aris
gageba-gaazrebis procesebs. swavlebis pro- mniSvnelovani am informaciidan da ra – ara.
cesSi mosmenili teqstobrivi masalis eno- maT unda SeeZloT informaciis daxarisxeba,
briv-gamomsaxvelobiTi saSualebebisa da Ses- damuSaveba da gamoyeneba. amdenad, dRevan-
wavlili sityvebis aqtiurad gamoyenebiT ki deli xedviT, codnas marto maSin aqvs fasi,
TandaTanobiT mdidrdeba moswavleTa leqsi- rodesac mas sargebloba moaqvs. dRes sarge-
kuri maragi, ixveweba maTi metyveleba. bloba mxolod im codnas moaqvs, romelic
kiTxvis swavlebis saboloo mizania wakiTx- konceptualurad aris gaazrebuli da Sesa-
ulis gaazreba, rac gulisxmobs mkiTxvelis Zlebelia misi praqtikuli, SemoqmedebiTi da
aqtiur monawileobas kiTxvis procesis samive kritikuli gamoyeneba.
etapze: kiTxvis dawyebamde, kiTxvis drosa da amitom Cveni erT-erTi mTavari amocanaa,
kiTxvis Semdeg. kiTxvis teqnikis TandaTano- movamzadoT moswavle SemoqmedebiTi da kri-
biT srulyofa saSualebas miscems moswav- tikuli azrovnebisTvis, raTa man SeZlos
leebs, gaxdnen gawafuli mkiTxvelebi, gaigon informaciis mopoveba, gaanalizeba, kritiku-
da gaiazron wakiTxuli. li gansja, Sefaseba da gamoyeneba Tavisi amo-
wakiTxulis gageba-gaazreba mniSvnelo- canebis gansaxorcieleblad.
vanwiladaa damokidebuli leqsikur maragze
- rac ufro mdidaria moswavlis leqsikuri Cven mier Seqmnili saxelmZRvanelo xels
maragi, miT ufro warmatebulia igi, rogorc Seuwyobs moswavleebSi rogorc sagnobrivi
mkiTxveli. amdenad, leqsikuri maragis Sevse- codnis SeZenasa da gaRrmavebas, ise sxvadasxva
ba-gamdidrebaze zrunvas swavlebis sawyis saswavlo-socialuri unar-Cvevis ganviTare-
etapzeve sagangebo yuradReba unda mieqces. bas. wignSi mocemulia ara marto mravalfero-
zepiri da beWduri verbaluri teqstebis gar- vani literaturuli teqstebi, aramed aRwer-
da, muSaoba unda warimarTos aseve multime- iTi da sainformacio xasiaTis masalac, rac
diuri teqstebis kiTxva-gagebis mimarTuleb- daexmareba maswavlebels ganuviTaros moswav-
iTac, rac xels Seuwyobs moswavleebSi zogadi leebs kiTxvis unar-Cvevebi da Camouyalibos
wignierebis unar-Cvevebis ganviTarebas. literaturuli gemovneba. saxelmZRvanelo
sxvadasxva saxisa da tipis teqstebis Sed- gaTvlilia yvela tipis moswavleze da iTval-
genaze muSaoba Tavdapirvelad unda warimar- iswinebs maT aqtiur CarTvas saswavlo pro-
Tos maswavleblis xelmZRvanelobiT, sayrden- cesSi.
ebis/miniSnebebis gamoyenebiT Tu modelis teqstebs darTuli aqvs savarjiSoebi, rom-

8
lebic gansazRvravs muSobis ZiriTad specifi- sxvadasxva saxis saswavlo resursi is
kas. sakomunikacio saSualebaa, romelmac moswav-
saxelmZRvaneloSi mocemuli SekiTxvebi leebSi unda ganaviTaros azrovneba, Semoq-
gadis yvela saazrovno doneze. maRali saaz- medebiToba, dakvirveba, kvleva, esTetiuri
rovno donis SekiTxvebze winaswar gansaz- gemovneba da sxv. aseve xeli unda Seuwyos mos-
Rvruli swori pasuxebi xSirad ar arsebobs, wavleebSi informaciis vizualurad miRebasa
maTi daniSnulebaa moswavleebSi Rrma da kri- da gagebas, swavlis, analizis, kvlevis da sxva
tikuli azrovnebis unaris ganviTareba. kiTx- unar-Cvevebis Camoyalibebasa ganviTarebas.
vebs Soris zogjer gvxvdeba dabali saazrov- damxmare saSualebebis, masalebisa da
no donis, anu mexsierebaze orientirebuli resursebis saWiroebisamebr gamoyeneba imazea
kiTxvebic. maTi pasuxebi advili mosaZebnia damokidebuli, Tu ramdenad Seesabameba is
TviT teqstSi. kiTxvis dasmisa da masze rea- gakveTilis mizans. amitom maswavlebelma
girebis xerxebis codna metad mniSvnelovania gakveTilis dagegmvis dros pirvel rigSi unda
efeqturi swavlebisTvis. gaiTvaliswinos, Tu ra saxis resursebi sWird-
eba da rogor gamoiyenos isini miznobrivad da
saswavlo procesSi udidesi mniSvneloba efeqtianad.
aqvs saswavlo garemos mowyobas, gansakuTre- saganmanaTleblo resursebis Sesafaseb-
biT ki dawyebiT klasebSi, maTi asakobrivi Tav- lad metad mniSvnelovania iseTi kriteriume-
iseburebebidan gamomdinare. saswavlo garemo bis gaTvaliswineba, rogorebicaa: saWiroeba
ise unda iyos mowyobili, rom xels uwyobdes (ra resursebis saWiro saswavlo procesis
saswavlo procesis efeqturobis amaRlebas, uzrunvelsayofad?), xelmisawvdomoba (ra
moswavleTa damoukidebel da SemoqmedebiT resursebia xelmisawvdomi saklaso oTaxSi,
muSaobas, swavlebis organizacias da sagni- skolaSi, sazogadoebaSi?), Senaxvis uzrunve-
sadmi interesis gaRvivebas. lyofa (rogor inaxeba resursebi da ramde-
es sakmaod rTuli, kompleqsuri sistemaa nadaa isini daculi saklaso oTaxSi, skola-
da moicavs, rogorc saklaso oTaxis fizikur Si?), maTi usafrTxo maxmareba (usafrTxoebis
maxasiaTeblebs (mag; ganaTeba, temperatura, ra zomebis dacvaa saWiro) da daxmareba (ra
saswavlo aveji da sxv.), ise swavlebisaTvis saxis daxmarebaa saWiro?).
saWiro sxvadasxva saxis resursebs (mag; sap- informaciis moZiebis dros mniSvnelovania
rezentacio da saeqspozicio masalebs, mowyo- maswavlebelma miuTiTos konkretuli ele-
bilobebs, saswavlo-meTodur kompleqtebs da qtronuli Tu beWduri resursebi, raTa mos-
sxv.). wavlem SeZlos swori da Rirebuli masalis
saswavlo garemosa da swored SerCeuli mopoveba.
resursebis saSualebiT maswavlebelma unda warmatebuli da Sedegze orientirebuli
SeZlos moswavleSi aRZras sagnisadmi intere- swavlebisaTvis gamosayenebeli saganmanaT-
si, gaaRvivos kvlevis survili da Seuqmnas leblo resursebis efeqtianobis Sesamow-
mas iseTi mimzidveli da praqtikuli garemo, meblad mniSvnelovania, rom maswavlebelma
sadac is SeZlebs muSaobasa da swavlas. klasSi gaiTvaliswinos ramdenime faqtori, kerZod
unda arsebobdes individualuri da jgufuri ramdenad SesaZlebelia maTi daxmarebiT:
muSaobisaTvis, kvlevisaTvis, dasvenebisa da 1. gavuRvivoT moswavleebs swavlis sur-
TamaSisaTvis saWiro pirobebi. vili (ra aris resursebSi iseTi, rac
saswavlo resursebi saswavlo procesSi xels Seuwyobs moswavlebSi motivacias,
unda iZleodes stimuls, aadvilebdes klas- interess?);
Si muSaobas da saswavlo process ufro din- 2. moswavleebma SeZlon swavla keTebiT
amiursa da interaqtiuls xdides. resurse- (ra aris resursebSi iseTi, rac xels Seu-
bis gulisyuriT SerCevas, Sesabamisi saxiT wyobs swavlas gamocdilebis safuZvel-
wardgenas da maT miznobriv gamoyenebasgan- ze, praqtikiT);
sakuTrebuli mniSvneloba aqvs bunebisme- 3. moswavleebma SeZlon ukugeba ( rogori
tyvelebis swavlebis procesSi. iqneba am resursebis gamoyenebisas

9
 ukugeba anu gaacnobiereben Tu ara mos- Cios. maswavleblis wignSi mocemulia CaSlili
wavleebi, rogor mimdinareobs swavlebis Sefasebis rubrikebic.
procesi klasSi, ra iswavles erTmaneTis- maswavlebels saxelmZRvanelos Sinaarsi-
gan da maswavleblisgan?); dan gamomdinare rCeba sarezervo dro, romel-
4. moswavleebma SeZlon masalis aTviseba sac sxvadasxva aqtivobisa da damoukidebeli
(Seuwyobs Tu ara es resursi naswavlis samuSaosTvis gamoiyenebs.
ufro ukeT gaazreba-gagebas?). sagakveTilo procesis gasamravalferovne-
saswavlo garemosa da resursebis Seqmnis blad, maswavlebels SeuZlia isargeblos sxva-
procesSi metad mniSvnelovania Tavad moswav- dasxva eleqtronuli Tu beWduri damxmare
leebis CarTvac. resursiT. eleqtronuli resursebis wyarod
SesaZlebelia gamoiyenos Semdegi vebgverdebi:
Cven mier SemoTavazebuli gakveTilebis tpdc.ge/ptk_files/_ckuploaded/747850.pdf
gegmebi/scenarebi upiratesad samfaziani http://mastsavlebeli.ge/?p=12760
gakveTilis modelzea awyobili. maswav- http://mastsavlebeli.ge/?p=12743
leblebs vTavazobT, erTi mxriv, konkretul http://mastsavlebeli.ge/?p=12733
gakveTilze morgebul, zedmiwevniT, nabij- aseve, maswavlebels SeuZlia Seswavlil
nabij gaweril scenarebs, meore mxriv, geg- masalasTan dakavSirebiT arsebuli video
mebs, romlebic, marTalia, aRwers am Tu im resursebis/filmebisa/naxatebis gamoyeneba,
meTodis mimdinareobas saxelmZRvaneloSi romelTa moZiebac sakmaod martivia saZie-
mocemuli nawarmoebebis safuZvelze, Tumca bo sistemebis meSveobiT. Tumca, zogierTi
maswavlebels SeuZlia maTi modificireba da gakveTilis aRweraSi Cven Tavad vTavazobT
sxva TemisTvis gamoyeneba miznis Sesabamisad. maswavlebels ist-is gamoyenebis nimuSebs.
am tipis gakveTilebis aRwerisas Cven Segnebu- rac Seexeba beWdur resursebs, SegiZli-
lad miveciT maswavleblebs meti Tavisufle- aT moswavleebs SesTavazoT asakis Sesabamisi
ba, ar mivuTiTeT dro da xSirad alternati- sakiTxavi literatura, magaliTad: qarTuli
uli aqtivobebi SevTavazeT. xalxuri da/an msoflios xalxTa zRaprebi,
rogorc ukve giTxariT, Cven maswavleb- qarTvel sabavSvo mweralTa (iakob gogebaS-
els vTavazobT saxelmZRvaneloSi mocemu- vilis, revaz inaniSvilis, ekaterine gabaSvi-
li teqstebis damuSavebisa da kritikulad lis, nodar dumbaZis, goderZi Coxelis, arCil
gaazrebis ramdenime efeqtur meTods, xolo sulakauris, vaJa-fSavelas, Tedo razikaSvi-
pedagogma TavisiT unda gadawyvitos, romel lis...) nawarmoebebi, Sarl peros, hans qristian
SemTxvevaSi gakveTilis romeli meTodiT andersenis, Zmebi grimebis zRaparTa krebule-
Catareba iqneba umjobesi. es meTodebi, sasur- bi, ane-katerine vestlis Txzulebebi, astrid
velia, maswavlebelma gamoiyenos erTmaneTis lindgrenis teqstebi, donald bisetis „yve-
monacvleobiT, raTa bavSvebisTvis swavla laferi yiramala“, jeims meTiu baris „piter
mosabezrebeli ar gaxdes. bunebrivia, peda- peni“, Carlz dikensis „oliver tvisti“, luis
gogs SeuZlia zogjer teqstis damuSavebis kerolis „elisi saocrebaTa qveyanaSi“, mark
tradiciuli xerxebic gamoiyenos an Semoq- tvenis „tom soieris Tavgadasavali “ „hekl-
medebiTad gaamdidros. beri finis Tavgadasavali“ da a.S.
rac Seexeba moswavleTa Sefasebas, Cven
gegmebis bolos miTiTebuli gvaqvs krite- saxelmZRvanelos Sinaarsi Seesabameba
riumebi, Tumca maswavlebels aqac SeuZlia, erovnuli saswavlo gegmiT gaTvaliswinebul
saWiroebidan gamomdinare, Seafasos yvela misaRwev Sedegebsa da indikatorebs.
kriteriumis mixedviT, an mocemulidan Sear-

10
3. erovnuli saswavlo gegma

qarTuli ena da literatura (standarti)

wlis bolos misaRwevi Sedegebi

mimarTuleba:

zepirmetyveleba kiTxva wera

ქართ.დაწყ.(II).1. მოსწავლემ ქართ.დაწყ.(II.)6. მოსწავლემ ქართ.დაწყ.(II).10. მოსწავლემ
უნდა შეძლოს სამეტყველო ქცევის უნდა შეძლოს სტანდარტით უნდა შეძლოს ნაცნობ თემატიკაზე
წარმართვა საკომუნიკაციო განსაზღვრული სხვადასხვა სტანდარტით განსაზღვრული
მიზნისა და კონტექსტის ტიპის ტექსტების წაკითხვა, სხვადასხვა ტიპის მცირე ზომის
შესაბამისად. გაგება და გაანალიზება არსებითი ტექსტების შექმნა.
მნიშვნელობის მქონე საკითხების/
ქართ.დაწყ.(II).2 . მოსწავლემ დეტალების გათვალისწინებით. ქართ.დაწყ.(II).11. მოსწავლემ
უნდა შეძლოს სტანდარტით უნდა შეძლოს ნაცნობი
განსაზღვრული სხვადასხვა ტიპის ქართ.დაწყ.(II).7. მოსწავლემ ლექსიკის, ნასწავლი ენობრივ-
ტექსტების მოსმენა და გაგება- უნდა შეძლოს წაკითხული სინტაქსური კონსტრუქციებისა
გააზრება; ტექსტებზე მსჯელობა ტექსტების ინტერპრეტირება, და სტრუქტურული ელემენტების
და დასკვნის გამოტანა. დასაბუთებული დასკვნის მიზნობრივად შერჩევა და
გამოტანა და შეფასება; სათანადოდ გამოყენება;
ქართ.დაწყ.(II).3. მოსწავლემ ტექსტების მიმართ პირადი ქართული სალიტერატურო ენის
უნდა შეძლოს სტანდარტით დამოკიდებულების გამოხატვა ძირითადი ნორმების დაცვა.
განსაზღვრული სხვადასხვა და ახსნა; კითხვით გამოწვეული
ტიპის ნაცნობი ტექსტების განწყობილებისა და ქართ.დაწყ.(II).12. მოსწავლემ
ინტერპრეტირება და შთაბეჭდილების გადმოცემა. უნდა შეძლოს წერის ნაცნობი
შეფასება; მათ მიმართ პირადი სტრატეგიების შერჩევა და
დამოკიდებულების გამოხატვა და ქართ.დაწყ.I(II).8. მოსწავლემ გამოყენება მიზნის შესაბამისად.
ახსნა; მხატვრული ნაწარმოების უნდა შეძლოს სტანდარტით
ესთეტიკური შეფასება (საწყის განსაზღვრული სხვადასხვა
დონეზე). ტიპის ტექსტების ლექსიკური და
სემანტიკური მახასიათებელების,
ქართ.დაწყ.(II).4. მოსწავლემ სტრუქტურულ-კომპოზიციური
უნდა შეძლოს სათანადო ელემენტებისა და ენობრივ-
ლექსიკის, ნასწავლი გამომსახველობითი ფორმების
ენობრივ-გამომსახველობითი ამოცნობა.
საშუალებების ამოცნობა და
ადეკვატურად გამოყენება. ქართ.დაწყ.(II).9. მოსწავლემ
მოსწავლე უნდა შეძლოს კითხვის ნაცნობი
სტრატეგიების შერჩევა და
ქართ.დაწყ.(II).5. მოსწავლემ გამოყენება მიზნის შესაბამისად.
უნდა შეძლოს ზეპირმეტყველების
ნაცნობი სტრატეგიების
შერჩევა და გამოყენება მიზნის
შესაბამისად.

11
 V klasi – საფეხურებრივი სტანდარტის შედეგები და
მათი შეფასების ინდიკატორები

mimarTuleba: zepirmetyveleba

ქართ.დაწყ.(II).1. მოსწავლემ უნდა შეძლოს სამეტყველო ქცევის წარმართვა საკომუნიკაციო მიზნისა

და კონტექსტის შესაბამისად.
შედეგი თვალსაჩინოა, თუ მოსწავლე:
• ჯგუფთან ერთად ამზადებს ზეპირ გამოსვლას: დამოუკიდებლად ამუშავებს თემის ერთ-ერთ
ნაწილს, მოპოვებულ მასალას და შემუშავებულ თვალსაზრისს აცნობს და უთანხმებს ჯგუფის
წევრებს;
• გამოდის წყვილის, ჯგუფისა თუ კლასის მომხსენებლის როლში; ითვალისწინებს და
გამოხატავს თანაგუნდელების საერთო აზრს;
• ინაწილებს პასუხისმგებლობას ჯგუფის სახელით გამოთქმულ მოსაზრებაზე;
• ზეპირი გამოსვლის/პრეზენტაციის დროს ნათლად წარმოადგენს თემას/საკითხს სათანადო
ინფორმაციის მოწოდებითა და ლოგიკური თანამიმდევრულობის დაცვით;
• საუბრობს სათანადო ტემპით, მკაფიოდ და გარკვევით; საჭიროებისამებრ იყენებს
მეტყველების არავერბალურ საშუალებებს.

ქართ.დაწყ.(II).2 . მოსწავლემ უნდა შეძლოს სტანდარტით განსაზღვრული სხვადასხვა ტიპის

ტექსტების მოსმენა და გაგება-გააზრება; ტექსტებზე მსჯელობა და დასკვნის გამოტანა.
შედეგი თვალსაჩინოა, თუ მოსწავლე:
• ისმენს სხვადასხვა ხასიათის საინფორმაციო ტექსტებს და ერთმანეთისაგან განარჩევს
ფაქტებსა და დამოკიდებულებებს (შეფასებებს);
• წარმოაჩენს ნაწარმოების პერსონაჟს სხვადასხვა კუთხით (მიუთითებს მის როგორც დადებით,
ისე უარყოფით თვისებებზე);
• ყურადღებას ამახვილებს დეტალებზე (მაგ., პერსონაჟის დახასიათებისას);
• გამოაქვს დასკვნა ტექსტში მოცემული ინფორმაციის საფუძველზე;
• ისმენს ერთსა და იმავე თემაზე შექმნილ ლიტერატურულ ტექსტებს და პოულობს მსგავსება-
განსხვავებას მათ შორის;
• მონაწილეობს ლიტერატურული ნაწარმოების შესახებ გამართულ დისკუსიაში, მსჯელობს
ნაწარმოეში ასახული პრობლემის/კონფლიქტის შესახებ.

ქართ.დაწყ.(II).3. მოსწავლემ უნდა შეძლოს სტანდარტით განსაზღვრული სხვადასხვა ტიპის ნაცნობი

ტექსტების ინტერპრეტირება და შეფასება; მათ მიმართ პირადი დამოკიდებულების გამოხატვა და
ახსნა; მხატვრული ნაწარმოების ესთეტიკური შეფასება (საწყის დონეზე).
შედეგი თვალსაჩინოა, თუ მოსწავლე:
• გამოხატავს საკუთარ დამოკიდებულებას საინფორმაციო ტექსტებში გადმოცემული ფაქტების
მიმართ (დადებითად/უარყოფითად ვაფასებ; აღმაფრთოვანა/აღმაშფოთა და სხვ.);
• ისმენს მხატვრულ ნაწარმოებს (ლექსს, ნოველას, მოთხრობას) და გამოხატავს საკუთარ
ემოციებსა და შთაბეჭდილებებს;
• ასახელებს მისთვის ესთეტიკურად მიმზიდველ ადგილებს მხატვრული ტექსტიდან;
• საუბრობს პოეტურ ნაწარმოებში გამოხატულ განწყობაზე;
• მონაწილეობს ლიტერატურული ნაწარმოების შესახებ გამართულ დისკუსიაში, გამოხატავს
საკუთარ დამოკიდებულებას ამა თუ იმ პერსონაჟის მიმართ;
• ასახელებს სხვადასხვა თვალსაზრისით მისთვის საინტერესო ადგილებს ტექსტიდან.

ქართ.დაწყ.(II).4. მოსწავლემ უნდა შეძლოს სათანადო ლექსიკის, ნასწავლი ენობრივ-

12
გამომსახველობითი საშუალებების ამოცნობა და ადეკვატურად გამოყენება.
შედეგი თვალსაჩინოა, თუ მოსწავლე:
• მართებულად შეარჩევს ბრუნვის ფორმებს კონტექსტური მნიშვნელობების გამოსახატავად;
• ამოიცნობს და შესაბამის კონტექსტებში მართებულად იყენებს ზმნის დრო-კილოთა
სათანადო ფორმებს (მაგ., გააკეთა - აკეთებდა - გაუკეთებია და სხვ.);
• სწორად იყენებს არაწესიერი წარმოების (ქონა-ყოლისა და გრძნობა-აღქმის) ზმნათა ფორმებს;
• კითხვის დასმის, თხოვნის, ბრძანების, გრძნობების გადმოცემის დროს იცავს სიტყვათა რიგს
და მოდალობებისთვის დამახასიათებელ ინტონაციურ თავისებურებებს;
• საუბრის თემის, ადრესატისა და მიზნის შესაბამისად ირჩევს შესაბამის, მაგ., სასაუბრო
(ეტიკეტური დიალოგების) და მხატვრულ (განცდებსა და შთაბეჭდილებებზე საუბრის) სტილს.

ქართ.დაწყ.(II).5. მოსწავლემ უნდა შეძლოს ზეპირმეტყველების ნაცნობი სტრატეგიების შერჩევა და

გამოყენება მიზნის შესაბამისად.
შედეგი თვალსაჩინოა, თუ მოსწავლე:
• სვამს ადეკვატურ კითხვებს მოსმენილი ტექსტის უკეთ გასააზრებლად / ამა თუ იმ საკითხის
დასაზუსტებლად (დისკუსიის დროს);
• მოსმენისას ჩაინიშნავს საყრდენ სიტყვებს, საყრდენ ფრაზებს;
• ყურადღებით ისმენს ჯგუფის თითოეული წევრის აზრს, ალაგებს გამოთქმულ მოსაზრებებს
გარკვეული პრინციპით (ვის აქვს განსხვავებული მოსაზრება, რამდენი თვალსაზრისი
გამოითქვა ჯგუფში...);
• ადგენს მარტივ გეგმას ამ მოსაზრებათა წარმოსადგენად;
• ქმნის ან მოიძიებს ვიზუალურ და/ან აუდიომასალას ზეპირი გამოსვლის/პრეზენტაციისა თუ
სადისკუსიო თემის შესახებ;
• ამყარებს მხედველობით კონტაქტს თანამოსაუბრესთან, აუდიტორიასთან.

დავალებათა / აქტივობათა ნიმუშები:

• მოსმენილის შეფასება სხვადასხვა პოზიციიდან;
• თანატოლებთან ერთად წაკითხული ან მოსმენილი ინფორმაციის მოკლედ, რეზიუმეს სახით
გადმოცემა და ძირითადი საკითხების შესახებ როგორც ინდივიდუალურად, ასევე წყვილებში
მუშაობა;
• მოსმენილი ამბის დროის შეცვლა, მოქმედების გადატანა წარსულში/აწმყოში/მომავალში;
• დადებითი და უარყოფითი ემოციის ზეპირად გადმოცემა;
• პერსონაჟის ხასიათის, მისთვის დამახასიათებელი თვისებების შესახებ საუბარი კონკრეტული
ეპიზოდის მიხედვით;
• მსჯელობა მოსმენილი ან წაკითხული ტექსტის პერსონაჟზე დახასიათების სქემების
გამოყენებით;
• ამა თუ იმ თემის შესახებ იდეებისა და თვალსაზრისების ჩამოყალიბება და ზეპირად
გადმოცემა;
• საკუთარი თვალსაზრისის არგუმენტირება და შეჯერება მეწყვილესთან/ჯგუფის წევრებთან;
• ლიტერატურული დისკუსიების ორგანიზება ნაწარმოების განხილვის მიზნით;
• მოკლე ზეპირი გამოსვლა ნაცნობ თემაზე/საკითხზე;
• გონებრივი იერიშის ჩატარება სხვადასხვა თემაზე/საკითხზე;
• მოსმენილ მხატვრულ ტექსტში ასახული განწყობის იდენტიფიცირება, ტექსტის მიმართ
პირადი დამოკიდებულების, მიღებული შთაბეჭდილების გადმოცემა (მაგ., ე.წ. ემოციური
კომენტარების მეშვეობით)
• და სხვა.

13
 mimarTuleba: kiTxva

ქართ.დაწყ.(II.)6. მოსწავლემ უნდა შეძლოს სტანდარტით განსაზღვრული სხვადასხვა ტიპის

ტექსტების წაკითხვა, გაგება და გაანალიზება არსებითი მნიშვნელობის მქონე საკითხების/დეტალების
გათვალისწინებით.
შედეგი თვალსაჩინოა, თუ მოსწავლე:
• გაწაფულად კითხულობს ნაცნობ და უცნობ ტექსტებს / ტექსტების მონაკვეთებს;
• გამოყოფს და ასახელებს ტექსტის მთავარ საკითხებს;
• გამოკვეთს არსებით ინფორმაციას ტექსტის ცალკეული მონაკვეთიდან;
• ასახელებს ნაწარმოების თემას/ქვეთემას;
• ამოკრებს კონკრეტულ ინფორმაციას (სად, როდის, რამდენი, რამდენჯერ, როგორი, რითი და
სხვ.);
• განარჩევს მთავარ და მეორეხარისხოვან პერსონაჟებს;
• ახასიათებს პერსონაჟებს როგორც ექსპლიციტურად მოცემულ ინფორმაციაზე დაყრდნობით,
ისე შინაარსის გააზრების საფუძველზე;
• განსაზღვრავს ტექსტის ერთ მონაკვეთში ან მის სხვადასხვა ნაწილში ასახულ მოვლენებს
/ ფაქტებს შორის არსებულ ლოგიკურ კავშირებს (მიზეზშედეგობრივს, შეპირისპირებითს,
პირობითსა და სხვ.);
• განარჩევს ერთმანეთისგან ფაქტსა და თვალსაზრისს;
• აკვირდება ტექსტზე დართულ ილუსტრაციებს და მსჯელობს, რამდენად ასახავს ილუსტრაცია
ტექსტის განწყობას, რას გვეუბნება იგი ტექსტში აღწერილი ადგილის, დროის, ამბის,
პერსონაჟთა ხასიათების, მათი ურთიერთდამოკიდებულებისა და ემოციების შესახებ;
აფასებს, რამდენად ეხმარება მას ილუსტრაცია ტექსტის გაგებაში და/ან იძლევა თუ არა იგი
დამატებით მასალას ტექსტის შესახებ;
• აკვირდება მწერლის ენას, ამოიცნობს ზოგიერთ მხატვრულ ხერხს (ეპითეტს, შედარებას,
ჰიპერბოლას, გაპიროვნებას), სალექსო რითმას;
• ამოიცნობს და განმარტავს ლიტერატურულ და ხალხურ ზღაპარს შორის მსგავსება-
განსხვავებას;
• ამოიცნობს სხვადასხვა კულტურული და სოციალური გარემოს დამახასიათებელ სპეციფიკურ
ნიშნებს (ყოფით რეალიებს, ტრადიციებს, ქცევის ნორმებს, სხვ.).

ქართ.დაწყ.(II).7. მოსწავლემ უნდა შეძლოს წაკითხული ტექსტების ინტერპრეტირება, დასაბუთებული

დასკვნის გამოტანა და შეფასება; ტექსტების მიმართ პირადი დამოკიდებულების გამოხატვა და ახსნა;
კითხვით გამოწვეული განწყობილებისა და შთაბეჭდილების გადმოცემა.
შედეგი თვალსაჩინოა, თუ მოსწავლე:
• განმარტავს პერსონაჟთა ქცევის მოტივს და აფასებს მათს საქციელს;
• გამოაქვს დასკვნა პერსონაჟებს შორის არსებული ურთიერთობის შესახებ, ცდილობს
ნათქვამის დასაბუთებას ტექსტის მონაცემებზე დაყრდნობით;
• ტექსტის მთლიანი გააზრების საფუძველზე გამოაქვს დასკვნა;
• ავლებს პარალელს თემატურად მსგავს ნაწარმოებებთან;
• მსჯელობს მისთვის საინტერესო საკითხების შესახებ და გამოხატავს საკუთარ პოზიციას;
• აფასებს ნაწარმოებში განვითარებულ მოვლენებს სხვადასხვა პერსონაჟის პოზიციიდან;
• ქმნის წაკითხული ან მოსმენილი ტექსტის ილუსტრაციას/ ილუსტრაციებს (შესაძლებელია
კომპიუტერული გრაფიკული რედაქტორის გამოყენებით); ხსნის, რა კავშირშია მის მიერ
შექმნილი ილუსტრაცია/ილუსტრაციები ტექსტთან ან ტექსტის ცალკეულ ეპიზოდთან;
• მხატვრული ტექსტის წაკითხვით გამოწვეული ემოციების გადმოსაცემად შეარჩევს ნაცნობ
მუსიკალურ ნაწარმოებს/ნაწარმოების ფრაგმენტს;
• ამოიცნობს და ხსნის მარტივ მხატვრულ სიმბოლოებს.

14
ქართ.დაწყ.(II).8. მოსწავლემ უნდა შეძლოს სტანდარტით განსაზღვრული სხვადასხვა ტიპის ტექსტების
ლექსიკური და სემანტიკური მახასიათებელების, სტრუქტურულ-კომპოზიციური ელემენტებისა და
ენობრივ-გამომსახველობითი ფორმების ამოცნობა.
შედეგი თვალსაჩინოა, თუ მოსწავლე:
• ერთი ტექსტის ფარგლებში გამოყოფს ტექსტის ფუნქციურ ტიპებს (თხრობას, აღწერას) და
მიუთითებს შესაბამის ნიშნებზე;
• აკვირდება და აფასებს თანატოლის მიერ შექმნილ პრაგმატულ ტექსტს, მის სტრუქტურასა
და ვიზუალურ მხარეს (მაგ., ილუსტრაციისა და ტექსტის ურთიერთმიმართების, შრიფტის
სახესხვაობის, რუბრიკების, ტექსტის აბზაცებად/სვეტებად დაყოფის, ნაწილების
დასათაურების თვალსაზრისით);
• კითხვების მეშვეობით ამოიცნობს ზოგ გრამატიკულ-სემანტიკურ კატეგორიას (,,ვინ“ და ,,რა“
ჯგუფის სახელებს, ზმნის დროებს...) ;
• ამოიცნობს ტექსტში ძირითად მოდალობებს;
• აცნობიერებს ბრუნვის ფორმათა ფუნქციონირების მრავალფეროვნებას და სათანადო
სიტყვაფორმებს არჩევს კონტექსტური მნიშვნელობების გამოსახატავად;
• განარჩევს ზმნის დრო-კილოთა ნაირსახეობებს და შესაბამის კონტექსტებში იყენებს ამ
პარამეტრების მიხედვით შერჩეულ სათანადო ფორმებს.

ქართ.დაწყ.(II).9. მოსწავლემ უნდა შეძლოს კითხვის ნაცნობი სტრატეგიების შერჩევა და გამოყენება

მიზნის შესაბამისად.
შედეგი თვალსაჩინოა, თუ მოსწავლე:
• შეარჩევს მცირე ზომის ტექსტს/ტექსტის ეპიზოდს ხმამაღლა წასაკითხად, წინასწარ
გადაიკითხავს მას, გადის რეპეტიციას (მეწყვილესთან, მასწავლებელთან, მშობელთან, სხვ.);
• ხმამაღლა კითხვისას შინაარსის შესაბამისად ცვლის სხეულის ენას (მიმიკას, ჟესტიკულაციას);
• ინფორმაციის უკეთ გააზრების მიზნით ტექსტს ყოფს მონაკვეთებად და ასათაურებს მათ;
• სხვადასხვა საშუალებით (კონტექსტის გათვალისწინებით, კითხვის დასმით, ლექსიკონით)
ამოიცნობს უცნობი სიტყვებისა და გამოთქმების მნიშვნელობას;
• სხვადასხვა საყრდენის (სათაურის, აბზაცების დასაწყისის, საკვანძო სიტყვების, ერთ-ერთი
აბზაცის, გამოყოფილი სიტყვების) მოშველიებით გამოთქვამს ვარაუდს ტექსტის/ტექსტის
მონაკვეთის შინაარსის შესახებ;
• კონკრეტული ინფორმაციის მოსაძიებლად თვალს გადაავლებს ტექსტის სტრუქტურას,
სიტყვიერ და არასიტყვიერ მაორგანიზებელ ელემენტებს და მათზე დაყრდნობით ამოკრებს
საჭირო მასალას/მონაცემებს;
• იყენებს სხვადასხვა ხერხს, რომლებიც ხელს უწყობს ტექსტის გაგებას (მაგ., წარმოსახვაში
აცოცხლებს ტექსტში გადმოცემულ ამბებს, ახდენს ტექსტში გადმოცემული ამბის
ინსცენირებას, საკუთარი სიტყვებით გადმოსცემს ტექსტის ცალკეული მონაკვეთის შინაარსს,
აკვირდება დასმულ კითხვას იმის დასადგენად, თუ რა ტიპის ოპერაციას მოითხოვს იგი და
სხვ.);
• იყენებს სხვადასხვა სახის ბეჭდურ და ციფრულ რესურსებს (ბეჭდურ და/ან ონლაინ
ლექსიკონს, საბავშვო ენციკლოპედიას, სხვ.) კონკრეტული ინფორმაციის მოსაპოვებლად,
უცნობი სიტყვის მნიშვნელობის დასაზუსტებლად, გაუგებარი ან ბუნდოვანი ადგილების
გასააზრებლად;
• დამოუკიდებლად, საკუთარი ინტერესების შესაბამისად, ირჩევს საკითხავ ლიტერატურას.

დავალებათა / აქტივობათა ნიმუშები:

• გამომსახველობითი კითხვის სესიის/კონკურსის ორგანიზება (შესაძლებელია ცალკეული
ნომინაციების დაწესებაც - მაგ., ყველაზე სწრაფი მკითხველი, ყველაზე ზუსტი (უშეცდომოდ)
მკითხველი და სხვ.);
• ტექსტის დაყოფა შინაარსობრივ მონაკვეთებად;

15
 • საგანთა თუ მოვლენათა კლასიფიცირება გრაფიკული სქემების გამოყენებით;
• დაკვირვება კონკრეტული სახის პრაგმატული ტექსტის ენობრივ და სტილურ ფორმებზე
(მაგ., მოძრაობის წესების ჩამონათვალზე დაკვირვების გზით იმის აღმოჩენა, რომ ტექსტში
უმეტესწილად გამოიყენება წართქმითი ან უკუთქმითი ბრძანებითი კილოს ფორმები:
„შეჩერდით“, „ნუ გადახვალთ“, სხვ., ხოლო ზმნებს აქვთ იმპერატიული შინაარსი: „უნდა“,
„საჭიროა“, „დაუშვებელია“, „აუცილებელია“ და ა. შ.);
• დაკვირვება ტექსტის ფუნქციურ ტიპებზე - თხრობასა და აღწერაზე - მათი სპეციფიკური
ენობრივი მახასიათებლების ამოცნობა (მაგ., იმის დადგენა, რომ აღწერით ტექსტებში ზმნები
გვხვდება მცირე რაოდენობით, უმეტესწილად გამოიყენება ზედსართავები და ნაზმნარი
ზედსართავები, ანუ მიმღეობები; თხრობით ტექსტებში კი, პირიქით, ზმნები გამოიყენება
ჭარბად, მოქმედების თანამიმდევრულობის გადმოსაცემად გამოყენებულია მარკერები და
ა.შ.);
• ფაქტებს შორის ურთიერთკავშირის ამსახველი სქემების შედგენა;
• მსგავს თემაზე შექმნილი ნაწარმოებების გამაერთიანებელი და განმასხვავებელი ნიშნების
დადგენა გრაფიკული სქემების საშუალებით;
• ნაწარმოების შინაარსის გადმოცემა მეორეხარისხოვანი პერსონაჟების / უსულო საგნების
პირით;
• ნაწარმოების წაკითხვით აღძრული ემოციების გადმოსაცემად ფერების, მუსიკის, სხვადასხვა
ხმოვანი ეფექტების შერჩევა;
• წინადადებაში გამოტოვებულ ადგილას ამა თუ იმ მეტყველების ნაწილის შესაბამისი ფორმით
ჩასმა;
• ვარაუდების სქემის შევსება კითხვის დაწყებამდე;
• ილუსტრაციის მიხედვით ნაწარმოების განწყობის/შინაარსის ამოცნობა;
• ლექსიკონის (როგორც ბეჭდური, ისე ელექტრონული) ინდექსის გამოყენება;
• არასწორი თანამიმდევრობით (აზრობრივი შესაბამისობის დარღვევით) მოწოდებული
აბზაცების თანამიმდევრობის აღდგენა მცირე ზომის ტექსტში;
• საკითხავი დავალებების შესრულების შემდეგ ინტერაქცია გამოყენებული სტრატეგიების
შესახებ (ვინ რა მიდგომა/ხერხი გამოიყენა); მოსაზრებების გამოთქმა იმის შესახებ, თუ
რომელი მიდგომა იყო ან იქნებოდა უფრო მისადაგებული/ეფექტური და რატომ)
• და სხვა.

mimarTuleba: wera

ქართ.დაწყ.(II).10. მოსწავლემ უნდა შეძლოს ნაცნობ თემატიკაზე სტანდარტით განსაზღვრული

სხვადასხვა ტიპის მცირე ზომის ტექსტების შექმნა.
შედეგი თვალსაჩინოა, თუ მოსწავლე:
• წერს ჩანახატებს, მცირე ზომის მხატვრულ ტექსტებს;
• თანამიმდევრულად გადმოსცემს სათანადო ინფორმაციას, კონკრეტულ ცხოვრებისეულ
გამოცდილებას, განცდილ შთაბეჭდილებას, ფაქტებსა და მოვლენებს;
• გამოხატავს საკუთარ დამოკიდებულებას ამა თუ იმ საკითხის/თემის მიმართ;
• გამოხატავს და ასაბუთებს თვალსაზრისს;
• წერისას აქცენტს აკეთებს მთავარ და არსებით მომენტებზე.

ქართ.დაწყ.(II).11. მოსწავლემ უნდა შეძლოს ნაცნობი ლექსიკის, ნასწავლი ენობრივ-სინტაქსური

კონსტრუქციებისა და სტრუქტურული ელემენტების მიზნობრივად შერჩევა და სათანადოდ
გამოყენება; ქართული სალიტერატურო ენის ძირითადი ნორმების დაცვა.
შედეგი თვალსაჩინოა, თუ მოსწავლე:
• მიზნისა და აუდიტორიის შესაბამისად შეარჩევს და იყენებს სათანადო ლექსიკურ ერთეულებს,

16
 ენობრივ-გრამატიკულ საშუალებებს;
• თანამიმდევრულობისა და ლოგიკური შესაბამისობის დაცვით ყოფს ტექსტს აბზაცებად;
• მარტივი მხატვრული ტექსტების შედგენისას ცდილობს ნაცნობი მხატვრული ხერხების
გამოყენებას;
• მსგავსი მნიშვნელობის სიტყვებიდან კონტექსტის მიხედვით შეარჩევს სათანადო ლექსიკურ
ერთეულს;
• აქტიურად იყენებს მეტყველების ნაწილთა ძირითად ფორმობრივ თავისებურებებს (სახელთა
ბრუნებას, სიტყვაწარმოებას, სხვადასხვა დრო-კილოთა ზმნური სიტყვაფორმებს...);
• ზმნის ფორმაცვალებისას მართებულად შეუწყობს სახელებს ბრუნვასა და რიცხვში;
• მართებულად იყენებს შეფასების / დამოკიდებულების გამომხატველ ენობრივ ფორმულებს
(მაგ. „არ გეთანხმები”, „მეც ასე მგონია“, „მეეჭვება“, „არ მჯერა“, „შესაძლოა ასეც იყოს,
მაგრამ...“ და ა.შ.).
•
ქართ.დაწყ.(II).12. მოსწავლემ უნდა შეძლოს წერის ნაცნობი სტრატეგიების შერჩევა და გამოყენება
მიზნის შესაბამისად.
შედეგი თვალსაჩინოა, თუ მოსწავლე:
• წერის დაწყებამდე წინასწარ ირჩევს თემას, სასურველ ჟანრს;
• განსაზღვრავს წერითი ნამუშევრის მიზანსა და აუდიტორიას;
• დამატებითი ინფორმაციის მოსაძიებლად იყენებს ბეჭდურ/ელექტრონულ რესურსებს;
• იყენებს მოდელს, საყრდენებს, მითითებებს, ტექსტის გეგმას; საჭიროებისამებრ იყენებს
გრაფიკულ მაორგანიზებელს;
• ნაწერის სრულყოფის მიზნით ხელახლა გადაიკითხავს ნამუშევარს, ასწორებს სტილისტურ
ხარვეზებს და გრამატიკულ შეცდომებს (მაგ.: სუბიექტ-ობიექტისა და ზმნის სინტაქსური
ურთიერთობის წესების დარღვევისას), ითვალისწინებს ზმნის პირის ფორმათა აგების
კანონზომიერებებს;
• ხმამაღლა კითხულობს და საჭიროების შემთხვევაში ხვეწს ნამუშევარს ესთეტიკური და/ან
სტილისტური თვალსაზრისით, ანაცვლებს უკეთესი ვარიანტით.
• დავალებათა / აქტივობათა ნიმუშები:
• ტექსტიდან საკვანძო სიტყვების/ფრაზების ამოწერა;
• ტექსტის მოკლე შინაარსის დაწერა (წინასწარ შედგენილ გეგმაზე დაყრდნობით);
• ერთსა და იმავე კონკრეტულ თემასთან/საკითხთან დაკავშირებული პრაგმატული ტექსტის
(წერილის, კულინარიული რეცეპტის, რჩევა-დარიგების) შედგენა ორი განსხვავებული ვერსიის
სახით სხვადასხვა ასაკისა და სოციალური მდგომარეობის პირებისთვის (მაგ., თანაკლასელისა
და მასწავლებლისთვის);
• ჩანახატის შექმნა კონკრეტულ თემაზე (საკლასო გაზეთისა და ჟურნალისათვის);
• განცდილი შთაბეჭდილების, კონკრეტული ცხოვრებისეული გამოცდილების გადმოცემა (მაგ.,
„ჩვენი ექსკურსია მცხეთაში“);
• ნაცნობ/საინტერესო თემაზე მცირე ზომის მარტივი მხატვრული ტექსტის (ზღაპრის, მცირე
მოთხრობის) შედგენა და დასათაურება (მაგ., „ჯიუტი ბიჭის ზღაპარი”)
• და სხვა.

programis Sinaarsi
შედეგების მიღწევა შესაძლებელია მოცემული შინაარსის საფუძველზე:

1. ინფორმაციის გაგება, ანალიზი და შეფასება

ძირითადი თემატიკა:
ლექსიკოლოგიური ასპექტი: ლექსიკური მარაგის გაფართოება; ფრაზეოლოგიზმებისა და ხატოვან

17
 სიტყვა-თქმათა აქტიურად გამოყენება; სიტყვათა ლექსიკური კავშირების ეფექტურად გამოყენება,
ახალი სიტყვების წარმოება; სიტყვათა გადატანითი მნიშვნელობა და მისი ფუნქცია სათქმელის
ხატოვნად გადმოცემის პროცესში.

გრამატიკული ასპექტი: ძირითადი მოდალობების ამოცნობა ტექსტში; სიტყვების შედარება

მორფოლოგიური აგებულების თვალსაზრისით (სახელის ბრუნვის ფორმების, სახელური
სიტყვაწარმოების ძირითადი წესების მიხედვით); ზმნის საერთო ფუძის გამოყოფა ზმნური
სიტყვაფორმების შედარება-შეპირისპირების საფუძველზე); მნიშვნელოვანი სინტაქსური
მიმართებების ამოცნობა სიტყვათა შორის (ზმნასა და სახელს შორის შეთანხმება პირსა და რიცხვში,
რიცხვითი და/ან ზედსართავი სახელისა და არსებითი სახელის ბრუნება...).

2. ენის კომუნიკაციური ასპექტები

ძირითადი თემატიკა: ინდივიდუალური და ჯგუფური საკომუნიკაციო ამოცანების დაგეგმვა,

მომზადება და გადაჭრა; გუნდური განაწილების პრინციპით საკითხის მომზადება და ერთობლივი
მოხსენების წარმოდგენა; სადისკუსიო სტრატეგიები და ხერხები (მსჯელობის მიზანი, არგუმენტი და
დასკვნა); სადისკუსიო ეტიკეტი და სტრატეგიები (ნათლად, გასაგებად ჩამოყალიბებული პოზიცია,
არგუმენტები); არგუმენტის სახეები (ფაქტობრივი, ანალოგიაზე დამყარებული). მასალის მოპოვება,
დამუშავება და კითხვის სტრატეგიები (სხვადასხვა სახის ლექსიკონებითა და ენციკლოპედიებით
სარგებლობა). ენის განსხვავებული ფუნქციური სტილი (სასაუბრო, სასწავლო-სამეცნიერო,
მხატვრულ-ლიტერატურული); ტექსტის ტიპები: პრესაში გამოქვეყნებული სხვადასხვა ხასიათის
სტატიები (ისტორიულ-ეთნოგრაფიული, შემეცნებითი, იუმორისტული); მიზნობრივი ტექსტების აგების
პრინციპები (დაკვირვება ენობრივ-სტილურ საშუალებებსა და ლექსიკაზე), ეპისტოლარული ჟანრი
(თხრობა, მსჯელობა, აღწერა კონკრეტული ადრესატისთვის).

3. მხატვრული ტექსტის გაგება და თვითგამოხატვა

ძირითადი თემატიკა: მოთხრობები ბავშვთა ოცნებებსა და ფანტაზიებზე, მათს ცხოვრებაზე, ზნეობრივ

პრობლემებზე, ადამიანურ ურთიერთობებზე, ადამიანისა და ბუნების ურთიერთობაზე; პატრიოტული
და სამოქალაქო ჟღერადობის, ისტორიულ თემატიკაზე შექმნილი ნაწარმოებები.

საკითხავი მასალა: ფოლკლორული ჟანრები: ზღაპარი, ბალადა, ლექსები, თქმულებები, ლეგენდები

(ქართული და უცხოური); იგავ-არაკები, დიდაქტიკური ხასიათის თხზულებები, ბიბლიური
მოთხრობები, სახარებისეული იგავები; სხვადასხვა ეპოქის ქართველ და უცხოელ კლასიკოსთა
ნაწარმოებები (ადაპტირებული და შემოკლებული ტექსტები), ქართული ლირიკის ნიმუშები;
თანამედროვე ქართული პროზის ნიმუშები.

18
 II. 12. მოსწავლემ უნდა შეძლოს წერის ნაცნობი სტრატეგიების
შერჩევა და გამოყენება მიზნის შესაბამისად.

II. 11. მოსწავლემ უნდა შეძლოს ნაცნობი ლექსიკის, ნასწავლი

ენობრივ-სინტაქსური კონსტრუქციებისა და სტრუქტურული
wera

ელემენტების მიზნობრივად შერჩევა და სათანადოდ გამოყენება;

ქართული სალიტერატურო ენის ძირითადი ნორმების დაცვა.

II. 10. მოსწავლემ უნდა შეძლოს ნაცნობ თემატიკაზე

სტანდარტით განსაზღვრული სხვადასხვა ტიპის მცირე ზომის
ტექსტების შექმნა.

II. 9. მოსწავლემ უნდა შეძლოს კითხვის ნაცნობი სტრატეგიების

შერჩევა და გამოყენება მიზნის შესაბამისად.

II. 8. მოსწავლემ უნდა შეძლოს სტანდარტით განსაზღვრული

სხვადასხვა ტიპის ტექსტების ლექსიკური და სემანტიკური
მახასიათებელების, სტრუქტურულ-კომპოზიციური
ელემენტებისა და ენობრივ-გამომსახველობითი ფორმების
ამოცნობა.
saxelmZRvanelos Sesabamisoba erovnul saswavlo gegmasTan

kiTxva

II. 7. მოსწავლემ უნდა შეძლოს წაკითხული ტექსტების

ინტერპრეტირება, დასაბუთებული დასკვნის გამოტანა და
შეფასება; ტექსტების მიმართ პირადი დამოკიდებულების
გამოხატვა და ახსნა; კითხვით გამოწვეული განწყობილებისა და
შთაბეჭდილების გადმოცემა.

II. 6. მოსწავლემ უნდა შეძლოს სტანდარტით განსაზღვრული

სხვადასხვა ტიპის ტექსტების წაკითხვა, გაგება და გაანალიზება
არსებითი მნიშვნელობის მქონე საკითხების/დეტალების
გათვალისწინებით.

II. 5. მოსწავლემ უნდა შეძლოს ზეპირმეტყველების ნაცნობი

სტრატეგიების შერჩევა და გამოყენება მიზნის შესაბამისად.

II. 4. მოსწავლემ უნდა შეძლოს სათანადო ლექსიკის, ნასწავლი

ენობრივ-გამომსახველობითი საშუალებების ამოცნობა და
zepirmetyveleba

ადეკვატურად გამოყენება.

II. 3. მოსწავლემ უნდა შეძლოს სტანდარტით განსაზღვრული

სხვადასხვა ტიპის ნაცნობი ტექსტების ინტერპრეტირება და
შეფასება; მათ მიმართ პირადი დამოკიდებულების გამოხატვა და
ახსნა; მხატვრული ნაწარმოების ესთეტიკური შეფასება (საწყის
დონეზე).

II. 2 . მოსწავლემ უნდა შეძლოს სტანდარტით განსაზღვრული

სხვადასხვა ტიპის ტექსტების მოსმენა და გაგება-გააზრება;
ტექსტებზე მსჯელობა და დასკვნის გამოტანა.

II.1. მოსწავლემ უნდა შეძლოს სამეტყველო ქცევის წარმართვა

საკომუნიკაციო მიზნისა და კონტექსტის შესაბამისად.

saswavlo drois xangrZlivoba (sT)

8

mosasmeni: spilos
gakveTilebisa

Teoria. epiTeti
Tavi 1. bunebis
dasaxeleba
da Temebis

namdvili ambavi
moSinaureba
WianWvelebi
mosasmeni:

da Sedareba
suraTebi
4.

nakaduli

nislebi

Tovli

19
20
1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12

Tavi 2. bavSvi 20
moTxrobebSi
tom soieris
Tavgadasavali
(nawyvetebi)
biWi da ZaRli

mosasmeni +
testi: pafunebis
Rameebi
Teoria. biografia
da avtobiografia
Tavi 3. 12
samSoblo
*** (Sen ise Rrma
xar, qarTulo cao)
mefe demetre
Tavdadebuli
cixis sizmari

giorgi brwyinvale

hoi, sixarulo

Teoria.
sinonimebi,
antonimebi,
omonimebi
 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12

Tavi 4. igavis ena 12

I. Zunwi da oqro

II. viri, vefxvi, mela

da mgeli
III. mefe da mWedeli

ZaRli da cxvrebi

Ramura

Teoria.
mosazreba,
argumenti
Tavi 5. 12
danaSauli da
sasjeli
melotebi

mesarke

gaxarebuli mze

mosasmeni:
saSineli sasjeli
moRalatisa
Teoria. diskusia

21
22
1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12

Tavi 6. 8
TanagrZnoba da
sinanuli
ia

qarTlis tyve

muxa

Teoria.
Canaxati
Tavi 7. vaJkacsa 8
– guli rkinisa
sagmiro leqsebi
qarTuli xalxuri
poeziidan
daTuna gociriZe

Teoria. pirdapiri
da iribi naTqvami
Tavi 8. sicili 12
gadamdebiao!
ra ufro
sakvirvelia
I. WaSi Cavardnilis
igavi
II. daTvi da
monadireni
ambad gagonilni

razed icinodnen
yvavilebi?
Teoria. iumori,
ironia
 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12

Tavi 9. 12
da me vigoneb...
Semodioda CvenSi
kalanda
Teoria. werili

nikolooz
gostaSabiSvili
xelosnoba
saqarTveloSi
(nawyvetebi)
Teoria. leqsikoni

Tavi 10. 12
dedaenis Zala
iavnanam ra hqmna?

Teoria. wigni da
kino

23
 5. saxelmZRvanelos komponentebi da struqtura

winamdebare saxelmZRvanelo Tvisebrivad Seesabameba da agrZelebs amave avtorTa mier

meoTxeklaselTaTvis Sedgenil wigns. is Seqmnilia axali erovnuli saswavlo gegmis mixed-
viT da moicavs 180 sagakveTilo saaTis (36 saswavlo kviris) saswavlo kurss.

saxelmZRvanelo oTxi komponentisgan Sedgeba:

moswavlis wigni – qarTuli literatura (or nawilad)

moswavlis wigni – qarTuli ena
maswavleblis wigni
moswavlis rveuli
(gramatikuli masala – testebi da weriTi davalebebi)

moswavlis wigni – qarTuli literatura

moswavlis wignebi mexuTe klasis saxelmZRvanelos ZiriTadi komponentia. qarTuli lit-

eraturis saxelmZRvanelos agebis safuZveli, iseve rogorc wina klasebSi, amjeradac masa-
lis Tematurad mowesrigebaa, rac imas niSnavs, rom saxelmZRvanelos yoveli Tavi erTi
konkretuli Temisa da am Temaze Seqmnili sxvadasxva tipis nawarmoebebis (mxatvruli da
SemecnebiTi teqstebis) Seswavlas moicavs. sul 10 Temaa.

Temebis ganawileba Tavebisa da kvirebis mixedviT aseTia:

Tavi 1 bunebis suraTebi 8 saaTi Tavi 6 TanagrZnoba da sinanuli 8 saaTi

Tavi 2 bavSvi moTxrobebSi 20 saaTi Tavi 7 vaJkacsa – guli rkinisa 8 saaTi
Tavi 3 samSoblo 12 saaTi Tavi 8 sicili gadamdebiao! 12 saaTi
Tavi 4 igavis ena 12 saaTi Tavi 9 da me vigoneb... 12 saaTi
Tavi 5 danaSauli da sasjeli 12 saaTi Tavi 10 dedaenis Zala 12 saaTi

danarCeni saaTebi maswavlebelma unda dauTmos gramatikis swavlebas. kursis mixedviT,

dagegmilia, gramatikis gakveTilebi Catardes kviraSi erTxel an orjer. amas xels Seuwyobs
enobrivi masalis Tanmimdevroba gramatikis saxelmZRvaneloSi. Tumca, maswavlebels
SeuZlia zogierTi gramatikuli sakiTxis asaxsnelad gamoiyenos literaturis gakveTilic,
radgan gramatikis wignisa da rveulis masala koordinirebulia literaturis saxelmZR-
vanelosTan.
saxelmZRvanelos mixedviT, pirvel TavSi mocemuli gakveTilebis raodenoba ar emTxveva
pirveli TavisTvis cxrilSi mocemuli saaTebis odenobas, Tumca unda gaviTvaliswinoT,
rom saswavlo wlis dasawyisSi maswavlebels wigniT muSaobis dawyebamde Casatarebeli aqvs
Sesavali mecadineoba, da, garda amisa, mas sWirdeba dro moswavlis rveulze samuSaod. igive
SeiZleba iTqvas danarCeni Tavebis Sesaxebac.

SeniSvna: moswavlis wigni gayofilia or nawilad. meore nawili danomrilia orgvarad.

sarCevSi gverdebi miTiTebulia pirveli, msxvili SriftiT mocemuli numeraciis mixedviT.
meore, mkrTali da patara SriftiT dabeWdili numeracia gulisxmobs pirveli wignis gagr­
Zelebas, rac datovebulia specialurad. es maswavlebels gauadvilebs, iolad ipovos is
gverdi, romlis nomeric zogierT SemTxvevaSi maswavleblis wignSia miTiTebuli (savar­
jiSoebis pasuxebi, konkretuli savarjiSos an davalebis miTiTeba da a.S.).

24
 yoveli Tavis dasawyisSi calke gverdze moTavsebulia Tavis nomeri, miTiTebulia Temis
saTauri, gverdi gaformebulia saTanado naxatiT da erTvis epigrafebi: andazebi an leqse-
bi, romlebic am Temas Seesabameba. es gverdi gamiznulia erTgvari Sesavali saubrisaTvis.
aqve ganTavsebulia Tavis sarCevi.
yoveli Tavi moicavs teqstebs, Teoriul sakiTxebs. wignis bolos ki mocemulia leqsikoni,
romelSic ganmartebulia ama Tu im TavSi Setanili teqstebis varskvlaviT moniSnuli
sityvebi. aqve aRvniSnavT, rom leqsikonSi Tavmoyrili sityvebi kargi masalaa damatebiTi
davalebebisaTvis. Tu maswavlebels dro morCeba, mas SesaZlebloba aqvs, daavalos moswav-
leebs winadadebebis Sedgena am sityvebis gamoyenebiT.

teqstebi
saxelmZRvaneloSi Setanilia moTxrobebi, zRaprebi, legendebi, igav-arakebi, leqsebi,
enciklopediur-SemecnebiTi xasiaTis teqstebi.
saxelmZRvanelos teqstebi SerCeulia ramdenime niSniT: 1) Seesabamebodes Temas; 2)
hqondes mxatvruli (an SemecnebiTi) Rirebuleba; 3) Seesabamebodes da iTvaliswinebdes mos-
wavleTa asakobriv Taviseburebebs; 4) asaxuli iyos is enobriv-gramatikuli momentebi, rom-
lebic Sesabamis TavSi Seiswavleba.
umetesi wili am teqstebisa qarTuli klasikuri literaturaa. wignSi Setanilia gadmoqa-
rTulebuli nawarmoebebic, moswavleTa Tvalsawieris gasafarToeblad da warmatebuli
Targmanis nimuSis gasacnobad.
yvela teqsti ilustrirebulia feradad, bavSvisaTvis gasagebi, Temis Sesabamisi sura-
TebiT. teqstebi specialurad SerCeuli, advilad aRsaqmeli, kargad sakiTxavi SriftiT aris
awyobili.
iseve, rogorc wina klasebis saxelmZRvaneloebSi, aqac uzarmazari roli eniWeba leqsika-
ze muSaobas. leqsikuri savarjiSoebi uxvadaa davalebaTa blokebSi.
wignis yovel teqsts mosdevs savarjiSoebis bloki. am blokSi sxvadasxva tipis davalebe-
bi gvxvdeba. ganvixiloT es davalebebi rubrikebis mixedviT:
upasuxe SekiTxvebs – am rubrikaSi ZiriTadad mocemulia teqstebis SinaarsTan uSualod
dakavSirebuli SekiTxvebi, romlebzec moswavlem mokle pasuxi unda gasces. zogierTi
savarjiSo ki moswavlisagan teqstis romelime epizodis Sinaarsis gaaazrebasa da gadmoce-
mas moiTxovs.
imsjele – rogorc rubrikis saxelidan Cans, aq gaerTianebuli savarjiSoebi moswavlee-
bisagan, individualurad an jgufurad, ama Tu im sakiTxze sakuTari azris Camoyalibebas
moiTxovs. Sesabamisad, miTiTebaSi gamoyenebuli zmnebi mravlobiT ricxvSi dgas.
gaixsene – am rubrikis savarjiSoebi moswavlisagan moiTxovs, gaixsenos esa Tu is
Seswavlili nawarmoebi an ama Tu im nawarmoebis personaJebi da daukavSiros personaJebis
moqmedeba axlad Seswavlil masalas Tu pirad cxovrebiseul gamocdilebas. garda amisa,
moswavlem unda gaixsenos romelime sakvanZo sityvis mniSvneloba...
moZebne – am rubrikaSi mocemuli savarjiSoebi moswavles teqstSi orientirebaSi exmareba.
moipove informacia – rubrikaSi gaerTianebuli savarjiSoebi moswavles sTxovs, ama Tu
im sakiTxze moipovos damatebiTi informacia sabavSvo enciklopediidan, moiZios sasurve-
li wigni biblioTekaSi (es ukanaskneli ki TavisTavad gulisxmobs, rom moswavles unda
SeeZlos sabavSvo biblioTekis anbanuri da Tematuri katalogebiT sargebloba da bib-
lioTekis katalogebsa da baraTebze ganTavsebuli informaciis sworad amokiTxva. garda
amisa, Tu xeli miuwvdeba, moiZios informacia internetiTac.
waikiTxe gamoTqmiT – am rubrikaSi Sesuli savarjiSoebis mizania, moswavle daeuflos
xmamaRla gamomsaxvelobiTi kiTxvis teqnikas.
dawere – rubrikaSi Tavmoyrilia weriTi savarjiSoebi.

25
 gramatika – rogorc saTauridanac Cans, am rubrikaSi gaerTianebulia gramatikuli
savarjiSoebi marTlweris normebis asaTvisaeblad da gansamtkiceblad.
Teoria – rubrikaSi mocemulia savarjiSoebi, romlebic saxelmZRvaneloSi Setanil
literaturis Teoriis sakiTxebs ukavSirdeba.
daxate – es rubrika saxelmZRvaneloSi SedarebiT iSviaTad gvxvdeba. rubrika miznad
isaxavs, moswavleebma scadon teqstis ama Tu im epizodis an misgan miRebuli STabeWdilebis
naxatiT gadmocema.
garda amisa, saxelmZRvaneloSi mocemulia instruqciebi, rogor unda gardasaxon moswav-
leebma moTxroba speqtaklad da rogor dadgan warmodgena klasSi.
zogierTi savarjiSo moiTxovs, moswavlem Tavad moifiqros SekiTxva ama Tu im teqstTan
dakavSirebiT da dausvas Tanaklasels.
erTi teqstis bolos sami, oTxi, xuTi an meti rubrikis savarjiSoebi SeiZleba iyos moce-
muli. savarjiSoebis erTi blokis farglebSi SesaZlebelia, rubrika meordebodes. mag-
aliTad ase:
 upasuxe SekiTxvebs
 dawere
 imsjele
 upasuxe SekiTxvebs
es imas niSnavs, rom, Cveni rekomendaciiT, maswavlebelma am TanamimdevrobiT unda
Seasrulebinos klass savarjiSoebi.
moswavlis wignis savarjiSoebSi, aseve, miTiTebulia, romelia jgufebSi an wyvilebSi
samuSao, rac maswavlebels daexmareba saswavlo procesis organizebaSi. amgvari savar-
jiSoebis miTiTebaSi zmnebi mravlobiT ricxvSi dgas.

Teoriuli sakiTxebi
yovel TavSi Setanilia garkveuli Teoriuli masala. oRond mizani is ki ar aris, rom
bavSvebs es Teoriuli teqstebi gavazepirebinoT, aramed is, rom moswavles SeeZlos,
SeZenili codna praqtikulad gamoiyenos. magaliTad, V TavSi mocemulia `mosazreba, argu-
menti~, xolo VI TavSi – `diskusia~ da a.S.

mosasmeni teqstebi

wignis zogierT TavSi specialuri niSniT gamoyofilia teqstis saTauri. es teqstebi

maswavleblis wigSia mocemuli Sesabamisi Tavis gakveTilebis aRweris bolos. isini saswav­
lo procesSi ramdenime daniSnulebiT SegviZlia CavrToT:
a. rogorc mosasmeni teqsti: maswavlebeli ukiTxavs teqsts, romelic moswavlis wignSi
ar weria. Semdeg usvams SinaarsTan dakavSirebul SekiTxvebs, aZlevs dasaxats an weriT
davalebas.
b. rogorc ucxo teqsti: maswavlebeli akeTebs teqstis asls da Seaqvs klasSi rogorc
ucxo teqsti. moswavleebi kiTxuloben mas. Semdeg ki pedagogi usvams SinaarsTan dakavSire­
bul SekiTxvebs, aZlevs dasaxats an weriT davalebas (zogjer aseTi davalebebi Tavad
teqstebsac axlavs).
g. karnaxiT wera swored am teqstebiT ivarjiSeben moswavleebi karnaxiT weraSi.

moawyveT Cveneba

ekranis logoTi aRniSnulia nawarmoebebi, romelzec gadaRebulia asakisTvis Sesabamisi

filmi an multfilmi, an saerToa (emTxveva) personaJi da Tema (magaliTad, „Svlis nukris

26
naambobi“ da „bembi“) an filmi exeba Temas, romelic gaSlilia Sesaswavl TavSi da a.S.
Tu moswavlis wignSi nawarmoebis saTaurTan mocemulia miTiTebuli niSani, es imas niS­
navs, rom saxelmZRvanelos avtorebis rekomendaciiT, maswavlebelma, sasurvelia, moiZios
miTiTebuli videomasala, mokle informacia filmis gamoSvebis wlis, reJisoris Tu sxva
mniSvnelovan ambebisa da pirovnebebis Sesaxeb da am nawarmoebis Seswavlis Semdeg aCvenos
moswavleebs klasSi. Cveneba SeiZleba 2 sagakveTilo saaTsac gagrZeldes. qvemoT mocemulia
videomasalis damuSavebisas sagakveTilo procesSi dasmuli SekiTxvebisa da gansaxorcie­
lebeli aqtivobebis nimuSebi:

• sad gawyda filmis Cveneba? ra iyo pirvel nawyvetSi? igulisxmeba Sinaarsi;

• emTxveva Tu ara nawarmoebisa da ekranizaciis saTauri? da Tu aris gansxvaveba, ims­
jelon, romeli versia moswonT da ratom;
• videomasalaSi (filmSi, multfilmSi...) ra aris mocemuli gansxvavebulad? damatebu­
lia an aklia personaJi Tu ambavi; Secvlilia finali... aqve gaimarTeba msjeloba
reJisoris fantaziiT Seqmnil masalaze;
• SesaZlebelia Sefasdes kostiumebi da daisvas kiTxvebi, romel personaJs ra tipis
tansacmeli ufro mouxdeboda da ratom;
• Seiqmnas filmis afiSa;
• Seiqmnas filmis reklama: moswavleebis CarTulobiT daiweros scenari romelSic Caer­
Tveba bavSvebis mier xmaTa umravlesobiT arCeuli musika. maswavlebelma saboloo pro­
duqti videoze aRbeWdos. an: gakeTdes sareklamo plakati CanaxatebiTa da sloganebiT.
• daidgas kostiumirebuli speqtakli am nawarmoebis mixedviT. sasurvelia, am kostiume­
bis mxatvrebi Tavad moswavleebi iyvnen. magaliTad, Cveulebrivi tansacmeli qaRald­
is elementebiT iyos SefuTuli.

moswavlis wigni – qarTuli ena

swavlebis mizania, moswavleebs Seuqmnas aucilebeli baza mSobliuri enis gramatikis

dasaufleblad. swavlebis procesSi mudmivad unda iqnes gaTvaliswinebuli moswavlis asa-
kobrivi fsiqikuri Taviseburebani. amitomac aucilebelia masalis miwodeba garkveuli
TanamimdevrobiT. SerCeuli masala emyareba im praqtikul codnas, romelic moswavles ukve
SeZenili aqvs:
10 wlis bavSvs ukve gavlili aqvs mSobliuri enis aTvisebis adreuli da skolamdeli eta-
pebi, mocemuli asakisTvis flobs (ra Tqma unda, met-naklebi SezRudvebiT) enobriv siste-
mas: ZiriTadad sworad iyenebs (fonetikur-fonologiur, morfologiur, sintaqsur) eno-
briv erTeulebs; dagrovebuli aqvs garkveuli leqsika da praqtikulad dauflebulia
semantikur aspeqtebs – iyenebs analogias, flobs sityvaTSeTanxmebis modelebs. swavlebis
mizania am codnis gamovlena – gacnobiereba, misi obieqtivacia. amgvari midgoma gaaadvilebs
ara mxolod gramatikuli masalis aTvisebas, aramed Tavidan agvacilebs zedmet sirTu-
leebs, romlebic swavlebisas SeiZleba gaCndes. Cven SevecadeT, mecnieruli gramatikis
rTuli cnebiTi sistemis erTgvarad gamartivebiT bavSvi migveaxloebina gramatikuli faq-
tis gacnobierebasTan.
gramatikis swavlebis saxelmZRvaneloSi aRwerili midgoma agrZelebs wina klasis
saxelmZRvanelos tradicias – win wamoweulia praqtikuli gramatikis sakiTxebi.
garda amisa, yovel Teoriul nawils Tan erTvis gramatikuli savarjiSoebi Seswavlili
masalis gansamtkiceblad.
Cven SeviswavleT erovnuli saswavlo gegmiT gaTvaliswinebuli misaRwevi Sedegebi.
Sedegi miRweulia, Tu moswavle:
• adarebs sityvebs morfologiuri agebulebis mixedviT (saxelis brunvis formebi,
saxeluri sityvawarmoebis ZiriTadi wesebi da sxva);

27
 • amoicnobs arsebiT, zedsarTav, ricxviT saxelebs; Caanacvlebs maT Sesabamisi nacval-
saxelebiT (kaci - is; maRali - aseTi; eqvsi - amdeni da sxva...);
• amoicnobs da iyenebs mniSvnelovan sintaqsur mimarTebebs sityvaTa Soris (zmnasa da
saxels Soris SeTanxmeba pirsa da ricxvSi, ricxviTi da / an zedsarTavi saxelisa da arsebiTi
saxelis brunebis wesebi...); SeuZlia kiTxvebis meSveobiT amoicnos zogi gramatikul-seman-
tikuri kategoria (`vin” da `ra” jgufis saxelebi, zmnis droebi...);
• ganarCevs zmnis umTavres kategoriebs (piri, ricxvi, dro, kilo...)...~
da davgegmeT gramatikis swavleba standartis Sesabamisad. gTavazobT gramatikuli
sakiTxebis srul CamonaTvals:

1. arsebiTi saxelis jgufebi: a) vin? ra? b) sulierTa, usuloTa;

2. arsebiTi saxelis jgufebi: a) sazogado, sakuTari b) konkretuli, abstraqtuli;
3. krebiTi arsebiTi saxelebi;
4. arsebiTi saxelis bruneba: a) boloxmovniani (kvecadi, ukveceli) b) boloTanxmovniani
(kumSvadi, ukumSveli);
5. arsebiTi saxelis brunebis Taviseburebani: a) kumSvad-kvecadi b) mxolobiTSi ukveceli,
mravlobiTSi kvecadi, g) Taviseburad kumSvadi (nigvzis);
6. ukvecel saxelTa brunebis Tavisebureba;
7. boloxmovnian sakuTar saxelTa bruneba;
8. boloTanxmovnian sakuTar saxelTa bruneba;
9. brunvis niSanTa savrcobi xmovani;
10. gvarebis bruneba;
11. zmna (zmnis uRleba – piri, ricxvi);
12. zmnis dro;
13. zmna da zmniswini;
14. zmnis kilo (TxrobiTi, kavSirebiTi);
15. brZanebiTi kilo;
16. zmnis Taviseburebani: 1) ricxvSi monacvle formebi 2) sulierTa da usuloTa Sesabamisi
formebi 3) Tavaziani saubris formebi; 4) Hh H(hae) TavsarTi mesame piris zmnebTan 5) -av da
-am niSnebi
17. zedsarTavi saxeli: a) Zireuli da warmoqmnili zedsarTavebi b) zedsarTavi saxelis
xarisxis formebi*;
18. zedsarTavi saxelisa da arsebiTi saxelis erTad bruneba;
19. ricxviTi saxelisa da arsebiTi saxelis erTad bruneba;
20. martivi da rTuli sityvebi;
21. zmnizeda (adgilis, drois, viTarebis);
22. kuTvnilebiTi nacvalsaxeli (CvenebiTi nacvalsaxelis gameoreba);
23. pirdapiri da iribi naTqvami.

* SeniSvna: zedsarTavi saxelis xarisxis formebis swavlebisas moswavleebs auxseniT, rom: a)

zedsarTav saxels `msxvili~ ufroobiTi xarisxis ori swori forma aqvs – umsxosi, umsx-
vilesi; aseve, ori forma aqvs zedsarTavs `tkbili~ – utkbesi, utkbilesi, magram amaTgan
utkbesi literaturulad upiratesia, marTebulia. sasurvelia, daimowmoT orTografi-
uli leqsikoni.

zogadi rekomendacia:
1. gakveTilis msvlelobisas, dro rom dazogoT, winaswar dafaze dawereT saxelmZ-
Rvanelos leqsikonis im gverdebis nomrebi, romelzedac mocemulia savaraudod ucnobi
(varskvlaviani) sityvebis ganmartebebi.

28
 2. winaswar SeafaseT Tqveni klasis moswavleTa SesaZlebloba da Sesabamisad gaanawileT
erTianad mocemuli gramatikuli masalisaTvis dasaTmobi dro erT Tu or gakveTilze.
3. saxelmZRvaneloSi gaTvaliswinebulia xolme wina klasebSi Seswavlili masalis cod-
na, maTi Sexseneba. Tu Tqven ar aswavlidiT Cveni wignebiT, Tqveni saubriT gaacaniT moswav-
leebs aRniSnuli nawarmoebebi.
4. sasurvelia, skolam an mSoblebma winaswar moumaragon moswavleebs qarTuli enis gan-
martebiTi leqsikoni (erTtomeuli) da orTografiuli leqsikoni.
5. teqstze muSaobis dros, wakiTxulis ukeT gasaazreblad, SeaxseneT moswavleebs, mex-
sierebis xarjze ki ar gascen mocemul SekiTxvebs pasuxi, aramed teqsts miubrundnen, ipov-
on adgili, romlis Sexsenebac mniSvnelovania swori pasuxis gasacemad.

rogorc me-5, ise me-6 klasSi gramatikis kursis Teoriuli nawili Sedgenilia gasaazre-
blad, Sesamecneblad. umTavresi yuradReba unda mivaqcioT e.w. praqtikuli gramatikis na-
wils da moswavleTa Sesafaseblad swored mas daveyrdnoT.
TiToeuli rubrikis win mocemulia martivi logo (Zaxilis niSani, kiTxvis niSani an
lupa), romelic vizualurad aformebs rubrikis saTaurs (gaixsene, daimaxsovre, daakvirdi,
upasuxe SekiTxvebs...).

moswavlis rveuli

moswavlis rveulSi Tavmoyrilia savarjiSoebi, romlebic moswavleebma konkretuli

gramatikuli masalis Seswavlis Semdeg unda Seasrulon. es savarjiSoebi maswavlebels maTi
codnis SemowmebaSi daexmareba.
aseve, rveulSi mocemulia 22 testi aseve Seswavlili gramatikuli masalis gansamtkiceb-
lad da 6 weriTi davaleba TxrobiTi teqstebis unar-Cvevebis gansaviTareblad.

maswavleblis wigni

maswavleblis wignSi warmodgenilia sanimuSo gakveTilebi samive sferos mixedviT: ena,

literatura, literaturis Teoria. garda amisa, Tavmoyrilia faseuli rekomendaciebi
swavlebis meTodikaSi:

 weris strategia – sqema personaJis daxasiaTebisaTvis;

 redaqtireba;
 Txzulebis Sefaseba;
 blumis taqsonomia da kritikuli azrovneba;
 moswavleTa TviTSefaseba.

maswavleblis wignSi mocemulia aseve moswavleTa Sefasebis sistema da V klasis standar-

ti qarTul enasa da literaturaSi.

kolegebo, maswavleblis wignSi (gv. 86) gTavazobT teqsts, romelic Tavisi testuri kiTx-
vebiT gamoyenebuli iyo wignierebis saerTaSoriso kvlevaSi (PIRLS). saqarTveloSi am
kvlevis organizatoria Sefasebisa da gamocdebis erovnuli centri; kvlevis jgufis xelmZ-
Rvaneli – ia kutalaZe.
Tqven SegiZliaT, diagnostikuri testireba CaataroT, SeiswavloT Tqveni moswavleebis
kiTxvis, wakiTxulis gaazrebis unarebi da misceT saTanado rCevebi moswavleebs. tests Tan
darTuli aqvs Sefasebis sqema.

29
 6. rekomendaciebi SefasebaSi

amonaridi „erovnuli saswavlo gegmidan“

moswavlis Sefasebis sistema

moswavlis Sefasebis mizani, principebi da amocanebi

1. moswavlis Sefasebis mTavari mizania swavla-swavlebis xarisxis marTva, rac

gulisxmobs, erTi mxriv, swavlis xarisxis gaumjobesebaze zrunvas da, meore mxriv,
swavla-swavlebis xarisxis monitorings. Sefaseba unda iZleodes informacias mos-
wavlis individualuri progresis Sesaxeb.
2. moswavlis Sefaseba aris swavla-swavlebis ganuyofeli nawili. Tanamimdevruli
saganmanaTleblo procesis uzrunvelsayofad, moswavlis Sefaseba unda daefuZnos
swavlis konstruqtivistul principebs.
3. moswavlis Sefasebis ZiriTad amocanebs warmoadgens:
a) aCvenos rogor mimdinareobs moswavlis codnis konstruirebis procesi da mex-
sierebaSi codnaTa urTierTdakavSireba;
b) axali saswavlo sakiTxis/Temis dawyebamde daadginos moswavlis winare codna da
warmodgenebi;
g) gamoavlinos, ramdenad axerxebs moswavle sakuTari Zlieri da susti mxareebis da-
moukideblad Sefasebas, aseve ramdenad gaazrebul da efeqtian nabijebs dgams igi
sakuTari winsvlis xelSesawyobad;
d) moicvas samive kategoriis codna;
e) aCvenos, ramdenad axerxebs moswavle codnis erTobliobaTa funqciurad gamoy-
enebas Sinaarsian konteqstebSi.
4. ZiriTadi amocanebis gadasaWrelad moswavlis SefasebaSi prioriteti mieniWeba
kompleqsur, konteqstis mqone davalebebs, romelTa Sesruleba moswavles ubiZgebs
codnis sxvadasxva komponentis interaqtiulad da Tanadroulad gamoyenebisken.

ganmsazRvreli da ganmaviTarebeli Sefaseba

1. Sefaseba SeiZleba iyos: ganmsazRvreli da ganmaviTarebeli.

2. ganmsazRvreli Sefaseba adgens moswavlis miRwevis dones sagnobrivi saswavlo ge-
gmis SedegebTan mimarTebaSi.
3. ganmaviTarebeli Sefaseba adgens TiToeuli moswavlis ganviTarebis dinamikas da
mimarTulia swavlis xarisxis gaumjobesebaze.

30
 ganmsazRvreli da ganmaviTarebeli Sefasebebis aRweriloba

ganmaviTarebeli ganmsazRvreli

miznebi swavlis xarisxis gaum- moswavlis akademiuri

jobeseba; miRwevis donis dadgena
sagnobrivi saswavlo ge-
moswavlis winsvlisa da
gmis SedegebTan mimarTe-
ganviTarebis xelSewyo-
baSi.
ba.
amocanebi codnis konstruirebisa codnaTa urTierTdakav-
da codnaTa urTierT- Sirebis unaris Sefaseba;
dakavSirebis procesis
codnis samive katego-
Sefaseba;
riis gamoyenebis unaris
winare codnis/warmod- Sefaseba;
genebis dadgena;
moswavlis mier Tavisive
codnis erTobliobaTa
Zlieri da susti mxa-
funqciurad gamoyenebis
reebis dadgenis unaris
unaris Sefaseba.
Sefaseba;
moswavlis mier sakuTari
winsvlis xelSesawyobad
gaazrebuli nabijebis
gadadgmis unaris Se-
faseba;
codnis samive katego-
riis aTvisebis procesis
Sefaseba;
codnis erTobliobaTa
funqciurad gamoyenebis
unaris Sefaseba.
warmatebis kriteriumi ganxorcielebuli wins- miRwevis done sagno-
vla winare SedegebTan/ brivi saswavlo gegmis
winare donesTan Sedare- moTxovnebTan SedarebiT
biT.
Semfasebeli da Sefase- maswavlebeli: zepirsi- maswavlebeli: qula (Sei-
bis formebi tyvieri an werilobiTi Zleba axldes komentari
ukukavSiri, wamaxalise- Zlieri da susti mxaree-
beli miTiTebebi, sim- bis aRweriT, xarvezebis
boluri niSnebi da a.S. gamosasworebeli mi-
TiTebebiT).
moswavleebi: TviTSe-
fasebiT; urTierTSe-
fasebiT.

31
 akademiuri miRwevis doneebi da Sefasebis sistema
moswavleTa akademiuri miRwevebi fasdeba aTquliani sistemiT xuTi donis
mixedviT:

qulebi Sefasebis doneebi

10
maRali
9

8
saSualoze maRali
7

6
saSualo
5

4
saSualoze dabali
3

2
dabali
1

Sefaseba dawyebiT, sabazo da saSualo safexurebze

1. I-IV klasebsa da V klasis pirvel semestrSi mxolod ganmaviTarebeli Sefaseba
gamoiyeneba. am klasebSi wlis bolos sagnis maswavleblebma unda daweron mos-
wavlis mokle werilobiTi Sefaseba, romelSic daaxasiaTebs moswavles, aRniS-
navs mis warmatebebs da miuTiTebs, raSi sWirdeba moswavles daxmareba sakuTari
SesaZleblobebis ukeT gamosavlenad. klasis damrigebelma, sakuTari da sxva
maswavleblebisagan miRebuli informaciis safuZvelze, IV klasis bolos unda
daweros Semajamebeli werilobiTi Sefaseba.
2. V klasis meore semestrsa da VI-XII klasebSi ganmaviTarebeli da ganmsazRvre-
li Sefaseba gamoiyeneba. moswavle fasdeba aTquliani sistemiT, yvelaze dabali
qula aris 1, xolo yvelaze maRali qula - 10.
3. V-XII klasebSi sportis sagnobriv jgufSi gaerTianebul sagnebSi, saganSi „sag-
zao niSnebi da moZraobis usafrTxoeba“ da arCeviT sagnebSi moswavle fasdeba
CaTvlis sistemiT: CaeTvala/ar CaeTvala.

moswavlis Sefasebis komponentebi

1. semestris ganmavlobaSi moswavleebi fasdebian Semdegi sami komponentis
mixedviT:

32
a) mimdinare saSinao davaleba;
b) mimdinare saklaso davaleba;
g) Semajamebeli davaleba.
2. maswavlebels SeuZlia semestris ganmavlobaSi ganmaviTarebeli Sefaseba gamoi-
yenos nebismier komponentSi.
3. semestris ganmavlobaSi ganmsazRvreli SefasebiT moswavleebi fasdebian Semdeg
komponentebSi:
a) mimdinare saklaso davaleba (V klasis meore semestri, VI-XII klasebi),
b) mimdinare saSinao davaleba (VII-XII klasebi),
g) Semajamebeli davaleba (V klasis meore semestri, VI-XII klasebi).
4. am muxlis me-3 puqtiT gansazRvrul komponentebs erTnairi wona aqvs.
5. I-VI klasebSi saSinao davalebis komponentSi gamoiyeneba mxolod ganmaviTarebeli
Sefaseba.
6. I-IV klasebsa da V klasis pirvel semestrSi saklaso da Semajamebel davalebaTa
komponentebSi gamoiyeneba mxolod ganmaviTarebeli Sefaseba.
7. V klasis meore semestrsa da VI-XII klasebSi saklaso da Semajamebel davalebaTa
komponentebSi gamoiyeneba rogorc ganmsazRvreli, aseve ganmaviTarebeli Sefaseba.

I-IV klasebi da V V klasis meore sabazo da

klasis pirveli semestri da VI saSualo
semestri klasi safexurebi
ganmaviTarebeli
mimdinare saSinao ganmaviTarebeli ganmaviTarebeli Sefaseba
davaleba Sefaseba Sefaseba ganmsazRvreli
Sefaseba
ganmaviTarebeli ganmaviTarebeli
mimdinare ganmaviTarebeli Sefaseba Sefaseba
saklaso davaleba Sefaseba ganmsazRvreli ganmsazRvreli
Sefaseba Sefaseba
ganmaviTarebeli ganmaviTarebeli
Semajamebeli ganmaviTarebeli Sefaseba Sefaseba
davaleba Sefaseba ganmsazRvreli ganmsazRvreli
Sefaseba Sefaseba

8. Semajamebeli davalebis komponentSi savaldebuloa kompleqsuri, konteqstis

mqone davalebebis gamoyeneba (mag., eses dawera, proeqtis momzadeba, laboratori-
uli kvlevis Catareba, referatis dawera, amocanis amoxsna, saxviTi da gamoyenebiTi
xelovnebis nimuSis Seqmna, moTxrobis Sedgena, monacemTa bazis Seqmna, konkretuli
problemis gadaWra, savele-gasvliTi samuSaos an saswavlo eqskursiis angariSis
momzadeba da sxv.). amgvar davalebaSi Sesrulebuli samuSaos mravalmxrivi Sefase-
bisaTvis pedagogma unda SeimuSaos moswavleebis Sefasebis kriteriumebi.

33
 9. erovnuli saswavlo gegma V klasis meore semestris, VI klasis da sabazo-saSu-
alo safexurebis TiToeuli sagnisaTvis gansazRvravs semestris ganmavlobaSi
Casatarebeli Semajamebeli davalebebis savaldebulo minimalur raodenobas.
10. moswavle valdebulia Seasrulos klasSi Catarebuli yvela Semajamebeli
davaleba (erovnuli saswavlo gegmiT dadgenili savaldebulo minimumi da sko-
lis mier damatebiT dadgenili, am ukanasknelis arsebobis SemTxvevaSi).
11. Tu moswavle ar Seasrulebs romelime Semajamebel davalebas gacdenis gamo,
skola valdebulia, misces mas gacdenili Semajamebeli davalebebis aRdgenis
saSualeba. Semajamebeli davalebebis aRdgenis vadebi da misi Catarebis forma
ganisazRvreba saskolo saswavlo gegmiT.
12. TiToeuli maswavlebeli valdebulia, kaTedras warudginos mis mier klas-
Si Catarebuli Semajamebeli davalebebis dokumentacia. aRniSnul dokumenta-
ciaSi warmodgenili unda iyos: Semajamebeli davalebis nomeri, Semajamebeli
davalebis piroba, sagnis standartis is Sedegi/Sedegebi, romlis Sefasebasac
emsaxureba konkretuli Semajamebeli davaleba; kriteriumebi, romliTac Se-
fasdeba es davalebebi; aseve, moswavleebis mier Sesrulebuli da maswavleblis
mier Sefasebuli Semajamebeli davalebis ramdenime nimuSi an Sesrulebuli Sema-
jamebeli davalebis amsaxveli vizualuri masala.

ganmsazRvreli Sefasebis qulaTa saxeobebi

zogadsaganmanaTleblo sistemaSi gamoiyeneba ganmsazRvreli Sefasebis Semdegi
saxeobebi:
a) sagnis mimdinare saklaso, mimdinare saSinao da Semajamebeli davalebebis
qulebi, romlebsac moswavle iRebs semestris ganmavlobaSi;
b) sagnis semestruli qula – saganSi miRebuli Sefaseba TiToeul semestrSi;
g) sagnis wliuri qula – semestruli qulebidan gamomdinare Sefaseba saganSi. ga-
monakliss warmoadgens mexuTe klasis wliuri qula, romelic meore semestris
sagnis semestruli qulis identuria. wliur qulaSi SeiZleba wliuri gamocdis
qulac aisaxos, Tu aseTi gamocda gaTvaliswinebulia saskolo saswavlo gegmiT
da skolis mier gansazRvrulia, rom mas gavlena eqneba sagnis wliur qulaze.

qulebis gamoangariSebis wesi

1. sagnis semestruli qulis gamoangariSebis wesi:
a) moswavlis mier semestris ganmavlobaSi sxvadasxva komponentSi miRebuli
qulebis jami unda gaiyos miRebuli qulebis raodenobaze;
b) miRebuli qula unda damrgvaldes mTelis sizustiT (mag., 6.15 mrgvaldeba
6-mde, 7.49 mrgvaldeba 7-mde, 8,5 mrgvaldeba 9-mde);
g) im SemTxvevaSi, Tu moswavles ara aqvs Sesrulebuli yvela Catarebuli Sema-
jamebeli davaleba, misi semestruli qulis gamosaangariSeblad sxvadasxva kom-
ponentSi miRebuli qulebis jami unda gaiyos miRebuli qulebis raodenobisa da
Seusrulebeli Semajamebeli davalebebis raodenobis jamze;

34
d) Tu semestris ganmavlobaSi skolidan skolaSi gadasvlisas aRmoCndeba, rom
mimReb skolaSi romelime saganSi/sagnebSi Catarebulia Semajamebeli davalebis/
davalebebis ufro meti raodenoba, vidre gamSveb skolaSi, mimRebi skola mos-
wavlis Semajamebeli davalebis raodenobas daiTvlis gamSveb skolaSi dadgeni-
li da moswavlis mier Sesrulebuli, aseve mimReb skolaSi moswavlis gadmosv-
lis momentidan Catarebuli da mis mier Sesrulebuli Semajamebeli davalebebis
mixedviT;
e) 36-e muxlis me-2 punqtiT gaTvaliswinebuli semestruli gamocdis Cabarebis
SemTxvevaSi, semestruli qula gamoiTvleba misi gaTvaliswinebiT: gamocdis
qula emateba sagnis semestrul qulas da jami iyofa orze.
2. sagnis wliuri qulis gamoangariSebis wesi:
a) sagnis wliuri qulis gamosaangariSeblad sagnis semestruli qulebis jami
unda gaiyos orze;
b) sagnis wliuri qula mrgvaldeba mTelis sizustiT (mag., 7.25 mrgvaldeba 7-mde,
4.49 mrgvaldeba 4-mde, 9.5 mrgvaldeba 10-mde);
g) Tu saskolo saswavlo gegma iTvaliswinebs wliuri gamocdis Catarebas da gan-
sazRvrulia, rom am gamocdis qulac aisaxeba sagnis wliur qulaze, maSin sagnis
wliuri qula sami (ori - sagnis semestruli da erTi - gamocdis) qulis saSualo
ariTmetikulia (damrgvalebuli mTelis sizustiT);
d) Tu moswavles, skolidan skolaSi semetris mimdinareobisas gadasvlis gamo,
mouxdeba gansxvavebuli sagnebis swavla da manamde naswavl saganSi miRebuli
aqvs 32-e muxlis me-3 punqtiT gaTvaliswinebuli Sefaseba, romlis saSualo
ariTmetikuli aris 5.0 an meti qula, es qula daufiqsirdeba naswavli sagnis
wliur qulad. amasTan, mimRebma skolam unda Seafasos moswavle axal gansxvave-
bul saganSi, Tu es eswreba semestris dasrulebamde;
e) moswavlis mier semestris dasrulebis Semdeg skolidan skolaSi gadasvlis
gamo, mimReb skolaSi gansxvavebuli sagnis swavlis SemTxvevaSi, gansxvavebuli
sagnebis semestruli qulebi aRiricxeba, rogorc ori damoukidebeli sagnis
wliuri qula. (mag., Tu moswavle pirvel semestrSi ucxour enad swavlobda
franguls, meore semestrSi ki frangulis nacvlad - germanuls, maSin franguli
enis semestruli qula gadadis franguli enis wliur qulad, xolo germanuli
enis semestruli qula - germanuli enis wliur qulad).
3. safexuris qulis gamoangariSebis wesi:
a) safexuris qulis gamoTvlisas jamdeba safexuris manZilze naswavli yvela sa-
gnis wliuri qula da jami iyofa wliuri qulebis saerTo raodenobaze;
b) safexuris qula mrgvaldeba meaTedis sizustiT (mag., 6.43 mrgvaldeba 6.4-mde,
7.58 mrgvaldeba 7.6-mde, 9.75 mrgvaldeba 9.8-mde).

35
 ganmaviTarebeli Sefaseba

ყველა მასწავლებელი აცნობიერებს კავშირს სწავლებასა და შემაჯამებელ ტესტირებას შორის.

როგორც წესი, ეფექტურ სწავლებას მოსწავლეთა კარგი შედეგები მოსდევს შემაჯამებელ ტესტებში.
თუმცა არ უნდა გამოვტოვოთ მნიშვნელოვანი ელემენტი – როგორ ამოწმებს მასწავლებელი მოსწავლეთა
მოსწრებას არა მხოლოდ სასწავლო პროცესის ბოლოს, არამედ უშუალოდ სწავლის პროცესში. რაც უფრო
ხშირად ამოწმებს მასწავლებელი სწავლას, მით უფრო ეფექტურია სწავლება.
განმავითარებელი შეფასების დანიშნულებაა მოსწავლის სწავლის მონიტორინგი და მუდმივი
უკუკავშირი, რაც ეხმარება მასწავლებლებს სწავლების, ხოლო მოსწავლეებს _ სწავლის გაუმჯობესებაში.
განმავითარებელი შეფასება არის მოსწავლეების სწავლაზე მუდმივი დაკვირვების, აღრიცხვისა და
ანალიზის პროცესი. მაგალითად, თუ მასწავლებელი შეამჩნევს, რომ რამდენიმე მოსწავლეს უჭირს
გრძელი სიტყვების წაკითხვა ან პერსონაჟის ქცევების დახასიათება, მას შეუძლია შეცვალოს აქტივობები,
დავალებები, სასწავლო რესურსები და ამგვარად დაეხმაროს მოსწავლეებს.
მოცემულ შემთხვევებში მასწავლებელს შეუძლია გამოიყენოს სიტყვების სკივრი ან მოიტანოს
ცხოვრებისეული მაგალითები პერსონაჟის თვისებების გამოსაკვეთად. განმავითარებელი შეფასების
შედეგები მასწავლებელს აჩვენებს, რამდენად ეფექტურად წარმართავს იგი სწავლების პროცესს და საჭიროა
თუ არა მისი მხრიდან მიდგომების, სტრატეგიების, რესურსების შეცვლა.
განმავითარებელი შეფასება მოიცავს მიმდინარე შემოწმებას, დაკვირვებას, შეჯამებებსა და
განხილვებს, რომლებიც მასწავლებელს საჭირო ინფორმაციას აწვდის სწავლების პროცესში და რომელთა
საფუძველზეც მოსწავლეები რეგულარულად იღებენ კონსტრუქციულ უკუკავშირს.
განმავითარებელი შეფასება უმნიშვნელოვანეს როლს ასრულებს დიფერენცირებულ საკლასო
ოთახშიც, სადაც ერთმანეთის გვერდიგვერდ სხედან განსხვავებული მზაობისა და მიღწევების მქონე
მოსწავლეები. რეგულარული განმავითარებელი შეფასების, ანუ ათვისების შემოწმების გარეშე
მასწავლებელი ვერ გაიგებს, თუ რა სჭირდება თითოეულ მოსწავლეს სტანდარტებით გათვალისწინებული
წარმატების მისაღწევად.
როგორც წესი, მასწავლებლები უფრო აქტიურად იყენებენ საკონტროლო და შემაჯამებელ შეფასებას
იმის დასადგენად, თუ რა ოდენობის მასალა აითვისეს მოსწავლეებმა დროის გარკვეულ მომენტამდე.
ნასწავლის შეფასების ასეთი ფორმის გამოყენებით ვრწმუნდებით, რამდენად მიაღწიეს მოსწავლეებმა
დასახულ სასწავლო მიზნებს სახელმძღვანელოს ერთი თავის გავლის ან დროის გარკვეული მონაკვეთის
გასვლის შემდეგ. ნასწავლის განმსაზღვრელი შეფასება მნიშვნელოვანია ანგარიშგების მიზნით, ოღონდ
მასწავლებელმა ყურადღება უნდა გაამახვილოს განმავითარებელ შეფასებაზეც, რომელიც აუმჯობესებს
მოსწავლეთა სწავლას უშუალოდ სასწავლო პროცესის მიმდინარეობისას.
მიუხედავად განმავითარებელი შეფასების მნიშვნელოვანი როლისა, სულაც არაა საჭირო მისთვის
ზედმეტი დროის დათმობა. მნიშვნელოვანია, რომ პროექტებისა და თხზულებების გარდა არსებობს
განმავითარებელი შეფასების ბევრი ინსტრუმენტი, რომლებიც სწრაფად და იოლად გამოიყენება
ყოველდღიურ პრაქტიკაში.
რატომ უნდა გამოვიყენოთ განმავითარებელი შეფასება?
1. განმავითარებელი შეფასება აძლიერებს მოსწავლის რეფლექსიას სწავლის პროცესის ძლიერი
და სუსტი მხარეების შესახებ. ამით ის ხელს უწყობს მოსწავლეთა გააქტიურებასა და თვითმონიტორინგს.
2. განმავითარებელი შეფასებისას მოსწავლეთა აზროვნებისა და შემეცნების პროცესები
უფრო თვალსაჩინო ხდება როგორც თვით მოსწავლეებისათვის, ისე მასწავლებლისათვის. ეს ეხმარება
მასწავლებელს ადეკვატური მეთოდებისა და სასწავლო რესურსების შერჩევაში.
3. განმავითარებელი შეფასება მოსწავლეებს ეხმარება იმის გაცნობიერებაში, თუ რას სწავლობენ და
რამდენად კარგად ეუფლებიან ცოდნას.

36
 4. განმავითარებელი შეფასება გვეხმარება იმის განსაზღვრაში, თუ რამდენად მზადაა ბავშვი, რომ ცოდნა
და უნარები ახალ სიტუაციებში გამოიყენოს.
5. განმავითარებელი შეფასება გვეხმარება სწავლების დიფერენცირებაში, ჯგუფების სწორად
დაკომპლექტებაში და მოსწავლეებისთვის ადეკვატური დავალებების შერჩევაში.
6. მოსწავლეთა განმავითარებელი შეფასებით მიღებულ ინფორმაციაზე დაყრდნობით მასწავლებელს
შეუძლია შეაფასოს ჩატარებული გაკვეთილის ეფექტურობა.
7. განმავითარებელი შეფასება ხელს უწყობს მოსწავლეთა თვითშეფასებისა და ურთიერთშეფასების
უნარების განვითარებას.
8. განმავითარებელი შეფასება ეხმარება სასწავლო პროცესის მონაწილეებს კონსტრუქციული
უკუკავშირის გაცემასა და გამოყენებაში (მასწავლებელი-მოსწავლე, მოსწავლე-მოსწავლე, მოსწავლე-
მასწავლებელი).
9. განმავითარებელი შეფასების მეშვეობით მასწავლებელი ღებულობს ინფორმაციას და გა-
11. განმავითარებელი შეფასება კომფორტს უქმნის და თავდაჯერებას მატებს მოსწავლეს
მოსაზრებების საჯაროდ გამოხატვისას.
კვირის განმავლობაშიმრავალფეროვანიგანმავითარებელი შეფასების გამოყენებით მასწავლებელი
მიიღებს რეალურ სურათს იმის შესახებ, თუ რა აქვთ ათვისებული და კიდევ რის ათვისება სჭირდებათ
მოსწავლეებს საბოლოო მიზნის მისაღწევად. ყოველდღიურად, სულ მცირე, თითო ტიპის განმავითარებელი
შეფასების გამოყენებით მასწავლებელს ეძლევა საშუალება, შეაფასოს სწავლის პროცესი და მიიღოს პასუხი
საკვანძო კითხვებზე: როგორ ვითარდება თითოეული მოსწავლის ცოდნა და უნარები? რით შემიძლია
დავეხმარო მოსწავლეებს ამა თუ იმ დავალების შესრულებასა თუ უნარის გაწაფვაში?
ეფექტურ საკლასო ოთახში განმავითარებელი შეფასება სასწავლო პროცესის განუყოფელი ნაწილია.
კარგი მასწავლებლები:
- მუდმივად იყენებენ განმავითარებელ შეფასებას, როგორც ინფორმაციის მნიშვნელოვან წყაროს;
- შეაქვთ ადეკვატური ცვლილება-დამატებები სწავლების პროცესში მიღებულ ინფორმაციაზე
დაყრდნობით;
- სწრაფად რეაგირებენ ცალკეულ მოსწავლეთა შეფერხებებზე და სთავაზობენ მათ ადეკვატურ
დახმარებას (სკაფოლდინგი); აძლევენ ამ მოსწავლეებს ხელახლა მოსინჯვისა და წარმატების მიღწევის შანსს;
- ადეკვატურ აქტივობებში ჩართვითა და სათანადო სირთულის დავალებების მიცემით
შემდგომი განვითარების შესაძლებლობას აძლევენ წარმატებულ მოსწავლეებს.
მოსწავლეთა მიერ საკითხის/უნარის ათვისების გადამოწმების შემდეგ მასწავლებელი სვამს ისეთ
შეკითხვებს, როგორებიცაა:
• ვის სჭირდება ახლა ჩემი ყურადღება?
• რომელი მოსწავლეები საჭიროებენ სწავლების სხვაგვარ მიდგომებს?
• რომელი მოსწავლეები ვერ ახერხებენ ახალი ცოდნის დაუფლებას?
• რა შემიძლია გავაკეთო იმისთვის, რომ თითოეულმა მოსწავლემ გადადგას ნაბიჯი ახალი უნარების
გამოყენების მიმართულებით?
სწავლისა და ათვისების შემოწმება მოითხოვს მასწავლებლის დიდ ძალისხმევასა და ერთგულებას.
მასწავლებელმა უნდა გაისიგრძეგანოს, რომ მოსწავლეებს აქვთ განსხვავებული საჭიროებები, რომლებსაც
უნდა მოვარგოთ სწავლების მეთოდები და ტემპი. ზოგიერთი მოსწავლე მყისიერად იგებს ახალ საკითხს
და ამიტომ შედარებით რთული დავალებები სჭირდება განვითარებისთვის. ზოგიერთი მოსწავლისთვის კი
განმეორებითი სწავლება და ნაბიჯ-ნაბიჯ დახმარებაა აუცილებელი.
ეფექტური აქტივობები და ინსტრუმენტები განმავითარებელი შეფასებისთვის არსებობს
განმავითარებელი შეფასების ინსტრუმენტთა ვრცელი ნაირსახეობა. ეს ინსტრუმენტები (შემაჯამებელი
შეკითხვები – დროგამოშვებით მასწავლებელი აძლევს მოსწავლეებს წერილობით დავალებას და სთხოვს,
ფურცლის/ბარათის ერთ მხარეს დაწერონ დამუშავებული ტექსტის მთავარი აზრი მაქსიმუმ სამი წინადადებით;

37
 ფურცლის მეორე მხარეს კი დასვან შეკითხვა ტექსტის იმ ნაწილის შესახებ, რომელიც კარგად ვერ გაიგეს;12-
სიტყვიანი რეზიუმე (შეჯამება) – გაკვეთილის დასრულებისას მასწავლებელი სთხოვს მოსწავლეებს, დაწერონ
რეზიუმე (შეჯამება), რომლისთვისაც მხოლოდ 12 სიტყვას გამოიყენებენ. ეს ეხმარება მასწავლებელს იმის
დადგენაში, თუ რამდენად აითვისეს მოსწავლეებმა გაკვეთილის მასალა და მისი ძირითადი კომპონენტები.
სიტყვების რაოდენობის შეზღუდვა `აიძულებს~ მოსწავლეებს, ყველაზე მნიშვნელოვან აზრებს მოუყარონ თავი.
შესაძლებელია სიტყვების ნაცვლად წინადადებების რაოდენობის შეზღუდვაც (მაგალითად, დაწერონ რეზიუმე
ორი ან სამი წინადადებით); ერთწუთიანი ესეი – სწრაფი წერილობითი რეაგირება კონკრეტულ შეკითხვაზე;
ცნების/გონებრივი რუკა – მასწავლებელი სთავაზობს მოსწავლეებს, შეავსონ სხვადასხვა ვიზუალური სქემა/
გრაფიკული ორგანიზატორი. შევსებული სქემების/ფორმების გადამოწმებით მასწავლებელი დაადგენს, თუ
როგორ გაიაზრეს მოსწავლეებმა კავშირები და მიმართებები ცნებებს, მოვლენებს, იდეებს შორის. და ა.შ.)
გვეხმარება, სწრაფად გადავამოწმოთ მიმდინარე სასწავლო სიტუაციის ეფექტურობა. მათი გამოყენებით
შეგვიძლია სწრაფად გავიგოთ, თუ როგორ მოგვყვებიან მოსწავლეები, რას ითვისებენ და რაში სჭირდებათ
დამატებითი დახმარება.

კონსტრუქციული უკუკავშირი

უკუკავშირი არის რეაგირება იმაზე, თუ როგორ ასრულებს მოსწავლე ამა თუ იმ დავალებას და როგორ
იყენებს ცოდნას/უნარებს მისი შესრულების დროს. როგორც წესი, უკუკავშირს ზეპირი ან წერილობითი
კომენტარის სახე აქვს და მოიცავს შეფასებას, წახალისებას და რჩევებს. უკუკავშირი სწავლის შეფასების
არსებითი ნაწილია. სწავლის შეფასება განსხვავდება ნასწავლის შეფასებისგან. მისი საშუალებით
შეგროვებული ინფორმაცია კონკრეტული მიზნით გამოიყენება – დავეხმაროთ მოსწავლეებს აკადემიური
მოსწრების გაუმჯობესებაში უშუალოდ სწავლის პროცესში, ანუ მანამდე, სანამ შემაჯამებელ შეფასებამდე
მივალთ. როგორ ზემოქმედებს უკუკავშირი მოსწავლეთა სწავლის მოტივაციასა და შედეგებზე? მრავალი
კვლევა ადასტურებს უკუკავშირის დიდ გავლენას მოსწრებაზე. აღმოჩნდა, რომ გავლენა შეიძლება იყოს
დადებითიც იყოს და უარყოფითიც. ეს ბევრ ფაქტორზეა დამოკიდებული: უკუკავშირის ტიპზე, მიწოდების
დროსა და ფორმაზე. ამას გარდა, უკუკავშირის სტრუქტურა, ფოკუსი და მოცულობაც მნიშვნელოვნად
განაპირობებს მის ეფექტურობას. უკუკავშირის ზოგიერთი ტიპი, მაგალითად, უხეში ნეგატიური შეფასება,
სხვა მოსწავლეებთან შედარება, საჯაროდ გაკრიტიკება კლასის წინაშე, გამოკვეთილად უარყოფით
ზეგავლენას ახდენს სწავლასა და მოტივაციაზე. ასეთი უკუკავშირი შთააგონებს მოსწავლეებს, რომ ისინი
არასაკმარისად უნარიანები არიან, რაც ამცირებს მათ სწრაფვას წარმატებისკენ. ეფექტური უკუკავშირი
აუცილებლად შეიცავს პასუხს სამ შეკითხვაზე:
1. რა გაკეთდა კარგად?
კომპლიმენტი და შექება აუცილებელია იმისათვის, რომ მოსწავლემ: • უმტკივნეულოდ მიიღოს
კრიტიკული შენიშვნები და დაიწყოს ფიქრი გასაუმჯობესებელ მხარეებზე; • გააცნობიეროს საკუთარი
ძლიერი მხარეები და აქტიურად გამოყენოს ისინი მომავალში; • თავდაჯერებულად და მოტივირებულად
გააგრძელოს სწავლა. მნიშვნელოვანია, რომ უკუკავშირი შეიცავდეს ერთზე მეტ კომპლიმენტს სამუშაოს
შესრულების სრულიად კონკრეტული ასპექტების შესახებ. უნდა მოვერიდოთ დაუმსახურებელ ქებას.
2. რა საჭიროებს გაუმჯობესებას?
ზოგჯერ აუცილებელია სამუშაოს შესრულების ნეგატიურ ასპექტებზე კონცენტრირება, რათა მოსწავლემ:
• ყურადღება გაამახვილოს გასაუმჯობესებელ მხარეებზე და გააანალიზოს ისინი; • შეგნებულად აარიდოს
თავი ხარვეზების გამეორებას მომავალში. მნიშვნელოვანია, რომ უკუკავშირი კონკრეტულად აღწერდეს
იმას, თუ რის გაუმჯობესებას მოელიან მოსწავლისგან. ზოგჯერ მეტად სასარგებლოა რეფლექსიური
შეკითხვის დასმა, რათა მოსწავლემ თავად გამოთქვას გასაუმჯობესებელი მხარეები. უნდა მოვერიდოთ
პიროვნების გაკრიტიკებას, მკაცრ ტონს და ისეთ ასპექტებზე საუბარს, რომელთა ფაქტობრივი დასაბუთებაც
გაგვიძნელდება.

38
 3. როგორ უნდა გაუმჯობესდეს .............. ?
ეფექტური უკუკავშირი მოსწავლეს აწვდის დეტალურ და კონკრეტულ ინფორმაციას სწავლის
გაუმჯობესების გზების შესახებ. მოსწავლემ აუცილებლად უნდა მიიღოს მკაფიო მითითებები და რჩევები
გაუმჯობესებისთვის საჭირო შემდგომი მოქმედებების შესახებ, რათა მან: • აიღოს პასუხისმგებლობა
გაუმჯობესებაზე; • გადადგას პრაქტიკული, თანმიმდევრული ნაბიჯები სამუშაოს უკეთ შესასრულებლად
და სასწავლო მიზნის მისაღწევად; • გაუძლიერდეს თვითრწმენა და სამუშაოს უკეთ შესრულების მოლოდინი.
მნიშვნელოვანია, რომ უკუკავშირი კონკრეტულ (არაბუნდოვან და არააბსტრაქტულ) ინფორმაციას
იძლეოდეს იმის შესახებ, თუ რა უნდა გააკეთოს მოსწავლემ უკუკავშირის მიღების შემდეგ. კვლევა და
პრაქტიკა გვეუბნება, რომ უკუკავშირს კონსტრუქციული ეფექტი აქვს, როდესაც ის: – მიბმული და
ფოკუსირებულია დასახულ სასწავლო მიზნებზე/ამოცანებზე. მოსწავლისთვის ნათელი უნდა იყოს, თუ
რის ცოდნას და რომელ უნარს ეხება უკუკავშირი; - არის კონკრეტული. არ არის ზოგადი და ფრაგმენტული.
ფოკუსირებულია სწავლის ერთ ან ორ პრაქტიკულ ასპექტზე. შეიცავს დეტალებსა და ინფორმაციას
კონკრეტული დავალების/აქტივობის შესრულების შესახებ; - იძლევა სასარგებლო, პრაქტიკულ ინფორმაციას
ამა თუ იმ უნარის გაწაფვისათვის ან სტრატეგიის გამოყენებისათვის, ასევე, რჩევებს კონკრეტული ხარვეზის
აღმოსაფხვრელად. რეკომენდაციების განხორციელება შესაძლებელია დროის განსაზღვრულ პერიოდში;
– არის ობიექტური, ეყრდნობა ფაქტობრივ ინფორმაციას და გამყარებულია კონკრეტული მაგალითებით.
აღწერითი ტიპისაა და არ ეხება მოსწავლის პიროვნულ მახასიათებლებს; – ფორმულირებულია მკაფიოდ,
გასაგებად და მეგობრული ტონით. არ შეიცავს უხეშ კრიტიკას და ბუნდოვან, ზოგად მითითებებს. არ არის
ზედმეტად ვრცელი; – არის დროული. მიეწოდება სამუშაოს/დავალების შესრულების პროცესში, სამუშაოს
დასრულებისთანავე ან დასრულებიდან არცთუ დიდი დროის გასვლის შემდეგ. მომდევნო შანსი მოსწავლეს
წუთებისა და საათების შემდეგ მიეცემა და არა – კვირებისა და თვეების შემდეგ; - არის მიმდინარე და უწყვეტი.
მიეწოდება ხშირად და რეგულარულად. მნიშვნელოვანია, რომ უკუკავშირი კონსტრუქციულად დაიწყოს.
ქვემოთ მოყვანილია უკუკავშირის ტექსტის გახსნითი ფრაზები, რომლებიც დაგეხმარებათ მოსწავლის
საჭიროებებსა და კონკრეტულ სასწავლო მიზნებზე ორიენტირებული უკუკავშირის ჩამოსაყალიბებლად:
• ეს კარგი ნაშრომია, რადგან .......... • შენი ნააზრევიდან გამოჩნდა, რომ .......... • შენ მართლაც კარგად
გააკეთე ორი რამ: .......... და .......... • სასურველია, რომ ამის შემდეგი ნაბიჯი იყოს .......... • იქნებ გეცადა ..........
• საკითხის ახსნისას შენ .......... • კიდევ ერთი რამ, რაც უნდა გააუმჯობესო, არის .......... • შენ გჭირდება
უფრო მეტი ძალისხმევა, რათა .......... • შენ ნაკლებად გჭირდება .......... • შეეცადე, მეტი ყურადღება დაუთმო
.......... • გაიხსენე, როგორ ვაკეთებთ .......... • შემდეგ ჯერზე გამოიყენე .......... სასწავლო მიზნების მისაღწევად
მოსწავლეებს სჭირდებათ უწყვეტი უკუკავშირი. უკუკავშირი ეხმარება მოსწავლეებს, რომ მასწავლებლის
მიერ მიცემული დავალებები აღიქვან, როგორც სწავლისა და განვითარების შესაძლებლობა და არა მათი
გაკრიტიკების საშუალება. ხშირი, ეფექტური უკუკავშირი მოსწავლეებს აწვდის ინფორმაციას იმის შესახებ,
თუ რა წარმატებას მიაღწიეს და, ამასთანავე, როგორ მიაღწიონ უკეთეს შედეგს მომავალში. მთავარია,
რომ უკუკავშირის მიღების შედეგად მოსწავლემ გააცნობიეროს არსებული მდგომარეობა და პრაქტიკული
ნაბიჯები გადადგას სასწავლო მიზნის მისაღწევად.

გამოყენებული წყარო:
http://kargiskola.ge/teacherintro/teacher-resurswignebi-maswavleblebistvis.php

39
 7. moswavleTa Sefasebis sistema

saqarTvelos zogadsaganmanaTleblo skolebSi Sefasebis sistema aris oTxdoniani da

aTquliani. 10 saukeTeso niSania, 1 ki – yvelaze dabali. aTquliani sistema, erTi mxriv, ufro
zusti Sefasebis saSualebas iZleva, meore mxriv, met saSualebas aZlevs maswavlebels, aCvenos
moswavles sakuTari progresi Tu regresi.

qulebi miRwevis done

10
maRali
9
8 saSualoze
7 maRali
6
saSualo
5
4 saSualoze
3 dabali
2
dabali
1

I-IV klasebSi da V klasis I semestrSi moswavleTa Sefaseba niSnebiT ar xdeba. am klasebSi seme-
stris bolosa da wlis bolos klasis damrigebelma sakuTari da sxva maswavleblebisgan miRe-
buli informaciis safuZvelze unda daweros mokle Semajamebeli werilobiTi Sefaseba,
romelSic daaxasiaTebs moswavles, aRniSnavs mis warmatebebs da miuTiTebs, raSi sWirdeba
gavarjiSeba moswavles sakuTari SesaZleblobebis ukeT gamosavlenad.
V klasis II semestrsa da VI-XII klasebSi niSnebi iwereba 10-quliani sistemiT.

oficialuri statusis mqone niSnebi

oficialuri statusi aqvs Semdeg niSnebs:
• sagnis mimdinare da Semajamebeli niSnebi – saklaso da Semajamebeli komponentis niSnebi,
romlebsac moswavle iRebs semestris ganmavlobaSi;
• sagnis semestruli niSani – saganSi miRebuli Sefaseba TiToeul semestrSi (semestruli
gamocdis Cabarebis SemTxvevaSi gamoiTvleba misi gaTvaliswinebiT; gamoTvlis wesi ix. qvemoT);
• sagnis wliuri niSani – semestruli niSnebidan gamomdinare Sefaseba saganSi. wliur niSanSi
SeiZleba wliuri gamocdis niSanic aisaxos, Tu aseTi gamocda gaTvaliswinebulia saskolo sas-
wavlo gegmiT da skolis mier gansazRvrulia, rom mas gavlena eqneba sagnis wliur niSanze;
• saerTo wliuri niSani – sagnebis wliuri niSnebidan gamomdinare Sefaseba;
• safexuris saerTo niSani – zogadi ganaTlebis romelime safexuris (dawyebiTi, sabazo,
saSualo) saerTo Sefaseba.

40
 sagnis semestruli niSnis Semadgeneli nawilebi (komponentebi)
semestris manZilze moswavleebi fasdebian ori komponentis mixedviT – saklaso-saSinao
davalebebi da Semajamebeli davaleba. orive komponents erTnairi wona aqvs.

saSinao da saklaso davalebaTa komponentebi

saklaso davalebebis komponentebSi gamoiyeneba rogorc ganmsazRvreli, ise ganmaviTarebe-
li Sefaseba. saSinao davalebis komponentebSi dawyebiT safexurze gamoiyeneba mxolod ganmavi-
Tarebeli Sefaseba.
ganmsazRvrel SefasebaSi iwereba niSani.
ganmaviTarebeli Sefasebis gamoyeneba gansakuTrebiT maSinaa mizanSewonili, rodesac mos-
wavle axali codnis/unarebis SeZenis sawyis etapzea. am dros Secdomebis daSveba, maTi aRmoCe-
na-gaanalizeba saswavlo procesis ganuyofeli nawilia. mniSvnelovania, xazi gaesvas im faqts,
rom ganmaviTarebeli Sefasebis SemTxvevaSi, moswavle fasdeba sakuTar TavTan, sakuTar miRwev-
ebTan da ara – yvelasaTvis saerTo normasTan mimarTebiT, raTa man dainaxos sakuTari winsvla
da irwmunos, rom SeuZlia siZneleTa etapobrivad gadalaxva.
ganmaviTarebeli Sefasebisas, upiratesad, gamoiyeneba iseTi saSualebebi, rogorebicaa:
sityvieri komentari, rCeva-darigeba, dakvirvebis furclebi, TviTSefasebisa da urTierTSe-
fasebis sqemebi, codnis aTvisebis an unaris ganviTarebis etapebis gamomxatveli doneebi,
(sasurvelia, sami an oTxi; magaliTad: 3 done – aTvisebulia, aTvisebulia nawilobriv, auTvise-
belia; 4 done – flobs srulyofilad, flobs umeteswilad, flobs nawilobriv, ver flobs);
aTvisebis Tu flobis doneebiT Sedgenili Sefasebis an TviTSefasebis sqemebi maswavlebelsac
da moswavlesac saSualebas aZlevs, dinamikaSi dainaxos konkretuli codnis da unaris aTvise-
bis procesi.

Sefaseba ganmaviTarebeli ganmsazRvreli

• swavlis xarisxis gaumjobeseba • swavlis xarisxis gakontroleba
• moswavlis ganviTarebis xelSeyoba • moswavlis miRwevis donis dadgena
ra mizans emsaxureba?
erovnuli saswavlo gegmiT gansazR-
vrul miznebTan mimarTebiT

ra fasdeba? • swavlis procesi • swavlis Sedegi

• winsvlis xelSesawyobad gansxvave- • akademiuri moswrebis donis

Sedegad ra tipis gad- buli aqtivobis SerCeva, swavlebis gansazRvra
awyvetilebas viRebT? strategiis Secvla, rCeva-darigebis • momdevno etapze (klasSi/safex-
micema da sxv. urze) daSveba/ardaSveba
• konkretuli moswavlis winsvlis • imis safuZvelze, ramdenad miaRwia
rogor ganisazRvreba safuZvelze (sakuTar miRwevebTan standartiT gansazRvrul Sedegebs
warmatebis kriteriumi? mimarTebiT – ra dones flobda, ra (yvelasTvis saerTo standartiT dad-
dones flobs) genil normasTan mimarTebiT)
• TviT/urTierTSefasebis rubrika • niSani
• kiTxvari
rogori saSualebebi gamoi- • sityvieri (zepiri/werilobiTi)
yeneba? komentari
• unaris ganviTarebis etapebis
gamomxatveli doneebi

41
 gamaviTarebeli Sefasebis procesSi maswavlebelTan erTad CarTulebi arian moswavleebic.
isinic cdiloben, maswavleblis daxmarebiT daadginon sakuTari moTxovnilebebi, Zlieri da
susti mxareebi, Semaferxebeli faqtorebi. am procesebSi CarTva ayalibebs maTSi
TviTSefasebisa da TviTganviTarebis unar-Cvevebs, zrdis maT qmedunarianobasac da pasuxis-
mgeblobasac.
qvemoT SemoTavazebulia TviTSefasebis konkretuli instrumentis nimuSi, romelic,
SesaZloa, gamoyenebul iqnes proeqtis ganxorcielebisas. moswavles SeuZlia imdenjer Seavsos
aseTi tipis baraTi, ramdeni aqtivobac eqneba mas Sesasrulebeli proeqtis msvlelobisas.
am baraTebis nakrebi warmoadgens e.w. `proeqtis dRiurs~.

saswavlo weli ----------

TviTSefasebis baraTi N
moswavlis saxeli: klasi
proeqtis dasaxeleba:
davalebis/aqtivobis xelmZRvanel(eb)i:

davaleba Sevasrule:
• individualurad
• jgufTan erTad
• jgufis wevrebi:

aRvwer aqtivobas da mivuTiTeb, ra miznisTvis unda mimeRwia:

aqtivoba/dasaxeleba:
mizani:

Cemi azriT, mizans:

• mivaRwie
• nawilobriv mivaRwie
• ver mivaRwie

• Tavisuflad, dabrkolebebis gareSe Sevasrule es aqtivoba

• wavawydi siZneleebs:

• siZneleebi ver gadavlaxe.

• gadavlaxe Semdegnairad:

42
 niSnebis gamoangariSebis wesi

sagnis semestruli niSnis gamoangariSebis wesi:

moswavlis mier semestris ganmavlobaSi orive komponentSi miRebuli niSnebis jami unda gai-
yos miRebuli niSnebis raodenobaze. miRebuli qula unda damrgvaldes mTelis sizustiT (maga-
liTad, 6.4 mrgvaldeba 6 mde, 8.5 mrgvaldeba 9-mde).
im SemTxvevaSi, Tu moswavles ara aqvs Sesrulebuli yvela Semajamebeli davaleba, misi semes-
truli niSnis gamosaangariSeblad samive komponentSi miRebuli niSnebis jami unda gaiyos miRe-
buli niSnebisa da Seusrulebeli Semajamebeli davalebebis raodenobis jamze.
magaliTi:
1. klasSi semestris ganmavlobaSi Catarda 4 Semajamebeli davaleba;
2. erT-erTma moswavlem mxolod 2 Semajamebeli davaleba Seasrula;
3. moswavlem semestris ganmavlobaSi miiRo 7 niSani (8, 10, 8, 9, 8, 10, 7), aqedan ori
Semajamebel, danarCeni ki – saklaso davalebebSi;
4. ramdenadac moswavlem ar Seasrula 2 Semajamebeli davaleba, misi niSnebis jami unda gaiy-
os ara 7-ze (anu, ara mis mier miRebuli niSnebis raodenobaze), aramed 9-ze, (anu miRebuli niSne-
bis raodenobas damatebuli Seusrulebeli Semajamebeli davalebebis raodenoba);
5. moswavlis semestruli niSani iqneba: 8 +10 + 8 + 9 + 8 + 10 + 7 = 60 : 9 = 6, 7 = 7

komponentebi miRebuli niSnebi niSnebis raodenoba

saklaso 8, 10, 8, 9, 8 5
4 Semajamebeli 10 2 Sesrulebuli
semestruli – +2 Seusrulebeli
niSani – Semajamebeli;
7 sul 4

jami 60 qula 9 niSani

semestruli 60 : 9 = 6
niSnis gamoTvla 7=7

Sefasebisa da saswavlo gegmebis centris masalebidan

43
 8. moswavleTa TviTSefaseba

ZiriTadi sakiTxebi:
 moswavleTa TviTSefasebis gaumjobeseba;
 maswavleblis ukukavSiris gavlena TviTSefasebaze;
 TviTSefasebis gasaumjobesebeli aqtivobebi.

Sesavali
sakuTari Tavis Sesaxeb warmodgena sxvadasxva faqtoris zegavleniT bavSvs adreul
asakSive uCndeba, Tumca misi Camoyalibebis procesi gansakuTrebiT intensiurad skolis
asakSi mimdinareobs. skolaSi swavlis periodSi sakuTari Tavis Sesaxeb warmodgenaze
gansakuTrebul zegavlenas Tanatolebi da maswavleblebi axdenen; amitom maT mier ga-
keTebul komentarebs moswavleebi, Cveulebriv, did mniSvnelobas aniWeben.
moswavlis TviTSefaseba arsebiT gavlenas axdens sakuTari Tavis mimarT rwmenis
Camoyalibebaze da, xSir SemTxvevaSi, saswavlo Sedegebis gaumjobesebazec moqmedebs.
moswavlis mier sakuTari Tavis aRqma da TviTSefaseba ara mxolod saskolo konteqstSi,
aramed im problemebis gadaWris TvalsazrisiTac unda ganvixiloT, romlebic bavSvebs
yoveldRiurad SeiZleba SeeqmnaT. dabal TviTSefasebas arasasurveli gavlena aqvs
moswavlis akademiur miRwevebsa da, zogadad, mis warmatebaze cxovrebaSi. Sesabamisad,
bunebrivia, rom moswavleebis TviTSefasebis gaumjobesebis xelSewyoba maswavleblisa
da skolis erT-erTi mTavari mizania.
am TavSi Cven visaubrebT TviTSefasebis mniSvnelobaze moswavlis cxovrebaSi; ganvi-
xilavT, ra gavlenas axdens moswavlis TviTSefaseba da sakuTari Tavis aRqma mis akade-
miur moswrebaze da rogor SeuZliaT skolasa da maswavlebels, rom moswavleebs adekva-
turi TviTSefasebis CamoyalibebaSi daexmaron.
mkvlevrebi ganasxvaveben TviTSefasebas, TviTpativiscemasa da sakuTari Tavis aRq-
mas. TviTSefasebis cneba, ZiriTadad, gamoiyeneba adamianis sakuTari Tavis Sefasebaze
saubrisas da, SeiZleba ganimartos, rogorc adamianis warmodgena sakuTari mniSvnelo-
bis Sesaxeb, romelic sakuTar TavTan damokidebulebaSi gamoixateba (kupersmiTi, 1967).
Cven vafasebT, ramdenad kargad vakeTebT raimes imiT, rom sakuTar Sesrulebul sam-
uSaos sxvisas vadarebT. am Sedarebis safuZvelze yalibdeba TviTpativiscema (noziki,
1974). sakuTari Tavis aRqma niSnavs adamianis Sexedulebas sakuTar Tavze, romelic mas
uyalibdeba garemosTan da megobrebTan urTierTobis procesSi. magaliTad, profe-
sionali fexburTelisaTvis sakuTari Tavis aRqma fizikuri unarianobis kuTxiT Zalian
mniSvnelovania, Tumca sakuTari Tavis aRqma, SesaZloa, akademiuri kuTxiT misTvis nak-
lebad arsebiTi iyos. erT-erTi Teoriis Tanaxmad, sakuTari Tavis Sefaseba mravalgan-
zomilebiania (marSi da sxvebi, 1983). mravalganzomilebianoba niSnavs, rom adamiani, Ses-
aZloa, gansxvavebulad aRiqvamdes Tavs Tavisi cxovrebis sxvadasxva aspeqtis mixedviT.
magaliTad: moswavle xvdeba, rom kargad swavlobs qarTul enas an romelime ucxo enas,
magram imave warmatebiT ar gamosdis maTematika; aseve, SeiZleba, mas komunikaciis gansa-
kuTrebuli unari gaaCndes, magram arcTu ise warmatebuli iyos sportSi.
gamocdileba aCvenebs, rom adamianebi TviTSefasebis formirebisas, rogorc wesi,
did mniSvnelobas aniWeben sakuTari Tavis aRqmis im aspeqts, romelSic maT sakuTar Tav-
TanA dadebiTi damokidebuleba aqvT. xSirad moswavleebi, romelTa akademiuri miRwevebi
arcTu ise kargia, amcireben kargad swavlis mniSvnelobas TviTSefasebisas da sakompen-
saciod cdiloben sxvadasxva strategiis amuSavebas (magaliTad, isini iwyeben musikis
sferoSi garkvevas, an amboben, rom `cxovrebaSi didi mniSvneloba ar aqvs, rogor swav-
lob skolaSi~).

44
 Aaris Tu ara TviTSefaseba damokidebuli moswavleebis akademiur miRwevebze?
kvlevebiT dasturdeba, rom TviTSefasebasa da akademiur miRwevebs Soris arsebobs
mniSvnelovani kavSiri. Tumca es kavSiri yovelTvis mizez-Sedegobrivi ar aris. cnobil-
ia, rom warumatebel moswavles mis warmatebul TanaklaselTan SedarebiT bevrad daba-
li TviTSefaseba gaaCnia.
aRsaniSnavia, rom TviTSefasebasa da akademiur miRwevebs Soris kavSiri moswav-
lis asakTan erTad icvleba. es kavSiri yvelaze sustia dawyebiT klasebSi da izrdeba
asakis matebaTan erTad. Tumca studentebis SemTxvevaSi kvlav iklebs. zogadad, mos-
wavleebis TviTSefaseba sagrZnoblad maRalia dawyebiT klasebSi. droTa ganmavlobaSi
es Sexedulba icvleba, vinaidan moswavleebs uviTardebaT unari, kritikulad Sexedon
sakuTar Tavs, miiRon ukukavSiri da moaxdinon misi integrireba TviTSefasebaSi.
aseve, unda aRiniSnos, rom TviTSefasebis xarisxi gansxvavebulia gogonebisa da bi-
Webis SemTxvevaSi. kvlevebi cxadyofs, rom gogonebs ufro maRali TviTSefaseba aqvT
TanatolebTan urTierTobis kuTxiT, biWebs ki gogonebTan SedarebiT gacilebiT maRa-
li TviTSefaseba aqvT fizikuri unarebis TvalsazrisiT (marSi da sxvebi, 1983). dawyebi-
Ti klasebis Semdgom etapze biWebs ufro maRali TviTSefaseba uyalibdebaT maTema-
tikaSi, xolo gogonebs – humanitarul sagnebSi. kvlevam aCvena, rom msgavsi situaciaa
mraval qveyanaSi da, miuxedavad imisa, sjobnian Tu ara biWebi gogonebs maTematikaSi,
maT mainc uyalibdebaT SedarebiT maRali TviTSefaseba am saganSi (qloeri da daltoni,
2001). aRmoCnda, rom biWebs, gogonebTan SedarebiT, ufro maRali TviTSefaseba hqondaT
maTematikSi, miuxedavad imisa, rom maTi niSnebi am saganSi praqtikulad ar gansxvavdebo-
da erTmaneTisagan (muisi, 1997). es SemTxveva adasturebs, rom TviTSefasebaze gavlenas
axdens sazogadoebaSi arsebuli myari Sexedulebebi imis Sesaxeb, Tu romeli sqesis war-
momadgenels romeli sagnis Seswavla SeuZlia ukeT.
sainteresoa, aseve, is faqti, rom moswavleTa TviTSefaseba fardobiTia, rac niSnavs,
rom isini TavianT akademiur miRwevebs raime absolutur standarts ki ar adareben, ara-
med im moswavleebisas, romlebTanac yoveldRiuri urTierToba aqvT skolaSi. swored
amis mixedviT uyalibdebaT maT TviTSefaseba. es niSnavs, rom SedarebiT dabali moswre-
bis mqone moswavles, romelic garSemortymulia ufro dabali moswrebis mqone moswav-
leebiT, ufro maRali TviTSefaseba eqneba, vidre saSualo moswrebis mqone moswavles,
romelic masze maRali moswrebis mqone moswavleebTan erTad swavlobs.
moswavleebis TviTSefasebis gaumjobeseba
cnobilia, rom moswavleebis TviTSefasebis gaumjobesebam, SeiZleba, dadebiTi gav-
lena iqonios maT akademiur miRwevebze. ar aris gamoricxuli, dabali TviTSefaseba,
aseve, fsiqologiur problemebTanac iyos dakavSirebuli; Sesabamisad, TviTSefasebis
gaumjobesebas bevri dadebiTi Sedegi mohyveba.
saskolo garemoSi moswavleebis TviTSefasebis gaumjobesebis sxvadasxva gza ar-
sebobs. ZiriTadi saSualebaa Tbili, megobruli da amavdroulad, disciplinirebuli
garemos Seqmna, sadac moswavleTa ufleba-movaleobebi naTlad iqneba gamijnuli erT-
maneTisagan da yvelasaTvis misaRebi qcevis wesebi iarsebebs.
TviTSefasebis gaumjobesebisaTvis, aseve, Zalian mniSvnelovania, rom moswavlis mi-
marT arsebobdes pozitiuri molodini. Tu moswavle grZnobs, rom maswavlebeli misgan
bevrs arafers elis, misi akademiuri TviTSefaseba konkretul saganSi mcirdeba, rac,
Tavis mxriv, akademiuri miRwevebis gauaresebas iwvevs. qvemoT mocemulia ramdenime
rCeva, romelTa gaTvaliswineba maswavlebels daexmareba, xeli Seuwyos moswavleebs
adekvaturi TviTSefasebis formirebaSi:
 moswavlis akademiuri miRwevebisa da disciplinis Sesaxeb sajarod nu isaubrebT;
 saSualeba mieciT moswavleebs, gamoasworon niSnebi da xelaxla Seasrulon dav-

45
 aleba, Tu amis survili aqvT (da TuU amis SesaZleblobas saswavlo gegma iZleva);
 nu daajgufebT moswavleebs unarebis mixedviT da maT gansakuTrebul SesaZleb-
lobebs nu gausvamT xazs;
 davalebebis SerCevisas maqsimalurad gaiTvaliswineT moswavleTa individualuri
Taviseburebebi;
 xazi gausviT moswavleTa Soris TanamSromlobisa da ara konkurenciis mniSvnelobas.

maswavleblis ukukavSiris gavlena TviTSefasebaze

saWiroa, maswavlebeli yuradRebiT akontrolebdes yvela gzavnils, romlebsac mos-
wavleebi misgan iReben. verbaluri da araverbaluri miniSnebebis safuZvelze moswav-
lem, SesaZloa, daaskvnas, rom maswavlebeli ar afasebs mis mosazrebas. maswavlebelma,
aseve, kargad unda icodes, rom xSir SemTxvevaSi uaryofiTi ukukavSiris miwodeba Se-
darebiT dadebiTi formiTac aris SesaZlebeli. maswavleblis mxridan adekvaturi Se-
qeba, aRiareba da waxaliseba moswavles dadebiTi TviTSefasebis formirebaSi exmareba.
uaryofiTi ukukavSiri gansakuTrebiT amaxsovrdeba moswavles, rac iwvevs sakuTari
Tavis mimarT negatiuri warmodgenebis formirebas. rodesac maswavlebeli didi xnis
ganmavlobaSi uaryofiT ukukavSirs aZlevs moswavles, es moswavleze mtkivneulad moq-
medebs. gansakuTrebiT im SemTxvevaSi, rodesac moswavles isedac dabali TviTSefaseba
aqvs.

dabali negatiuri
TviTSefaseba qceva

uaryofiTi ukukavSiri

kidev erTi faqtori, romelic gavlenas axdens moswavlis akademiur TviTSefasebaze,

aris udisciplino qceva. maswavlebeli moswavlis udisciplinobas ise unda gaumklav-
des, rom moswavlis TviTSefasebas ziani ar miayenos. maswavlebelma yuradReba unda gaa-
maxvilos udisciplino saqcielze da ganmartos, Tu ratom aris es saqcieli miuRebeli.
saWiroa saqcielisa da ara moswavlis gakritikeba. maswavlebelma Tavi unda Seikavos
Tanaklaselebis winaSe moswavlis damcirebisagan.
moswavleebisaTvis garkveuli pasuxismgeblobis dakisreba xels uwyobs sakuTar
ZalebSi darwmunebas, rac, aseve, dadebiT gavlenas axdens TviTSefasebaze. moswavleebs
unda mieceT arCevnis gakeTebisa da gakveTilis mimdinareobisas monawileobis SesaZle-
bloba. patara asakis moswavleebs unda mieceT martivi davalebebi, magaliTad, saklaso
oTaxis dasufTaveba, dafis gawmenda da a.S. xolo ufrosi asakis moswavleebi CarTulni
unda iyvnen qcevis wesebis dadgenaSi. maswavlebelma saklaso oTaxSi unda Seqmnas Tbi-
li garemo, romelSic moswavlis wvlili dafasebuli iqneba. Seqeba mniSvnelovania, Tum-
ca, Zalian xSirad mizanSewonili ar aris, radgan moswavle CaTvlis, rom maswavlebeli
aragulwrfelia. mniSvnelovania isic, rom Seqeba iyos realisturi. araswori da udroo
Seqeba ar iqneba seriozulad aRqmuli da gamoiwvevs Seqebis gaufasurebas momavalSi.
maswavlebelma yuradReba unda gaamaxvilos ufro metad moswavlis warmatebaze da
naklebad – mis Secdomebze. man meti unda isaubros saqmis im nawilze, romelic sworad
iyo Sesrulebuli da ara im mxareze, romelSic Secdomebi sWarbobda. maswavlebelma,

46
agreTve, xazi unda gausvas, rom swavla Secdomis gziTac SesaZlebelia, da rom Secdo-
maSi sasircxvilo araferia. maswavlebelma naTlad unda miuTiTos moswavles sworad
Sesrulebul samuSaozec da imazec, Tu ra gaakeTa arasworad. mniSvnelovania, moswavle
orientirebuli iyos sakuTari davalebis, Tavisi saqmis kargad Sesrulebaze da mudmi-
vad Tanaklasels ar ejibrebodes.
TviTSefasebis gasaumjobesebeli aqtivobebi
Aarsebobs moswavlis TviTSefasebis gasaumjobesebeli ramdenime aqtivoba. erT-erTi
aseTi aqtivobaa `magiuri wre~. klasSi romelime moswavles eZleva samkerde, romelsac
aweria `me kargi var~, igi droebiT tovebs oTaxs da misma Tanaklaselebma unda gaixsenon
yvela is dadebiTi Tviseba, romelic oTaxidan gasuls gaaCnia. Semdeg moswavle brundeba
saklaso oTaxSi da Tanaklaselebi mas eubnebian yvelafers, rac mis Sesaxeb gaaxsendaT.
mniSvnelovania, rom moswavleebma TavianTi winadadebebi daiwyon fraziT `me vfiqrob~
an `Cemi azriT~, raTa moswavlem aRiqvas, rogorc sxvisi mosazreba da ara mtkicebuleba,
romelsac, SesaZloa, gansxvavebuli mosazreba daupirispiro. bolos, moswavles eZleva
saSualeba, Tavadac daasaxelos erTi ram, rac moswons Tavis TvisebebSi da riTac ama-
yobs.
zemoT Cven vaxseneT, rom TviTSefasebaze akademiuri miRwevebis gavlena mniSvnelova-
nia, Tumca mxolod akademiuri miRwevebis gaumjobesebam, SesaZloa, yvela moswavlis
TviTSefasebaze erTnairi gavlena ar moaxdinos. Sesabamisad, maRali miRwevebis mqone
moswavlesac ki SeiZleba, ar hqondes maRali TviTSefaseba, vinaidan ar aris gamoricxu-
li, rom sxva moswavleebi skolaSi masze ukeT swavlobdnen.
moswavleebis TviTSefasebze dadebiTi gavlenis mosaxdenad saukeTeso saSualebaa,
moswavles SevuqmnaT rac SeiZleba didi asparezi, miaRwios warmatebas. amis miRweva Se-
saZlebelia, magaliTad, rTuli da kompleqsuri davalebis mcire amocanebad dayofiT
da maTi safuZvlianad SeswavliT. sxvadasxva klasgareSe aqtivobaSi monawileobac, Ses-
aZloa, mniSvnelovnad daexmaros moswavleebs warmatebis miRwevasa da am grZnobis ganc-
daSi.
TviTSefasebis asamaRlebel aqtivobad SeiZleba ganvixiloT situacia, rodesac mas-
wavlebeli moswavleebs Sesafaseblad erTmaneTis naSromebs aZlevs. am gziT moswavlee-
bi igeben, rogor Seasrula igive davaleba misma klaselma da msjelobs, Tu ra Sefaseba
ekuTvnis mas. Tanatolebis mier erTmaneTis naSromebis Sefaseba, sasurvelia, iyos ano-
nimuri, raTa gamoiricxos subieqturoba. amgvari Sefaseba rom maqsimalurad efeqturi
gamovides, amisTvis maswavlebelma dadebiTi da mxardamWeri garemo unda Seqmnas, rac
uzrunvelyofs moswavleTa mxridan gulwrfelsa da konstruqciul ukukavSirs.

masala amokrebilia gamocdebis centris kvlevis de-

partamentis krebulidan – `efeqtiani swavleba~;
avtori nuca kobaxiZe (redaqtori ia kutalaZe).

47
 9. moswavleTa Sefaseba da TviTSefaseba dawyebiT safexurze –
V-VI klasebi

saswavlo procesSi moswavleebis Sesafaseblad da maTSi TviTSefasebis unaris ga-

saviTareblad, mniSvnelovania, maswavlebels hqondes Sefasebis kriteriumebi. krite-
riumebis Camosayalibeblad maswavlebels daexmareba sagnobrivi standarti, romelSic
mocemulia wlis bolos misaRwevi Sedegebi. TiToeul Sedegs axlavs indikatorebi, rom-
lebic gviCvenebs, ra unda icodes da SeeZlos moswavles konkretuli Sedegis misaRwev-
ad.

gTavazobT Sefasebis kriteriumebis nimuSs, romelic SegiZliaT Tqveni Sexedulebi-

samebr (standartis farglebSi ) SecvaloT. yvela sagani sami komponentis mixedviT fas-
deba. komponentebi rubrikebad iyofa. rubrikebs ki Sefasebis kriteriumebi unda Seu-
fardoT.

Sefasebis komponentebi da rubrikebi V-VI klasebisTvis

qarTul enasa da literaturaSi

saSinao davaleba
zepiri wera
Txroba; sistematuroba;
sazepiro (leqsi, citata) xarisxi.

saklaso davaleba
teqstze muSaoba
msjeloba
diskusia
wera (kiTxvebze pasuxi, gramatikuli savarjiSoebi, personaJis daxas-
iaTeba, nawarmoebis an epizodis mokle Sinaarsi, citatis perifrazi)

Semajamebeli
gramatikuli testi
literaturuli testi
daxasiaTeba (werilobiT)
mokle Sinaarsi (werilobiT)
kiTxvebze pasuxi (werilobiT)
sakuTari naSromis wardgena klasis winaSe (prezentacia)

48
 gTavazobT ramdenime rubrikis Sefasebis kriteriumebs
saSinao davalebis xarisxi
• weriTi saSinao davaleba pasuxobs Temas;
• weriTi saSinao davaleba srulad aris Sesrulebuli.
kiTxvebze pasuxi
• SekiTxvebs upasuxebs adekvaturad;
• pasuxebSi daculia gramatikuli, orTografiuli normebi da punqtuaciis wesebi.
Txroba
• hyveba Tanmimdevrulad (mokled, vrclad );
• Txrobisas icavs saliteraturo enis normebs;
• adekvaturad iyenebs saTanado leqsikur erTeulebs.
daxasiaTeba
• naSromi organizebulia (icavs abzacebs, maT Soris aris logikuri kavSiri);
• nawerSi daculia orTografiuli normebi da punqtuaciis wesebi;
• personaJis Tvisebebi dasabuTebulia da gamyarebulia teqsturi masaliT;
• asabuTebs sakuTar damokidebulebas personaJis an misi saqcielis mimarT (es kri-
teriumi im SemTxvevaSia saWiro, Tu davalebis piroba iTvaliswinebs moswavlis damok-
idebulebis dafiqsirebas personaJis an movlenis mimarT).
mokle Sinaarsi
• teqsti organizebulia (daculia abzaci, azrTa Tanmimdevroba logikurad ukav-
Sirdeba erTmaneTs);
• naweri Sesrulebulia Tanamedrove qarTuli enis normebis gaTvaliswinebiT;
• nawerSi gamoyenebuli leqsika adekvaturia;
• nawerSi daculia orTografiuli normebi da punqtuaciis wesebi.
diskusia
• mkafiod da gasagebad ayalibebs azrs;
• msjelobs argumentirebulad;
• gamoaqvs daskvna;
• msjelobs Tanmimdevrulad, konkretul Temaze;
• koreqtulia oponentis (gansxvavebuli azris) mimarT, ismens da konstruqciulad
pasuxobs gansxvavebul azrs.
teqstze muSaoba – gaazrebuli kiTxva
• amoiwers ucxo sityvebs da ganmartavs;
• moiZiebs mniSvnelovan frazebs, sakvanZo sityvebs da asabuTebs arCevans;
• ganarCevs mTavar da meorexarisxovan informacias erTmaneTisgan;
• amoicnobs literaturul – gamomsaxvelobiT saSualebebs;
• akavSirebs wakiTxuls sakuTar gamocdilebasTan;
• gamoTqvams azrs, afasebs da ayalibebs argumentebs wakiTxulTan dakavSirebiT.
prezentacia
• pasuxobs Temas;
• saubrobs gamarTuli saliteraturo eniT da iyenebs Sesabamis terminologias;
• iyenebs gansxvavebul wyaroebs (azrebs), adarebs movlenebs, faqtebs, sagnebs;
• iyenebs TvalsaCinoebas;

49
 • icavs drois limits;
• flobs auditorias (iyenebs mimikas, Jestikulacias, intonacias).

maswavlebelma unda gaacnos moswavleebs Sefasebis kriteriumebi; ganumartos maT

TiToeuli kriteriumis mniSvneloba da saWiroeba. es codna daexmareba moswavleebs sa-
kuTari naSromis SefasebaSi, rac TviTSefasebis sawindaria.
Sefasebis kriteriumebi maswavlebels daexmareba moswavleebis Sefasebisas komen-
tarebisa da rekomendaciebis CamoyalibebaSi, moswavlisTvis ki gasagebi iqneba, ratom
miiRo man esa Tu is qula. ganmaviTarebeli komentaris SemTxvevaSi mas zustad ecodi-
neba, ra unda gaaumjobesos. am tipis sityvieri Sefaseba moswavlisTvis samagaliTo ni-
muSi iqneba TviTsefasebis an Tanaklaselis damoukideblad Sefasebis SemTxvevaSi.

gTavazobT ganmaviTarebeli komentarisa da rekomendaciis nimuSs:

weriTi davaleba – mokle Sinaarsi.
nino, Sens naSromSi daculia abzacebi, Sinaarsi gasagebadaa gadmocemuli, abzacebi
azrobrivad ebmis erTmaneTs, gramatikuli Secdomebic ar gaqvs. ramdenime adgilas ga-
morCenili gaqvs mZime. vfiqrob, siCqaris gamo gamogrCa sasveni niSnebi. Segaxseneb, sa-
gnebis CamoTvlisas mZime iwereba!

50
10 weriTi davalebis Sefasebis kriteriumebi

1. naweris Sesabamisoba pirobasTan

aris Tu ara naweri mocemuli davalebis /pirobis/saTauris/miTiTebis/ Sesamabisi?
(a) srulyofilad Seesabameba – 2 qula
(b) nawilobriv Seesabameba – 1 qula
(g) acdenilia – 0 qula

2. aris Tu ara nawerSi azri cxadad, mkafiod gadmocemuli?

(a) yvela winadadebis azri gasagebia, cxadia – 2 qula
(b) gvxvdeba mxolod erTi bundovani monakveTi – 1 qula
(g) azrebi Camouyalibebelia, bundovania – 0

3. aris Tu ara naweri kargad organizebuli (struqturulad gamarTuli, abzaci gamoyofili, azrebi
Tanamimdevrulad gadmocemuli)?
(a) kargad organizebulia – 2 qula
(b) organizebulia nawilobriv – 1 qula
(g) ar aris organizebuli – 0

4. aris Tu ara naweri leqsikurad mdidari da adekvaturi?

(a) leqsika Temis Sesabamisi da mravalferovania – 2 qula
(b) leqsika Temis Sesabamisia – 1 qula
(g) naweri leqsikurad mwiria, gvxvdeba sityvaTa mniSvnelobebis aRreva – 0

5. aris Tu ara naweri gramatikul-orTografiulad gamarTuli?

(igulisxmeba: brunvis niSanTa marTlwera; saxelTa kumSva da kveca; piris nacvalsaxelebisa da zmnaSi
piris niSnebis marTlwera; ricxviTi saxelis marTlwera; saxelisa da zmnis ricxvSi SeTanxmeba... e. i. is
masala, rac Seiswavleba am saxelmZRvanelos kursiT).
(a) Secdoma ar aris – 2 qula
(b) Secdoma erTi an oria – 1 qula
(g) Secdoma samia an metic – 0

6. SeZlo Tu ara moswavlem sasveni niSnebis sworad gamoyeneba?

(a) gamoyenebulia yvelgan sworad (an mxolod erTi­ori Secdomaa) – 2 qula
(b) sami xarvezia – 1 qula
(g) samze meti Secdomaa – 0

7. aqvs Tu ara nawers srulyofili moculoba?

(a) srulyofilia – 2 qula
(b) damakmayofilebelia – 1 qula
(g) mcirea – 0
maqsimaluri qula 14

51
 Sefasebis kriteriumebis mokle CamonaTvali:
1. Sesrulebuli davalebis Sesabamisoba saTaurTan/pirobasTan/miTiTebasTan
2. sicxade
3. struqtura (Tanamimdevroba)
4. leqsikuri maragi
5. gramatikul­orTografiuli mxare
6. punqtuacia
7. moculoba
maqsimaluri qula 14

miRwevis doneebi: qulebi

1. umaRlesi 14 – 13
2. maRali 12 – 11
3. saSualoze maRali 10 – 8
4. saSualo 7–6
5. saSualoze dabali
(elementaruli) 5–4
6. dabali 3–1

52
11 wakiTxulis gaazrebis procesebi da
teqstis gasaazreblad dasmuli SekiTxvebi

kiTxvis miznebs Soris sxvaobis miuxedavad, procesebi da strategiebi, romlebsac

mkiTxveli iyenebs ama Tu im teqstis kiTxvis dros, met­naklebad saerToa. es procesebia:

a. teqstSi cxadad (eqspliciturad ) mocemuli informaciis povna;

b. teqstidan uSualo daskvnebis gamotana;
g. teqstis azrebisa da informaciis interpretacia sakuTar codnasTan Sejerebis safuZ­
velze;
d. teqstis enisa da mxatvruli xerxebis gaazreba.

a. teqstSi cxadad (eqspliciturad ) mocemuli informaciis povna

procesi gulisxmobs teqstis romelime winadadebaSi an frazaSi Riad, cxadad mocemuli

informaciis, azris an detalis dakavSirebas SekiTxvaSi mocemul mosaZiebel informaci­
asTan. am dros mkiTxvels ar moeTxoveba (an TiTqmis ar moeTxoveba) daskvnis gamotana. am
procesis farglebSi dasmuli SekiTxvebi xels uwyobs ama Tu im sagnis swavlebisas faqto­
brivi informaciis amokrefisa da dagrovebis unaris ganviTarebas.

b. uSualo daskvnebis gamotana

procesi gulisxmobs teqstis sxvadasxva nawilSi mocemuli informaciisa Tu mosazre­

bebis erTmaneTTan dakavSirebiT uSualo daskvnis gamotanas. amgvari daskvnis gamotana,
iseve rogorc cxadad mocemuli informaciis povna, uSualod teqsts emyareba, oRond am
dros mkiTxvelis yuradReba teqstis ufro vrcel monakveTze an mTlian teqstzea mimar­
Tuli. es procesi saSualebas aZlevs mkiTxvels, amoikiTxos is, rac teqstSi cxadad ar
aris mocemuli, magram teqstidan uSualod gamomdinareobs. SekiTxvis dasma am procesis
farglebSi xels uwyobs zogadad logikuri azrovnebis unaris ganviTarebas, gansakuTre­
biT ki – argumentaciis unaris Camoyalibebas.

g. teqstis azrebisa da informaciis interpretacia sakuTar codnasTan Sejerebis

safuZvelze

procesi gulisxmobs teqstis mTlianobaSi gaazrebas, teqstSi mocemuli azrebisa da

informaciis gaazrebas, rogorc mTeli teqstis, ise misi calkeuli pasaJis faruli
(implicituri) Sinaarsis amocnobas da interpretacias sakuTar codnasa da gamocdilebas­
Tan dakavSirebis safuZvelze. SekiTxvis dasma am procesis farglebSi xels uwyobs kriti­
kuli azrovnebis, gansjis unaris ganviTarebas.
mexuTe klasis damTavrebisas moswavlem unda SeZlos:

53
  teqstis mTavari ideis, ZiriTadi Temis amocnoba;
 mTlianad nawarmoebis an personaJis ganwyobis amocnoba;
 nawarmoebSi momxdari ambis, movlenis, agreTve personaJis mdgomareobis an moqmedebis
motivis amocnoba;
 sakuTari codnisa da teqstSi mocemuli faqtebis erTmaneTTan dakavSirebis safuZvelze
daskvnis gamotana;
 varaudisa da faqtis erTmaneTisagan garCeva;
 garkveul sakiTxTan dakavSirebiT sakuTari azris gamoTqma da logikurad Camoyalibeba.

d. teqstis ena da mxatvruli xerxebis gaazreba

procesi gulisxmobs teqstis enobrivi da mxatvruli gamosaxvis saSualebebis garCevasa

da Sefasebas. SekiTxvis dasma am procesis farglebSi xels uwyobs teqstis esTetikuri
aRqmis unaris Camoyalibebas.
V klasis damTavrebisas Tavisi codnisa da dagrovili gamocdilebis gamoyenebiT mos­
wavles unda SeeZlos:
 realursa da SeTxzuls (mxatvrul pirobiTobas) Soris gansxvavebis danaxva; mxatvruli
Janrebis ­ zRapris, igavis, leqsis, moTxrobis da agreTve, sainformacio xasiaTis (isto­
riuli, eTnografiuli, sabunebismetyvelo, saleqsikono) teqstebis specifikis codnis
gamovlena;
 mxatvrul teqstSi gamosaxvis saSualebaTa (dialogis, aRweris, daxasiaTebis), agreTve
mxatvruli xerxebis (epiTetis, Sedarebis, gapirovnebis) amocnoba.

zemoT ganxiluli oTxive procesi wignierebis saerTaSoriso kvlevaSi mxatvruli da

sainformacio xasiaTis teqstebis meSveobiT mowmdeba.

wigniereba
PIRLS 2006 saqarTveloSi
Tbilisi, 2008 weli, avtori – ia kutalaZe

54
 .

12 praqtikuli nawili –
gakveTilebis gegmebi da scenarebi, mosasmeni teqstebi

55
 Tavi I – bunebis suraTebi

nakaduli

misaRwevi miznebi da mosalodneli Sedegebi

moswavlem SeZlos nawarmoebis esTetikur mxareze dakvirveba, leqsikaze muSaoba, leqsSi
gamoxatuli ganwyobis amocnoba, msjeloba ganwyobaze da sakuTari emociebis gadmocema.

Sesabamisoba erovnul saswavlo gegmasTan

qarT.dawy.(II).1.moswavlem unda SeZlos sametyvelo qcevis warmarTva sakomunikacio miznisa
da konteqstis Sesabamisad.
yy zepiri gamosvlis/prezentaciis dros naTlad warmoadgens Temas/sakiTxs saTanado
informaciis mowodebiTa da logikuri Tanamimdevrulobis dacviT;
yy saubrobs saTanado tempiT, mkafiod da garkveviT; saWiroebisamebr iyenebs metyvelebis
araverbalur saSualebebs.
qarT.dawy.(II).3. moswavlem unda SeZlos standartiT gansazRvruli sxvadasxva tipis nacnobi
teqstebis interpretireba da Sefaseba; maT mimarT piradi damokidebulebis gamoxatva da axsna;
mxatvruli nawarmoebis esTetikuri Sefaseba (sawyis doneze).
yy ismens mxatvrul nawarmoebs (leqss, novelas, moTxrobas) da gamoxatavs sakuTar emocieb-
sa da STabeWdilebebs; asaxelebs misTvis esTetikurad mimzidvel adgilebs mxatvruli
teqstidan;
qarT.dawy.(II).9.moswavlem unda SeZlos kiTxvis nacnobi strategiebis SerCeva da gamoyeneba
miznis Sesabamisad.
yy sxvadasxva saSualebiT (konteqstis gaTvaliswinebiT, kiTxvis dasmiT, leqsikoniT) amoic-
nobs ucnobi sityvebisa da gamoTqmebis mniSvnelobas;

winare codna
moswavleebs SeuZliaT teqstis wakiTxva da gaazreba, leqsSi emociebis amocnoba.

gakveTilis msvleloba
organizebis formebi: saerTo saklaso, wyviluri

aqtivoba 1. motivacia
motivaciis mizniT, maswavlebeli dafaze wreSi wers pirveli Tavis saTaurs: „bunebis suraTe-
bi“ da sTxovs moswavleebs, warmoidginon maTTvis sayvareli bunebis suraTi da mokled aRweron
is. moswavleebi asaxeleben sxvadasxva rames: tyes, mdinares, mTebs, yvavilebs... Tu romelime

56
moswavlem ar axsena, maswavlebeli ekiTxeba moswavleebs, ician Tu ara, ra aris nakaduli, unaxavT
Tu ara is; riT gansxvavdeba nakaduli mdinarisgan, ra axsendebaT nakadulis xsenebisas (mag.
qvebi, Cxriali, bilikebi...) da ase gadava gakveTilis Temaze.
SesaZloa, am aqtivobis nacvlad, maswavlebelma proeqtoriT uCvenos bunebis sxvadasxva
peizaJi da asaubros im emociebze, romlebsac is iwvevs.

aqtivoba 2. msjeloba leqsiT gamowveul emociaze

maswavlebeli sTxovs moswavleebs, yuradRebiT mousminon da Tavad kiTxulobs teqsts
gamometyvelebiT. mere sTxovs moswavleebs, aRweron, ra emocia dautova leqsma da romeli
sityva, fraza, emocia daamaxsovrdaT. moswavleebi asaxeleben sxvadasxva sityvasa Tu emocias,
imas, rac mosmenisas gauCndaT an daamaxsovrdaT. maswavlebeli axsenebs moswavleebs, rom leqs-
Si mTavari swored emociebia, ganwyobaa, romelsac avtori xSirad patar-patara suraTebis,
emociuri frazebis, riTmisa da ritmis meSveobiT qmnis. leqsSi TiToeuli sityva emociiT aris
datvirTuli.

aqtivoba 3. leqsikaze muSaoba

maswavlebeli daasaxelebs da dafaze winaswar gamzadebul cxrilSi Camowers ramdenime
sityvas teqstidan, romlebic SeiZleba ucxo iyos moswavleebisTvis da sTxovs, ganmarton es
sityvebi: qorbuda, eCqroleboda, broltana, minari, kokorgaxsnili... moswavleebi ganmartaven
am sityvebs SeZlebisdagvarad. maswavlebeli maT pasuxebs wers cxrilis meore svetSi.

sityva sityvis mniSvneloba sityvis mniSvneloba leqsikoniseuli

Cemi azriT konteqstidan ganmarteba
gamomdinare

Semdeg moswavleebs sTxovs, gadaSalon saxelmZRvanelo, ipovon cxrilSi amowerili sityvebi

leqsSi, dafiqrdnen konteqstis mixedviT cxrilSi amowerili sityvebis mniSvnelobaze da gauzi-
aron gverdiT mjdom moswavles. aqtivobis dasasruls moswavleebis pasuxebs maswavlebeli
daafiqsirebs cxrilSi, Semdeg ki Tavad eubneba maT swor ganmartebas da asrulebs cxrilis

57
 Sevsebas.
aqtivoba 4. leqsis analizi – komentarebis wignaki
maswavlebeli yofs moswavleebs jgufebad, urigebs maT furclebze winaswar gamzadebul
cxrils:
sityva komentari

da sTxovs, cxrilis pirvel svetSi amoweron sityvebi an frazebi, romlebiTac poeti aRwers
nakaduls, da meore svetSi miuweron emociuri komentari (magaliTad, axsnan, ratom adarebs ama
Tu im nivTs an movlenas nakaduls an ratom aRwers ama Tu im sityviT).

aqtivoba 5. prezentaciebi
moswavleebi akeTeben prezentaciebs.

aqtivoba 7. Sejameba
maswavlebeli sTxovs moswavleebs, Seudaron erTmaneTs leqsis pirveli mosmeniTa da anal-
izis Semdeg gaCenili emocia, imsjelon msgavseb-gansxvavebaze.

saSinao davaleba
maswavlebeli moswavleebs aZlevs saSinao davalebad, daxaton leqsis ilustracia da saxelmZ-
Rvanelodan Seasrulon me-7 savarjiSo.

Sefaseba
moswavleebi Sefasdebian, ramdenad SeZles nawarmoebis esTetikur mxareze dakvirveba,
wakiTxulis saprezentaciod momzadeba.

58
WianWvelebi (mosasmeni teqsti)

misaRwevi miznebi da mosalodneli Sedegebi

moswavlem SeZlos teqstis Sinaarsis gageba-gaazreba, problemis identificireba da gamosav-
lis Zieba, personaJis Sefaseba, sakuTari damokidebulebis gamoxatva, pirad gamocdilebasTan
dakavSireba.

Sesabamisoba erovnul saswavlo gegmasTan

qarT.dawy.(II).2 . moswavlem unda SeZlos standartiT gansazRvruli sxvadasxva tipis teqstebis
mosmena da gageba-gaazreba; teqstebze msjeloba da daskvnis gamotana.
• warmoaCens nawarmoebis personaJs sxvadasxva kuTxiT (miuTiTebs mis rogorc dadebiT,
ise uaryofiT Tvisebebze);
• yuradRebas amaxvilebs detalebze (mag., personaJis daxasiaTebisas);
• gamoaqvs daskvna teqstSi mocemuli informaciis safuZvelze;
• monawileobs literaturuli nawarmoebis Sesaxeb gamarTul diskusiaSi, msjelobs nawar-
moebSi asaxuli problemis/konfliqtis Sesaxeb.

winare codna
moswavleebs aqvT teqstis mosmena-gaazrebis, sakuTari damokidebulebis gamoxatvis, prob-
lemaze msjelobis unarebi.

gakveTilis msvleloba
organizebis formebi: saerTo-saklaso, individualuri

aqtivoba 1. motivacia
maswavlebeli Temisa da miznis gacnobis Semdeg ekiTxeba moswavleebs:
ra viciT Tixis Sesaxeb? romeli nawarmoebidan gaxsovT WianWvela? rogor xasiaTdeba is im
teqstSi?
moswavleTa pasuxebis Semdeg maswavlebeli proeqtoris (an bukebis) daxmarebiT esaubreba
moswavleebs WianWvelebis cxovrebis wesis Sesaxeb.

aqtivoba 2. teqstis wakiTxva epizodebad

maswavlebeli teqsts kiTxulobs epizodebad:
1. „erT baRSi... – ...Savi feri daedo“.
2. „mebaRe rom... – ...veRar miekarebian“.
3. „meore dRes... – ...ra unda eqnaT?“.
4. „maT xis kenweroze... – ...rogor moeSorebina WianWvelebi Tavidan“.
5. „erTxel, roca... – ...Tavi xifaTisagan“.
6. „sami gonieri WianWvela...“ – bolomde.

59
 TiToeuli epizodis wakiTxvis Semdeg maswavlebeli sxvadasxva moswavles aZlevs gansxvave-
bul davalebas epizodis Sinaarsis gaTvaliswinebiT.
1. isaubreT mebaRis saqmianobaze, movaleobebze;
2. isaubreT mebaRis gasaWirze; Seafason rCeva da Camoayalibon TavianTi rekomendaciebi;
3. ra unda qnan WianWvelebma (gaaanalize problema da imsjele masze);
4. epizodis mixedviT daaxasiaTe WianWvelebi da imsjele, ramdenad gonivrulia maTi qmedeba;
5. imsjeleT WianWvelebis Tavganwirvaze, gaixseneT paralelebi istoriidan, literaturidan;
6. SeafaseT mebaRis saqcieli; Tqven rogor moiqceodiT mis adgilas?

aqtivoba 3. refleqsia
maswavlebeli moswavleebs usaxelebs meaTe savarjiSoSi mocemul gamonaTqvamebs saTiTaod
da sTxovs moifiqron, riT SeiZleba isini daukavSiron teqsts.

aqtivoba 4. Sejameba
maswavlebeli sTxovs moswavleebs, isaubron imaze, ra iswavles dRes iseTi, romelsac gamoi-
yeneben momavalSi.

Sefaseba
yvela moswavle Sefasdeba imis mixedviT, ramdenad SeuZlia teqstis Sinaarsis gageba-gaazreba,
problemis identificireba da gamosavlis Zieba, personaJis Sefaseba, sakuTari damokidebulebis
gamoxatva, pirad gamocdilebasTan dakavSireba.

60
nislebi

misaRwevi miznebi da mosalodneli Sedegebi

moswavlem SeZlos dasabuTebuli msjeloba, sakuTari kiTxviT gamowveuli ganwyobisa da
STabeWdilebis zepirad da werilobiT Camoyalibeba.

Sesabamisoba erovnul saswavlo gegmasTan

qarT.dawy.(II).2 . moswavlem unda SeZlos standartiT gansazRvruli sxvadasxva tipis teqstebis
mosmena da gageba-gaazreba; teqstebze msjeloba da daskvnis gamotana.
• ისმენს ერთსა და იმავე თემაზე შექმნილ ლიტერატურულ ტექსტებს და პოულობს მსგავსება-
განსხვავებას მათ შორის;
qarT.dawy.(II).7.moswavlem unda SeZlos wakiTxuli teqstebis interpretireba, dasabuTebuli
daskvnis gamotana da Sefaseba; teqstebis mimarT piradi damokidebulebis gamoxatva da axsna;
kiTxviT gamowveuli ganwyobilebisa da STabeWdilebis gadmocema.
yy amoicnobs da xsnis martiv mxatvrul simboloebs.
qarT.dawy.(II).10.moswavlem unda SeZlos nacnob Tematikaze standartiT gansazRvruli sxva-
dasxva tipis mcire zomis teqstebis Seqmna.
yy wers Canaxatebs, mcire zomis mxatvrul teqstebs;

winare codna
moswavleebs SeuZliaT teqstis wakiTxva da gaazreba, leqsSi emociebis amocnoba, gansxvavebis
danaxva sxvadasxva tipis teqstebs Soris.

resursebi
nislis amsaxveli fotoebi

gakveTilis msvleloba
organizebis formebi: saerTo-saklaso, wyviluri, jgufuri

aqtivoba 1. motivacia
provocirebis mizniT, maswavlebeli ukiTxavs moswavleebs nislis ganmartebas: „atmosfero-
Si wylis orTqlis kondensaciis, atmosferoSi wvrili wylis wveTebisa da kristalebis saxiT
Setivtivebuli produqti. auaresebs xilvadobas 1-dan 10km-mde“. maswavlebeli ekiTxeba moswav-
leebs: Tqveni azriT, risi ganmarteba SeiZleba iyos es? moswavleTa savaraudo pasuxebis Semdeg,
Tu ar dasaxelda swori versia, maswavlebeli etyvis, rom es aris nisli. maswavlebeli sTxovs
moswavleebs, gamoTqvan mosazreba nislis ra maxasiaTeblebzea gamaxvilebuli yuradReba; da
ra tipis teqsts axasiaTebs Txrobis amgvari stili?

61
 aqtivoba 2. suraTis aRwera
maswavlebeli uCvenebs moswavleebs nislis suraTs da sTxovs aRweron, Seadaron, daaxasiaTon
nisli. gamoxaton is emocia, romelsac maT es suraTi utovebs.

aqtivoba 3. teqstis wakiTxva da analizi (kiTxva-pasuxi)

maswavlebeli ukiTxavs moswavleebs giorgi leoniZis leqss „nislebi“, Semdeg ki sTxovs,
gadaSalon saxelmZRvanelo, Tavad waikiTxon teqsti da Seadaron erTmaneTs enciklopediuri
ganmartebiTa da leqsiT miRebuli STabeWdileba: rogor aris danaxuli nisli pirvel da rogor
– meore SemTxvevaSi.
moswavleebis pasuxebis Semdeg maswavlebeli amaxvilebs yuradRebas imaze, rom pirvel
SemTxvevaSi yuradReba gamaxvilebulia nislis realur maxasiaTeblebze, meore SemTxvevaSi ki
nisls miwerili aqvs adamianuri grZnobebi da emociebi.

aqtivoba 4. gapirovneba da misi funqcia (muSaoba wyvilebSi)

maswavlebeli sTxovs moswavleebs, gaixsenon, ra mxatvruli xerxia adamianuri Tvisebebis
miwera usulo sagnisTvis. moswavleebi upasuxeben, rom es aris gapirovneba. Semdeg awyvilebs
maT da sTxovs, ipovon da moniSnon teqstSi gapirovnebis magaliTebi da ganmarton. aqtivobis
dasrulebis Semdeg moswavleebi akeTeben prezentacias.

aqtivoba 5. Tavisufali wera

maswavlebeli sTxovs moswavleebs, gadaSalon rveulebi da daweron Canaxati „nisli“. sur-
vilisamebr, SeuZliaT gamoiyenon gakveTilze aRZruli STabeWdilebebi.

aqtivoba 8. prezentacia
ramdenime moswavle akeTebs prezentacias.

62
saSinao davaleba
maswavlebeli moswavleebs aZlevs saSinao davalebad, daweron saxelmZRvanelodan me-2 da
me-3 savarjiSoebi.

Sefaseba
moswavleebi Sefasdebian imis mixedviT, ramdenad SeZles azris zepirad da werilobiT naT-
lad Camoyalibeba, dasabuTebuli msjeloba.

63
 spilos moSinaureba (mosasmeni teqsti)

misaRwevi miznebi da mosalodneli Sedegebi

moswavle SeZlebs teqstis mosmenas, gageba-gaazrebas, mniSvnelovani informaciis amokrebas,
detalebze yuradRebis gamaxvilebas. weris strategiebis gamoyenebas Txzulebis Seqmnisas.

Sesabamisoba erovnul saswavlo gegmasTan

qarT.dawy.(II).2 . moswavlem unda SeZlos standartiT gansazRvruli sxvadasxva tipis teqstebis
mosmena da gageba-gaazreba; teqstebze msjeloba da daskvnis gamotana.
• ismens sxvadasxva xasiaTis sainformacio teqstebs da erTmaneTisagan ganarCevs faqtebsa
da damokidebulebebs (Sefasebebs);
• warmoaCens nawarmoebis personaJs sxvadasxva kuTxiT (miuTiTebs mis rogorc dadebiT,
ise uaryofiT Tvisebebze);
• yuradRebas amaxvilebs detalebze (mag., personaJis daxasiaTebisas);
• gamoaqvs daskvna teqstSi mocemuli informaciis safuZvelze;
qarT.dawy.(II).12. moswavlem unda SeZlos weris nacnobi strategiebis SerCeva da gamoyeneba
miznis Sesabamisad.
• iyenebs models, sayrdenebs, miTiTebebs, teqstis gegmas; saWiroebisamebr iyenebs grafi-
kul maorganizebels;
• naweris srulyofis mizniT, xelaxla gadaikiTxavs namuSevars, asworebs stilistur xarve-
zebs da gramatikul Secdomebs (mag.: subieqt-obieqtisa da zmnis sintaqsuri urTierTo-
bis wesebis darRvevisas), iTvaliswinebs zmnis piris formaTa agebis kanonzomierebebs;

winare codna
moswavleebs SeuZliaT mosmenili teqstis gageba-gaazreba. mcire zomis Txzulebis Seqmna.

gakveTilis msvleloba
organizebis forma: saerTo-saklaso, individualuri.

aqtivoba 1. motivacia
maswavlebeli gakveTils iwyebs Temisa da miznis gacnobiT, Semdeg ekiTxeba moswavleebs,
maTi azriT, romeli cxoveli SeiZleba CaiTvalos gonier cxovelad da ratom? moswavleebi
savaraudod daasaxeleben ZaRls, cxens, maimuns... Tu moswavleebi ar daasaxeleben, maswavlebeli
aRniSnavs, rom maT ricxvs miekuTvneba spiloc, romelic gamoirCeva Tavisi gonierebiT. maswav-
lebeli ekiTxeba moswavleebs, ra ician spilos Sesaxeb, maTTan erTad ayalibebs mniSvnelovan
da saintereso informacias...

aqtivoba 2. teqstis wakiTxva

maswavlebeli kiTxulobs teqsts abzac-abzac, abzacis wakiTxvis Semdeg svams kiTxvebs imis

64
dasadgenad, Tu rogor gaiges is moswavleebma. SeuZlia gamoiyenos teqsts darTuli kiTxvebi
da savarjiSoebi.

aqtivoba 3. dakarguli sityvebi

maswavlebeli moswavleebs aZlevs imave teqsts, romlidanac winaswar amoRebuli aqvs sityve-
bi. sTxovs moswavleebs, gaixsenon teqsti, gaiTvaliswinon konteqsti da daabrunon sityvebi
Tavis adgilas. (SeniSvna: maswavlebels, klasis momzadebis Sesabamisad, SeuZlia es aqtivoba
gamoiyenos SemoqmedebiTad, ar misces sityvebi da moswavleebma Tavad gaixsenon detalebi,
sityvis nacvlad amoiRos winadadebebi da moswavleebma Casvan is Sesabamis adgilas da a.S.).
prezentaciisas maswavlebeli asaxelebs gamotovebuli sityvebis nomrebs, moswavleebi asaxe-
leben TavianT versias, gaimarjvebs is, visac yvelaze kargad axsovs teqsti.

Ronieri moiqanceba aqlemi yulfi eSvebisgan ZaRlis Sinaur Wkviani

deviviT kaci Wkvianuri gonier nakleb gadaarCina uvnebeli Wkuas bavSvi
winamZRolma Sinauri daxamxameba

adamianebi spilos imitom aSinaureben, rom metad 1. Ronieri cxovelia da muSaobaSi Zalian
gamosadegia. erTi spilo imdens aikidebs, ramdensac xuTi 2. aqlemi. romeli tvirTic aT cxens
wasaRebad uZneldeba, erT spilos advilad miaqvs. amasTan, siaruli Cqari icis; ubralo cxeni
ver mihyveba siarulSi, Tu ara – kargi bedauri. amitom spilo Zvirad fasobs. roca gareul
spilos daiWeren, orive eSvs daaxerxaven xolme. misi msxvili 3. eSvebisgan ki mSvenier TeTr
savarcxlebs, samkaulebsa da sxva nivTebs akeTeben.
gareul spilos mosaSinaureblad sxvadasxva xerxiT iWeren. erTi ufro martivi aris Sem-
degi: miagneben Tu ara spilos binas, monadireebi pirqarze uaxlovdebian mas da Tan magari Toki
miaqvT. Toks boloze 4. yulfi aqvs gamobmuli. roca spilos moixelTeben, erTi monadire did
xeze Tokis meore wvers miabams. spilo trials daiwyebs da Toki garSemo Semoexveva. mere ram-
densame dRes amave mdgomareobaSi mSiers amyofeben, saWmels ar miscemen; spilo 5. moiqanceba,
Rone gamoeleva da damSviddeba. bolos, 6. Sinaur spilos miiyvanen da axlad daWeril spilos
Sin gaayoleben. eqvsi Tvis Semdeg spilo sruliad Sinaurdeba.
SeiZleba ifiqroT: spilo uTuod Zalian ugunuri pirutyvi unda iyos, Torem imodena 7.
deviviT cxovels erTi bewva kaci rogor daiWerda da daatyvevebdao. sruliadac ara, piriqiT,
spilo Zlier 8. Wkviani oTxfexia; gonebiT yovel cxovels sjobia, maimunisa da 9. ZaRlis garda.
magram kacis WkuasTan ra gauva! 10. kaci bevr pirutyvze friad patara da uRonoa, magram Tavisi
didi Wkuis wyalobiT yvelas sZlevs da imorCilebs.
spiloebi bevr SemTxvevaSi metad did gonierebas iCenen. ai, magaliTad, roca caSi quxili
atydeba xolme, spilo tyes Tavs anebebs da xes axlo aRar ekareba. es sakvirvelad 11. Wkvianuri
moqmedebaa: quxilis dros, roca mexi Camovardeba, xeebs xSirad daecema xolme; etyoba, spilos es
movlena SeuniSnavs da amitom tyes quxilis dros erideba. modi da Wkvian cxovels nu dauZaxeb!
bevri adamiania, rom quxilis dros gaeqaneba da xes Seefareba xolme da amiT spiloze 12. nakleb
Wkuas iCens. spilo, raki gaSinaurdeba, kidev ufro Wkviandeba. Sinauri da gareuli spiloebi
gonebiT SoriSors arian.
– gaSinaurebul spilos gonebas ra umatebs? – mkiTxavT. – 13. gonier kacTan siaxlove. Sinauri
spilo kacis yvela moqmedebas yurs ugdebs, imis cxovrebas Tvals adevnebs, TviTonac hbaZavs

65
 da amitom Wkviandeba. adamianic xom asea. Tu patara bavSvi gonier adamianebSi gaizarda, imaTgan
bevrs iswavlis da Wkviani kaci gamova. roca spilo tyesa da mindorSi imyofeba da marto Tav-
isnair pirutyvs xedavs, aba, ras iswavlis. roca kacTan cxovrobs, imisgan 14. Wkuas iTvisebs.
erTxel jariskacebs urmiT saomari iaraRi mihqondaT. isini unda gasuliyvnen mdinareSi,
romlis fskeri oRroCoRro iyo. wyalSi gasvlis dros erTi uremi gadaixara da am dros gada-
varda oficeri, romelic uremSi yuTze ijda. erTi Tvalis 15.daxamxameba rom dascloda, urmis
ukana Tvali gadauvlida da oficers gaWyletda. magram spilom, romelic am urmis ukan modioda,
Tvali Seaswro am xifaTs, ficxlav Tavisi grZeli xorTumiT urmis ukana Tvali maRla aswia da
ise daiWira manam, sanam uremi oficers gascildeboda. ase 16.gadaarCina spilom kaci sikvdils,
Tumca imisTvis es aravis ubrZanebia.
erTxel kidev, veeberTela Sinauri spilo viwro quCaSi mirboda, win dauxvda 17.bavSvi,
romelmac gzidan Camocla ver moaswro. spilo SeCerda, bavSvi Tavisi xorTumiT nazad aiyvana,
gzis piras gadasva da mere isev gaswia Tavis gzaze.
spilo mSvidi da 18.uvnebeli pirutyvia, magram, Tu kaci usamarTlod moeqca, wyenas gulSi
Caidebs da samagieros gadauxdis. erTma spiloTa19. winamZRolma spilos Tavze kakali daado
da qviT zed gatexa. meore dRes spilo imave kacs quCaSi mihyavda. duqnis win spilom kaklis gro-
va dainaxa, Tavisi veeba xorTumiT waswvda, erTi kakali aiRo da Tavis winamZRols Sig SublSi
Ronivrad miartya... 20.Sinauri spiloebis gonebaze wignebSi bevrs amoikiTxavT.

aqtivoba 4. spilos daxasiaTeba

moswavleebi asruleben meTodur saxelmZRvaneloSi mocemul savarjiSo 5-s. maswavlebeli
sTxovs moswavleebs, daaxasiaTon spilo, aRweron misi garegnoba da Tvisebebi. am davalebis
ukeT mosamzadeblad ki Seasrulon Semdegi winaswari samuSao:
a) fanqriT moniSnon teqstSi davalebis Sesabamisi adgilebi;
iqve aRniSnon, ras aRwers avtori – spilos garegnobas (didi
tani, eSvebi, xorTumi) Tu Tvisebas (Rone, goniereba, uwyinaroba...);
b) winaswar gansazRvron, rogori TanmimdevrobiT sjobs moniSnuli
magaliTebis dalageba, da gadanomron.
g) SerCeuli masala sqemis saxiT warmoadginon;

Semdeg daweron patara Txzuleba da saTauric SeurCion. Txzulebis daweris Semdeg maswav-
lebeli sTxovs maT, kidev erTxel waikiTxon TavianTi naSromebi da Caasworon is.

aqtivoba 5. prezentacia
moswavleebi kiTxuloben Txzulebas, maswavlebeli aZlevs ganmaviTarebel komentars imis
mixedviT, Tu ramdenad moaxerxes maT, warmoeCinaT spilos Tvisebebi, ramdenad Tanmimdevruli
da enobrivad daculi iyo maTi Txzuleba.

aqtivoba 6. Sejameba

66
 maswavlebeli sTxovs moswavleebs, ramdenime sityviT isaubron imis Sesaxeb, ra gaiges axali
dRevandeli gakveTilidan.

Sefaseba
moswavleebi Sefasdebian imis mixedviT, Tu ramdenad SeZles:
1. teqstis gageba-gaazreba: kiTxvebze gasces logikuri pasuxi, Seavses teqstSi gamotove-
buli sityvebi.
2. SeZles personaJis werilobiT daxasiaTeba - Txzuleba iyo Tanmimdevruli da enobrivad
gamarTuli. imsjeles spilos rogorc garegnobaze, ise Tvisebebze, moiyvanes magaliTebi
teqstidan.

67
 Teoria – epiTeti da Sedareba

misaRwevi miznebi da mosalodneli Sedegebi

moswavle gaiazrebs Sedarebisa da epiTetis raobasa da mniSvnelobas da ganiviTarebs Semoq-
medebiTi azrovnebis unars.

Sesabamisoba erovnul saswavlo gegmasTan

qarT.dawy.(II).6. მოსწავლემ უნდა შეძლოს სტანდარტით განსაზღვრული სხვადასხვა ტიპის
ტექსტების წაკითხვა, გაგება და გაანალიზება არსებითი მნიშვნელობის მქონე საკითხების/დეტალების
გათვალისწინებით.
• აკვირდება მწერლის ენას, ამოიცნობს ზოგიერთ მხატვრულ ხერხს (ეპითეტს, შედარებას, ჰიპერბოლას,
გაპიროვნებას), სალექსო რითმას;
qarT.dawy.(II).11. მოსწავლემ უნდა შეძლოს ნაცნობი ლექსიკის, ნასწავლი ენობრივ-სინტაქსური
კონსტრუქციებისა და სტრუქტურული ელემენტების მიზნობრივად შერჩევა და სათანადოდ გამოყენება;
ქართული სალიტერატურო ენის ძირითადი ნორმების დაცვა.
• მსგავსი მნიშვნელობის სიტყვებიდან კონტექსტის მიხედვით შეარჩევს სათანადო ლექსიკურ
ერთეულს;

winare codna:
moswavleebma ician kiTxvis strategiebi, mxatvruli enis raoba, aqvT TanamSromlobisa da
kreatiuli azrovnebis unarebi.

gakveTilis msvleloba
organizebis formebi: saerTo-saklaso, individualuri, wyviluri

aqtivoba 1. motivacia
maswavlebeli gakveTilis dasawyisSi moswavleebs axsenebs wina gakveTilebze Seswavlil
leqsebs da svams kiTxvas: ris meSveobiT axerxebs poeti, emociuri zemoqmedeba moaxdinos mkiTx-
velze? moswavleebi asaxeleben leqsis maxasiaTeblebs. Tu ver ityvian, aqtivobis dasasruls
maswavlebeli mokled Seaxsenebs, rom leqsi ganwyobas, emocias gamoxatavs da amas poeti mxatv-
ruli enis, mxatvruli xerxebis meSveobiT axerxebs.

aqtivoba 2. Teoriuli masalis wakiTxva-gaazreba

maswavlebeli ekiTxeba moswavleebs, romeli mxatvruli xerxebi ician. isini asaxeleben
savaraudod epiTetsa da Sedarebas da SeZlebisdagvarad ganmartaven. Semdeg maswavlebeli
moswavleebs sTxovs gadaSalon saxelmZRvanelo me-8 gverdze, waikiTxon mocemuli masala da
moniSnon maTTvis mniSvnelovani an bundovani sakiTxebi.

aqtivoba 3. wakiTxulis gageba-gaazreba

bundovani monakveTebis ganmartebis Semdeg maswavlebeli svams kiTxvebs imis gasarkvevad,

68
ramdenad kargad gaiges moswavleebma wakiTxuli Teoriuli masala da saWiroebis SemTxvevaSi
avsebs mas. iqve aZlevs ramdenime nimuSs da sTxovs, amoweron Sedarebisa da epiTetis nimuSebi
(SesaZloa, maswavlebelma gamoiyenos isev wina gakveTilebze Seswavlili teqstebi).

aqtivoba 4. wyvilebSi muSaoba

maswavlebeli moswavleebs yofs jgufebad, urigebs furclebs, zed weria arsebiTi saxelebi:
Tovli, biWi, wvima da sTxovs moifiqron: a) epiTetebi, romlebiTac wvimas daaxasiaTebdnen; b)
Sedarebebi, romlebiTac wvimas raime sagans an movlenas Seadarebdnen. aqtivobis dasrulebis
Semdeg moswavleebi akeTeben prezentacias. yvelaze saintereso variantebi Camoiwereba dafaze.

aqtivoba 5. Canaxatis Seqmna (individualurad)

maswavlebeli imave jgufebs sTxovs, daweron Canaxati, patara moTxroba, zRapari an leqsi,
romelSic gamoiyeneben Sedarebebsa da epiTetebs.

aqtivoba 6. prezentacia
aqtivobis Semdeg moswavleebi akeTeben prezentaciebs. akvirdebian erTmaneTis naSromebs
imis mixedviT, TUu rogor moaxerxes maT mxatvruli xerxebis gamoyeneba.

saSinao davaleba
maswavlebeli moswavleebs sTxovs Seasrulon saxelmZRvaneloSi mocemuli pirveli savar-
jiSo (mosw. wigni, gv. 8).

Sefaseba
yvela moswavle Sefasdeba imis mixedviT, ramdenad adekvaturad SeuZlia axsnili masalis
gageba-gaazreba da praqtikulad gamoyeneba.

69
 namdvili ambavi

misaRwevi miznebi da mosalodneli Sedegebi

moswavleebma SeZlon teqstis gageba-gaazreba, analizi; sakuTari damokidebulebis gamoxatva.

Sesabamisoba erovnul saswavlo gegmasTan

qarT.dawy.(II.)6.moswavlem unda SeZlos standartiT gansazRvruli sxvadasxva tipis teqstebis
wakiTxva, gageba da gaanalizeba arsebiTi mniSvnelobis mqone sakiTxebis/detalebis gaTvalis-
winebiT.
yy gamoyofs da asaxelebs teqstis mTavar sakiTxebs;
yy gamokveTs arsebiT informacias teqstis calkeuli monakveTidan;
qarT.dawy.(II).7.moswavlem unda SeZlos wakiTxuli teqstebis interpretireba, dasabuTebuli
daskvnis gamotana da Sefaseba; teqstebis mimarT piradi damokidebulebis gamoxatva da axsna;
kiTxviT gamowveuli ganwyobilebisa da STabeWdilebis gadmocema.
yy ganmartavs personaJTa qcevis motivs da afasebs maT saqciels;
yy gamoaqvs daskvna personaJebs Soris arsebuli urTierTobis Sesaxeb, cdilobs naTqvamis
dasabuTebas teqstis monacemebze dayrdnobiT;
yy teqstis mTliani gaazrebis safuZvelze gamoaqvs daskvna;
yy avlebs paralels Tematurad msgavs nawarmoebebTan;
yy msjelobs misTvis saintereso sakiTxebis Sesaxeb da gamoxatavs sakuTar pozicias;

winare codna
moswavleebs aqvT teqstebis damoukideblad kiTxvis gamocdileba.

resursebi
foto an videomasala akaki wereTlis Sesaxeb

organizebis formebi
individualuri, wyviluri

gakveTilis msvleloba

aqtivoba 1. maswavlebeli Temisa da miznis gacnobis Semdeg moswavleebs ekiTxeba:

gaixsenon, ra ician akaki wereTlis Sesaxeb, waukiTxavT Tu ara misi nawarmoebebi... mokled
esaubreba akakis Sesaxeb, rom is 5 wlamde izrdeboda sofel savaneSi, kargad icnobda soflis
cxovrebas. nawarmoebSi „Cemi Tavgadasavali“ aRwerili aqvs Tavisi cxovrebis es etapi. (Sesa-
Zleblobis mixedviT, aCvenebs foto an video masalas Temis irgvliv, pasuxobs moswavleTa mier
dasmul SekiTxvebs).
aqtivoba 2. teqstis wakiTxva da analizi (individualurad da wyvilebSi)

70
 maswavlebeli awyvilebs moswavleebs da sTxovs, jer individualurad waikiTxon teqsti,
mTlianad, Semdeg ki – abzac-abzac da paralelurad Seavson komentarebis wignaki. moswavlee-
bi amoweren abzacidan, rac maT CaTvales mniSvnelovnad da daurTaven TavianT komentars. (es
meTodi moswavleebs saSualebas miscems damoukideblad gaiazron teqsti da gamoxaton saku-
Tari damokidebuleba ganviTarebul movlenebsa Tu personaJebze, mocemuli teqsti ki amis
karg saSualebas iZleva, radganac yvela abzaci garkveuli problemis Semcvelia, moswavleebs
saSualebas aZlevs, yuradReba gaamaxvilon yvela mniSvnelovan aspeqtze.

teqsti komentari

ramdenime wyvili akeTebs prezentacias, danarCenebi avseben. maswavlebeli adarebs moswav-

leTa mosazrebebs. afaseben maT, ramdenad logikuri iyo pasuxebi.

aqtivoba 3. msjeloba mTavar saTqmelze (saerTo saklaso)

maswavlebeli yuradRebas amaxvilebs teqstis bolo abzacSi dasmul kiTxvebze, sTxovs mos-
wavleebs, gaixsenon magaliTebi, Tu hqoniaT konfliqti vinmesTan da rogor mougvarebiaT is...

Sefaseba
moswavleebi Sefasdebian imis mixedviT, SeuZliaT Tu ara teqstis gaanalizeba, piradi Tval-
sazrisis damoukideblad gamoxatva, sakuTari Tvalsazrisis naTlad Camoyalibeba, pirad
gamocdilebasTan dakavSireba.

71
 Tovli

misaRwevi miznebi da mosalodneli Sedegebi

moswavlem SeZlos nawarmoebis esTetikur mxareze dakvirveba, mxatvrul xerxebze muSaoba,
sakuTari damokidebulebis, emociis gamoxatva, SemoqmedebiTi muSaoba.

Sesabamisoba erovnul saswavlo gegmasTan

qarT.dawy.(II).3. moswavlem unda SeZlos standartiT gansazRvruli sxvadasxva tipis nacnobi
teqstebis interpretireba da Sefaseba; maT mimarT piradi damokidebulebis gamoxatva da axsna;
mxatvruli nawarmoebis esTetikuri Sefaseba (sawyis doneze).
yy ismens mxatvrul nawarmoebs (leqss, novelas, moTxrobas) da gamoxatavs sakuTar emociebsa
da STabeWdilebebs;
yy asaxelebs misTvis esTetikurad mimzidvel adgilebs mxatvruli teqstidan;
yy saubrobs poetur nawarmoebSi gamoxatul ganwyobaze;
qarT.dawy.(II.)6.moswavlem unda SeZlos standartiT gansazRvruli sxvadasxva tipis teqstebis
wakiTxva, gageba da gaanalizeba arsebiTi mniSvnelobis mqone sakiTxebis/detalebis gaTvalis-
winebiT.
yy akvirdeba mwerlis enas, amoicnobs zogierT mxatvrul xerxs (epiTets, Sedarebas, hiper-
bolas, gapirovnebas), saleqso riTmas;
qarT.dawy.(II).7.moswavlem unda SeZlos wakiTxuli teqstebis interpretireba, dasabuTebuli
daskvnis gamotana da Sefaseba; teqstebis mimarT piradi damokidebulebis gamoxatva da axsna;
kiTxviT gamowveuli ganwyobilebisa da STabeWdilebis gadmocema.
yy qmnis wakiTxuli an mosmenili teqstis ilustracias/ilustraciebs (SesaZlebelia
kompiuteruli grafikuli redaqtoris gamoyenebiT); xsnis, ra kavSirSia mis mier Seqmni-
li ilustracia/ilustraciebi teqstTan an teqstis calkeul epizodTan;

winare codna
moswavleebs SeuZliaT teqstis wakiTxva da gaazreba, leqsSi emociebisa da mxatvruli xer-
xebis amocnoba.

gakveTilis msvleloba
organizebis formebi: saerTo-saklaso, wyviluri

aqtivoba 1. motivacia
Temisa da miznis gacnobis Semdeg, motivaciis mizniT, maswavlebeli moswavleebs sTavazobs
saxaliso aqtivobas: maswavlebeli asaxelebs ganwyobas, moswavleebi erTi wuTis ganmavlobaSi
asaxeleben ganwyobis Sesabamis citatas naswavli leqsebidan (moswavleebs SeuZliaT daixmaron
saxelmZRvanelo). magaliTad, xalisiani, saxaliso, sevdiani, amaRlebuli... xan piriqiT, asaxelebs

72
citatas da maT unda daasaxelon ganwyoba. aqtivobis dasasruls maswavlebeli mokled Seaxsen-
ebs, rom leqsi ganwyobas, emocias gamoxatavs da amas poeti mxatvruli enis meSveobiT axerxebs.

aqtivoba 2. teqstis wakiTxva/analizi

maswavlebeli jer Tavad kiTxulobs leqss gamometyvelebiT, Semdeg ki sTxovs gadaSalon
saxelmZRvanelo, waikiTxon vaxuSti kotetiSvilis leqsi „Tovli“, amoweron 4 maTTvis yvelaze
saintereso citata, daasaxelon ganwyoba da daurTon emociuri komentari.

aqtivoba 3. prezentacia
ramdenime moswavle akeTebs prezentacias. maswavlebeli sTxovs danarCenebs, gansxvavebuli
citatebi an gansxvavebuli ganwyoba Tu aqvT moniSnuli, waikiTxon. imarTeba msjeloba TiToeuli
taepis irgvliv. Tu romelime saintereso citata ar daasaxeles, maswavlebeli Tavad daamatebs.

aqtivoba 4. mxatvrul xerxebze muSaoba wyvilebSi

maswavlebeli jer axsenebs moswavleebs mxatvrul xerxebs kiTxva-pasuxis meSveobiT, Sem-
deg ki sTxovs maT, amoweron mxatvruli xerxebi da ganmarton isini (magaliTad, TeTr daTvTan
Tovlis SedarebiT gamokveTilia axaldadebuli Tovlis sirbile da simZime, an is, rom TeTri
daTvi mxolod Tovlian qveynebSi cxovrobs da am SedarebiT poeti asociaciurad gvakavSirebs
Tovlian mxaresTan). moswavleebi asaxeleben magaliTebs teqstidan da ganmartaven.

aqtivoba 5. interpretaciebi
maswavlebeli sTxovs moswavleebs survilisamebr, an moifiqron ramdenime Sedareba, epiTe-
ti da gapirovneba, romlebiTac aRweren Tovls, an daxaton leqsis ilustracia. moswavleebi
uziareben erTmaneTs sakuTar naSroms.

saSinao davaleba
maswavlebeli moswavleebs aZlevs saSinao davalebad, iswavlon leqsi „Tovli“ da saxelmZ-
Rvanelodan daweron me-6 savarjiSo (maswavlebels SeuZlia, asarCevad misces es davalebebi).

Sefaseba
moswavleebi Sefasdebian imis mixedviT, ramdenad SeZles nawarmoebis esTetikur mxareze
dakvirveba, sakuTari emociebis gamoxatva, azris naTlad Camoyalibeba.

73
 1 WianWvelebi
bunebis suraTebi

erT baRSi bevri xili idga. atmiT, kakliT, msxliT sul savse
iyo. am baRSi cxovrobda mebaRe: xexilebs gamxmar totebs usxlav-
da, yvavilebs wyals usxamda da baRis patara saseirno bilikebze
wminda qviSas hfenda. baRis axlomaxlo TavianT budeSi cxov-
robda aTasobiT WianWvela. amaT Seityves, rom baRSi bevri amaTi
sayvareli xili xarobda. WianWvelebi didi groviT gaemgzavrnen
baRisaken. acocdnen erT xeze da mis xils Wama dauwyes. xe WianWve-
lebiT ise Seifina, rom Savi feri daedo.
mebaRe rom am xesTan gasasxlavad mivida, zed uTvalavi WianWve-
la dainaxa da xe Zalian daenana. WianWvelebs xidan Camoreka dau-
wyo; magram isini miesivnen da kbena dauwyes: mebaRem Tavi daaneba
da ukan gamobrunda. yovel cismare dRes WianWvelebi gaemgzavre-
bodnen xolme baRisaken da yovelTvis imave xeze adiodnen.
– ra unda vuyo am WianWvelebs? – hkiTxavda yovel Tavis nac-
nobs mebaRe, magram gamosadegi rCevis micema veravin SeZlo.
Semdeg erTma beberma kacma uTxra: `Tambaqos wveni wausvi xes da
WianWvelebi srulebiTac veRar miekarebian~.
meore dRes, roca WianWvelebi xeze iyvnen, mebaRem aiRo Tam-
baqos foTlebi da maTi wveniT xis Rero ori TiTis dadebaze
garSemo daasvela. „axla ki WianWvelebi samudamod xeze darCebian
da aq daixocebian~, – ifiqra mebaRem.
rodesac WianWvelebi danayrdnen da Zirs Camococdnen, naxes,
rom yvelani datyvevebuliyvnen da veRar dabrundebodnen Tavi-
anT sadgomSi. xidan Camoxtoma WianWvelebs ar SeeZloT; maT arc
frena ician, radganac frTebi ara aqvT. ra unda eqnaT?
maT xis kenweroze moiyares Tavi da sja-baasi daiwyes, Tu ro-
gor unda eSvelaT TavisaTvis. gamocdilma WianWvelebma Wian-
Wvelur enaze Tqves: – moismineT, megobrebo! vinc CvenSi ufro
guladni arian, isini gavidnen gayviTlebul foTlebze: foTlebi
Zirs Cacviva da maTze mjdomareni Tan Cahyvebian. mere isini Se-
ecdebian, qvemodan miwis xidi gagvikeTon im Tambaqos wvenis sal-
teze.
im wamsve ufro Ronieri WianWvelebi dasxdnen gayviTlebul

74
foTlebze da maTTan erTad Cacvivdnen miwaze; imaT maSinve mih-
1

bunebis suraTebi
yves muSaobas xeli; Tambaqos saltesTan mozides sveli miwis
karga mozrdili namcecebi, zed gardigardmo kargad miaglises
da patara xidi gamarTes. gaimarTa Tu ara xidi, xeze momwyvdeu-
li WianWvelebi sixaruliT daeSvnen qveviT, mSvidobiT gamoiares
gakeTebuli xidi da Zirs Camovidnen. Semdgom am xidze asvla da
Camosvla ise gamarTes, TiTqos Tambaqos wvenis salte sulac ara
yofiliyos.
mebaRe yvelafers xedavda, rasac ki WianWvelebi sCadiodnen,
magram aras uSlida: piriqiT, didi siamovnebiT da gakvirvebiT
adevnebda Tvals, Tu rogor gonivrulad akeTebdnen TavianT
saqmeebs WianWvelebi. magram mas xec Zalian enaneboda. mebaRe
daRonda da sul imas fiqrobda, Tu rogor moeSorebina WianWve-
lebi Tavidan.

75
 1 erTxel, roca WianWvelebi xeze isxdnen, mebaRem xis garSemo
bunebis suraTebi

patara Txrili gaakeTa, wyliT aavso da gaifiqra, axla ki WianWve-

lebi Sin dabrunebas veRar eRirsebian, gza xom Sekrulia, garSemo
sul wyali dgaso. saRamoTi WianWvelebma Zirs Camosvla daiwyes,
miadgnen patara Txrils da gaCerdnen. garSemo wyali daxvdaT.
– erihaa, ubedureba gvewia, veRar davbrundebiT Cvens saxl-
Si! – Tqves WianWvelebma da xis garSemo Segrovdnen. gansacdelSi
Cavardnilebma sja-baasi daiwyes, Tu rogor daeRwiaT Tavi xifa-
Tisagan.
sami gonieri WianWvela miuaxlovda yrilobas da uTxra:
– Cveni saqme jer srulebiT ar aris wamxdari. nu geSiniaT,
Zmebo, gulmagrad iyaviT. zogi Cvengani unda Sevides wyalSi da
daixrCos; magram am gmirobis fasad, danarCeni yvela WianWvela am
damxrCvlebze, rogorc karg xidze, ise gaivlis. yvelaze uwin Cven
samni mogcemT magaliTs!
rodesac amaT yvela sxva WianWvela daeTanxma, es sami WianWve-
la pirdapir Sevarda wyalSi, amaT mihyva ukan bevri, Zalian bevri
WianWvela; erTi erTmaneTze Sedgnen, gamwkrivdnen gubis meore
napiramde da amnairad gamarTes Cinebuli xidi, romelzedac ad-
vilad gavidnen danarCeni WianWvelebi da mividnen TavianT binaze.
rodesac mebaRem dainaxa, rom WianWvelebs ise uyvarT erT-
maneTi, rom saerTo gaWirvebis dros sicocxles ar zogaven erT-
maneTisaTvis, maSin maT Seviwroebas Tavi gaaneba da misca neba,
eWamaT imis baRSi imdeni xili, ramdenic undodaT.
iakob gogebaSvili

76
 upasuxe SekiTxvebs
1

bunebis suraTebi
1. ganmarte, ras niSnavs xis gasxlva? daixmare leqsikoni.
2. ra rCeva misca erTma moxucma mebaRes?

moZebne teqstSi
3. teqstidan amokribe cnobebi, ra sCvevia WianWvelas da ra ar SeuZlia
mas.
4. teqstidan amokribe da Camowere WianWvelebis gonivruli qcevis
magaliTebi.

imsjele
5. waikiTxe me-9 abzaci; SesaZlebelia Tu ara am monakveTis dakavSireba
qarTul xalxur zRaparTan `rwyili da WianWvela~?

dawere
6. daasrule Txrobis gegma; gamoyavi momdevno 8 sakiTxi (abzacebis
mixedviT). nimuSi (I-IV abzacebi):
1. WianWvelebi baRisaken gaemgzavrnen;
2. mebaRes xe daenana;
3. moxuci kacis rCeva;
4. datyvevebuli WianWvelebi...

imsjele
7. aris Tu ara am SemecnebiT teqstSi gamoyenebuli mxatvruli xerxe-
bi – Sedareba, gapirovneba? sakuTari mosazreba daasabuTe.
8. ra zemoqmedeba moaxdina mebaReze WianWvelebis qcevam? Seafase me-
baRis saqcieli; Sen rogor moiqceodi?

moipove informacia
9. sabavSvo enciklopediidan Tu sxva SemecnebiTi xasiaTis wignebidan
amokribe masala WianWvelebis Sesaxeb, gaige, rogor gadascemen isini
informacias erTmaneTs; naSromi klasis winaSe warmoadgine.

imsjele (wyvilebSi samuSao)

10. imsjeleT, adamianis ra Tvisebebi igulisxmeba am gamonaTqvamebSi?
a) iseTi kacia, WianWvelas fexs ar daadgams.
b) es patiosani kaci WianWvelasaviT cxovrobs.
g) hqonodes mas erTguleba ZaRlisa da Zala WianWvelasi! (ase dalo-
ca ufliswuli vezirma sulxan-saba orbelianis nawarmoebSi).

77
 1 spilos moSinaureba
bunebis suraTebi

adamianebi spilos imitom aSinaureben, rom metad Ronieri

cxovelia da muSaobaSi Zalian gamosadegia. erTi spilo imdens
aikidebs, ramdensac xuTi aqlemi. romeli tvirTic aT cxens wa-
saRebad uZneldeba, erT spilos advilad miaqvs. amasTan, siaruli
Cqari icis; ubralo cxeni ver mihyveba siarulSi, Tu ara – kargi
bedauri. amitom spilo Zvirad fasobs. roca gareul spilos dai-
Weren, orive eSvs daaxerxaven xolme. misi msxvili eSvebisgan ki
mSvenier TeTr savarcxlebs, samkaulebsa da sxva nivTebs akeTeben.
gareul spilos mosaSinaureblad sxvadasxva RonisZiebiT iWe-
ren. erTi ufro martivi RonisZieba aris Semdegi: miagneben Tu
ara spilos binas, monadireebi pirqarze* uaxlovdebian mas da Tan
magari Toki miaqvT. Toks boloze yulfi aqvs gamobmuli. roca
spilos moixelTeben, erTi monadire did xeze Tokis meore wvers
miabams. spilo trials daiwyebs da Toki garSemo Semoexveva. mere
ramdensame dRes amave mdgomareobaSi mSiers amyofeben, saWmels
ar miscemen; spilo moiqanceba, Rone gamoeleva da damSviddeba.
bolos, Sinaur spilos miiyvanen da axlad daWeril spilos Sin
gaayoleben. eqvsi Tvis Semdeg spilo sruliad Sinaurdeba.
SeiZleba ifiqroT: spilo uTuod Zalian ugunuri pirutyvi
unda iyos, Torem imodena deviviT cxovels erTi bewva kaci ro-
gor daiWerda da daatyvevebdao. sruliadac ara, piriqiT, spilo
Zlier Wkviani oTxfexia; gonebiT yovel cxovels sjobia, maimu-
nisa da ZaRlis garda. magram kacis WkuasTan ra gauva! kaci bevr
pirutyvze friad patara da uRonoa, magram Tavisi didi Wkuis
wyalobiT yvelas sZlevs da imorCilebs.
spiloebi bevr SemTxvevaSi metad did gonierebas iCenen. ai,
magaliTad, roca caSi quxili atydeba xolme, spilo tyes Tavs
anebebs da xes axlo aRar ekareba. es sakvirvelad Wkvianuri moq-
medebaa: quxilis dros, roca mexi Camovardeba, xeebs xSirad dae-
cema xolme; etyoba, spilos es movlena SeuniSnavs da amitom tyes
quxilis dros erideba. modi da Wkvian cxovels nu dauZaxeb! bevri
adamiania, rom quxilis dros gaeqaneba da xes Seefareba xolme da
amiT spiloze nakleb Wkuas iCens. spilo, raki gaSinaurdeba, kidev

78
ufro Wkviandeba. Sinauri da gareuli spiloebi gonebiT Sori- 1

bunebis suraTebi
Sors arian.
– gaSinaurebul spilos gonebas ra umatebs? – mkiTxavT. – go-
nier kacTan siaxlove. Sinauri spilo kacis yvela moqmedebas
yurs ugdebs, imis cxovrebas Tvals adevnebs, TviTonac hbaZavs
da amitom Wkviandeba. adamianic xom asea. Tu patara bavSvi gonier
adamianebSi gaizarda, imaTgan bevrs iswavlis da Wkviani kaci ga-
mova. roca spilo tyesa da mindorSi imyofeba da marto Tavisnair
pirutyvs xedavs, aba, ras iswavlis. roca kacTan cxovrobs, imis-
gan Wkuas iTvisebs.

79
 1 erTxel jariskacebs urmiT saomari iaraRi mihqondaT. isini
bunebis suraTebi

unda gasuliyvnen mdinareSi, romelic oRroCoRro iyo. wyalSi

gasvlis dros erTma uremma gverdze gadaiwia da am dros gada-
varda oficeri, romelic uremSi yuTze ijda. erTi Tvalis daxam-
xameba rom dascloda, urmis ukana Tvali gadauvlida da oficers
gaWyletda. magram spilom, romelic am urmis ukan modioda, Tva-
li Seaswro am xifaTs, ficxlav Tavisi grZeli xorTumiT urmis
ukana Tvali maRla aswia da ise daiWira manam, sanam uremi oficers
gascildeboda. ase gadaarCina spilom kaci sikvdils, Tumca imis-
Tvis es aravis ubrZanebia.
erTxel kidev veeberTela Sinauri spilo viwro quCaSi mirboda,
win dauxvda bavSvi, romelmac gzidan Camocla ver moaswro. spilo
SeCerda, bavSvi Tavisi xorTumiT nazad aiyvana, gzis piras gadasva
da mere isev gaswia Tavis gzaze.
spilo mSvidi da uvnebeli pirutyvia, magram, Tu kaci usa-
marTlod moeqca, gulSi Caidebs da samagieros gadauxdis. erTma
spiloTa winamZRolma spilos Tavze kakali daado da qviT zed
gatexa. meore dRes spilo imave kacs quCaSi mihyavda. duqnis win
spilom kaklis grova dainaxa, Tavisi veeba xorTumiT waswvda,
erTi kakali aiRo da Tavis winamZRols Sig SublSi Ronivrad mi-
artya... Sinauri spiloebis gonebaze wignebSi bevrs amoikiTxavT.
iakob gogebaSvili

80
 1

bunebis suraTebi
imsjele
1. CamoTvlilTagan romelia am teqstis I abzacis mTavari sak-
iTxi?
a) ra gansxvavebaa cxensa da spilos Soris?
b) ratom aSinaureben spilos?
g) ras amzadeben gareuli spilos eSvebisagan?
2. Camoayalibe, ra aris meore abzacis ZiriTadi sakiTxi.
3. rogor ganmarta mweralma mizezi imisa, Tu ratom aris gaSin-
aurebuli spilo ufro gonieri?

dawere
4. moZebne tqstSi da Camowere, ra faqtebi daimowma avtorma
spilos gonierebis dasadastureblad.
5. daaxasiaTe spilo; aRwere misi garegnoba da Tvisebebi. am
davalebis ukeT mosamzadeblad, girCevT, SeasruloT Semdegi
winaswari samuSao:
a) fanqriT moniSne teqstSi davalebis Sesabamisi adgilebi;
iqve aRniSne, ras aRwers avtori – spilos garegnobas (didi
tani, eSvebi, xorTumi) Tu Tvisebas (Rone, goniereba, uwyin-
aroba...);
b) winaswar gansazRvre, rogori TanamimdevrobiT sjobs mo-
niSnuli magaliTebis dalageba, da gadanomre.
g) SerCeuli masala sqemis saxiT warmoadgine; Semdeg dawere
patara Txzuleba da saTauric SeurCie.

spilo

garegnoba: Tvisebebi:

1. 1.
2. 2.
... ...
moipove informacia
6. cxovelebis enciklopediaSi, cxovelebis Sesaxeb gamocemul
damxmare literaturaSi an internetSi moiZie damatebiTi
masala spiloebis qcevis Sesaxeb; wakiTxuli cnobebi gegmis
saxiT CainiSne da moamzade klasis winaSe mosaTxrobad.

81
 Tavi 2 – bavSvi moTxrobebSi

moTxroba `biWi da ZaRli~ (meore nawili)

misaRwevi miznebi da mosalodneli Sedegebi

moswavlem unda SeZlos kiTxvis sxvadasxva strategiis gamoyeneba, moTxrobis sxvadasxva naw-
ilis erTmaneTTan dakavSirebisa da vrceli teqstis mTlianobaSi gaazrebis unaris ganviTareba.

Sesabamisoba erovnul saswavlo gegmasTan

qarT.dawy.(II).6. მოსწავლემ უნდა შეძლოს სტანდარტით განსაზღვრული სხვადასხვა ტიპის
ტექსტების წაკითხვა, გაგება და გაანალიზება არსებითი მნიშვნელობის მქონე საკითხების/დეტალების
გათვალისწინებით.
• განსაზღვრავს ტექსტის ერთ მონაკვეთში ან მის სხვადასხვა ნაწილში ასახულ მოვლენებს / ფაქტებს
შორის არსებულ ლოგიკურ კავშირებს (მიზეზშედეგობრივს, შეპირისპირებითს, პირობითსა და სხვ.);
qarT.dawy.(II).9. მოსწავლემ უნდა შეძლოს კითხვის ნაცნობი სტრატეგიების შერჩევა და გამოყენება
მიზნის შესაბამისად.
• სხვადასხვა საშუალებით (კონტექსტის გათვალისწინებით, კითხვის დასმით, ლექსიკონით) ამოიცნობს
უცნობი სიტყვებისა და გამოთქმების მნიშვნელობას;
• სხვადასხვა საყრდენის (სათაურის, აბზაცების დასაწყისის, საკვანძო სიტყვების, ერთ-ერთი აბზაცის,
გამოყოფილი სიტყვების) მოშველიებით გამოთქვამს ვარაუდს ტექსტის/ტექსტის მონაკვეთის
შინაარსის შესახებ;

gakveTilis etapebi
aqtivoba 1. metyveleba
moTxrobis pirveli nawilis siuJeturi xazis Sesaxseneblad, gakveTili daiwyeT gamokiTxviT;
SeamowmeT: SeuZliaT Tu ara moswavleebs, faqtobrivi sizustis dacviT, gamarTuli winadade-
bebiT, adekvaturi leqsikiTa da mkafio metyvelebiT gadmoscen teqstis ZiriTadi Sinaarsi.
am miznis misaRwevad, sasurvelia, gamokiTxva daeyrdnos moTxrobis pirveli nawilis cxra
sakiTxian Txrobis gegmas (e. w. naratiul CarCos), romelic moswavleebma wina gakveTilze
Seadgines. Sesabamisad, maswavlebels saSualeba eqmneba, gamokiTxvaSi CarTos cxra moswavle
da procesi dinamiurad warmarTos.
maswavleblis SekiTxvebi:
1. gaixseneT moTxrobis dasawyisi: ratom miabijebda biWi uxalisod?
2. rogor aRwera mweralma misi garegnoba?
3. ram miiqcia sakuTar fiqrebSi CaZiruli biWis yuradReba? (ZaRlis gamoCena moTxrobaSi)
4. rogori iyo biWisa da misi metoqeebis pirveli Sexvedra?
5. ratom aRmoCnda biWi skolis nacvlad mtkvris riyeze?
6. rogor gadmogvca mweralma biWis, nagazisa da misi metoqe finiebis ambavi?

82
 7. ra iyo moulodneli biWisa da nagazis pirvelad pirispir Sexvedris scenaSi?
8. meored rogor gadaarCina biWma nagazi?
9. rogor dasrulda moTxrobis pirveli nawili?

aqtivoba 2. kiTxva / wakiTxulis gaazreba (teqstis pirveli monakveTi)

ganwyobis Sesaqmnelad, sasurvelia, mimarToT winaswari molodinis strategias da dasvaT
SekiTxvebi varaudebis gamosaTqmelad:
– Tqveni azriT, ra iqneba moqmedebis adgilad SerCeuli meore nawilSi? rogor gagrZeldeba
moTxrobaSi biWisa da ZaRlis urTierToba?
mosalodnelia, rom moswavleebi amoicnoben mwerlis Canafiqrs, biWisa da ZaRlis riyeze
erTad yofnisa da damegobrebis epizodi ganavrcos.
gamoiyeneT Cumi kiTxvis strategia – sTxoveT moswavleebs, damoukideblad waikiTxon moTx-
robis meore nawili dasawyisidan (biWma CanTa riyeze moisrola) frazamde: `axla tanisamosi
moisroles ganze...~ (es teqstis erTi mesamedia).
garda amisa, daavaleT moswavleebs, fanqriT moniSnon maTTvis gaugebari sityva Tu monakveTi.
SeniSvna: kiTxvis tempis asakobrivi normebis mixedviT, jer kidev mesame klasis dasasruls
moswavle wuTSi saSualod 114 sityvas unda kiTxulobdes. Sesabamisad, Cveni rCevaa, moswav-
leebs misceT dro sami wuTi, raTa Tavisuflad waikiTxon aRniSnuli monakveTi (ixile: krebuli
`wigniereba, pirls – 2006 saqarTveloSi~, gamocdebis erovnuli centri, 2008 weli~; gv. 80)
kiTxvis dasrulebis Semdeg:
a) SeamowmeT, gamarTlda Tu ara winaswar gamoTqmuli varaudi moqmedebis adgilisa Tu biWisa
da ZaRlis urTierTobis gagrZelebis Sesaxeb;
b) SeamowmeT, maTTvis gaugebari ra leqsikuri erTeuli moniSnes moswavleebma (mosalod-
nelia, rom maT moniSnuli eqnebaT sityva Cqeri); sTxoveT moswavleebs, konteqstis gaTvalis-
winebiT ganmarton es sityva, Semdeg ki miuTiTeT, Seamowmon ganmartebis sizuste saxelmZRvane-
los leqsikonis daxmarebiT. (dro rom ar daikargos, saxelmZRvanelos leqsikonis Sesabamisi
gverdis nomeri dafaze dawereT; gv 258).
g) dasviT SekiTxvebi wakiTxulis gaazrebis Sesamowmeblad (SekiTxvebi dausviT sxvadasxva
moswavles):
1. ratom gamoxatavs biWi ZaRlis mimarT ganawyenebas moTxrobis am nawilis dasawyisSi?
2. rogor aRwers avtori aivanze mdgar gogonas? rogor daaxasiaTebT gogonas am monakveTis
mixedviT? (magaliTad, Tamami, xalisiani...)
3. ras Caidens biWi `nawnavebiani gogos~ danaxvisas? biWis ra Tviseba Cans am epizodSi?
4. sad Cans moTxrobaSi is, rom ZaRli sifrTxiles iCens, Znelad endoba biWs?
5. rogor iqcevian CxubisTavebi mtkvris sanapiroze?
d) gamoiyeneT amorCeviT kiTxvis strategia (teqstis erTi romelime frazis Tu monakveTis
moZebna da wakiTxva): sTxoveT moswavleebs, ipovon:
Sedarebebi (a) `TevziviT gauCinarda wyalSi~; (b) `yinuliviT civi wyalia,~; da gamoTqmebi,
romlebic adasturebs, rom wyali, marTlac, Zalian civia (biWs `tanze xorklebi daayara~,
`sxeuli gaulurjda~).

aqtivoba 3. kiTxva/wakiTxulis gaazreba (teqstis meore monakveTi)

kvlav gamoiyeneT Cumi kiTxvis strategia teqstis meore monakveTis gasacnobad (`biWma veRar

83
 moiTmina~ – wkavwkaviT gavarda sawyali finia da ezos Seefara.~).
kiTxvis dasrulebis Semdeg:
a) SeamowmeT, moniSnes Tu ara maTTvis gaugebari leqsikuri erTeuli moswavleebma.
leqsikuri maragis Sesamowmeblad da gasamdidreblad, SeasrulebineT maT saxelmZRvaneloSi
SemoTavazebuli savarjiSo (rigiT me-19).:
– amokribe SinaarsiT msgavs sityvaTa wyvilebi:
SiSi, mudara, Zrwola, ridi, vedreba, mokrZaleba.
(SiSi – Zrwola; mudara – vedreba; ridi – mokrZaleba)
b) gamoiyeneT amorCeviT kiTxvis strategia; sTxoveT moswavleebs, ipovon:
1. monakveTi, romliTac daadastureben, rom nagazi biWis madlieria.
2. gamoTqma, romelic migvaniSnebs, rom metoqeebs nagazis SeeSindaT.
3. teqstis is adgili, romliTac daadastureben, rom gaubedavi biWi gaTamamda da SiSi daZlia.
g) dasviT SekiTxvebi wakiTxulis gaazrebis Sesamowmeblad:
1. rodis ambobs mwerali am sityvebs: `biWi gabrwyinebuli, TiTqos Signidan ganaTebuli
TvalebiT Sescqeroda ZaRls~? biWis ra Tviseba Cans am monakveTSi?
2. ram ganapiroba metoqeebis mokrZaleba biWis mimarT?
3. gaixseneT: moTxrobis pirvel nawilSi biWma metoqeebs `muqariT gaxeda, muSti mouRera~;
axla ratom ar fiqrobda biWi SurisZiebaze?
d) sTxoveT moswavleebs, wyvilebSi imuSaon: erTad imsjelon da Camoayalibon pasuxi SekiTx-
vebze: ra iyo biWisa da nagazis cvlilebis mizezi? ra saerTo Tvisebebi aqvT biWsa da ZaRls?
ratom Seicvala metoqeebis damokidebuleba biWis mimarT? (SekiTxvebi dafaze dawereT).

aqtivoba 4. kiTxva / wakiTxulis gaazreba (teqstis bolo monakveTi)

kiTxvis dasrulebis Semdeg:
a) SeamowmeT, maTTvis gaugebari ra leqsikuri erTeuli moniSnes moswavleebma (savaraudod,
maT moniSnuli eqnebaT sityvebi: mokirwyluli, SuSabandi, ube); sTxoveT moswavleebs, konteqstis
gaTvaliswinebiT ganmarton es sityvebi, Semdeg ki miuTiTeT, Seamowmon ganmartebaTa sizuste
saxelmZRvanelos leqsikonis daxmarebiT. (leqsikoni saxelmZRvanelos boloSi aqvs darTuli).
b) dasviT SekiTxvebi wakiTxulis gaazrebis Sesamowmeblad:
1. rogor aRwers avtori biWis ezos?
2. ratom gadawyvets uecrad biWi, ZaRli gauSvas, CamoiSoros?
b) kvlav mimarTeT winaswari molodinis strategias da dasviT SekiTxva varaudebis gamo-
saTqmelad:
– gamoTqviT varaudi, rogor gagrZeldeba moTxroba?
sTxoveT moswavleebs, sakuTari varaudebi baraTze mokled daweron da Tqven gadmogcen,
raTa momdevno gakveTilze erTad ganixiloT.

SeniSvna: mogexsenebaT, es strategia Znelad gamosayenebelia mcire zomis teqstebis kiTx-

visas, vinaidan bavSvebi winaswar ecnobian xolme momdevno masalas da ician, rogor grZeldeba
nawarmoebi; arCil sulakauris am vrceli moTxrobis swavlebisas, vfiqrobT, es mizezi xels
naklebad SegviSlis.

84
 aqtivoba 5. CaaniSnineT moswavleebs davalebebi saxlSi Sesasruleblad
a) gramatika (saxelmZRvanelos davalebaTa blokSi rigiT 18): gadaiwere da abstraqtul
arsebiT saxelebs qveS xazi gausvi:
1. metoqeebma biWs gadaxedes usazRvro mokrZalebiT, romelSic vedreba da mudara eria... 2.
es ramdenime xani ezoSi simSvide iyo Camovardnili da axla namdvilad ajanydebodnen...
b) teqstis ena: ipove teqstSi Sedarebis kidev ori nimuSi:
(igulisxmeba: `didi Savi Tvalebidan SuqiviT iRvreboda madliereba.~
`biWebi ar iZrodnen, sargadaylapulebiviT idgnen~.)
g) Canaweri wakiTxulis gasaazreblad (saxelmZRvanelos davalebaTa blokSi rigiT 21): Sead-
gine meore nawilis Txrobis gegma, gamoyavi cxra sakiTxi.
SeaxseneT moswavleebs, rom maT gakveTilze waikiTxes pirobiTad samad dayofili monakve-
Ti; axla maT TiToeuli es monakveTi, Tavis mxriv, azrobrivad isev samad unda dayon da yoveli
gamoyofili epizodi mokled daasaTauron.

Sefaseba
moswavleebi fasdebian imis mixedviT, Tu ramdenad SeZles kiTxvis strategiis gamoyeneba
miznis Sesabamisad, teqstis sxvadasxva nawilis erTmaneTTan dakavSireba.

85
 2 pafunebis Rameebi
bavSvebi moTxrobebSi

yovel weliwads arqtikis kunZul haimes stumroben narinjis-

ferniskartiani Sav-TeTri frinvelebi. eseni pafunebi arian. nis-
kartis ferisa da mouqneli moZraobebis gamo maT `zRvis jamba-
zebsac~ uwodeben. pafunebi mouxeSavi frinvelebi arian, tlanqi
tani da mokle frTebi aqvT.
hala kunZul haimeze cxovrobs. is yoveldRe zveravs cas im
maRali kldidan, romelic zRvas gadahyurebs. da ai, bolos da
bolos gogona xedavs pafunas, romelic im welawads pirvelad
gamoCndeba kunZulis napirebTan. male ca mTlianad ifareba pafu-
nebiT, yvelgan pafunebi arian. isini zRvidan brundebian, sadac
gamoizamTres, brundebian halas kunZulze da axlomaxlo mdebare
ukacriel kunZulebzec, raTa kvercxebi dadon da patara pafune-
bi gamoCekon. zRvis jambazebi yovel wels mxolod am dros amo-
dian xmeleTze da yovelTvis erTsa daimave adgilas deben kver-
cxebs.
hala da misi megobrebi kldeebze miZvrebian, frinveleni ax-
lodan rom dainaxon. isini akvirdebian pafunebis wyvilebs, rom-
lebic erTmaneTs niskartebs ukakuneben – tkap-tkap-tkap. cota
xnis Semdeg pafunebi TavianT kvercxebs kldeSi Rrmad damalaven.
rodesac jvercxebidan bartyebi gamoiCekebian, mSoblebi maT
gamokvebaze daiwyeben zrunvas – maTTvis zRvidan Tevzi amoaqvT.
bartyebi male axalgazrda pafunebad gadaiqcevian. da ai, gdeba
pafunebis Rame. es is Ramea, rodesac axalgazrda pafunebi pirve-
lad unda afrindnen. miuxedavad imisa, rom pafunebis Rameebamde
jer kidev ramdenime kviraa darCenili, hala ukve muyaos yuTe-
bis momaragebaze fiqrobs. es yuTebi mas pafunebis RameebSi ga-
moadgeba.
agvistosaTvis pafunebis budeebs nel-nela yvavilebi faravs.
halam icis, rom rodesac garSemo yvelaferi ayvavildeba, pafu-
nebis Rameebis molodinic dasruldeba. budeebSi Camalulu bar-
tyebi ukve axalgazrda pafunebad iqcnen, ase rom, droa halam da
misma megobrebma pafunebis RameebisaTvis gamzadebuli yuTebi da
CiraRdnebi gareT gamoitanon. pirveli Ramidan moyolebuli mTe-

86
li ori kviris manZilze pafunebi kunZuls toveben da gamosazam-
2

bavSvebi moTxrobebSi
Treblad zRvas miaSureben.
Ramis sibneleSi pafunebi TavianT budeebs toveben, raTa pir-
velad afrindnen. es aris xanmokle mogzauroba kldidan zRvi-
saken. frinvelebis umetesoba qvemoT, zRvaSi uvneblad eSveba
frTxialiT, magram zogs soflis sinaTleebi atyuebs – rogorc
Cans, isini fiqroben, rom es mTvaris Suqis anareklia wyalze da
amitomac zRvis nacvlad gezs soflisken iReben. ase rom, yovel
Rame asobiT axalgazrda pafuna sofelSi eSveba. isini miwis swori
zedapiridan afrenas veRar axerxeben, SeSinebulebi aqeT-iqiT
awydebian da damalvas cdiloben.
hala da misi megobrebi Rameebs am pafunebis ZebnaSi atareben.
sxvaTa Soris, maT soflis ZaRlebi da katebic eZeben. pafunebs
sxva safrTxec emuqrebaT – SeiZleba avtomanqanam gadauaros. ami-
tom bavSvebma rac SeiZleba swrafad unda ipovon isini. amis gamoa,
rom sofeli Ramis aTi saaTidan bavSvebiT ivseba.
hala da misi megobrebi erTmeneTs ejibrebian pafunebis ga-
darCenaSi. isini CiraRdnebiT SeiaraRebulebi daZvrebian bnel
adgilebSi da yvelafers zveraven. ori kviris ganmavlobaSi haimes
bavSvebs dilaobiT gvianobamde sZinavT, raTa RamiT fxizlad
iyon. isini aTasobiT pafunas Svelian.
ai, halam SeniSna pafuna, daedevna, daiWira da yuTSi Casva.
gadarCenili pafunebi bavSvebs saxlSi mihyavT. meore dRes ki
pafunebiT savse yuTebi halas da mis megobrebs zRvis sanapiroze
CaaqvT. aq maT pafunebi unda gauSvan. halas yuTidan pafuna amo-
hyavs da ise uWiravs, rom frinvelma frTebis amoZraveba SeZ-
los. gogona jer frTxilad arwevs pafunas da Semdeg zRvaSi
gadaisvris. frinveli erTs SeifrTxialebs da uvneblad eSveba
wyalze.
dRe dRes misdevs da halas pafunebi toveben kunZuls, mi-
curaven. ase mTavrdeba pafunebis Rameebi. hala uyurebs, Tu
rogor Sordebian pafunebi kunZuls da rogor mieSurebian ga-
mosazamTreblad. gogona maT xels uqnevs da momaval gazafxu-
lamde emSvidobeba: `naxvamdis, naxvamdis!~
brus makmilani

87
 testi teqstisTvis
`pafunebis Rameebi~

1. ratom dafrinaven pafunebi mouqnelad?

a) imitom, rom isini yinulze cxovroben.
b) imitom, isini napirze iSviaTad amodian.
g) imitom, rom isini maRal kldeebze budoben.
d) imitom, rom maT tlanqi rani da mokle frTebi aqvT.

2. sad izamTreben pafunebi?

a) kldeebSi
b) xmeleTze
g) zRvaSi
d) yinulze

3. ratom estumrebian xolme pafunebi kunZuls?

a) Tavis gadasarCenad
b) sakvebis mosapoveblad
g) kvercxebis dasadebad
d) frenis saswavlad

4. saidan xvdeba hala, rom pafunebi male frenas daiwyeben?

a) mSoblebs patara pafunebisaTvis Tevzi miaqvT.
b) garSemo yvelaferi yvavilebiT ifareba.
g) bartyebi kldeSi arian Camaluli.
d) zafxuli axlaxan daiwyo.

5. ra xdeba pafunebis Rameebis dadgomisas?

a) pafunebis wyvilebi erTmaneTs niskartebs ukakuneben.
b) patara pafunebma frena unda daiwyon.
g) pafunebis kvercxebidan bartyebi iCekebian.
d pafunebi zRvidan xmeleTze amodian.

6. rogor unda moiqcnen soflis mcxovreblebi, pafunebma SecdomiT gezi

soflisaken rom ar aiRon?
a) sinaTleebi unda gamorTon.
b) yuTebi unda gaamzadon.

88
 g) ZaRlebi da katebi unda daamwyvdion.
d) ca CiraRdnebiT unda gaanaTon.

7. axseni, rogor iyenebs hala Tavis CiraRdans pafunebis gadasarCenad.

8. ratom svamen hala da misi megobrebi pafunebs muyaos yuTebSi?

9. moTxrobis mixedviT, ra safrTxe emuqrebaT pafunebs?

a isini SeiZleba zRvaSi daixrCon.
b isini SeiZleba kldeSi daikargon.
g maT SeiZleba sakvebi SemoakldneT.
d maT SeiZleba avtomanqanam gadauaros.

10. ratom uSveben bavSvebi zRvaSi pafunebs dRisiT? amis asaxsnelad gamoi-
yene teqstidan miRebuli informacia.

11. ras akeTebaen pafunebi mas Semdeg, rac hala da misi megobrebi maT
gauSveben?
a isini zRvis napirze daseirnoben.
b isini kldidan gadafrindebian.
g isini sofels afareben Tavs.
d isini zRvaSi micuraven.

89
 12. aRwere is ori sxvadasxvanairi grZnoba, romlebic halas uCndeba mas
Semdeg, rac pafunebs zRvaSi uSvebs. axseni, ratom uCndeba mas es
grZnobebi.

13. Tu miiRebdi monawileobas pafunebis gadarCenaSi halasTan da mis mego-

brebTan erTad? daasabuTe Seni pasuxi teqstidan miRebuli infor-
maciis gamoyenebiT.

90
 testis Sefasebis sqema

arCeviTpasuxiani kiTxvebi
TiTo qula: 1. d. 2. g. 3. g. 4. b. 5. b. 6. a. 9. d. 11. d.

Ria kiTxvebi
7. erTi qula: pasuxSi naCvenebi unda iyos, rom CiraRdani exmareba halas sibneleSi, RameSi
dainaxos pafunebi, / ipovos damaluli pafunebi.
0 qula: – CiraRdniT hala sofelSi RamiT / sibneleSi dadis (zogadia).

8. erTi qula: pasuxSi naCvenebi unda iyos, rom muyaos yuTebs hala iyenebs imisaTvis, rom
pafunebma usafrTxod igrZnin Tavi, / yuTebi soflidan zRvis napirze pafunebis gaday-
vanis saSualebaa.

10. erTi qula: pasuxSi naCevnebi unda iyos, rom RamiT pafunebs isev SeiZleba gza aebneT da
soflis sinaTleebma isev SeiZleba miizidos isini, / bavSvebs RamiT, sibneleSi gauWir-
debaT pafunebis zRvaSi gaSveba.

12. sami qula: pasuxSi miTiTebuli unda iyos ori sxvadasxvanairi grZnoba, romelichalas
uCndeba pafunebis zRvaSi gaSvebisas; amasTaneve dasaxelebuli unda iyos am grZnobaTa
gamomwvevi mizezebi. magaliTad:
– hala mowyenili iyo, radgan pafunebTan ganSoreba uwevda. hala amave dros kmayofilic
iyo, radgan pafunebs daexmara.
ori qula: pasuxSi miTiTebuli unda iyos ori sxvadasxvanairi grZnoba da erTerTis
gaCenis mizezi, an erTi grZnoba da misi gaCenis mizezi.
– is sevdiania da amasTanave bednieri, radgan pafunebs daexmara.
– is bednieria, pasunebs rom daexmara.
erTi qula: pasuxSi miTiTebuli unda iyos sxvadasxvanairi grZnoba mizezebis dasaxelebis
gareSe.
– hala bednieria da Tanac sevdiani.
0 qula: – hala gaxarebulia.
– hala dasevdianebulia da mowyenilia.
– hala dasevdianebulia.

13. erTi qula: pasuxSi warmodgenili unda iyos mkiTxvelis damokidebuleba teqstSi gad-
mocemuli ambis mimarT. amasTanve mkiTxveliseuli Sefaseba dasabuTebuli unda iyos
teqstidan motanili specifikuri informaciiT, an sakuTar gamocdilebaze dayrdnobiT
ganzogadebuli unda iyos teqstisZiriTadi azri. magaliTad:
– pafunebis gadarCenaSi monawileobas miviRebdi, radgan saxaliso unda iyos bnel RameSi
CiraRdnebiT pafunebis Zebna, / pafunebis zRvaSi gaSveba.
– pafunebis gadarCenaSi monawileobas ar miviRebdi, radgan ar miyvars Ramis gaTeneba.
– pafunebis gadarCenaSi monawileobas miviRebdi, radgan bartyebis gadarCena, / Tana-
tolebis daxmareba kargi saqmea.
0 qula: – minda davexmaro halas, / minda am saqmeSi miviRo monawileoba (imeorebs SekiTx-
vas).

91
 Tavi 3 – samSoblo

cixis sizmari (ori saaTi)

misaRwevi miznebi da mosalodneli Sedegebi

moswavleTa gaTviTcnobiereba leqsis, rogorc mxatvruli nawarmoebis, specifikaSi; imsje-
los ganwyobaze, amoicnos mxatvruli xerxebi da imsjelos mis funqciaze.

Sesabamisoba erovnul saswavlo gegmasTan

qarT.dawy.(II).3. მოსწავლემ უნდა შეძლოს სტანდარტით განსაზღვრული სხვადასხვა ტიპის ნაცნობი
ტექსტების ინტერპრეტირება და შეფასება; მათ მიმართ პირადი დამოკიდებულების გამოხატვა და ახსნა;
მხატვრული ნაწარმოების ესთეტიკური შეფასება (საწყის დონეზე).
• ისმენს მხატვრულ ნაწარმოებს (ლექსს, ნოველას, მოთხრობას) და გამოხატავს საკუთარ ემოციებსა
და შთაბეჭდილებებს;
• საუბრობს პოეტურ ნაწარმოებში გამოხატულ განწყობაზე;
ქართ.დაწყ.(II.) 6. მოსწავლემ უნდა შეძლოს სტანდარტით განსაზღვრული სხვადასხვა ტიპის
ტექსტების წაკითხვა, გაგება და გაანალიზება არსებითი მნიშვნელობის მქონე საკითხების/დეტალების
გათვალისწინებით.
• აკვირდება მწერლის ენას, ამოიცნობს ზოგიერთ მხატვრულ ხერხს (ეპითეტს, შედარებას, ჰიპერბოლას,
გაპიროვნებას), სალექსო რითმას.

pirveli gakveTilis etapebi

aqtivoba 1. mosmena, metyveleba
ganwyobis Sesaqmnelad, esaubreT moswavleebs maTTvis ukve nacnobi poetis – lado asaTianis
– Sesaxeb: daapirispireT, erTi mxriv, misi tragikuli da xanmokle cxovreba, da, meore mxriv,
vaJkacobiTa da sicocxlis siyvaruliT savse poezia; daimowmeT striqonebi: `gzaSi yayaCos
Sexvedra / sikeTed dagvebedeba, / sul axalgazrda viqnebiT, / guli ar dagviberdeba~; sTxoveT
moswavleebs, gamoicnon, romeli leqsidan aris es nawyveti, ra aris am leqsis saTauri.
mosalodnelia, rom isini daasaxeleben me-3 klasSi Seswavlil leqss `qarTlis gzaze~.
Semdeg ganawyveT moswavleebi, gaixsenon lado asaTianis sxva leqsebic, Seswavlili me-4
klasSi, da maTi saTaurebic daasaxelon (`yayaCo~, `krwanisis yayaCoebi~).
aRniSneT, rom lado asaTiani, marTlac, gansakuTrebul mowiwebasa da pativiscemas gamoxat-
avda saqarTvelos warsulis, misi gmirebis mimarT. im leqsSic ki, romelSic is bunebis natifi
qmnilebis – yayaCos – mSvenierebas xatavs, gverds ver auvlis saqarTvelos istorias da leqss
warsulis suraTis gacocxlebiT iwyebs; sTxoveT moswavleebs, iqneb, gaixsenon striqoni, rome-
lic Tqven igulisxmeT.
mosalodnelia, rom moswavleebi leqsidan `yayaCo~ gaixseneben striqonebs:

92
 `Zvelad aq jarebs uxmobdnen / dafdafiTa da bukiTa...~
Semdeg sTxoveT maT, mexsierebaSi aRidginon `krwanisis yayaCoebis~ Sinaarsi da dausviT
SekiTxvebi:
– vis miuZRvna poetma es leqsi? (samas aragvels/samasi aragvelis xsovnas/Tavdadebul
qarTvel meomrebs)
– am leqsis romel striqonebSi Cans gansakuTrebuli mowiweba da pativiscema gmirebis mimarT?
(`Tqvens saflavebTan mosvla da muxlis modreka mominda!~)

aqtivoba 2. kiTxva / wakiTxulis gaazreba (leqsis 5 strofi) (20 - 25 wuTi)

ganawyveT klasi axali leqsis Sesaswavlad; sasurvelia, gamoiyenoT winaswari molodi-
nis strategia: moswavleebs jer gaacnoT axali leqsis mxolod saTauri da dasvaT SekiTxva
varaudebis gamosaTqmelad:
– leqsis saTauria `cixis sizmari~; Tqveni azriT, ra iqneba am leqsis Tema?
mosalodnelia, moswavleebi ivaraudeben, rom leqsi saqarTvelos warsuls Seexeba. Tu maT
pasuxis gacema gauZneldebaT, daexmareT miniSnebiT: daazusteT, rom am saTaurSi sityva cixe
(Zvel) cixesimagres niSnavs da gaacaniT leqsis dasawyisSi mocemuli komentari.
Semdeg gamoiyeneT Cumi kiTxvis strategia – sTxoveT moswavleebs, damoukideblad waikiT-
xon leqsis 5 strofi dasawyisidan (`roca mTvare Sewyvets kaSkaSs~) striqonamde: `saqarTvelos
Tvali...~ garda amisa, daavaleT maT, fanqriT moniSnon maTTvis gaugebari sityva Tu monakveTi.
kiTxvis dasrulebis Semdeg:
a) SeafaseT moswavleTa varaudi (leqsis Tema, marTlac, warsulis mogonebaa);
b) SeamowmeT, maTTvis gaugebari ra leqsikuri erTeuli moniSnes moswavleebma (mosalod-
nelia, rom maT moniSnuli eqnebaT sityvebi: natamali, senaki); sTxoveT moswavleebs, saxelmZ-
Rvanelos leqsikonis daxmarebiT daazuston am sityvaTa mniSvneloba (dro rom ar daikargos,
saxelmZRvanelos leqsikonis Sesabamisi gverdis nomrebi dafaze dawereT; gv. 254-258); Semdeg
ki gaarkvieT, rogor esmiT maT am striqonebis Sinaarsi:
`sZinavs cixes, natamali / xmac ar akrTobs smenas~.
g) radgan moswavleebma leqsis es nawili Cumad ukve waikiTxes, amjerad gamoiyeneT xmamaRla
gamomsaxvelobiTi kiTxvis strategia, sTxoveT romelime moswavles, xmamaRla waikiTxos leqsis
es monakveTi da poetis ganwyoba gadmosces;
d) Semdeg ki dasviT SekiTxvebi wakiTxulis gaazrebis Sesamowmeblad:

1. a) miaqcieT yuradReba bolo striqons; rogor fiqrobT, vis gulisxmobs poeti leqsis am
striqonebSi – `galavanze gadmodgeba saqarTvelos Tvali~?
mosalodnelia, rom moswavleebi erTmaneTs daukavSireben am metaforasa da leqsSi naxseneb
saxels – Tamars; gamoicnoben, rom lado asaTiani am leqsSi Tamar mefesa da Tamaris cixes (cix-
esimagres) gulisxmobs; mixvdebian, rom poetis warmosaxviT, cixis galavanze Tamari gadmodga.
b) dasviT SekiTxva: ratom uwoda poetma Tamar mefes qveynis Tvali, ra igulisxma man?
pasuxebis mosmenis Semdeg ganmarteT: xalxur leqsebSi Tvali xatovnad sinaTles, naTels,
mzes, manaTobels aRniSnavs; qarTuli enis gamoTqmebia: mzis Tvali, cxraTvala mze. gamodis,
rom poetma cixis maRal galavanze gadmomdgari Tamari mzes Seadara da amiT misi didebuleba
warmoaCina.
g) gamoTqmuli mosazrebebis dasadastureblad, sTxoveT romelime moswavles, leqsis me-6
strofi waikiTxos:

93
 visken moaqvT es almebi,
vis uxdian CaCqans?
es Tamari esalmeba
saqarTvelos laSqars!

2. Tqven ukve waikiTxeT saxelmZRvanelos leqsikonSi `senakis~ ganmarteba. ra epiTeti (romeli

zedsarTavi saxeli) erTvis leqsSi am sityvas? ris Tqma surs amiT poets?
moswavleebi leqsSi ipovian sityvas – `saocnebo~ (meore strofis bolo striqoni);
savaraudod, isini mixvdebian, rom poeti am epiTetiT Tamarisa da misi mefobis xanis mimarT
Tavis damokidebulebas gamoxatavs; igi saqarTvelos imdroindel didebas saocnebos uwodebs.
SesaZlebelia, maT gaaxsenoT wina gakveTilze Seswavlili masala – istoriuli moTxroba demetre
Tavdadebulis Sesaxeb – rogorc sapirispiro gancdis magaliTi; am TxzulebaSi avtori sapirisp-
iro gancdas aRZravs mkiTxvelSi: qveynis mdgomareoba, mefis bedi savalaloa da ara – saocnebo.
3. leqsis mixedviT, ra SegviZlia vTqvaT cixis Sesaxeb: saidan vxvdebiT, rom is Zalian Zvelia?
moswavleebma unda ipovon striqonebi:
rom mis beber galavanze
arwivebi sxedan;
rom kvlav ismens ZvelTa velTa
niav-qaris nanas,
rom mis beber saZirkvelTan
qarTvelebi dganan.
aseve, maT unda ganmarton, rom cixe Tamaris dros ukve arsebobda da, Sesabamisad, marTlac,
Zvelia.
e) ganixileT leqsis mxatvruli mxare:
sTxoveT moswavleebs, yuradReba miaqcion leqsis melodias da ganmarton, ramdeni marcvalia
saleqso striqonebSi, rogor riTmas iyenebs poeti.
moswavleebma unda SeniSnon grZeli da mokle – 8 da 6 marcvliani striqonebis monacvleoba
da e.w. jvaredini riTmis nimuSebi.
roca mTvare Sewyvets kaSkaSs (8)
da bnels Semoixvevs, (6)
ise, rogorc daRlil vaJkacs, (8)
mZimed sZinavs cixes. (6)

Semdeg mieciT klass davaleba: TiToeulma moswavlem dakvirvebiT waikiTxos leqsis es

nawili, ipovos Sedarebis nimuSi da furcelze daweros ganmarteba, misi azriT, ratom iyenebs
amgvar Sedarebas poeti.
mosalodnelia, rom moswavleebi amoicnoben Sedarebas:
`ise, rogorc daRlil vaJkacs,
mZimed sZinavs cixes.~
da ganmartaven: cixesimagres ageben mtrisagan Tavdasacavad, amitom poeti mas vaJkacs
Seadarebs; daRlili ki gulisxmobs imas, rom am cixes didxans (saukuneebis manZilze) daucavs
xalxi, qveyana.

94
 aqtivoba 3. mosmena, metyveleba, wera
hkiTxeT moswavleebs, ra ician maT Tamaris epoqaze; ician Tu ara, romel saukuneSi mefobda
Tamari, rogori iyo maSin Cveni qveyana; gaesaubreT XII saukunis saqarTvelos Sesaxeb.
mosalodnelia, moswavleebma aRniSnon, rom Tamar mefis dros, XII saukuneSi, qveyanas Zlieri
laSqari hyavda da mters igeriebda, omebSi imarjvebda. aseve, SesaZlebelia, maT icodnen, rom
SoTa rusTavelis `vefxistyaosani~ Tamaris mefobis dros Seiqmna; kldeSi nakveTi qalaqi var-
Zia Tamarisdroindelia... Tqveni mizania, SeavsoT bavSvebis warmodgena Tamaris epoqis Sesaxeb,
raTa naTeli gaxdes cixis sizmarSi poetis mier miniSnebuli `lamazi fiqrebis~ Sinaarsi. aCveneT
moswavleebs saxelmZRvanelos 76-e gverdze moTavsebuli Tamaris freska, romelic swored
varZiaSia.
radgan am leqsis emociuri Sinaarsi eyrdnoba da gulisxmobs saqarTvelos istoriaSi Tam-
aris epoqis didi mniSvnelobis codnas, gasaubrebis Semdeg, codnis gasamyareblad, gamoiyeneT
strategia – vicodi/gavige.
moswavleebma furcelze orsvetiani cxrili unda daxazon da Caweron: ra icodnen am gakveTi-
lamde Tamar mefesTan dakavSirebiT (1. vicodi ); maTTvis axali ra gaiges gakveTilze (2. gavige).
SegiZliaT, daumatoT mesamec (3. minda, vicode).

aqtivoba 4. CaaniSnineT moswavleebs davaleba

a) zepirad iswavlon leqsis 6 strofi;
b) TiToeul strofs SeurCion misi mTavari saTqmelis gamomxatveli saTauri da rveulSi
Camoweron.
(nimuSi: mZinare / daRlili cixe; saocnebo senaki / Tamaris senaki; lamazi sizmari; niav-qaris
nana; galavanze gadmomdgari mefe / saqarTvelos Tvali; laSqari mefis winaSe) / misalmeba).

meore gakveTilis etapebi

aqtivoba1. davalebis Semowmeba
a) SeamowmeT, rogor SeusrulebiaT moswavleebs saSinao davaleba
(TiToeuli strofisaTvis misi mTavari saTqmelis gamomxatveli saTauris SerCeva).
b) SeamowmeT, iswavles Tu ara maT zepirad leqsis 6 strofi
(Tqven mier SerCeul eqvs moswavles aTqmevineT TiTo-TiTo strofi);

aqtivoba 2. kiTxva/ wakiTxulis gaazreba (leqsis meore naxevari)

kiTxvis dawyebamde, mieciT klass davaleba, dakvirvebiT waikiTxon leqsis gagrZeleba da
amoicnon cixis saxelwodeba, romelsac poeti am leqsSi migvaniSnebs; garda amisa, daavaleT
maT, fanqriT moniSnon maTTvis gaugebari sityva Tu monakveTi.
gamoiyeneT Cumi kiTxvis strategia – sTxoveT moswavleebs, damoukideblad waikiTxon leqsis
meore nawili.
kiTxvis dasrulebis Semdeg:
a) SeamowmeT, mixvdnen Tu ara moswavleebi, rom lado asaTians artanujis cixe aqvs mxed-
velobaSi; dasviT SekiTxva:
– Cans Tu ara leqsSi, sad mdebareobs es cixe?
moswavleebma yuradReba unda miaqcion striqons:

95
 es Tamari iyureba / artanujis mxrisken...
sTxoveT moswavleebs, ipovon es sityva saxelmZRvanelos leqsikonSi da ganmarteba amoiweron.
b) Semdeg SeamowmeT, maTTvis gaugebari ra leqsikuri erTeuli moniSnes moswavleebma (Ses-
aZlebelia, maT moniSnuli hqondeT sve-bedi; sTxoveT moswavleebs, gaiTvaliswinon striqonis
saerTo Sinaarsi da damoukideblad ganmarton es sityva.
g) sTxoveT romelime moswavles, xmamaRla waikiTxos leqsis es monakveTi; Semdeg ki dasviT
SekiTxvebi wakiTxulis gaazrebis Sesamowmeblad:
1. Tqveni azriT, ra migvaniSna poetma am Sedarebis gamoyenebiT:
`veRar xedavs, gaavdeba,
aSlis xavsis balans,
da gruxunebs naadrevi
gazafxulis gvarad~.
airCieT pasuxi, romelsac eTanxmebiT da sakuTari arCevani daasabuTeT:
(a) usargeblo, xavsmodebuli cixe ganwirulia dasangrevad da dasaviwyeblad;
(b) cixes jer kidev SeunarCunebia mnaxvelze zemoqmedebis Zala da didebuli ieri.

mosalodnelia, rom bavSvebi (b) pasuxs airCeven, radgan am strofSi aSkarad igrZnoba TviTon
lado asaTianis aRfrTovaneba cixis didebulebiT, garda amisa, naadrev gazafxulTan Sedare-
ba sicocxlis maniSnebelia da ara – kvdomis. poetma cixesimagris ieri naadrevi gazafxulis
avdars, Weqa-quxils Seadara.

2. a) poeti ambobs, rom sizmarSi cixis `beber galavanze arwivebi sxedan~;

Tqveni azriT, ratom axsena man swored arwivi da ara – sxva ram frinveli?
gaxsendebaT Tu ara arwivze Seqmnili romelime leqsi?
mosalodnelia, rom moswavleebi ukve Seswavlil leqss, vaJa-fSavelas `arwivs~ gaixseneben
da mixvdebian, rom gabeduli, yvav-yornebTan mebrZoli arwivi im mxedrebs, gulad meomrebs unda
daukavSiron, romlebic erT dros cixis galavanTan ikribebodnen. mieciT maT gezi, gamoitanon
daskvna, rom poeziaSi arwivsa da vaJkacs saerTo Tvisebebi aqvT (gabeduleba, Zala, simarjve,
siswrafe).

aqtivoba 3. kiTxva / wakiTxulis gaazreba (leqsis gamTlianeba)

gamoiyeneT xmamaRla kiTxvis strategia da leqsis 11 strofi 11 moswavles erTmaneTis
monacvleobiT waakiTxeT.
Semdeg ki dasviT SekiTxvebi leqsis mTlianobaSi gasaazreblad:
1. leqsis mixedviT, ra SegviZlia vTqvaT cixis Sesaxeb: rogori iyo misi warsuli da rogori
aqvs awmyo?
moswavleebma unda ipovon striqonebi:
visken moaqvT es almebi,
vis uxdian CaCqans?
es Tamari esalmeba
saqarTvelos laSqars!
da gamoitanon daskvna, rom am cixesimagresTan ikribeboda omSi mimaval qarTvelTa laSqari,
aqedan xelmZRvanelobda Tamar mefe Tavis erTgul meomrebs. axla ki yovelive es cixis warsulia

96
da beber cixes xavsi mosdebia.
b) daasabuTeT leqsidan SerCeuli striqonebis damowmebiT, rom poeti mkiTxvelSi sxvadasx-
vagvar gancdas aRZravs (dafaze CamowereT):
a) sinanuls, b) sevdas, g) siamayes, d) imeds.

nimuSi:
sinanuli: eRviZeba, magram ZilSi / naxuls veRar xedavs.
sevda: da xavsian galavanze / arwivebi Tvlemen.
siamaye: rom mis beber saZirkvelTan qarTvelebi dganan; an: rom mis beber galavanze / arwivebi
sxedan; an: galavanze gadmodgeba / saqarTvelos Tvali.
imedi: da gruxunebs naadrevi / gazafxulis gvarad.
gamoaTqmevineT moswavleebs piradi emocia, sakuTriv mas ra gancda daeufla am leqsis
wakiTxvis Semdeg.
g) moniSneT leqsSi gasulierebis xerxis – gapirovnebis ori nimuSi, romelic gansakuTrebiT
mogewonaT.
(`mZimed sZinavs cixes~. `veRar xedavs, gaavdeba, aSlis xavsis balans~, da sxv.)

aqtivoba 4. CaaniSnineT moswavleebs davaleba

a) TiToeul strofs SeurCion misi mTavari saTqmelis gamomxatveli saTauri (an SearCion
strofidan erTi striqoni) da rveulSi Camoweron.

nimuSi:
artanujis mxare; dasvenebuli vaJkaci (mziani dila); gamqrali sizmari; gaaveba naadrevi
gazafxulis gvarad; isev sizmari.

sasurvelia, pirveli strofi gakveTilzeve daasaTauroT, rogorc nimuSi saSinao davalebi-

sTvis.

b) moipovon damatebiTi cnobebi artanujis cixis Sesaxeb da maTTvis gansakuTrebiT sain-

tereso informacia Caweron rveulSi.

97
 Tavi 4 – igavis ena

Zunwi da oqro

misaRwevi miznebi da mosalodneli Sedegebi

moswavlem SeZlos igavis moralis amocnoba da gaazreba, dasabuTebuli msjeloba, dakav-
Sireba pirad gamocdilebasTan.

Sesabamisoba erovnul saswavlo gegmasTan

qarT.dawy.(II).7.moswavlem unda SeZlos wakiTxuli teqstebis interpretireba, dasabuTebuli
daskvnis gamotana da Sefaseba; teqstebis mimarT piradi damokidebulebis gamoxatva da axsna;
kiTxviT gamowveuli ganwyobilebisa da STabeWdilebis gadmocema.
yy teqstis mTliani gaazrebis safuZvelze gamoaqvs daskvna;
yy avlebs paralels Tematurad msgavs nawarmoebebTan.

winare codna
moswavleebma ician igavis raoba, SeuZliaT teqstis damoukideblad wakiTxva da gaazreba,
aqvT TanamSromlobiTi muSaobis unarebi.

gakveTilis msvleloba
organizebis formebi: saerTo-saklaso, individualuri, jgufuri

aqtivoba 1. motivacia, winare codnis gaaqtiureba (saerTo saklaso muSaoba)

maswavlebeli dafaze wers mexuTe Tavis saTaurs: „igavis ena“ da sTxovs moswavleebs ganmar-
ton, rogor esmiT es sityvebi. moswavleebi afiqsireben TavianT mosazrebas, maswavlebelic
uzustebs, rom igavis ena niSnavs arapirdapiri, gadataniTi mniSvnelobiT saubars da Zalian
xSirad aqvs damrigeblobiTi xasiaTi. igavis ganmartebis dros maswavlebels SeuZlia gamoiyenos
Tavis dasawyisSi mocemuli teqsti.
maswavlebeli dafaze akravs winaswar furcelze gadatanil cnobil gamonaTqvamebs da
sTxovs moswavleebs, daasaxelon, romel maTganSia gamoyenebuli igavis ena da daasabuTon,
ratom fiqroben ase (magaliTad: „gareT atlasi, SigniT - aTasi“; „da cxovrobdnen isini didxans
da bednierad“; „sjobs saxelisa moxveWa yovelsa mosaxveWelsa“; „kokasa Sigan raca sdgas, igive
warmosdindebis“; „gvelsa xvreliT amoiyvans ena tkbilad moubari“, „erTi Txilis guli cxra
Zmam gaiyoo“ da a. S.). maswavlebeli exmareba maT sakuTari mosazrebebis dazustebaSi.

98
 aqtivoba 2. saTauris gaazreba (saerTo saklaso muSaoba)
maswavlebeli moswavleebs usaxelebs igavis saTaurs („Zunwi da oqro“) da sTxovs gamoTqvan
mosazrebebi, ra SeiZleba akavSirebdes erTmaneTTan Zunwsa da oqros. moswavleebi ityvian, rom
Zunw adamians uyvars oqro, enaneba misi daxarjva, uWirs gacema da a. S.

aqtivoba 3. teqstis wakiTxva

maswavlebeli sTxovs moswavleebs Cumad waikiTxon teqsti, gaiazron Sinaarsi da moniSnon
winadadeba, romelSic Cans igavis morali.

aqtivoba 4. wakiTxulis gaazreba

maswavlebeli, imis Sesamowmeblad, ramdenad gaiges teqsti moswavleebma, svams SekiTxvebs
(SeuZlia gamoiyenos saxelmZRvaneloSi mocemuli kiTxvebic).
– ratom naxulobda Zunwi yoveldRe im adgils, sadac oqro dafla?
– ratom ar undoda Zunws oqros daxarjva?
– ratom daenana Zunws oqros dakargva?
– ratom Seucvala kacma lodiT oqro?
– rogor gesmiT „avad qoneba“?

aqtivoba 5. msjeloba igavis moralze (jgufuri muSaoba)

maswavlebeli ekiTxeba moswavleebs, teqstis kiTxvisas romeli winadadeba CaTvales igavis
moralad? versiebis dasaxelebisa da axsnis Semdeg imarTeba msjeloba moralze. maswavlebeli
sTxovs moswavleebs axsnan, ratom SeiZleba iyos „avad qoneba“ arqonebaze uaresi.
maswavlebeli eubneba moswavleebs, rom raRacis qona da misi argamoyeneba ar SeiZleba mxolod
oqros Seexebodes (magaliTad, SeiZleba adamiani iyos gonieri, magram ar iyenebdes Tavis Ses-
aZleblobebs). maswavlebeli yofs moswavleebs jgufebad da sTxovs moifiqron magaliTebi,
romelsac SeiZleba es morali miesadagos (SeuZliaT gamoiyenon filmebi, nawarmoebebi, piradi
gamocdileba, fantaziis unari).

aqtivoba 6. prezentaciebi
moswavleebi akeTeben prezentaciebs da afaseben erTmaneTs imis mixedviT, ramdenad kargad
SeZles moralis ganzogadeba, sxva situaciebisTvis misadageba.

saSinao davaleba
maswavlebeli moswavleebs aZlevs saSinao davalebad, amave moralze Seqmnan patara ambavi
an igavi.

Sefaseba
moswavleebi Sefasdebian imis mixedviT, ramdenad SeZles teqstis gaazreba, dasabuTebuli
msjeloba moralis irgvliv, logikuri magaliTebis mofiqreba.

99
 Tavi 5 – danaSauli da sasjeli

mesarke

misaRwevi miznebi da mosalodneli Sedegebi

moswavlem SeZlos problemis irgvliv argumentirebulad msjeloba, konkretuli mag-
aliTebiT gamyareba.

Sesabamisoba erovnul saswavlo gegmasTan

qarT.dawy.(II).2 . moswavlem unda SeZlos standartiT gansazRvruli sxvadasxva tipis teqstebis
mosmena da gageba-gaazreba; teqstebze msjeloba da daskvnis gamotana.
yy gamoaqvs daskvna teqstSi mocemuli informaciis safuZvelze;
yy monawileobs literaturuli nawarmoebis Sesaxeb gamarTul diskusiaSi, msjelobs nawar-
moebSi asaxuli problemis/konfliqtis Sesaxeb.

winare codna
moswavleebs SeuZliaT teqstis gaazreba, aqvT dasabuTebuli msjelobisa da TanamSromlo-
biTi muSaobis unarebi.

gakveTilis msvleloba
organizebis formebi: saerTo-saklaso, jgufuri

aqtivoba 1. motivacia
maswavlebeli gakveTils iwyebs motivaciiT, risTvisac iyenebs aqtivobas „idumali yuTi“.
Semoaqvs lamazad SefuTuli yuTi, romelSic devs sarke, Tumca moswavleebma amis Sesaxeb ar
ician. maswavlebeli qaragmebiT uxsnis moswavleebs, ra devs yuTSi. magaliTad, is arasdros
tyuis; zogjer mogvwons, zogjer – ara; erTi zRapris gmiri xSirad mimarTavs mas kiTxviT da
pasuxiT ukmayofilo, aTasgvar borotebas Cadis... da a. S. ase agrZelebs, sanam moswavleebi ar
ityvian swor pasuxs. ase gadadis gakveTilis Temaze.

aqtivoba 2. saTauris gaazreba

maswavlebeli moswavleebs usaxelebs moTxrobis saTaurs („mesarke“) da sTxovs, ganmarton es
sityva. moswavleebi ityvian, rom mesarke aris adamiani, romelic amzadebs sarkes. maswavlebeli
ekiTxeba: Tqveni azriT, ris Sesaxeb iqneba teqsti? moswavleebi gamoTqvamen TavianT mosazrebebs.

100
 aqtivoba 3. teqstis wakiTxva epizodebad (individualurad)
maswavlebeli epizodebad akiTxebs teqsts moswavleebs da sTxovs maT, yoveli epizodis
bolos gascen pasuxi kiTxvaze ratom. maT unda amoicnon mizezi problemisa, romelic Cndeba
konkretul situaciebSi.
SeniSvna: yvela epizodSi patara kiTxvaa damaluli da moswavleebi am kiTxvaze pasuxis
gacemiT ukeT Seimecneben teqstsac da mis alegoriulad gadmocemul saTqmelsac. garda amisa,
moswavleebis mosazrebebs maswavlebeli ubrundeba mas Semdeg, rac Semdeg epizods waikiTxaven.
magaliTad: pirveli epizodis wakiTxvis Semdeg (pirveli abzaci) maswavlebeli ekiTxeba mos-
wavleebs: Tqveni azriT, ratom sTxovdnen qalebi xelmwifes im kacis CamoxrCobas?
moswavleebis pasuxis Semdeg maswavlebeli kiTxulobs Semdeg monakveTs („bolos mopasuxe
warsdga... - ...amdeni ki guliTadi megobario?“) da sTxovs moswavleebs, gascen pasuxi mefis
kiTxvas: ratom hyavda mesarkes amdeni mteri da amdeni megobari?
moswavleebis pasuxis Semdeg maswavlebeli kiTxulobs Semdeg monakveTs („didebulo xelm-
wifev... - ... es ras niSnavso?“) da sTxovs moswavleebs, gascen pasuxi mefis kiTxvas: ratom iTxovda
asi dasjas da ormoci – mis xsnas?
moswavleebis pasuxis Semdeg maswavlebeli kiTxulobs teqsts bolomde.
maswavlebeli sTxovs moswavleebs gascen pasuxi kiTxvebs:
ratom axsenebs mefe mesarkeebTan erTad mwerlebs?
ra saerTo SeiZleba hqondeT am ori profesiis warmomadgenlebs?

aqtivoba 4. msjeloba mTavari saTqmelis irgvliv (muSaoba jgufebSi)

maswavlebeli yofs moswavleebs mcire jgufebad da sTxovs gaixsenon igavebi, Tqmulebebi,
romelTa mizanic adamianebisTvis maTi naklis Cveneba da gamosworebaa.

aqtivoba 5. prezentaciebi
moswavleebi akeTeben prezentaciebs, afaseben erTmaneTs da sakuTar Tavs imis mixedviT,
ramdenad kargad SeZles magaliTebis mofiqreba da dasabuTeba.

saSinao davaleba
maswavlebeli moswavleebs saSinao davalebad aZlevs saxelmZRvanelodan me-12 savarjiSos
(mosw. wigni, gv. 76).

Sefaseba
moswavleebi Sefasdebian imis mixedviT, ramdenad SeZles sakuTari azris naTlad gamoxatva,
argumentirebuli msjeloba da konkretuli magaliTebiT gamyareba.

101
 5 saSineli sasjeli moRalatisa
danaSauli da sasjeli

istoriuli ambavi

meTeqvsmete saukunis bolos Tbilisis samxreTiT, sofel tabax-

melas midamoebSi, saSineli omi iyo gaCaRebuli. ibrZodnen, erTi
mxriv, sparselebi da lekebi, meore mxriv, qarTvelebi. pirvel dRes
omis saswori qarTvelebisaken gadmoixara, meore dResac gamarjveba
ufro Cvenebisaken iyo, magram mesame dRes ki qarTvelTa jaris bedi
ukuRma datrialda sazizRari Ralatis gamo.
wina Rames Cveni jaridan mtris banakSi gaipara erTi ufrosTagani,
gvarad yorRanaSvili, romelsac moRalateobiT swadda, moepovebina
sparselebisagan simdidre da keTildReoba. man sparselebs Seatyo-
bina yovelive garemoeba qarTvelTa jarisa, aswavla gzebi, gamouZR-
va win da mesame dRes sisxam* dilaze Tavs daasxa isini Cvenebs sruli-
ad moulodnelad. magram qarTvelebi mamacurad dauxvdnen mters,
gmirulad gaumklavdnen da ukuaqcies.
metadre didi, lomebrivi vaJkacoba gamoiCina svimon mefem,
romelic medgrad misdevda ukan mters. saubedurod, mefe metad
gaitaca omma, sruliad daiviwya sifrTxile, yvelaze win wavida
brZolaSi da sparselebis SuaSi moeqca. am dros moisma sparselTa
mxridan yorRanaSvilis xma: – eg aris svimon mefe, SeipyariT! – Semo-
exvivnen Cvens mefes sparselebi, sruliad moswyvites qarTvelTa
jars, staces xeli da saCqarod gaaqanes. Cveni jari Tavganwirulad
gaeqana win, cdilobda, rogorme exsna mefe. TviTon mefec gaSmagebu-
li* ibrZoda, magram veras gaxdnen. svimon mefe tyved waiyvanes
sparselebma.
rogorc Cans, qarTvelTa jari, usardlod darCenili, SeZrwunda,
daibna da amitomac waago omi. sparselebma daipyres mTeli qarTli
da TbilisSi mefed dasves svimon mefis Zma daviTi, romelmac uRal-
ata qristes, miiRo TaTarTa rjuli*, daumorCila Tavisi qveyana
sparseTis Sahs, daado didi xarki xalxs mtris sasargeblod, sparse-
Tis jari Tavis dasacavad daitova TbilisSi da saxelic ki sparsuli
dairqva – dauT xani*.
svimon mefe tyved gaagzavnes sparseTSi SahTan, romelmac igi
didi pativiT miiRo da mefobis dabruneba aRuTqva, Tu qristeze
uars ityoda da mahmads irwmunebda, Tu qarTvelobas uRalatebda

102
da sparselebis momxre gaxdeboda. magram svimon mefem Sahs civi uari 5

danaSauli da sasjeli
uTxra, ris gamoc igi sapyrobileSi gamoamwyvdies.
mizezi am sayovelTao ubedurebisa – moRalate yorRanaSvili, di-
dad gabatonebuli sparselebisagan, arxeinad brZandeboda da fiqri
arafrisa hqonda, radgan darwmunebuli iyo, rom qarTvelebi ver-
afers gaubedavdnen sparselebis SiSiT, magram mwared motyuvda.
mTeli qarTveloba moeloda iseTi vaJkacis gamoCenas, romelic
yorRanaSvils miayenebda imdenadve saSinel sasjels, ramdenadac
saSineli iyo misi danaSauli mefisa da qveynis winaSe.
erTxel manglisis gzaze Sexvdnen erTmaneTs moRalate yorRanaS-
vili da yofili winamZRoli qarTvelTa jarisa, saCino baraTaSvili.
es Sexvedra TvalCauwvdeneli xramis piras moxda. yorRanaSvilma
baraTaSvils arxeinad misca salami: `saCinos gaumarjoso~; saCinom
miaZaxa: `RmerTma yvela qarTvels gaumarjos iuda moRalatezedao!~
Cauqrola win Tavisi cxeniT da moRalate ufskrulSi gadaCexa. yor-
RanaSvili daeSva kldidan kldeze, daimtvra, dailewa da saSineli
tanjviT dalia Tavisi codvili suli.
mTeli saqarTvelo TanaugrZnobda mis damsjel saCino
baraTaSvils, romelic ar SeuSinda sparselebis risxvas da gabe-
dulad aRasrula mamuliSvilis vali.
egdo upatronod yorRanaSvilis gvami ramdenime dRes. am ad-
gilTan Sekrebila Turme mTeli xrova damSeuli mglebisa, magram,
xalxis TqmulebiT, roca mSierma nadirebma daynoses da Seityves,
rom es iyo gvami moRalate yorRanaSvilisa, zizRiT aivsnen, piri ar
daakares, ukanve gabrundnen da isev SimSili arCies, vidre moRala-
tis leSis WamiT piris wabilwva. rogorc Cans, Ralati, xalxis azriT,
saSinlad ezizRebaT da usazRvrod sZulT ara marto adamianebs,
aramed mglebsac ki.
iakob gogebaSvili

upasuxe SekiTxvebs
1. ramdeni saukunis winaT gamarTuli omis Sesaxeb gviambobs avtori?
2. rogor daasabuTeb teqstis mixedviT imas, rom es omi qarTvelebs ar
wamouwyiaT?
3. ra iyo mizezi imisa, rom `mesame dRes qarTvelTa jaris bedi ukuRma
datrialda~?
4. ratom uRalata yorRanaSvilma sakuTar jarsa da qveyanas?

103
 5 5. rogor axasiaTebs avtori svimon mefes? ra sabediswero Secdoma
danaSauli da sasjeli

dauSva brZolis dros mefem?

6. teqstSi vkiTxulobT: `rogorc Cans, qarTvelTa jari, usardlod
darCenili, SeZrwunda, daibna da amitomac waago omi~. ganmarte, am ga-
monaTqvamidan ra unda miviRoT faqtad da ra unda miviCnioT avtoris
varaudad? migaCnia Tu ara damajereblad misi varaudi?
7. vin iyo dauT xani sinamdvileSi?

Seadare
8. warmoaCine, ra damokidebuleba hqondaT sparseTis SahTan svimonis
Zmas, daviTs, da TviTon svimon mefes? (Seadare erTmaneTs IV da V
abzacebi).
9. raa saerTo yorRanaSvilisa da dauT xanis saqciels Soris?

upasuxe SekiTxvebs
10. avtori ambobs, moRalate yorRanaSvili darwmunebuli iyo, qarTve-
lebi verafers gaubedavdneno. ratom fiqrobda ase yorRanaSvili?
11. ras vigebT teqstidan saCino baraTaSvilis Sesaxeb?
12. ratom miaCnda xalxs saCino baraTaSvilis saqcieli gabedulebad?
ipove SekiTxvis pasuxi IX abzacSi.
13. axseni, ratom uwodebs yorRanaSvils saCino iudas, xolo avtori –
codvils?

imsjele
14. nawarmoebSi gamokveTilia xalxis daufaravi gulgriloba yorRa-
naSvilis bedis mimarT. Seni azriT, ratom imsaxurebs misi danaSau-
li aseT sayovelTao aRSfoTebas?
15. Seni sityvebiT ganmarte, ra aris am nawarmoebSi gadmocemuli xalx-
uri Tqmulebis mTavari azri; ris Tqma surs xalxs mglebis uCveulo
saqcielze Seqmnili legendiT?
16. rogor daakavSireb SoTa rusTavelis aforizms `vgmob kacsa au-
giansa, crusa da Ralatiansa~ iakob gogebaSvilis mier moTxrobil
am istoriul ambavTan?

dawere
17. Seadgine Txrobis gegma abzacebis mixedviT.

moipove informacia
18. `Cveni saqarTvelos~ maswavleblis daxmarebiT, moiZie damatebiTi
informacia yorRanaSvilis Sesaxeb.

104
Tavi 6 – TanagrZnoba da sinanuli

muxa

misaRwevi miznebi da mosalodneli Sedegebi

moswavlem SeZlos personaJis fiqrebis, gancdebisa da emociebis amocnoba, argumentire-
buli msjeloba.

Sesabamisoba erovnul saswavlo gegmasTan

qarT.dawy.(II.)6.moswavlem unda SeZlos standartiT gansazRvruli sxvadasxva tipis teqstebis
wakiTxva, gageba da gaanalizeba arsebiTi mniSvnelobis mqone sakiTxebis/detalebis gaTvalis-
winebiT.
yy axasiaTebs personaJebs rogorc eqspliciturad mocemul informaciaze dayrdnobiT,
ise Sinaarsis gaazrebis safuZvelze;
qarT.dawy.(II).7.moswavlem unda SeZlos wakiTxuli teqstebis interpretireba, dasabuTebuli
daskvnis gamotana da Sefaseba; teqstebis mimarT piradi damokidebulebis gamoxatva da axsna;
kiTxviT gamowveuli ganwyobilebisa da STabeWdilebis gadmocema.
yy ganmartavs personaJTa qcevis motivs da afasebs maT saqciels;
yy gamoaqvs daskvna personaJebs Soris arsebuli urTierTobis Sesaxeb, cdilobs naTqvamis
dasabuTebas teqstis monacemebze dayrdnobiT;
yy teqstis mTliani gaazrebis safuZvelze gamoaqvs daskvna.

winare codna
moswavleebs SeuZliaT teqstis gaazreba, aqvT argumentirebuli msjelobisa da TanamSrom-
lobiTi muSaobis unarebi.

gakveTilis msvleloba
organizebis formebi: saerTo-saklaso, wyviluri, individualuri

aqtivoba 1. motivacia
maswavlebeli gakveTils iwyebs Tavis Temaze („TanagrZnoba da sinanuli“) saubriT da ekiTx-
eba moswavleebs:
– ginaniaT Tu ara Tqveni saqcieli?
– gqoniaT Tu ara danaSaulis grZnoba?
– gifiqriaT Tu ara imaze, visac awyenineT, rogor iqneboda is Tqveni wamosvlis Semdeg?

105
 – Tqveni azriT, msgavsi gancdebi SeiZleba Tu ara dagvebados cxovelebisa da mcenareebis
mimarTac?
– rogor fiqrobT, SeiZleba Tu ara sinanulma mogces Secdomis gamosworebis saSualeba?
moswavleTa pasuxebis Sejamebis Semdeg maswavlebeli eubneba, rom am kiTxvebze Taviseburi
pasuxia gakveTilze Sesaswavli moTxroba, revaz inaniSvilis „muxa“ da ase gadadis gakveTilis
Temaze.

aqtivoba 2. damokidebulebis gamomxatveli sityvebi

maswavlebeli bavSvebs sTxovs CamoTvalon damokidebulebis, emociebis gamomxatveli sityve-
bi (aramxolod TanagrZnobisa da sinanulis aRmniSvneli). moswavleTa mier dasaxelebul ter-
minebs maswavlebeli wers dafaze: TanagrZnoba, gulgriloba, siyvaruli, sinanuli, mzrunveloba,
megobroba, alersi, tkivili, udardeloba... SeiZleba Tavadac daexmaros moswavleebs am tipis
sityvebis dasaxelebaSi.

aqtivoba 3. teqstis wakiTxva/analizi

maswavlebeli sTxovs moswavleebs, jer Cumad waikiTxon teqsti, dafiqrdnen da Seasrulon
micemuli instruqcia: TiToeuli personaJis qmedeba romelime am sityviT/sityvebiT gansaz-
Rvron.

aqtivoba 4. prezentacia
mesame aqtivobis dasrulebis Semdeg moswavleebma unda gauziaron erTmaneTs TavianTi
mosazrebebi.
samuSaos dasrulebis Semdeg moswavleebi akeTeben prezentaciebs da afaseben erTmaneTs
da sakuTar Tavs imis mixedviT, ramdenad logikurad Seusabames damokidebulebis aRmniSvneli
sityvebi personaJTa qmedebebs da ramdenad argumentirebulad SeZles sakuTari Tvalsazrisis
dasabuTeba.

aqtivoba 5. msjeloba teqstis irgvliv, muSaoba wyvilebSi

maswavlebeli imave wyvilebs sTxovs, daakvirdnen muxas da monadires – rogorebi Canan isini
teqstis dasawyisSi da rogor icvlebian Txzulebis dasasruls; imsjelon, ram gamoiwvia aseTi
cvlileba. moswavleebi ityvian, rom muxa dasawyisSi gvevlineba mitovebul da sabralo arsebad,
bolos ki mas martosulad ver aRviqvamT. mas bunebam mourCina Wriloba da TanaugrZno. monadire
ki aRar aris axalgazrda, gamoucdeli da gulgrili, is ukve xvdeba Tavis araswor saqciels da
sinanulis grZnobac uCndeba.

aqtivoba 6. Sejameba
maswavlebeli sTxovs moswavleebs, baraTebze daweron or-ori winadadeba, ra daskvna gamoi-
tanes gakveTilidan da gasvlisas maswavlebels dautovon magidaze.

106
saSinao davaleba
maswavlebeli moswavleebs aZlevs saSinao davalebad, monadiris piriT misweron werili
SviliSvils da ecadon auxsnan, ratom moixada qudi muxis winaSe.

Sefaseba
moswavleebi Sefasdebian imis mixedviT, ramdenad SeZles sakuTari azris naTlad gamoxat-
va, argumentirebuli msjeloba da grZnobisa da emociis gamomxatveli sityvebis logikurad
misadageba.

107
 Tavi 7 – vaJkacsa – guli rkinisa

sami ar gaiwurTneba

misaRwevi miznebi da mosalodneli Sedegebi

moswavlem SeZlos dialeqturi formebis ganmarteba, teqstis enaze muSaoba, argumentire-
buli msjeloba.

Sesabamisoba erovnul saswavlo gegmasTan

qarT.dawy.(II).1.moswavlem unda SeZlos sametyvelo qcevis warmarTva sakomunikacio miznisa
da konteqstis Sesabamisad.
yy zepiri gamosvlis/prezentaciis dros naTlad warmoadgens Temas/sakiTxs saTanado
informaciis mowodebiTa da logikuri Tanamimdevrulobis dacviT;
qarT.dawy.(II).3. moswavlem unda SeZlos standartiT gansazRvruli sxvadasxva tipis nacnobi
teqstebis interpretireba da Sefaseba; maT mimarT piradi damokidebulebis gamoxatva da axsna;
mxatvruli nawarmoebis esTetikuri Sefaseba (sawyis doneze).
yy ismens mxatvrul nawarmoebs (leqss, novelas, moTxrobas) da gamoxatavs sakuTar emociebsa
da STabeWdilebebs;
qarT.dawy.(II.)6.moswavlem unda SeZlos standartiT gansazRvruli sxvadasxva tipis teqstebis
wakiTxva, gageba da gaanalizeba arsebiTi mniSvnelobis mqone sakiTxebis/detalebis gaTvalis-
winebiT.
yy akvirdeba mwerlis enas, amoicnobs zogierT mxatvrul xerxs (epiTets, Sedarebas, hiper-
bolas, gapirovnebas), saleqso riTmas.

winare codna
moswavleebma ician dialeqtizmis ganmarteba, naswavli aqvT fSaur dialeqtze Seqmnili
nawarmoebebi, aqvT argumentirebuli msjelobisa da TanamSromlobiTi muSaobis unarebi.

gakveTilis msvleloba
organizebis formebi: saerTo-saklaso, wyviluri, individualuri

aqtivoba 1. motivacia
maswavlebeli gakveTils iwyebs Tavis Temaze („vaJkacsa - guli rkinisa“) saubriT da sTxovs
moswavleebs, daasaxelon zedsarTavi saxelebi, romlebiTac daaxasiaTebdnen vaJkacs. moswav-

108
leTa pasuxebs Camowers dafaze da eubneba, rom Seiswavlian qarTul xalxur leqss vaJkacsa da
vaJkacobaze, daakvirdebian, ramdenad daemTxveva maTi warmodgenebi leqsSi naTqvams. da ase
gadadis gakveTilis Temaze.

aqtivoba 2. teqstis wakiTxva

SeniSvna: aRsaniSnavia, rom leqsi fSaur dialeqtzea dawerili, amitom upirvelesad mniS-
vnelovania Sinaarsis gageba.
maswavlebeli sTxovs moswavleebs, yuradRebiT mousminon da daakvirdnen intonacias,
sityvebs. maswavlebeli orive leqss ukiTxavs xmamaRla, gamometyvelebiT, komentarebis gareSe,
fSauri kilokavis gamoyenebiT.

aqtivoba 3. teqstis enaze muSaoba

maswavlebeli sTxovs moswavleebs, ra gansxvaveba dainaxes intonaciaSi. moswavleTa pasuxebis
Semdeg maswavlebeli azustebs, rom leqsi dawerilia fSaur dialeqtze, axsenebs dialeqtisa
da dialeqtizmis ganmartebas da sTxovs moswavleebs, Cumad waikiTxon leqsi, amoweron diale-
qtizmebi da miuweron saliteraturo forma. moswavleebi amoweren Semdeg sityvebs: gaiwurT-
neba, maSlis, kai yma, mauxdeba... romeli sityvebis ganmartebac gauWirdebaT, maswavlebeli
uzustebs mis mniSvnelobas, aqtivobis bolos ki amaxvilebs yuradRebas kai ymis mniSvnelobaze,
mis vaJkacur Tvisebebze.

aqtivoba 4. teqstis analizi (muSaoba jgufebSi)

maswavlebeli yofs moswavleebs mcire jgufebad, nawils sTxovs gaiazron ratom gamoarCia
poetma erTmaneTisgan mgeli, arwivi da kai yma da riT emsgavsebian isini erTmaneTs, nawils ki
sTxovs, imuSaon meore teqstze da yuradReba gaamaxvilon kai ymis maxasiaTeblebze. muSaobis
dasrulebis Semdeg moswavleebi akeTeben prezentaciebs.

aqtivoba 5. muSaoba jgufebSi – Tanamedrove `kai yma~

maswavlebeli imave jgufebs sTxovs, daasaxelon is Tvisebebi, romlebic, maTi azriT, unda
axasiaTebdes Tanamedrove kai ymas da imsjelon imaze, riT SeiZleba is gansxvavdebodes leqsebSi
aRwerili vaJkacisgan. muSaobis dasrulebis Semdeg moswavleebi akeTeben prezentaciebs.

saSinao davaleba
maswavlebeli moswavleebs aZlevs saSinao davalebad, romelime leqsi iswavlon zepirad.

Sefaseba
moswavleebi Sefasdebian imis mixedviT, ramdenad SeZles dialeqtizmebis sworad ganmarteba,
sakuTari azris naTlad gamoxatva, argumentirebuli msjeloba.

109
 Tavi 8 – sicili gadamdebia

razed icinodnen yvavilebi

misaRwevi miznebi da mosalodneli Sedegebi

moswavleebma SeZlon teqstis gageba- gaazreba; teqstis fragmentebis vizualizacia.

Sesabamisoba erovnul saswavlo gegmasTan

qarT.dawy.(II).7.moswavlem unda SeZlos wakiTxuli teqstebis interpretireba, dasabuTebuli
daskvnis gamotana da Sefaseba; teqstebis mimarT piradi damokidebulebis gamoxatva da axsna;
kiTxviT gamowveuli ganwyobilebisa da STabeWdilebis gadmocema.
yy qmnis wakiTxuli an mosmenili teqstis ilustracias/ilustraciebs (SesaZlebelia
kompiuteruli grafikuli redaqtoris gamoyenebiT); xsnis, ra kavSirSia mis mier Seqmni-
li ilustracia/ilustraciebi teqstTan an teqstis calkeul epizodTan;
qarT.dawy.(II).9.moswavlem unda SeZlos kiTxvis nacnobi strategiebis SerCeva da gamoyeneba
miznis Sesabamisad.
yy iyenebs sxvadasxva xerxs, romlebic xels uwyobs teqstis gagebas (mag., warmosaxvaSi
acocxlebs teqstSi gadmocemul ambebs, axdens teqstSi gadmocemuli ambis inscenirebas,
sakuTari sityvebiT gadmoscems teqstis calkeuli monakveTis Sinaarss, akvirdeba dasmul
kiTxvas imis dasadgenad, Tu ra tipis operacias moiTxovs igi da sxv.);

winare codna
moswavleebs SeuZliaT sakuTari STabeWdilebis sxvadasxva formiT gadmocema. instruqciis
Sesruleba.

gakveTilis msvleloba
organizebis formebi: individualuri, wyviluri

aqtivoba 1. maswavlebeli Temisa da miznis gacnobis Semdeg moswavleebs sTxovs, daakvirdnen

ilustracias da ekiTxeba:
Tqveni azriT, raze iqneba teqsti? savaraudod, moswavleebi upasuxeben, rom moTxroba
iqneba Tevzaobis Sesaxeb.
amis Semdeg maswavlebeli usvams Tematur kiTxvebs:
ra iciT Tevzaobis Sesaxeb? (wesebi, inventari....)
yofilxarT Tu ara saTevzaod?

110
 aqtivoba 2. teqstis wakiTxva da analizi (wyvilebSi)
SeniSvna: am moTxrobis Sesaswavlad Cven SevarCieT aqtivoba „teqstis vizualizacia“: mos-
wavleebi ara marto ismenen wakiTxul teqsts, aramed warmoidgenen mas suraTebad, kadrebad.
maswavlebeli uxsnis moswavleebs strategias. da sTxovs maT, rom teqstis mosmenisas daxuWon
Tvalebi da TavianT gonebaSi gaacocxlon kadrebi ise, TiTqos televizors uyureben.
maswavlebeli ukiTxavs teqsts moswavleebs, yoveli pasaJis dasrulebis Semdeg sTxovs aRwe-
ron maTs gonebaSi gacocxlebuli kadrebi. Tu moswavleebs gauWirdebaT romelime monakveTis
aRwera, maswavlebeli exmareba maT kiTxvebis meSveobiT (SeuZlia gamoiyenos saxelmZRvaneloSi
mocemuli kiTxvebi).

aqtivoba 2. strategiis Sefaseba

moswavleebi ganixilaven, daexmara Tu ara vizualizacia teqstis gagebaSi.

aqtivoba 3 . teqstis enaze muSaoba (wyvilebSi)

teqstis Sinaarsis damuSavebis Semdeg maswavlebeli Seaxsenebs moswavleebs Tavis saTaurs:
„sicili gadamdebiao“. sTxovs moswavleebs, daakvirdnen teqsts, imsjelon, ra qmnis xalisian
ganwyobas moTxrobaSi. Tu moswavleebi ver SeniSnaven, maswavlebeli mianiSnebs, rom yuradReba
miaqcion zedsarTav saxelebs.
amasTan, maswavlebeli sTxovs moswavleebs, daubrundnen TavianT aRwerebs da daakvirdnen,
gamoCnda Tu ara es iumoristuli ganwyoba naSromebSi. moswavleebi daakvirdebian erTmaneTis
namuSevrebsac.

aqtivoba 4. prezentacia
ramdenime wyvili akeTebs prezentacias, danarCenebi avseben. maswavlebeli adarebs moswav-
leTa mosazrebebs. afaseben maT, ramdenad logikuri iyo pasuxebi.

saSinao davaleba
maswavlebeli moswavleebs avalebs Seasrulon saxelmZRvaneloSi mocemuli me-20 da 21-e
(mosw. wigni, gv. 117).

Sefaseba
moswavleebi Sefasdebian imis mixedviT, SeZles Tu ara mosmenili teqstis vizualizacia,
gaiges Tu ara kiTxvis axali strategia, teqstis mosmena da gaanalizeba.

111
 Tavi 9 – da me vigoneb...

xelosnoba saqarTveloSi
(fragmentebi filipe gogiCaiSvilis wignidan)

SeniSvna: sasurvelia, daeTmos ori gakveTili

misaRwevi miznebi da mosalodneli Sedegebi:

SemecnebiTi xasiaTis teqstis daniSnulebis gaazreba da mis struqturaSi garkveva

Sesabamisoba erovnul saswavlo gegmasTan:

qarT.dawy.(II).6. მოსწავლემ უნდა შეძლოს სტანდარტით განსაზღვრული სხვადასხვა ტიპის
ტექსტების წაკითხვა, გაგება და გაანალიზება არსებითი მნიშვნელობის მქონე საკითხების/დეტალების
გათვალისწინებით.
yy გამოკვეთს არსებით ინფორმაციას ტექსტის ცალკეული მონაკვეთიდან;
yy ამოკრებს კონკრეტულ ინფორმაციას (სად, როდის, რამდენი, რამდენჯერ, როგორი, რითი და სხვ.);
yy აკვირდება ტექსტზე დართულ ილუსტრაციებს და მსჯელობს, რამდენად ასახავს ილუსტრაცია
ტექსტის განწყობას, რას გვეუბნება იგი ტექსტში აღწერილი ადგილის, დროის, ამბის, პერსონაჟთა
ხასიათების, მათი ურთიერთდამოკიდებულებისა და ემოციების შესახებ; აფასებს, რამდენად ეხმარება
მას ილუსტრაცია ტექსტის გაგებაში და/ან იძლევა თუ არა იგი დამატებით მასალას ტექსტის შესახებ;
qarT.dawy.(II).9.მოსწავლემ უნდა შეძლოს კითხვის ნაცნობი სტრატეგიების შერჩევა და გამოყენება
მიზნის შესაბამისად.
yy კონკრეტული ინფორმაციის მოსაძიებლად თვალს გადაავლებს ტექსტის სტრუქტურას, სიტყვიერ
და არასიტყვიერ მაორგანიზებელ ელემენტებს და მათზე დაყრდნობით ამოკრებს საჭირო მასალას/
მონაცემებს;

pirveli gakveTilis etapebi:

aqtivoba 1. mosmena
ganwyobis Sesaqmnelad, esaubreT moswavleebs sxvadasxva xalxis yofa-cxovrebasa da tradic-
iebs Soris gansxvavebis Sesaxeb; auxseniT maT, rom yoveli eri, xalxi, gamorCeulia Tavisi
tradiciuli wesebiTa da saqmianobiT... ra Tqma unda, saqarTveloc TavisTavadi sayofacxovrebo
kulturiT gamoirCeva. Tu Cven niko firosmanis naxatebs Tvals gadavavlebT, cxadad davinaxavT
sagnebs, romelTac saqarTveloSi xelosnebi TviTonve amzadebdnen. (sasurvelia, albomic
gadaSaloT da aCvenoT: doqi, yanwi, fiala...) Semdeg ganmarteT, rom, Tu xelovnebaSi – mxatv-
robasa da mwerlobaSi – nivTi, sagani, mxatvruli sinamdvilis nawilia, sainformacio xasiaTis
teqstSi, SesaZlebelia, ama Tu im sagnis damzadebis wess, detalur aRweras gavecnoT. SeaxseneT
maT ukve Seswavlili sainformacio xasiaTis teqsti, xelosnoba saqarTveloSi, romelSic aRw-
erilia qarTuli fardagebis, xaliCebis, abgebisa da xurjinebis damzadeba; aseve, aRwerilia
bunebrivi qsovilebis SeRebvis Sesaxeb xalxuri codna... ganawyveT isini amave avtoris (filipe
gogiCaiSvilis) wignidan kidev erTi nawyvetis gasacnobad.

112
 aqtivoba 2. kiTxva/wakiTxulis gaazreba, metyveleba (pirveli monakveTi)
gamoiyeneT Cumi kiTxvis strategia – sTxoveT moswavleebs, damoukideblad waikiTxon teqs-
tis pirveli nawili dasawyisidan (`im sagnebidan~...) frazamde: `oqromWedlebs aZlevdnen.~ (es
teqstis erTi mesamedia da 5 abzacs moicavs).
garda amisa, daavaleT moswavleebs, fanqriT mkrTalad moniSnon maTTvis gaugebari sityva
Tu monakveTi.
kiTxvis dasrulebis Semdeg:
a) SeamowmeT, maTTvis gaugebari ra leqsikuri erTeuli moniSnes moswavleebma (SesaZlebelia,
maT moniSnuli hqondeT sityvebi: warCinebuli (ojaxebi) da (oqroTi) mosapirkeTeblad; sTxoveT
moswavleebs, gaiTvaliswinon winadadebis saerTo Sinaarsi da damoukideblad ganmarton es
sityvebi; miaqcieT yuradReba sinonimur calebs: warCinebuli – SeZlebuli; mosapirkeTeblad –
mosaWedad, zedapiris Sesamkobad. mopirkeTebis mniSvnelobis gaazrebaSi bavSvebs daexmarebaT,
aseve, saxelmZRvaneloSi CarTuli fotosuraTi, romelzec TvalnaTliv Cans mopirkeTebuli
yanwi);
b) dasviT SekiTxvebi wakiTxulis gasaazreblad:
1. teqstis mixedviT, ra gansxvavebaa gudasa da tiks Soris?
miuTiTeT moswavleebs, erTmaneTs Seadaron pirvelsa da meoTxe abzacebSi gadmocemuli
informacia. maT unda SeniSnon, rom: a) guda, upiratesad, cxvris tyavisagan mzaddeba, xolo
tiki – Txis, xaris an kameCis tyavisagan; b) gudas yvelisa da karaqis Sesanaxad iyeneben, xolo
tiks – Rvinis gadasatanad Tu Sesanaxad; g) gudas, ZiriTadad, saqarTvelos mTaSi akeTebdnen.
sTxoveT romelime moswavles, Seajamos pasuxi, ganmartos, ra gansxvavebaa am or sagans Soris
maTi dasamzadebeli masalisa da daniSnulebis mixedviT.

2. daakvirdiT naxatebs; amaTgan romelia tyapuWi?

moswavleebma teqstis meore abzacis Sinaarsis gaazrebiTa da saxelmZRvaneloSi warmodge-
nil fotosuraTebze dakvirvebiT unda amoicnon tyapuWi; savaraudoa, rom isini yuradRebas
miaqceven am sityvis teqstSive mocemul sinonims – kurtaki – da advilad SeniSnaven gansxvavebas
qudsa da tanisamoss Soris.

3. ras gviambobs avtori dairis damzadebis Sesaxeb?

am SekiTxvis pasuxi me-3 abzacis Sinaarsis gadmocemas moiTxovs. maT unda ganmarton: a) ris-
gan mzaddeboda daira (cxvris tyavi, xis rkali), b) rogor mzaddeboda is, g) ra aris am nivTis
daniSnuleba (sakravi).

4. romeli TviTnakeTi nivTis Sesamkobad mimarTavdnen xolme glexebi uSualod am xelobis

mcodnes?
moswavleebma yuradReba unda miaqcion teqstis mexuTe abzacSi yanwis Sesaxeb gadmocemul
informacias. garda amisa, SekiTxvis mizania, oqromWedlis xelobis gansakuTrebuli mniSvne-
loba warmoCindes; aq CamoTvlil yvela sxva xelobas glexebi ojaxSi TviTonve euflebodnen,
oqromWedloba ki ar iyo Cveulebrivi saqmianoba, am saqmeSi ostatebi sagangebod iwafebodnen.

aqtivoba 3. kiTxva /wakiTxulis gaazreba, metyveleba (meore monakveTi)

isev gamoiyeneT Cumi kiTxvis strategia da amjerad sTxoveT moswavleebs, damoukideblad

113
 waikiTxon teqstis meore nawili dasawyisidan (`aqve movixsenioT qalamanic~...) frazamde: `Taf-
lis sanTlebis Camoqna~ (teqstis es nawili 6 abzacs moicavs).
amjeradac daavaleT moswavleebs, fanqriT moniSnon maTTvis gaugebari sityva Tu monakveTi.
kiTxvis dasrulebis Semdeg:
a) SeamowmeT, maTTvis gaugebari ra leqsikuri erTeuli moniSnes moswavleebma; savaraudod,
maT moniSnuli eqnebaT kanafi. sTxoveT moswavleebs, saxelmZRvanelos leqsikonis daxmarebiT
ganmarton es sityva (dro rom ar daikargos, saxelmZRvanelos leqsikonis Sesabamisi gverdis
nomeri dafaze dawereT; gv. 255).

b) dasviT SekiTxvebi wakiTxulis gasaazreblad:

1. ra niSniT aerTianebs avtori sam saqmianobas: Tokis dagrexas, badeebis qsovasa da sanTlebis
Camoqnas?
moswavleebma unda aRniSnon, rom samive samuSaos asrulebdnen rogorc mamakacebi, ise
qalebic.
2. teqstis mixedviT, romel samuSaos asrulebdnen mxolod mamakacebi?
am SekiTxvis daxmarebiT moswavleebi teqstis pirvelsa da meore nawils mTlianobaSi gaiaz-
reben; maT unda CamoTvalon yvela xeloba, romelsac ojaxSi mxolod mamakacebi swavlobdnen:
gudisa da tikis, qudebisa da tyapuWis, dairis, yanwisa da qalamnis damzadeba.

3. rogor mzaddeboda qalamani?

moswavleebis daxmarebiT, gegmis saxiT CamowereT dafaze qalamnis damzadebis Tanamimdev-
roba; dasviT SekiTxvebi: Tavdapirvelad ras akeTebdnen? ra iyo rigiT meore moqmedeba? Semdeg
ra mosdevda? da a. S. bavSvebma yuradRebiT unda waikiTxon teqstis me-8, me-9 da me-10 abzacebi
da avtoris mier am saqmianobis Tanamimdevruli aRwera gaiazron.

nimuSi:
a) tyavs gaWimavdnen joxebze da sxvenze gasaSrobad debdnen.
b) gamSral tyavs Wridnen ramdenime naWrad (1 naWeri 1 wyvili qalamnisaTvis sakmarisi unda
yofiliyo).
g) aclidnen tyavis naWers bewvs, – bewvis mxares ayridnen nacars da xis daniT fxekdnen.
d) gafxekil tyavs albobdnen wyalSi, Semdeg Wridnen orad da TiToeulisagan qalamans
amoasxamdnen (amosasxamad iyenebdnen danasa da tyavidan CamoWril Tasmebs).
e) bolos qalamnis gverdebze miamagrebdnen tyavis an kanafis Tasmebs fexze Semosakravad.

aqtivoba 4. kiTxva /wakiTxulis gaazreba, metyveleba (bolo monakveTi)

amjeradac gamoiyeneT Cumi kiTxvis strategia da sTxoveT moswavleebs, damoukideblad
waikiTxon teqstis mesame nawili dasawyisidan (`kanafis Reroebs debdnen~...) bolomde (teqstis
es nawili 5 abzacs moicavs).
isev daavaleT moswavleebs, fanqriT moniSnon maTTvis gaugebari sityva Tu monakveTi.
kiTxvis dasrulebis Semdeg:
a) SeamowmeT, maTTvis gaugebari ra leqsikuri erTeuli moniSnes moswavleebma (savaraudod,
maT moniSnuli eqnebaT sityvebi: neWa, seli, yalibi, TiTberi). sTxoveT moswavleebs, gaiTval-
iswinon teqstSi saTanado winadadebebis mTliani Sinaarsi da zogadad ganmarton am sityvaTa

114
mniSvnelobebi; isini, albaT, mixvdebian, rom neWa qerqis sinonimia, seli mcenarea, yalibi formas
ewodeba, TiTberi liToni unda iyos, radgan spilenZTan erTad asaxelebs mas avtori da, Tan,
WurWlis dasamzadeblad gamoiyeneba. Semdeg ki SearCieT oTxi moswavle, gaunawileT sityvebi
da daavaleT, saxelmZRvanelos leqsikonSi ipovon da xmamaRla waikiTxon am sityvaTa ganmarte-
bebi.
b) dasviT SekiTxvebi wakiTxulis gasaazreblad:
1. rogor miiReba cvili Zveli saojaxo meurneobis xerxiT? SeasruleT saxelmZRvaneloSi
rigiT me-9 savarjiSo – aRadgineT swori Tanamimdevroba.

sakiTxebi ase unda dainomros: 2, 1, 4, 3, 5, 7, 6.

nimuSi:
2. fiWas mcire xniT cecxlze aduReben.

1. Taflgamowurul fiWas Cadeben wylian qvabSi.

2. rodesac qsovilis zedapirze cvili cotaTi gacivdeba, mas moxdian.
3. naduRs gawuraven tiloTi an romelime sxva Txeli qsoviliT.
4. cvils qvabSi moaTavseben da cota wyalsac daasxamen.
5. Semdnar cvils spilenZis an TiTbris WurWelSi aTavseben.
6. amjerad cvils mxolod adnoben, raTa Semdeg kalapotSi moaqcion.
(sasurvelia, am davalebis Sesrulebisas moswavleebma wyvilebSi imuSaon.)

2. risTvis iyenebdnen spilenZsa da TiTbers saojaxo meurneobaSi, cvilis damzadebisas?

moswavleebi gaiazreben, rom kalapoti da yalibi sinonimebia; spilenZi an TiTberi saukeTeso
masalaa Semdnari cvilis myari yalibis dasamzadeblad.
3. ganmarteT, ris dasamzadeblad aris sakmarisi erTi kvercxis wonis cvili da patruqi?
am SekiTxvis pasuxi teqstis bolo abzacSia; moswavleebma im Taflis sanTlis damzadebis
wess unda miaqcion yuradReba, romelic mxolod saeklesio, `religiur miznebs emsaxureba~.

aqtivoba 5. wakiTxulis mTlianobaSi gaazreba, metyveleba

dasviT SekiTxvebi teqstis struqturis gasaazreblad da wakiTxuli informaciis Sesajameb-
lad: (rubrika imsjele; rigiT me-12, me-13 davalebebi)
1. ra aerTianebs teqstSi CamoTvlil im xelobaTa did umetesobas, romelTac ojaxSi mxolod
mamakacebi euflebodnen? ipoveT swori pasuxi me-12 savarjiSos variantebSi:
a) nivTebis dasamzadeblad saWiro masalis msgavseba; b) nivTebis damzadebis wesi; g) nivTebis
dasamzadeblad saWiro dro; d) nivTebis daniSnuleba.
moswavleebma jer unda amoicnon pasuxis swori varianti – a) nivTebis dasamzadeblad saWiro
masalis msgavseba; Semdeg ki, Tqveni daxmarebiT, msjelobiT daasabuTon, ratom aris is swori.
dasabuTeba: teqstis dasawyisSi aRniSnulia, rom avtori Tavisi naSromis am nawilSi, pirvel
rigSi, daasaxelebs im sagnebs, `sxvadasxva cxovelis tyavisagan rom keTdeboda.~ garda amisa,
maTi dasaxelebisa da aRweris Semdeg, avtori imasac aRniSnavs, rom `yvela aq CamoTvlil xelo-
bas mamakacebi euflebodnen.~ gamodis, rom mamakacebi swavlobdnen yvela im sagnis damzadebas,
romelsac masalad tyavi sWirdeboda. erT-erTi sagani, romelic tyavisagan ar mzaddeboda,

115
 aris yanwi, mis dasamzadeblad saWiroa ara tyavi, aramed rqa; amitom aris SekiTxva dasmuli ase
– ra aerTianebs teqstSi CamoTvlil im xelobaTa did umetesobas, romelTac ojaxSi mxolod
mamakacebi euflebodnen?

2. ra aris am teqstis avtoris mizani? moniSneT teqstSi is ori monakveTi (abzaci), romelSic
cxadad aris warmoCenili avtoris mizani.
Tqveni daxmarebiT, moswavleebma erTmaneTs unda daukavSiron:
a) teqstis saTauri – `xelosnoba saqarTveloSi~,
b) dasawyisi – pirvel abzacSi gansazRvruli mizani:
`im sagnebidan, romlebsac saqarTveloSi glexebi ojaxur mrewvelobaSi amzadebdnen, pirvel
rigSi, davasaxelebT nivTebs, sxvadasxva cxovelis tyavisagan rom keTdeboda.~
g) Semajamebeli – me-11 abzaci, sadac meore mizanic aris gamokveTili:
`aRsaniSnavia, rom yvela aq CamoTvlil xelobas mamakacebi euflebodnen. saojaxo meurneobaSi
mamakacebis xelosnuri samuSaos aRweris dasasruls movixsenioT kidev sami samuSao, romelsac
asrulebdnen rogorc mamakacebi, ise qalebic~...
da Seecadon, damoukideblad Camoayalibon SekiTxvis pasuxi:
avtoris mizania: aRweros, ras da rogor amzadebdnen tyavisagan qarTul ojaxSi; ganmartos,
romel xelobas swavlobdnen mxolod mamakacebi; aRweros, ra iyo da rogor sruldeboda mamak-
acebisa da qalebisaTvis saerTo xelosnuri samuSao.

aqtivoba 6. CaaniSnineT moswavleebs saSinao davaleba

1. Seadginon da rveulSi Caweron teqstis gegma (gamoyon aTi sakiTxi);
2. Tu survili aqvT, daxaton mwyemsi – Semosili qudiT, qalamniTa da tyapuWiT.

Sefaseba
moswavle Sefasdeba imis mixedviT, Tu ramdenad SeZlo teqstis damoukideblad wakiTxva-gaaz-
reba, arsebiTi informaciis amokreba, kiTxvebze logikuri pasuxis gacema.

116
meore gakveTilis etapebi
aqtivoba 1. davalebis Semowmeba
a) Tavdapirvelad, klasTan erTad daaTvaliereT naxatebi; SeafaseT, daculia Tu ara naxatze
teqstis miniSnebebi: 1. qudisa da tyapuWis masala cxvris tyavia: 2. qalamnebi isea gakeTebuli,
rom mxolod fexis guls, TiTebsa da terfs faravs, fexis zemo nawili ki daufaravi rCeba;
qalamnis gverdebze mimagrebulia Tasmebi, romlebic Cacmis Semdeg fexze zemodan Semoikvreba.

b) Semdeg SeamowmeT, rogor Seasrules moswavleebma ZiriTadi davaleba – ra sakiTxebi gam-

oyves teqstis gegmaSi.
mosalodnelia, rom isini gaiTvaliswinebdnen teqstis saTaurs da amokrebdnen teqstidan
yvela dasaxelebul sagans, romelsac ojaxSi xeliT amzadebdnen.

nimuSi:
guda, qudebi da tyapuWebi, daira, tiki, yanwi, qalamani, Tokis dagrexa, badeebis qsova, cvilis
damzadeba, sanTeli.

g) sasurvelia, am Tanamimdevrobas SeusabamoT SekiTxvebic codnis Sesamowmeblad da swraf

gamokiTxvaSi CarToT sxvadasxva moswavle:
1. risTvis iyenebdnen gudas mwyemsebi?
2. Tqveni azriT, ratom imosebodnen mTian adgilebSi mcxovrebi qarTvelebi cxvris tyavis-
agan damzadebuli qudiTa da tyapuWiT?
3. rogor mzaddeboda daira? ra ganasxvavebs mas am teqstSi aRwerili yvela sxva nivTisagan?
4. ra iyo tikis daniSnuleba?
5. ras ambobs avtori jixvis rqis Sesaxeb?
6. romeli sityviT gamoixateba qarTul enaSi yanwis zedapiris oqroTi Tu vercxliT Sem-
koba? (pasuxi – mopirkeTeba)

d) Semdeg wyvilSi amuSaveT moswavleebi, sTxoveT maT, aRidginon mexsierebaSi qalamnis

damzadebis Tanamimdevroba da furcelze mokled, sqematurad asaxon. SeaxseneT, rom aucile-
belia, Sesruldes cxra Tanamimdevruli moqmedeba.

nimuSi:
tyavs gaWimavdnen aSrobdnen naWrebad yofdnen ayridnen nacars bewvs
fxekdnen albobdnen wyalSi Wridnen orad qalamnebs amoasxamdnen gverdebze
Tasmebs miamagrebdnen.

e) Semdeg isev swrafi gamokiTxvis (rogorc figuralurad uwodeben – gonebrivi ieriSis)

strategia gamoiyeneT; dasviT SekiTxvebi:
1. romel saxelosno samuSaos asrulebdnen rogorc mamakacebi, ise qalebic?
2. Tqveni azriT, ratom debdnen wyalSi kanafis Reroebs Tokis dagrexis xelobis mcodneni?
3. risgan iqsoveboda badeebi ojaxur meurneobaSi?
4. ra aris is mTavari masala, risganac cvili mzaddeba? (Taflgamowuruli fiWa)
5. ra aris aucilebeli imisaTvis, rom dnobis dros cvili qvabs ar miekras?

117
 6. ras ewodeba patruqi?

v) bolos isev wyvilSi amuSaveT moswavleebi, sTxoveT maT, aRidginon mexsierebaSi im Taflis
sanTlis damzadebis wesi, romelic mxolod da mxolod religiur miznebs emsaxureba, da damza-
debis Tanamimdevroba furcelze sqematurad asaxon. SeaxseneT, rom aucilebelia, Sesruldes
oTxi Tanamimdevruli moqmedeba; marTalia, damzadebis xerxi martivia, magram is ori adamianis
erTdroulad saqmianobas moiTxovs.
nimuSi:
pirveli iRebs erTi kvercxis wonis cvils cecxlis maxloblad arbilebs meore
orive xeliT Wimavs patruqs pirveli darbilebul cvils TiTebiT zels da amrgvalebs
patruqis garSemo.

aqtivoba 2. wera, leqsikur-gramatikuli savarjiSoebis Sesruleba

a) sTxoveT moswavleebs, gadaSalon saxelmZRvanelo 132-e gverdze da savarjiSoTa nawilSi
ipovon rigiT me-16 davaleba.

SeurCie winadadebebSi mocemul zmnebs saTanado arsebiTi saxelebi: Zafi, Tasma, sanTeli,
bade, yanwi, qalamani, cvili.
xelosanma ... CamoWra da ... amoasxa; glexma ... darTo da ... moqsova; qalma ... mozila da ... Camo-
qna; ostatma ... moapirkeTa.
sasurvelia, moswavleebma damoukideblad imuSaon – Caweron rveulSi sworad Sesrulebuli
davaleba.
xelosanma Tasma CamoWra da qalamani amoasxa; glexma Zafi daarTo da bade moqsova; qalma
cvili mozila da sanTeli Camoqna; ostatma yanwi moapirkeTa.
am savarjiSos mizania, moswavleebma erTxel kidev gaiazron qarTuli enis myari sityvaTSe-
Tanxmebebi: Zafis darTva, qalamnis amosxma, sanTlis Camoqna, yanwis mopirkeTeba.

b) Semowmebis Semdeg sTxoveT moswavleebs, Seasrulon rigiT me-17 davaleba:

amokribe SinaarsiT daaxloebuli sityvebis 5 wyvili:
yalibi, bawari, neWa, tyapuWi, kalapoti, patruqi, kurtaki, Toki, qerqi.

isini unda mixvdnen, rom CamonaTvalSi sityva patruqi zedmetia, da amoiweron: yalibi –
kalapoti; neWa – qerqi; bawari – Toki; tyapuWi – kurtaki.
auxseniT moswavleebs, rom enaSi iSviaTad moipoveba absoluturad erTnairi, erTmaneTis
savsebiT Camanacvlebeli sityvebi; SinaarsiT axlos mdgomi, sinonimuri sityvebic ki yovelTvis
ver Caenacvleba erTmaneTs; enis kargad codna swored imas niSnavs, rom zustad ici da grZnob,
rodis romeli sityva SearCio. Semdeg, magaliTisaTvis, daavaleT maT, axsnan sxvaoba tyapuWsa
da kurtaks Soris. SesaZlebelia, winadadebebic moafiqrebinoT.

g) sTxoveT moswavleebs, rigiT me-18 davalebac Seasrulon:

warmoidgine, rom leqsikonSi Sesatanad sityva – cvili – Sen unda ganmarto. teqstis dax-
marebiT, Camoayalibe am sityvis ganmarteba.

118
 am savarjiSos mizania, moswavlem gaiazros leqsikonis, saleqsikono ganmartebis, specifika.
SeaxseneT maT, teqsts Caxedon.

nimuSi:
cvili – Taflgamowuruli fiWis dadnobis Sedegad miRebuli masala, romelsac sanTlis
dasamzadeblad iyeneben.

d) Semdeg SeasrulebineT moswavleebs gramatikuli savarjiSoebic:

1. (rigiT me-19) ipove da gaaswore gramatikuli Secdomebi:
a) zogierT yanwSi ramodenime litri Rvino Cadis.
b) es nivTebi sxvadasxva cxovelebis tyavisagan mzaddeboda.
g) ostatma 8-e yanwi vercxliT moWeda, me-28 ki – oqroTi.

savarjiSo a) marTlweris normas amowmebs – (ramodenime ki ara) ramdenime.

savarjiSo b) ricxvSi SeTanxmebis codnas moiTxovs – sxvadasxva cxovelis.
savarjiSo g) ricxviTi saxelis marTlweras ukavSirdeba: me-8, magram 28-e.
am davalebis Sesrulebis Semdeg, SearCieT sami moswavle, gaunawileT savarjiSoebi da
sTxoveT, dafaze daweron gasworebuli Secdomebi, ganmarton, ratom aris swori, iTqvas da
daiweros: a) ramdenime (ramdeni –dan); b) sxvadasxva cxoveli (simravle ukve aRniSnulia sxva-
dasxva-Si); g) me-8, 28-e.

2. (rigiT me-20) abrune: a) dambali neWa; b) dagrexili Toki.

es davaleba swored im gramatikuli masalis codnas amowmebs, romelic moswavleebs axalSes-
wavlili aqvT: zedsarTavi saxelisa da arsebiTi saxelis erTad bruneba.
davalebis damoukideblad Sesrulebis Semdeg, gamoiyvaneT dafasTan ori moswavle, gaunaw-
ileT a) da b) wyvili da sTxoveT, daweron: micemiTis, naTesaobiTis, viTarebiTis, moqmedebiTisa
da wodebiTis formebi.
dambal neWas dagrexil Toks
dambali neWis dagrexili Tokis
dambali neWiT dagrexili TokiT
dambal neWad dagrexil Tokad
dambalo neWav dagrexilo Toko
CarTeT klasic Sesrulebuli davalebis SemowmebaSi.

saSinao davaleba
CaaniSnineT moswavleebs saSinao davalebad saxelmZRvanelos rigiT me-14 savarjiSo (mosw.
wigni, gv. 132):
warmoidgine, rom Sen SemecnebiTi xasiaTis JurnalisaTvis statia unda gaamzado. redaqtorma
sami Tema SegirCia:
1. rogor davamzadoT saaRdgomod Taflis sanTeli?
2. ra aris daira da rogor amzadebdnen Zvelad mas?
3. ra viciT qalamnis Sesaxeb?

119
 gamoiyene es teqsti, daixmare ganmartebiTi leqsikoni, aseve, enciklopediac da dawere
amaTgan erT-erTi statia (Taflis sanTeli; daira; qalamani).

es davaleba Seajamebs am or gakveTilze SeZenil codnasa da miRebul gamocdilebas, sain-

formacio xasiaTis teqstisa da ganmartebiTi leqsikonis specifikis gaazrebaSi.
sTxoveT moswavleebs, yuradRebiT waikiTxon davalebis piroba; Semdeg romelime moswavles
xmamaRla waakiTxeT da SeamowmeT, gaiges Tu ara sworad, ra moeTxovebaT.

Sefaseba
moswavle Sefasdeba imis mixedviT, Tu ramdenad SeZlo SemecnebiTi xasiaTis teqstis dan-
iSnulebis gaazreba da mis struqturaSi garkveva.

120
Tavi 10 – dedaenis Zala

iavnanam ra hqmna? (Semajamebeli gakveTili)

misaRwevi miznebi da mosalodneli Sedegebi

moswavlem SeZlos nawarmoebis da Tavis mTavar saTqmelze msjeloba, logikurad azris
dasabuTeba. ganuviTardes prezentaciis unars.

Sesabamisoba erovnul saswavlo gegmasTan

qarT.dawy.(II).1.moswavlem unda SeZlos sametyvelo qcevis warmarTva sakomunikacio miznisa
da konteqstis Sesabamisad.
yy gamodis wyvilis, jgufisa Tu klasis momxseneblis rolSi; iTvaliswinebs da gamoxatavs
Tanagundelebis saerTo azrs;
yy inawilebs pasuxismgeblobas jgufis saxeliT gamoTqmul mosazrebaze;
yy zepiri gamosvlis/prezentaciis dros naTlad warmoadgens Temas/sakiTxs saTanado
informaciis mowodebiTa da logikuri Tanamimdevrulobis dacviT;
yy saubrobs saTanado tempiT, mkafiod da garkveviT; saWiroebisamebr iyenebs metyvelebis
araverbalur saSualebebs.
qarT.dawy.(II).2 . moswavlem unda SeZlos standartiT gansazRvruli sxvadasxva tipis teqstebis
mosmena da gageba-gaazreba; teqstebze msjeloba da daskvnis gamotana.
yy ismens erTsa da imave Temaze Seqmnil literaturul teqstebs da poulobs msgavseba-gansx-
vavebas maT Soris;
yy monawileobs literaturuli nawarmoebis Sesaxeb gamarTul diskusiaSi, msjelobs nawar-
moeSi asaxuli problemis/konfliqtis Sesaxeb.
qarT.dawy.(II).7.moswavlem unda SeZlos wakiTxuli teqstebis interpretireba, dasabuTebuli
daskvnis gamotana da Sefaseba; teqstebis mimarT piradi damokidebulebis gamoxatva da axsna;
kiTxviT gamowveuli ganwyobilebisa da STabeWdilebis gadmocema.
yy teqstis mTliani gaazrebis safuZvelze gamoaqvs daskvna;
yy avlebs paralels Tematurad msgavs nawarmoebebTan;
yy msjelobs misTvis saintereso sakiTxebis Sesaxeb da gamoxatavs sakuTar pozicias;

winare codna
moswavleebma ician teqsti, SeuZliaT teqstis mosmena da gaazreba, leqsSi emociebis amoc-
noba, icis ritmisa da riTmis ganmarteba.

121
 gakveTilis msvleloba
organizebis formebi: saerTo-saklaso, jgufuri

aqtivoba 1. motivacia
Temisa da miznis gacnobisas, maswavlebeli Seaxsenebs moswavleebs, rom saxelmZRvaneloSi
Tavis saTauria dedaenis Zala. da ekiTxeba maT:
– Tqveni azriT, ras SeiZleba niSnavdes es Sesityveba.
moswavleTa pasuxebis Semdeg maswavlebeli ajamebs maT naTqvams da moswavleebs uCvenebs
im nawyvets nana janeliZis filmidan „iavnana“, romelSic deda qeTos umReris da gogonasac
yvelaferi axsendeba; usvams moswavleebs kiTxvas: Tqveni azriT, marTla SeiZleba Tu ara sim-
Reras aseTi Zala hqondes, Tu es mwerlis fantaziis nayofia? moswavleebi gamoTqvamen TavianT
versiebs da cdiloben daasabuTon sakuTari naTqvami. maswavlebeli eubneba, rom gakveTilis
ganmavlobaSi imsjeleben am sakiTxze.

aqtivoba 2. musika da misi Zala (jgufuri muSaoba)

maswavlebeli ukiTxavs (sasurvelia, proeqtoriTac uCvenos, an baraTebi daurigos, rom
ufro advilad aRsaqmeli iyos) moswavleebs ramdenime citatas:
a) Tanamedrove mwerlis, dimitri gluxovskis sityvebs: „musika yvelaze warmavali, efemeruli
xelovnebaa. is zustad imden xans cocxlobs, ramden xansac instrumenti JRers, mere ki wamSive
qreba. magram araferi aavadebs adamians ise swrafad, rogorc musika, araferi Wris ise Rrmad
da ar aSuSebs ise nela. melodia, romelmac Sen SegZra, mudam SenTan darCeba.“
b) fridrix nicSe: „RmerTma musika gviboZa, raTa man yvelaferze agvamaRlos. musika yvela
Tvisebas aerTianebs: mas SeuZlia aRgvaSfoTos, gamogvafxizlos, gagvamxnevos, SeuZlia yvelaze
gayinuli gulebic ki gaalRos uTbilesi notebiT.“
g) musikas samkurnalo miznebisTvisac ki iyeneben.magaliTad, saberZneTSi, epidavrosis
taZarSi, cnobili eqimi eskulapi musikas iyenebda sulier daavadebulTa mkurnalobis mizniT.
piTagoras TqmiT „musikiT SeiZleba vumkurnaloT adamianis SeSlilobas.“
d) uiliam kongrivi: „musikaluri aRzrda – yvelaze Zlieri iaraRia,rameTu riTmi da harmonia
aRwevs yvelaze dacul,siRrmiseul da idumal adgilebs adamianis sulSi“.
maswavlebeli yofs moswavleebs jgufebad, TiTos urigebs TiTo citatas da sTxovs ganmar-
ton citatebSi mocemuli Tvalsazrisi, daeTanxmon an uaryon is da moiyvanon Sesabamisi argu-
mentebi da magaliTebi; kargi iqneba, Tu sakuTari mosazrebis sailustraciod isini moiyvanen
magaliTebs iakob gogebaSvilis nawarmoebidan „iavnanam ra hqmna?“
maswavlebeli aucileblad Seaxsenebs moswavleebs, ra unda gaiTvaliswinon prezentaciis
dros; da rom isini Seafaseben erTmaneTs imis mixedviT, ramdenad naTlad da logikuri Tanmim-
devrobiT SeZles sakuTari mosazrebis dasabuTeba. maswavlebels da moswavleebs SeuZliaT
Secvalon kriteriumebi miznis Sesabamisad.

aqtivoba 3. prezentacia
moswavleebi akeTeben prezentaciebs, TiToeuli prezentaciis dasrulebis Semdeg jgufebs
eZlevaT SesaZlebloba, dausvan kiTxvebi erTmaneTs, Seafason sxva jgufebis namuSevari prez-
entaciis Sefasebis rubrikis gamoyenebiT.

122
 aqtivoba 4. msjeloba mTavar saTqmelze (wyvilebSi)
maswavlebeli uxsnis moswavleebs, rom isini ubrundebian Tavis mTavar Temas (dedaenis
Zala) da maT unda gascen pasuxi kiTxvaze, ratom aris am Tavis saxelwodeba „dedaenis Zala“ da
amisTvis aZlevs garkveul miniSnebebs.
maswavlebels SeuZlia moswavleebs waukiTxos (an uambos) mixeil javaxiSvilis „miwis yivi-
lidan“ is epizodi, roca safrangeTSi mcxovreb moxuc poliglot qarTvels, andro kaiSaurs,
qarTulis garda yvela ena aviwydeba (an aCvenos msgavsi fragmenti guguli mgelaZis filmidan
„fesvebi“). moswavleebma unda scadon daakavSiron es fragmentebi an maswavleblis nebismieri
sxva miniSneba moTxrobasTan „iavnanam ra hqmna?!“ da ise gascen pasuxi mTavar kiTxvas.
aqtivobis dasasruls ramdenime wyvili akeTebs prezentacias, danarCenebi avseben.

saSinao davaleba
maswavlebeli moswavleebs aZlevs saSinao davalebad saxelmZRvanelodan me-14 savarjiSos
(mosw. wigni, gv. 158).

Sefaseba
moswavleebi Sefasdebian imis mixedviT, ramdenad SeZles prezentaciisas sakuTari Tval-
sazrisis naTlad gamoxatva, zepirmetyvelebis Sesabamisi (verbaluri Tu araverbaluri) stra-
tegiebis gamoyeneba.

123
 gramatika – arsebiTi saxelis bruneba
(mxolobiT ricxvSi)

SeniSvna: Tu Tqvens moswavleebs me-4 klasSi Cveni saxelmZRvaneloTi aswavlidiT,

maSin am masalas erTi gakveTili dauTmeT; Tuki maT aqamde ar SeuswavliaT arsebiT
saxelebSi fuZeTa kumSvisa da kvecis procesi, sasurvelia, masalas daeTmos ori ga-
kveTili.

gakveTilis etapebi:

I. SeZenili codnis gaxseneba (5 wuTi)

ganawyveT moswavleebi gramatikis gakveTilisaTvis; uTxariT maT, rom am ga-

kveTilze Sesaswavli sakiTxia arsebiTi saxelis bruneba.
dasviT SekiTxvebi:
1. SegiZliaT, ganmartoT, ras aRniSnavs gramatikaSi sityva ibrunvis?
mosalodnelia, rom moswavleebi daukavSireben am sityvas arsebiTi saxelis
formacvalebas da ityvian: es termini gulisxmobs, rom arsebiTi saxeli dabo-
loebas icvlis (arsebiT saxels forma ecvleba).
2. Tqven iciT, rom brunvebis raodenoba ar aris erTnairi yvela enaSi; qarTul
enaSi ramden brunvaSi dgeba arsebiTi saxeli?
moswavleebi gaixseneben, rom qarTulSi Svidi brunvaa.
3. SegiZliaT, TanamimdevrobiT CamoTvaloT am Svidi brunvis saxelebi?
sTxoveT moswavleebs, rveulebSi damoukideblad Camoweron; Semdeg ki Sea-
mowmeT erT-erTi moswavlis pasuxis magaliTze;
(saxelobiTi, moTxrobiTi, micemiTi, naTesaobiTi, moqmedebiTi, viTarebiTi,
wodebiTi).
4. ra ganasxvavebs am brunvebs erTmaneTisagan? riT unda gamovicnoT, Tu ro-
mel brunvaSi dgas arsebiTi saxeli?
mosalodnelia, rom moswavleebi brunvis niSnebs gaixseneben da ityvian, rom
yovel brunvas Tavisi niSani aqvs.

II. codnaze dayrdnobiT, axali gramatikuli sakiTxebis gaazreba (fuZe –

boloTanxmovniani, boloxmovniani) (20-22 wuTi)

sTxoveT moswavleebs, gadaSalon qarTuli enis saxelmZRvanelo me-13 gverdze

da daakvirdnen gansxvavebas brunebis nimuSebs Soris:

I. fuZe – brunvis niSani: fuZe – brunvis niSani:

1. nagaz –i megobar-i
2. nagaz –ma megobar-ma
3. nagaz –s megobar-s

124
 4. nagaz –is megobr-is
5. nagaz–iT megobr-iT
6. nagaz–ad megobr-ad
7. nagaz –o megobar-o

II. fuZe – brunvis niSani: fuZe – brunvis niSani:

1. mdinare – ca –
2. mdinare –m ca-m
3. mdinare –s ca-s
4. mdinar –is c-is
5. mdinar –iT c-iT
6. mdinare –d ca-d
7. mdinare–v ca-o

SeniSvna: radgan me-3 da me-4 klasebSi moswavleebs Svidive brunvis forma saTanado
Svid winadadebaSi moqceuli arsebiTi saxelis magaliTze ukve SevaswavleT, axla Ses-
aZlebelia, bruneba cxrilis saxiT gavacnoT.

Tavdapirvelad, daudastureT maT, rom brunvebs, marTlac, maTi niSnebi

ganasxvavebs. Semdeg ki yuradReba miaqcieT arsebiTi saxelis im nawils, romel-
sac es sxvadasxva niSani daerTvis xolme. ganmarteT, rom am mTavar nawils enaT-
mecnierebi arsebiTi saxelis fuZes uwodeben.

dasviT SekiTxvebi im TanamimdevrobiT, rogorc saxelmZRvaneloSia:

1. am arsebiTi saxelebidan romlis fuZea boloTanxmovniani da romlis –

boloxmovniani? ganasxvaveT moTxrobiTi brunvis magaliTebis daxmarebiT. Cawe-
reT es sityvebi rveulSi da fuZis bolo asos xazi gausviT.
mosalodnelia, rom moswavleebi advilad daajgufeben arsebiT saxelebs maTi
fuZis daboloebis mixedviT.
Semowmebis mizniT, dafaze CamowereT:
I boloTanxmovniani – nagaz-ma, megobar-ma;
II boloxmovniani – mdinare-m, ca-m.
2. daakvirdiT, ra cvlilebas ganicdis moTxrobiTi brunvis niSani `ma~ bo-
loxmovnian saxelebTan?
gezis misacemad, CamoTvaleT: mdinarem, cam, rum, wyarom, miwam... da sTxoveT
moswavleebs, Seadaron brunvis niSnis es forma (m) boloTanxmovnian saxelebze
darTul niSans (ma).
isini cxadad SeniSnaven, rom boloxmovnian saxelebTan brunvis niSani Tavis
xmovans kargavs.
auxseniT maT, rom sworia iTqvas da daiweros: mdinarem, cam, rum, wyarom,
miwam... es saliteraturo qarTuli enis normaa da aucileblad unda daicvan.
SesaZlebelia, saqarTvelos sxvadasxva kuTxeSi, cocxal saubarSi, maT esmiT:
mdinarema, wyaroma, miwama... an sakuTari saxelebi amgvarad: giorgima, daToma...
es dasaSvebia kuTxur metyvelebaSi da uxdeba kidec mas, magram nawerSi an sal-
iteraturo eniT saubrisas Secdomad miiCneva. saqarTvelos ama Tu im kuTxeSi
mcxovrebma Cveni saerTo saliteraturo enis wesebi kargad unda icodes.

125
 3. pirvel anu saxelobiT brunvaSi ra gansxvaveba SeniSneT? romels aRar
emateba brunvis niSani `i~?
cxadia, moswavleebi boloxmovnian arsebiT saxelebs daasaxeleben (mdinare,
ca).
4. ra cvlilebas ganicdis viTarebiTi brunvis niSani `ad~ boloxmovnian sax-
elebTan?
dafaze CamowereT:
I. nagaz-ad
II. mdinare-d
sTxoveT moswavleebs, iqneb, maT axsnan, ra unda iyos brunvis niSnis xmovnis
dakargvis mizezi?
savaraudoa, rom bavSvebi amoicnoben niSnis xmovanze fuZis bolo xmovnis ze-
gavlenas.
5. meSvide, wodebiT brunvaSi, ra gansxvavebaa boloxmovnian saxelebs Soris?
(mdinare-v, ca-o).
sTxoveT moswavleebs, yuradRebiT waikiTxon saxelmZRvaneloSi mocemuli
marTlweris wesi:
daimaxsovre! boloxmovniani saxelebidan, rogorc wesi, wodebiTSi `o~ erTmarcvlian
saxelebs daerTvis (Seadare: cao, xeo – zecav, muxav).

SeajameT: (gamokiTxvaSi CarTeT sxvadasxva moswavle)

8. ras uwodeben arsebiTi saxelis im mTavar nawils, romelsac brunvis niSani
daerTvis? (fuZes)
9. rogori SeiZleba iyos fuZis mixedviT arsebiTi saxeli? (boloxmovniani
an boloTanxmovniani)
10. ra gansxvavebaa saxelmZRvaneloSi mocemul rigiT I da rigiT II brunebis
nimuSebs Soris? (I boloTanxmovniani arsebiTi saxelebis brunebis nimuSebia, II –
boloxmovniani arsebiTi saxelebis)

SeniSvna: brunebis am nimuSebis analizi, rac moswavleebma Tqveni SekiTxvebis dax-

marebiT SeZles, miznad isaxavda mxolod boloxmovniansa da boloTanxmovnian saxel-
ebs Soris gansxvavebis dadasturebas, aseve, marTlweris wesebis axsnas. moswavleebs
ar moeTxovebaT, gaizepiron SekiTxvebis pasuxebi.

SeasrulebineT moswavleebs saxelmZRvaneloSi mocemuli davaleba:

a) gadaiwereT da gausviT xazi Tanxmovans, romelic arsebiTi saxelis fuZes
aboloebs:
bavSvi, navi, gemi, baTumi, maisi, Tbilisi, qalaqi, baRi.
b) daakvirdiT moTxrobiTi brunvis formebs da ganmarteT, sad da ratom
gaCnda ori `m~ (mani):
navma, gemma, baRma, baTumma.
g) daakvirdiT micemiTi brunvis formebs da ganmarteT, sad da ratom gaCnda
ori `s~ (sani): qalaqs, Tbiliss, bavSvs, maiss.
mosalodnelia, rom moswavleebi ityvian: erTi Tanxmovani fuZes ekuTvnis, me-
ore – brunvis niSans.

III. codnasTan SejerebiT axali gramatikuli sakiTxebis gaazreba (10 wuTi)

(boloTanxmovniani fuZe aris kumSvadi an ukumSveli; boloxmovniani

126
 fuZe ki – kvecadi an ukveceli)

a) sTxoveT moswavleebs, Caixedon wignSi da erTmaneTs Seadaron ori bo-

loTanxmovniani saxeli:

4. naTesaobiTi: nagaz-is – megobar-is

5. moqmedebiTi: nagaz–iT – megobar-iT
6. viTarebiTi: nagaz–ad – megobar-ad

dasviT SekiTxva:
• amaTgan romelia kumSvadi da romeli – ukumSveli?
b) Semdeg daavaleT maT, Seadaron erTmaneTs boloxmovniani saxelebi:

4. naTesaobiTi: mdinare-is (wyali) – wyaro-is (wyali)

5. moqmedebiTi: mdinare-iT – wyaro-Ti
dasviT SekiTxvebi:
• amaTgan romelia kvecadi da romeli ukveceli?
• daakvirdiT, ra cvlilebas ganicdis ukvecel saxelebTan naTesaobiTi
brunvis niSani `is~ da moqmedebiTis niSani `iT~?

SeniSvna: am SekiTxvis mizania kvecad da ukvecel saxelebs Soris gansxvavebis mxolod

dadastureba; moswavleebs ar moeTxovebaT, gaizepiron SekiTxvis pasuxi; isini me-
tyvelebisa da weris dros aucileblad sworad gamoiyeneben am formebs, radgan es
codna dedaenaSi bunebrivad SeZenili aqvT.

SeajameT: (gamokiTxvaSi CarTeT sxvadasxva moswavle)

a) ra jgufebad daiyo arsebiTi saxelebi maTi fuZis daboloebis mixedviT?
(boloxmovniani, boloTanxmovniani)
b) amaTgan romeli jgufis arsebiTi saxeli SeiZleba iyos kvecadi an ukvece-
li? (boloxmovniani)
g) romel brunvebSi xdeba xolme kveca? (naTesaobiTsa da moqmedebiTSi)
e) rogori SeZleba iyos boloTanxmovniani arsebiTi saxelis fuZe? (kumSvadi
an ukumSveli)
v) romel brunvebSi xdeba xolme kumSva? (naTesaobiTSi, moqmedebiTsa da vi-
TarebiTSi)
auxseniT moswavleebs, rom arsebiT saxelTa marTlweris dazusteba SesaZle-
belia orTografiuli leqsikonis daxmarebiT (aCveneT leqsikoni). ufrosebic ki,
roca maT eWvi eparebaT sakuTar codnaSi, am leqsikons iyeneben, raTa daazuston,
rogor iwereba da gamoiTqmis sworad esa Tu is sityva. orTografiul, anu
marTlweris, leqsikons samagido wigns uwodeben... Tumca, ra Tqma unda, umjobe-
sia, bevri wignis wakiTxviT ise SeviswavloT Cveni dedaena, rom Zalze xSirad ar
dagvWirdes am leqsikonis daxmareba.

IV. CaaniSnineT moswavleebs saSinao davaleba (7-8 wuTi)

davaleba:
sworad gaanawile qvemoT CamoTvlili arsebiTi saxelebi oTxi qvejgufis

127
 mixedviT: kvecadi, ukveceli; kumSvadi, ukumSveli
(daixmare naTesaobiTi brunvis kiTxvebi – risi? visi?):
sanapiro, CanTa, quCa, finia, kuTxe, Taro, galia, sauzme, kefa, kofo, metoqe;
saaTi, mwerali, wigni, kalami, oTaxi, Tunuqi, naWeri, Worfli, WiSkari, mezo-
beli, napiri.
davalebis Sesasruleblad CaaxazineT cxrilebi da TiTo-TiTo nimuSi gakve-
Tilzeve gaanawilebineT:

1. boloxmovniani: 2. boloTanxmovniani:
kvecadi ukveceli kumSvadi ukumSveli

CanTa sanapiro mwerali saaTi

(CanTis) (sanapirosi) (mwerlis) (saaTis)

128
gramatika – zmnis kilo (TxrobiTi da
kavSirebiTi)

SeniSvna: am masalamde zmnis dro ukve Seswavlilia, moswavleebma drois kategoria

gaiazres TxrobiTi kilos formebis magaliTze; maT ician: warsulis sami forma (ras
vSvrebodi? ra vqeni? ra miqnia?), awmyo anu axlandeli dro (ras vSvrebi?) da momavali
(ras vizam?).

gakveTilis etapebi:

I. mosmena (ganvlili masalis gameoreba) (2-3 wuTi)

ganawyveT moswavleebi gramatikis gakveTilisaTvis; uTxariT maT, rom am ga-

kveTilze Sesaswavli sakiTxi zmnas ukavSirdeba (ar daakonkretoT, rom es sak-
iTxi zmnis kiloa). gaaxseneT maT, rom zmnis formaSi gamoxatulia piri, ricxvi
da dro. Semdeg ganixileT es erTi zmnis magaliTze; dafaze dawereT:
vTevzaob – zmna, dgas pirvel pirSi, mxolobiT ricxvsa da axlandel droSi.
da ganmarteT, rom zmnis SesaZlebloba ar amoiwureba mxolod piris, ricxvisa
da drois gamoxatviT! am gakveTilze isini zmnis kidev erT Taviseburebas Seis-
wavlian.

II. axali gramatikuli sakiTxis gaazreba (15 wuTi)

dawereT dafaze ori winadadeba:

a) axla megobrebTan erTad vTevzaob;
b) netav, axla megobrebTan erTad vTevzaobde.

sTxoveT moswavleebs, waikiTxon, daakvirdnen zmnebs da erTmaneTs Seada-

ron; maTTan erTad imsjeleT: orive SemTxvevaSi pirveli piris formaa, ricxvic
orivegan mxolobiTia, dro orivesi axlandelia.
dasviT SekiTxva:
1. SegiZliaT, ganmartoT, ra gansxvavebaa am zmnebs Soris?
mieciT moswavleebs Tavisufleba, varaudebi gamoTqvan. SesaZlebelia, maT
zmnis kiTxvas miaqcion yuradReba (ras vSvrebi? ras vSvrebode?)
daexmareT, dasviT SekiTxvebi:
1. romel winadadebaSi Cans is moqmedeba, romelic axla namdvilad xdeba?
(vTevzaob)
2. romel winadadebaSi Cans moqmedeba, romelic sasurevelia, rom axla xde-
bodes? (vTevzaobde)
ganmarteT, rom amgvar gansxvavebas enaTmecnierebma zmnis kilo uwodes; am
zmnebs sxvadasxvagvari kilo aqvs.
dawereT dafaze ori mokle winadadeba da sTxoveT moswavleebs, erTmaneTs

129
 Seadaron:
a) mere viTevzaveb. b) iqneb, mere kidec viTevzao.
dasviT SekiTxva: amaTgan romel winadadebaSi gamoixata SesaZlo, savaraudo
moqmedeba? (meoreSi, b)-Si: iqneb, mere kidec viTevzao.)

dafaze dawereT:
I. is, rac namdvilad xdeba, moxda an moxdeba;
da sityvierad CamoTvaleT magaliTebi: vTevzaob, vTevzaobdi, viTevzave,
miTevzavia, viTevzaveb.
isev dafaze dawereT:
II. is, rac sasurvelia, rom axla xdebodes an SesaZloa, savaraudoa, rom mox-
des.
da daasaxeleT magaliTebi: netav, vTevzaobde; iqneb, viTevzao.

Semdeg ki ganmarteT, axseniT:

mosaubres SeuZlia, zmnis kiloTi gamoxatos, mis mier dasaxelebuli moq-
medeba msmenelma unda miiRos ueWvel faqtad Tu sasurvelad, SesaZleblad,
savaraudod.
axla vaTbob, vaimedeb, vesaubrebi... – ueWveli moqmedebebia.
netav, axla vaTbobde, vaimedebde, vesaubrebode; iqneb, rogorme gavaTbo,
davaimedo, gavesaubro – sasurveli, SesaZlo, savaraudo moqmedebebia.

daimaxsovreT!
Tu mosaubre ambavs ueWvel faqtad gviambobs, zmnis kilo TxrobiTia.
Tu mosaubre SesaZlos, savaraudos an sasurvels gadmogvcems, zmnis kilo
kavSirebiTia.
aqamde Tqven gramatikis gakveTilebze mxolod TxrobiTi kilos zmnebs ak-
virdebodiT, dRes ki kavSirebiTi kilos zmnebsac gaecaniT.
dawereT dafaze:
TxrobiTi kilo, kavSirebiTi kilo
Semdeg dawereT winadadebebic:
a) wyals mze aTbobs. Bb) SesaZloa, wyals mze aTbobdes.
da sTxoveT moswavleebs, gamoicnon, romelia amaTgan TxrobiTi kilos forma
da romeli – kavSirebiTis.
amis Semdeg ki dawereT dafaze momavali drois formebic:
a) dRes mze wyals gaaTbobs. b) iqneb, dRes mzem wyali gaaTbos.
da moswavleebs amoacnobineT, amaT Soris romelia TxrobiTi kilos forma da
romeli – kavSirebiTis.
SeajameT:
Cven SegviZlia zmnis kavSirebiTi kilo gamovxatoT rogorc axlandel dro-
Si, ise momavalSic.

III. axalSeswavlili gramatikuli masalis ganmtkiceba (20 wuTi)

sTxoveT moswavleebs, gadaSalon qarT. enis saxelmZRvanelo 38-e gverdze;

130
 ganumarteT, rom wignSi mocemulia kavSirebiT kiloze moTxrobili ori teq-
sti, revaz inaniSvilis maT mier ukve Seswavlili moTxrobis – `gaxarebuli mzis~
zegavleniT Seqmnili; amaTgan erTSi zmnebi axlandel droSia, meoreSi ki – mo-
maval droSi dgas.
da daavaleT, pirveli teqsti yuradRebiT waikiTxon:

kavSirebiTi kilo
daakvirdi am teqstebs:
I – dro axlandeli

`rogor minda, rom axla SenTan erTad verTobode: me yvavilebisagan gvirg-

vins vwnavde da vmRerode; Sen Zveleburad xumrobde da Cveni arxis wyalSi
Tevzs iWerde; mze ki iRimebodes da isariviT sxivebs gvkravdes~...

kiTxvis dasrulebis Semdeg Tqven waikiTxeT es teqsti xmamaRla da moswav-

leebs damoukideblad, sakuTar rveulebSi, SeasrulebineT iqve moTavsebuli
davaleba:
Seusabame zmnebi mocemul kiTxvebs: me ras vSvrebode? Sen ras Svrebode? is
ras Svrebodes?
me ras vSvrebode? – verTobode, vwnavde, vmRerode.
Sen ras Svrebode? – xumrobde, iWerde.
is ras Svrebodes? – iRimebodes, gvkravdes.
mosalodnelia, rom bavSvebi SeZleben am davalebis Sesrulebas.
Semowmebis mizniT, dafasTan gamoiyvaneT sami moswavle, gaunawileT es sami
SekiTxva.
Semdeg daavaleT moswavleebs, meore teqstic yuradRebiT waikiTxon:

II – dro momavali
rogor minda, rom am zafxulsac SenTan erTad gaverTo: me yvavilebisagan
gvirgvini davwna da vimRero; Sen Zveleburad ixumro da Cveni arxis wyalSi Te-
vzi daiWiro; mzem ki gaiRimos da isariviT sxivebi gvkras...

kiTxvis dasrulebis Semdeg Tqven waikiTxeT es teqsti xmamaRla da moswavle-

ebs damoukideblad SeasrulebineT iqve moTavsebuli davaleba:
Seusabame zmnebi mocemul kiTxvebs: me ra vqna? Sen ra qna? man ra qnas?
me ra vqna? – gaverTo, davwna, vimRero.
Sen ra qna? – ixumro, daiWiro.
man ra qnas? – gaiRimos, gvkras.

mosalodnelia, rom bavSvebi am davalebis Sesrulebasac SeZleben.

Semowmebis mizniT, dafasTan isev gamoiyvaneT sami moswavle da gaunawileT
SekiTxvebi.

bolos ki SeajameT, dafaze dawereT:

kavSirebiTi I (axla) kavSirebiTi II (mere)

131
 me ras vSvrebode? me ra vqna?
Sen ras Svrebode? Sen ra qna?
is ras Svrebodes? man ra qnas?

auxseniT moswavleebs, rom saxelmZRvaneloSi swored ase, am Tanamimdevro-

biT aris axsnili axali masala – zmnis kilo; maT SeuZliaT, saxlSic waikiTxon
gramatikis gakveTilis es nawili da yovelive imas, rac skolaSi gaiazres, kidev
erTxel gadaxedon.

IV. CaaniSnineT moswavleebs saSinao davaleba (2 wuTi)

savarjiSoebi:
1. romeli winadadebis zmnis kiloa TxrobiTi da romlis – kavSirebiTi?
a) brwyinvaleba nisliviT asdis yvavilovan mdeloebs.
b) msurs, rom brwyinvaleba nisliviT asdiodes yvavilovan mdeloebs.

a) mze gamiRimebs da gaxarebuli Semomxedavs.

b) iqneb, mzem gamiRimos da gaxarebulma Semomxedos.

a) aseT mzeSi yvelafers aitans kaci.

b) SesaZloa, aseT mzeSi yvelaferi aitanos kacma.

a) cremlebs vmalav da wyenas ar vimCnev.

b) minda, rom cremlebs vmalavde da wyenas ar vimCnevde.

2. romeli kilos forma aqvs xazgasmul zmnebs?

me Sevecdebi, agixsnaT da daganaxoT, rogori mze iyo Cems bavSvobaSi.

3. ganmarte, ra gansxvavebaa zmnis TxrobiT kilosa da kavSirebiT kilos Soris?

132
gramatika – damatebiTi masala
(gansakuTrebuli SemTxvevisTvis)

kolegebo, SesaZlebelia, Tqvens klasSi aRmoCndes cnobismoyvare da sazriani moswav-

le, romelic dasvams SekiTxvas:
– Cven viswavleT, rom v TavsarTi pirveli moqmedi piris niSania; ratom ar aris es
niSani am zmnebSi? – mismenia, minatria... esenic xom pirveli piris zmnebia?
aseTi gansakuTrebuli SemTxvevisTvis gTavazobT masalas, romelic, vfiqrobT,
dagexmarebaT, asakis Sesabamisad auxsnaT moswavles, ratom xdeba ase.

v (vinis) nacvlad m (mani)

Tqven ukve SeiswavleT warsuli drois sami forma, magram arsebobs meoTxec!

daakvirdi da Seadare:
warsuli drois formebi
I II III IV
(ras vSvrebodi?) (ra vqeni?) (ra miqnia?) (netav ra meqna?)
me vusmendi vusmine me mismenia mesmina
me vnatrobdi vinatre me minatria menatra

? upasuxe SekiTxvas:
yromelma Tanxmovanma Secvala moqmedi pirveli piris niSani `v~
TavsarTi warsuli drois III da IV formebSi?

daimaxsovre:
I piris niSani `v~ TavsarTi zmnis warsuli drois or formaSi `m~
TavsarTiT icvleba: mismenia, mesmina; minatria, menatra; mimReria,
memRera...

davaleba:
moifiqre winadadebebi zmnis am formebis gamoyenebiT:
minatria, menatra; mifiqria, mefiqra.

133
 .1.

12 Semajamebeli savarjiSoebi

es davalebebi aris Tavis Semajamebeli davalebebi da (raki Tavebis dalagebis prin-

cipi mxolod Tematuria da ara romelime konkretuli unar-Cvevis ganmaviTarebeli)
rasakvirvelia, ar isaxavs miznad, maswavlebelma aucileblad gamoiyenos Semajamebeli
samuSaosTvis. es aris mxolod sarekomendacio SeTavazeba da maswavlebels SeuZlia,
moswavleTa unarebidan da saWiroebidan gamomdinare, Secvalos isini da gamoiyenos
sxvadasxva tipis aqtivoba: daawerinos ese, reziume, daamuSavebinos proeqti da a. S.
Sesafaseblad ki SegviZlia girCioT rubrika, romelic mocemulia sofiko lobJaniZis
statiaSi „saswavlo proeqtebze muSaobis sqemebi“ (http://mastsavlebeli.ge).

yoveli Tavis Seswavlis dasrulebis Semdeg moswavleebs SeasrulebineT Semajamebeli

savarjiSoebi:

თავი 1 – გაიხსენე და აღწერე ბუნების სურათი, რომელმაც შენი აღტაცება გამოიწვია. გამოიყენე
მხატვრული ხერხები ეპითეტი, შედარება.

თავი 2 – დაწერე: ჩემი თავგადასავალი:

ა) პირველ აბზაცში გაგვაცანი შენი თავი;
ბ) გაიხსენე ერთი ყველაზე საინტერესო დღე და გვიამბე;
გ) რით იყო ეს დღე მნიშვნელოვანი შენთვის.

თავი 3 – გააკეთე ალბომი სათაურით „ჩემი სამშობლო“. დაყავი რუბრიკებად, შეარჩიე თავები შენი
ინტერესის მიხედვით (გმირები, მეფეები, მწერლები, საზოგადო მოღვაწეები, ბუნება და ა.შ.
შეგიძლია გამოიყენო ფოტო მასალა, სახელმძღვანელო, ტექსტები... გააფორმო ალბომი შენი
გემოვნებით. და წარადგინე ის კლასის წინაშე.
მასწავლებელს შეუძლია სამუშაო დაგეგმოს მცირე ჯგუფებში და რუბრიკები გაუნაწილოს მოსწავლეებს.

თავი 4 – შექმენი იგავი (შეგიძლიათ მორალად გამოიყენოთ რომელიმე ანდაზა).

თავი 5 – გამართეთ საკლასო დისკუსია (მოსწ. წიგნი ნაწილი პირველი, მე-2 სავარჯიშო, გვ. 81)

თავი 6 – დაწერე ჩანახატი (მოსწ. წიგნი, ნაწილი მეორე, მე-2 სავარჯიშო, გვ. 192)

თავი 7 – გაიხსენე ისტორიიდან, მწერლობიდან, ნანახი ფილმიდან ან სპექტაკლიდან შენთვის

საყვარელი გმირი და კლასის წინაშე მოსათხრობად მოამზადე თემა სათაურით „ერთი გმირის
ისტორია“; დაახასიათე შენ მიერ შერჩეული პერსონაჟი და გამოყავი შენთვის მისაბაძი
თვისებები (საყრდენები ამ დავალების შესასრულებლად მოცემულია მოსწავლის რვეულში
გვ. 43).

134
თავი 8 – გამოიგონე ცოცხალი ტყუილი. გაითვალისწინე: ამბავი იყოს საინტერესო, სახალისო,
მოულოდნელი და დაუჯერებელი.

თავი 9 – მისწერე წერილი შენს საყვარელ პერსონაჟს.

თავი 10 – ნახეთ ქართული მხატვრული ფილმი „იავნანა“ და იმსჯელეთ ფილმსა და ნაწარმოებს

შორის მსგავსება-განსხვავებაზე.

135
 ..2.

12 rveulSi mocemuli testebis pasuxebi

testi I

1. a) qari (1 q.) b) yvavilebs 1 q.

2. a) ra 1 q. b) vin 1 q. g) ra 1 q. d) vin 1 q.
3. a) moCanda 1 q. b) amovida 1 q.
4. gadmogorda 1 q.
5. „mgeli da kravi“ 1 q.
6. a) mdinaris 1 q. b) megobris 1 q. g) maswavleblis 1. q.
maqsimaluri q. 13

testi II

1. a) kesaneebi 1 q. b) savarZlebi 1 q.
2. a) xelmwifeebi mbrZanebloben 1 q.b) meomrebi ibrZvian 1 q.
3. a) fanjris 1 q. b) qveynis 1 q.
4. cicinaTelas 1 q. lokokinas 1 q.
5. a) nigvzis 1 q. b) pamidvris 1 q. g) WianWvelas 1 q.
maqsimaluri q. 11

testi III

1. a) sazogado 1 q. abstraqtuli 1 q. boloxmovniani 1 q. kvecadi 1 q.

b) sakuTari 1 q. konkretuli 1 q. boloTanxmovniani 1 q. ukumSveli 1 q.
2. 2) jari 1 q.
3. samma muzeumma 1 q.
4. Tbiliss 1 q.
5. abasTumani 1 q.
6. wiTelwyaro 1 q.
7. naTesaoba 1 q.
maqsimaluri q. 14

testi IV
(Semajamebeli)

1. marwyvi; mayvali; Tvalebs 3 q.

2. ra 1 q.
3. gaCnda 1 q.
4. Camocurda 1 q.
5. „saqarTvelo“ 1 q.
6. a) peplis 1 q. b) monadiris 1 q. g) mercxlis 1 q. d) mindvrebi 1 q. e) meomrebi 1 q.
v) WianWvelas 1 q. z) maspinZlis 1 q.
7. male metoqeebi gamoCndnen 1 q.
8. a) dasi; 1 q. b) armia 1 q.
9. ambavma 1 q. ambavs 1 q. ambis 1 q. ambiT 1 q. ambad 1 q. ambavo 1 q.
maqsimaluri q. 23

136
testi V

1. a) suriTa, TaroTi 2q. b) sicxisa, siTbos 2q. g) dros, RviniT 2q.

d) manqaniT, matarebliT 2q.
2. sworad Cawerili TiToeuli xmovanfuZiani sakuTari saxeli 1q.
(jamSi 3 qula)
3. a) Tamazs 1q. b) levanma 1q. g) merabma 1q.
4. daCim 1q. daviTma 1q. iraklim 1q. zurabma 1q. Tamarma 1q. eTerma 1q.
maqsimaluri qula 20

testi VI

1. a) WavWavaZisa 1q. b) wereTlis 1q. g) maCablis 1q. d) brosesi 1q.

e) inaniSvilisa 1q.
2. a) wereTlis 1q. b) tabiZis 1q.
3. a) yazbegma 1q. vaJa-fSavelam 1q.
b) sxirtlaZe 1q. gafrindaSvilo 1q. ingoroyva 1q. iaSvilo 1q.
4. a) robaqiZeebi 1q. b) axmetelebi 1q. g) hiugoebi 1q.
d) goTuebi 1q. e) wereTlebi 1q.
5. asaTiani 1q.
maqsimaluri qula 19

testi VII

1. a) jadoqrad 1q. b) peplad 1q.

2. a) nugzar 1q. b) oTarma 1q.
3. mezoblis – naTesaobiTSi 1q. ezos – micemiTSi 1q. qviT – moqmedebiTSi 1q.
Robe – saxelobiTSi 1q.
4. xis 1q. zurgCanTebi 1q.
5. yvela nivTebi 1q. bevri saTamaSoebi 1q. fanjaris 1q.
6. a) erTi mZime (...dros, megi?) 1q.
b) Temur, 1q.
g) ori mZime (am saidumlos, ani, me...) 1q.
7. a) gamsaxurdias 1q. b) WavWavaZed 1q. g) WilaZis 1q. d) igav-arakad 1q.
maqsimaluri qula 20

testi VIII

1. gavida 1 q. eZina 1 q. mounda 1 q. gadaaxta 1 q. gahkra 1 q. Seasxa 1 q.

gaiRviZa 1 q. iwyina 1 q.datuqsa 1 q.
2. a) Seikribnen, daiwyes 2q. b) ganacxada, vTqvi 2q. g)gavicnob, SevirTavo 2q.
3. vxumrobT 1 q. wavidnen 1 q. emalebiT 1 q. gaamarTles 1 q.
4. bavSvi, bavSvs, bavSvebs, bavSvebi (jamSi 4 q.)
maqsimaluri qula 23

testi IX

1. a) gamoutaniaT, gaufeniaT – ra uqniaT? 3 q. b) icavda – ras Svreboda? 2q.

g) Seisvena, dalia – ra qna? 3q. dabrundeba, aCvenebs – ras izams? 3q.

137
 2. a) warsuli dro 1q. b) awmyo dro 1q. g) momavali dro 1q. d) warsuli dro 1q.
3. modiodnen, idgnen, saubrobdnen, daiSlebodnen (jamSi 4 q.)
4. momavali, warsuli, awmyo, warsuli (jamSi 4 q.)
maqsimaluri qula 23

testi X

1. Securda, aisroda, daaqanebda, Caatares, gadmoeyuda, CamougrZelda

(jamSi 6 q.)
2. mocemuli zmniswinebiT sworad Cawerili TiToeuli zmna 1q. aRwers,
dawers, Cawers, gadawers, gadmowers, Camowers (jamSi 6 q.)
3. a) kavSirebiTi 1q. b) TxrobiTi 1q. g) kavSirebiTi 1q. d) TxrobiTi 1q.
4. SeiZleba, gaicinos kidec 1q.
5. avRniSne (aRvniSne) 1q.
maqsimaluri qula 18

testi XI

1. a) gavibRinZe 1q. b) avidnen1q. g) xmaurobdnen (axmaurdnen) 1q.

d) saubrobdnen 1q.
2. vwerdi – warsuli dro 2q. davwer – momavali dro 2q.
davwere – warsuli dro 2q. damiweria – warsuli dro 2q.
3. dgas 1q. savsea 1q. cxovrobs 1q. usxlavs 1q. usxams 1q. hfens 1q. (jamSi 6 q.)
4. a), albaT, 1q. b) netavi1q. g) SesaZloa 1q.
maqsimaluri qula 21

testi XII

1. a) brZanebiTi 1q. b) TxrobiTi1q. g) kavSirebiTi 1q.

2. me vusmen 1q. Sen usmen 2q. is usmens 2q. Cven vusmenT 2q. Tqven usmenT 2q.
isini usmenen 2q.
3. a) meTqva 1q. b) movilaparakeT 1q. g) momefiqrebina 1q. d) misula 1q.
4. gavanTavisufle 1q.
maqsimaluri qula 19

testi XIII

1. a) awyvia 1 q. b) akrife 1 q. g) devs 1 q. d) davjeqi 1 q. e) aiRe 1 q.

v) davsxediT 1 q.
2. aiRo CanTa 1q. aiyvana bavSvi 1q. moitana xili 1q. moiyvana megobari 1q.
3. a) dajeqi 1 q. b) mobrandiT 1 q. g) inebeT 1 q.
4. hgavs, hkadra, hyavs, hpirdeba (jamSi 4 q.)
maqsimaluri qula 17

testi XIV

1. minaxavs, Segikeravs, uTqvams, wamikiTxavs, dagibams, gaubams, damiweria,

gagitexia, gauriyavs (jamSi 9 q.)

138
2. Secdomebi: Semikeria (Semikeravs), ginaxia (ginaxavs),
gautexavs (gautexia) (jamSi 3 q.)
3. vxatav 1q. davxatav 1q. vxatavdi 1q. davxate 1q. damixatavs 1q. vxatavde 1q.
davxato 1q. damexata 1q.
maqsimaluri qula 20

testi XV

1. a) yvavilebi dakrifa 1q. b) vaSlebi Camoyara 1q.

g) moxucebi sxedan, gascqerian 2q.
d) vaSlebi akrifa 1q.
2. a) TxrobiTi 1q. b) kavSirebiTi 1q. g) brZanebiTi 1q.
3. inebeT 1q. miirTviT 1q. dabrZandiT 1q.
4. Secdomebi: minaxia, Semikeria, wamikiTxia (jamSi 3 q.)
maqsimaluri qula 14

testi XVI

1. sasaxelo, saxelovan (jamSi 2 q.)

2. a) rogori 1q. b) rogori 1q. g) romeli 1q. d) rodindeli 1q. e) sadauri 1q.
v) rodindeli 1q.
3. Ronieri, wyliani, naRvliani (jamSi 3q.)
4. a) saqmiani, usaqmuri 2q. b) qamriani, uqamro 2q. g) CanTiani, uCanTo 2q.
d) dardiani udardeli 2q. e) Wkviani, uWkuo 2q. v) niWieri, uniWo 2q.
z) frTiani, ufrTo 2q. T) aivniani, uaivno 2q.
maqsimaluri qula 27

testi XVII

1. a) uZvelesi 1q. b) momcro, umSvenieresi 2q. g) mowiTalo, TeTri 2q.

2. a) ucxaresi 1q. b) motkbo 1q.
3. momJavo-umJavesi 2q. momwvano-umwvanesi 2q. mosqo-usqesi 2q.
momsxo(//momsxvilo)-umsxosi//umsxvilesi 2q. mowiTalo-uwiTlesi 2q.
4. a) usqes 1q. b) mogrZo 1q.
maqsimaluri qula 19

testi XVIII

1. yviTelma yvavilma 1q. yviTel yvavils 1q. yviTeli yvavilis 1q.

yviTeli yvaviliT 1q. yviTel yvavilad 1q. yviTelo yvavilo 1q. (jamSi 6 q.)
2. oqromWedeli, jariskaci, cixesimagre, ciskari (jamSi 4 q.)
3. a) defisiT 1q. b) udefisod 1q. g) defisiT 1q.
4. a) mTa-bari, 1q. b)xe-tye 1q. g) ia-vardi 1q. d) guda-nabadi 1q. (jamSi 4 q.)
maqsimaluri qula 17

testi XIX

1. a) uydo 1 q. b) moyavisfro 1 q. g) brZnuli 1 q. d) ukeTesi 1 q.

2. mcire-umciresi 2q. mogrZo-ugrZesi 2q. wvrili-mowvrilo 2q.

139
 moyviTalo-uyviTlesi 2q. mware-umwaresi 2q.
3. a) Wrel mamals 1 q. b) Wreli mamlis 1 q.
4. boxxmiani 1q. maRalmTiani 1q. mamapapuri 1q. daZmuri 1q.
maqsimaluri qula 20

testi XX

1. a) irgvliv, axlos, maRla 3q. b) xandaxan, arasodes, manam 3q.

g) ukeT, uneblieT 2q. (jamSi 8 q.)
2. a) gaRma-gamoRma 1q. b) male 1q. g) RamiT 1q. d) Zalian 1q. e) xarbad 1q.
3. a) daisxa-dausxa 2q. b) Seikera-Seukera 2q. g) aigo-augo 2q.
4. CumaT (Cumad) 1q.
maqsimaluri qula 20

testi XXI

1. a) aTqmevina 1q. b) daawerina, gaagzavnina 2q. g) gaaxsnevina, amolagaebina 2q.

(jamSi 5 q.)
2. Secdomebi: moatania, Seasrulebia, gaagzavnia, daaTvlevia (jamSi 4q.)
3. Cemma maswavlebelma 1q. Cems maswavlebels 1q. Cemi maswavleblis 1q.
Cemi maswavlebliT 1q.
4. a) Cems megobars, mis das 2q. b) Cvens sixaruls, Tqvens ambavs 2q.
maqsimaluri qula 17

testi XXII

1. a) biWi, metoqe an xalxi 2q.

b) sworad Cawerili nebismieri ori arsebiTi saxeli 2q.
g) sworad Cawerili nebismieri ori zmna 2q. d) Zveli, swrafi 2q. e) oTxi 1q.
v) guSinac an maSinve 1q. z) uxalisod (kargad, ucxod, upatronod...) 1q.
T) es 1q. i) misi 1q.
2. iRliis 1q. metoqis 1q. filaqnis 1q. fornis 1q.
3. b) man Cauara 1q. g) isini idgnen 1q. d) maT Cauares 1q.
maqsimaluri qula 20

140
13 damatebiTi rekomendaciebi

141
 weris strategia:
sqema personaJis daxasiaTebisaTvis

nawarmoebis saTauri

personaJi

fiqrobs

akeTebs

ambobs

Sedegi

gmiris mizani

aA m saazrovno sqemis SevsebiT moswavleebs saSualeba eZlevaT, Rrmad Caswvdnen per-

sonaJis xasiaTs, Tvisebebs da dafiqrdnen nawarmoebis dedaazrze, gansakuTrebiT maSin,
rodesac gmiris mizanze Camoayalibeben TavianT mosazrebebs. es sqema mxolod mxatvru-
li teqstis personaJis analizisaTvis rodia gamosadegi, igive sqema istoriuli pirisa
da misi saqmianobis ganxilvisaTvis SeiZleba gamoviyenoT.

redaqtireba
mas Semdeg, rac moswavleebi weriTi davalebis monaxazs Seqmnian, SeZleba CaiTvalos,
rom isini ukve mzad arian TavianTi naSromis pirveli redaqciis dasawerad. weriTi met-
yvelebis procesze orientirebuli swavleba ewinaaRmdegeba weriTi metyvelebis swav-
lebis im tipis midgomas, rodesac maswavlebeli moswavleebs raime Temas miscems da-
sawerad da meore dRes nawerebs Caibarebs maTi gasworebis, niSnis daweris da niSnebis
momentalurad JurnalSi Setanis mizniT.
procesze orientirebuli weriTi metyvelebis swavleba moswavleTaTvis naweris
Camoyalibebisa da daxvewisaTvis droisa da SesaZleblobebis micemazea orientirebu-
li. Sesabamisad, es midgoma gulisxmobs e.w. monaxazis mTel etaps, Tavisi strategiiTa
da aqtivobebiT da redaqciebis CamoyalibebisaTvis gamiznul garkveul samuSaoebs.
meti mkafioobisaTvis umjobesia, ganvmartoT termini redaqcia. qarTuli enis gan-
martebiTi leqsikonis definiciiT, redaqcia: `xelnaweris gasworebasa da liter-
aturul damuSavebas~ niSnavs, rac gulisxmobs: konkretuli ideebis Camoyalibebasa da
gavrcobas, mosazrebaTa dakonkretebas, magaliTebisa da argumentaciis gamxatvrule-
basa da gamravalferovnebas, daskvnebis Sejamebas, teqstis stilurad da gramatikulad
gamarTvas, koreqturas da sxva. aqedan gamomdinare, moswavleebs redaqtirebis erTze
meti Sansi eZlevaT, radganac mxolod pirveli redaqciis daweris Semdeg iCens Tavs
realuri sirTuleebi da erTi SexedviT gadaulaxavi problemebi. mniSvnelovania, rom
saredaqcio samuSao mxolod saSinao davalebis formatSi ar sruldebodes da maswav-

142
lebeli saklaso muSaobis garkveul nawils uTmobdes Casabarebeli weriTi davalebis
redaqtirebis process. swored am dros eZlevaT moswavleebs kiTxvebis dasmis, infor-
maciis dazustebis, bundovani sakiTxebis naTelyofis Sansi, rac swavlis umniSvnelova-
nesi etapia da uSualod ganapirobebs akademiuri moswrebis maRal dones.
qeTevan TofaZe,
fragmenti wignebis seriidan – swavlebis strategiebi skolaSi
`artlainsi~, Tbilisi 2011

Txzulebis Sefaseba

moswavlis Txzulebis Sefasebisas maswavlebeli unda xelmZRvanelobdes im azriT,

rom misi komentarebis mTavari mizani moswavlesa da mas Soris TanamSromlobis dam-
yarebaa da ara `damwyebi literatoris~ naSromis naklovanebaTa gamomJRavneba. mxolod
am gziT aris SesaZlebeli TiToeuli moswavlis progresze dakvirveba da realur Sedeg-
sac mxolod am gziT unda velodeT.
Sefasebis gza da saSualeba mravalgvaria. yvelaze gavrcelebuli tipebi Sefasebisa
aris: analitikuri da holisturi SeniSvnebi.
analitikuri SeniSvnebi gulisxmobs mocemuli weriTi davalebis miznis miRwe-
visaTvis miZRvnili msjelobis analizs. swored msjelobis siRrmiseulobis xarisxia
dasaxuli ZiriTad kriteriumad, romliTac Sefasdeba mocemuli namuSevari. Tu Sem-
fasebeli mkacrad misdevs am kriteriumebs da TiToeuli punqtis mixedviT afasebs naS-
roms, saboloo komentarSi Sesabamisi niSnis gansazRvra arc Semfaseblis yoymanisa da
arc Sefasebulis eWvis mizezi ar iqneba. moswavlis naSromis Sesaxeb zogadi msjeloba,
SesaZloa, damabneveli da arafris mTqmeli iyos TviT warCinebuli moswavlisTvisac
(gansakuTrebiT ki maTTvis, vinc ver axerxebs imis gakeTebas, rac saWiroa, an rac moeTx-
oveba), rameTu igi ver gaarkvevs, ratom iyo misi naweri kargi, an rogor gaiumjobesos
weris unar-Cvevebi. analitikuri komentarebi miuTiTebs moswavles misi naweris Zlier-
sa da sust mxareebze da urCevs, raze gaamaxvilos yuradReba.
analitikuri Sefaseba mniSvnelovania saswavlo wlis manZilze moswavlis progresisa
da miRwevebis dasafiqsireblad. progresis fiqsirebis marjve xerxia Sesafasebeli naS-
romis punqtobrivi Sedareba amave avtoris adrindel namuSevrebTan. axladmiRweuli
da jer mkvidrad SeuTvisebeli Sedegis SefasebisaTvis ki SesaZloa idealuri Sedegis
nimuSis Cveneba. cxadia, orive SemTxvevaSi moswavlem zustad unda icodes im kriteri-
umebis Sesaxeb, romelTa mixedviTac fasdeba misi naSromi.
holisturi Sefaseba gulisxmobs mocemuli naSromis Sesaxeb Semajamebel, amomwurav
msjelobas. Sefasebis es meTodi gansakuTrebiT sasargebloa moswavlis progresis
Sesafaseblad. holisturi Sefaseba gacilebiT nakleb dros moiTxovs, vidre analiti-
kuri Sefaseba da, umetes SemTxvevaSi, zustad imave Sedegs uCvenebs, anu moswavle orive
meTodiT Sefasebisas erTsa da imave niSans iRebs. amitom, vfiqrob, am meTodiT Sefaseba-
ze didi drois dakargva ar Rirs da es dro SeiZleba mieZRvnas an am moswavlis saukeTeso
mxareebis Sesaxeb msjelobas, romelTa ganviTareba maswavlebels gansakuTrebiT Ri-

143
 rebulad miaCnia, an im faqtorebze yuradRebis gamaxvilebas, romelTa dasaZlevad mas
sWirdeba muSaoba samomavlod.
niSnebiT Sefaseba. zogierT maswavlebels ufro emarjveba TiToeuli moswavlis yo-
veli naSromis niSniT Sefaseba, sxvebi ki Tvlian, rom moswavlis SesaZleblobebis Se-
fasebisas gacilebiT mkafio suraTs iZleva maswavleblisa da moswavlis mier erTad
SerCeuli namuSevrebis Sefaseba.
moswavlis Txzulebis komentireba. rodesac moswavle maswavleblis mier wiTeli
pastiT aWrelebul Tavis naSroms daxedavs, nakleb savaraudoa, rom moundes mis daxve-
waze Semdgomi garja. ufro metic, moswavleebis Txzulebebis Sesworeba did drosa da
Sromas moiTxovs da maswavlebelsac guli ucruvdeba weriTi davalebebis xSirad mice-
maze. gacilebiT ufro saxalisoa nawerSi ramdenime yvelaze regularulad daSvebuli
Secdomis gasworeba da, amasTanave, zogi dadebiTi mxaris aRniSvnac. kidev ufro ukeTe-
sia, Tu am davalebis Sesasruleblad moswavleebi wyvilebad imuSaveben da maswavlebel-
Tan periodul sakonsultacio Sexvedrebze Tavad aRniSnaven sakuTar sustsa da Zlier
mxareebs. amgvari Sefasebebis meTodi gulisxmobs imas, rom moswavleebi gaecnobian da
SeiTviseben Sefasebis kriteriumebs da analitikuri komentaris formas.
nino RambaSiZe,
fragmenti wignebis seriidan – swavlebis strategiebi skolaSi,
`artlainsi~, Tbilisi, 2011 weli

144
 .1.

13dawyebiTi safexuris maswavleblis meToduri gzamkvlevi

leqs ikur erT eulebze day rdnob i T te q sti s

( win a da debebis ) S edge na

imisaTvis, rom wera saxaliso procesad iqces, sawerad moswav-

leTaTvis saintereso Tema unda SeirCes. maswavlebels SeuZlia
winaswar SeaTanxmos klasTan, ra Temaze surT maT wera.
weris procesis pirveli etapi sakmaod adreul asakSi iwyeba.
sakmaod didi mniSvneloba aqvs gamocdilebas, romelic moswav-
les ukve aqvs skolaSi misvlamde. amitom maswavlebelma, pirvel
rigSi, moswavlis winare codna unda gaaaqtiuros.
leqsikur erTeulebze dayrdnobiT teqstis (winadadebis)
Sedgenis meTodi exmareba moswavles konteqstisaTvis adekvatu-
ri erTeulebis SerCevisa da gamoyenebis unaris CamoyalibebaSi;
specifikuri terminologiis SerCeva-gamoyenebaSi; leqsikuri ma-
ragis gamdidrebaSi.
teqstis SedgenaSi igulisxmeba winadadebis Sedgenac.
am meTods SegviZlia mivmarToT pirveli klasis meore naxevri-
dan, mas Semdeg, rac moswavles wera-kiTxva damoukideblad See-
Zleba. meTodi ori sxvadasxva mizniT gamoiyeneba:
1. leqsikuri erTeulebis konteqstis adekvaturad gamoyeneba;
2. konkretul TemasTan dakavSirebuli sityvebiT mxatvruli an
aramxatvruli teqstis Seqmnisas.

meTods sami varianti aqvs.

am meTodis samive variantis gamoyenebiT moswavleebi SeZleben:
• weris procesSi saTanadod gamoiyenon sagnebis, maTi Tvise-
bebisa da moqmedebebis gamomxatveli sityvebi;
• aagon martivi winadadebebi maswavleblis mier micemuli
sityvebiT;
• daaxasiaTon maTTvis nacnobi adamianebi da movlenebi;
• daakvirdnen sityvebis mniSvnelobas da gamoiyenon kon-
teqstis gaTvaliswinebiT;
• teqstis Sedgenisas gamoiyenon axlad Seswavlili sityvebi
da frazebi;

145
 qarTuli ena da literatura
• Tanmimdevrulad gadmoscen faqtebi da movlenebi;
• Sesaferisi leqsikis gamoyenebiT Seadginon martivi dar-
gobrivi teqstebi (klimatis aRwera, geografiuli garemos
aRwera, maTematikuri amocana da sxv.);
• informaciuli teqstis Sedgenisas gamoiyenon specialuri
terminologia;
• ama Tu im Janris teqstis Seqmnisas gamoiyenon sxvadasxva
mxatvruli xerxi (epiTeti, Sedareba da sxv.);
• sxvadasxva saganSi SeZenili codnis safuZvelze Seqmnan
mcire zomis Txzuleba (mag., „Semodgoma“, „Sinauri cxove-
lebi“ da sxv.).

I v a ria n ti

leqsikuri erTeulebis gamoyeneba konteqstis adekvaturad

meTodis es varianti gulisxmobs, rom moswavleebma unda Sead-
ginon winadadebebi ukve naswavli da damuSavebuli sityvebiT,
sityvaTSeTanxmebebiT, frazeologizmebiT.

msvleloba:
1. maswavlebeli dafaze wers moswavleebisaTvis ukve axsnil, nas-
wavl leqsikur erTeulebs;
2. moswavleebma unda Seadginon winadadebebi damoukideblad,
risTvisac eZlevaT garkveuli dro;
3. weris dasrulebis Semdeg maswavlebeli waakiTxebs moswavleebs
maT mier Sedgenil winadadebebs;
4. maswavlebeli gaakeTebs komentarebs moswavleebis mier Ses-
rulebul samuSaoze.

meTodis ganxorcielebisas gasaTvaliswinebeli pirobebi:

am meTodiT muSaoba mizanSewonilia pirvelklaselebTanac,
magram mas Semdeg, rac moswavleebi damoukideblad wera-kiTxvas
SeZleben. aucileblad unda gaviTvaliswinoT maTi SesaZleblobe-
bi: daviwyoT martivi davalebebiT (mag., SevadgeninoT erTi-ori
winadadeba) da TandaTan gavarTuloT.

146
dawyebiTi safexuris maswavleblis meToduri gzamkvlevi

I I v a r i a n ti

konkretul TemasTan dakavSirebuli sityvebiT mxatvruli an aramx-

atvruli teqstis Seqmna

msvleloba:
1. weris dawyebamde moswavleebi SearCeven Temas da maswavleblis
daxmarebiT Camoweren dafaze am TemasTan dakavSirebul sity-
vebs (mag., mze _ mcxunvare, cxraTvala, oqrosferi...);
2. moswavleebi am sityvebis gamoyenebiT weren mxatvrul an in-
formaciul teqsts.
3. informaciuli teqstis Sesaqmnelad maswavlebeli sTxovs,
gaixsenon sxva sagnebSi miRebuli codnac (mag. bunebismetyve-
leba).
4. mxatvruli teqstis Seqmnisas ki uTiTebs maT, ra tipis teqsti
unda Seqmnan: TxrobiTi, monologuri Tu dialoguri.

meTodis ganxorcielebisas gasaTvaliswinebeli pirobebi:

meTodis gamoyeneba mizanSewonilia mas Semdeg, rac moswavle-
ebs eqnebaT pirveli variantiT muSaobis gamocdileba. garda ami-
sa, naswavli eqnebaT sxvadasxva tipis teqstebi; SeeZlebaT erTma-
neTisgan ganasxvavon mxatvruli da aramxatvruli teqstebi.

147
 qarTuli ena da literatura

I I I v ar ia n ti

leqsikur erTeulebze dayrdnobiT ambis Sedgena

leqsikur erTeulebze daydnobiT ambis Sedgena moswavle-
ebs uviTarebs iseT unarebs, rogorebicaa: fantazia, moce-
mul „sakvanZo“ sityvebs Soris kavSirebis damyareba da axali siu-
Jetis Seqmna, sityvebisTvis gramatikuli formis Secvla, saTqme-
lis gasagebad da Tanmimdevrulad gadmocema, koreqtireba, sxvisi
azris mosmena, teqstebis Sedareba.

msvleloba
1. winaswar SerCeuli, moswavlisaTvis ucnobi teqstidan maswav-
lebeli dafaze wers 4-5 „sakvanZo“ sityvas (maT Soris SeiZleba
iyos: arsebiTi saxeli, zedsarTavi saxeli, zmna da sxva);
2. moswavleebi am sityvebiT Seadgenen sakuTar moTxrobas;
3. aucilebelia gamoiyenon „sakvanZo“ sityvebi. Tumca, teqstis
saWiroebidan gamomdinare, moswavleebs SeuZliaT sityvebis
gramatikuli formis Secvla da sityvebis damateba;
4. moswavleebi muSaoben individualurad;
5. moswavleebi wyvildebian da uziareben mewyviles „nawarmoebis“
sakuTar variants;
6. Semdeg maswavlebeli kiTxulobs Tavdapirvel teqsts, saida-
nac aris amokrebili „sakvanZo“ sityvebi;
7. moswavleebi adareben TavianT variantebs ukve arsebul mxat-
vrul teqsts (pouloben msgavseba-gansxvavebas maT Soris).

meTodis ganxorcielebisas gasaTvaliswinebeli pirobebi:

meTodis gamoyeneba rekomendebuli ar aris dawyebiTi safexu-
ris sawyis etapze (I_II klasSi);
maswavlebelma yuradRebiT unda SearCios sakvanZo sityvebi,
raTa uzrunvelyos ambis erTi qargiT ganviTareba. meTodi kom-
pleqsuria; igi aviTarebs weris, kiTxvis, mosmenis, msjelobis una-
rebs.

148
dawyebiTi safexuris maswavleblis meToduri gzamkvlevi

we r a m a g idis ir g vliv

meTodis mizania, ganuviTaros moswavles kritikulad azrovne-

bis, sakuTari azris logikurad da Tanmimdevrulad werilobiT
gadmocemis, aseve TviTSefasebisa da sxvaTa Sefasebis unari.
meTodis mosalodneli Sedegia, rom moswavlem damoukideblad
Seadginos mcire moculobis teqsti nacnobi leqsikiT da gasage-
bad Camoayalibos azri; SeeCvios jgufSi muSaobas, auditoriis wi-
naSe gamosvlasa da drois ganawilebas; sxvaTa naazrevis gaziare-
basa da pativiscemas.

msvleloba:
1. daajgufeT moswavleebi (4-5 moswavle) da gaacaniT saweri Tema.
(Tema, sasurvelia, SerCeuli iyos moswavleTa interesebidan
gamomdinare).
2. TiToeul moswavles unda hqondes Tavisi saweri furceli.
3. winaswar gansazRvrul droSi (3-5 wuTi) moswavleebma unda
moaswron TavinTi mosazrebebis dawera Temis garSemo.
4. drois amowurvisTanave moswavleebi furcels, romelzec maTi
naazrevia dawerili, gadaawodeben marjvniv mjdoms da TviTon,
Sesabamisad, miiReben furcels marcxniv mjdomisagan.
5. moswavleebi waikiTxaven da gaagrZeleben Tanaklaselis naazrevs.
6. furclebi wreSi manam itrialebs, sanam jgufis yvela wevrs
sakuTari ar daubrundeba.
7. nawerebi klasSi ganixileba, saukeTeso naSroms maswavlebeli
SearCevs da saTanadod Seafasebs.

meTodis ganxorcielebisas gasaTvaliswinebeli pirobebi:

meTodis gamoyeneba rekomendebulia mesame klasidan. gasaT-
valiswinebelia klasSi moswavleTa raodenoba. meTodis gamoye-
neba gansakuTrebiT efeqturia 15-20 bavSvian klasSi. es meTodi
SesaZlebelia gamoyenebul iqnas dawyebiTi safexuris nebismier
saganSi.

149
 qarTuli ena da literatura

p i r a m iduli is tori a

„piramiduli istoriis“ meTodiT muSaobisas moswavleebi pa-

tara mwerlebis rolSi aRmoCndebian: Seqmnian mcire masStabis
moTxrobas, Semdeg ki erToblivad Seavseben winaswar mocemul
sqemas.
moswavleebi am strategiis gamoyenebisas swavloben: siuJetis
Sedgenas; sakuTari azris gadmocemas; problemebis danaxvasa da
gadaWris gzebis Ziebas; sxvisi azris mosmenasa da pativiscemas.

„piramiduli istoria“ sami etapisagan Sedgeba:

• pirveli etapi _ „piramidis“ jgufuri Sevseba; monawileobs
mTeli klasi;
• meore etapi _ moswavlis naazrevis gamoxatva individualu-
rad;
• mesame etapi _ Sedgenili teqstis erToblivi ganxilva.
gakveTilis dawyebamde dafaze an qaRaldze momzadebulia
Semdegi sqema:
1. ------
2. ---------------
3. -----------------------
4. ---------------------------------
5. -------------------------------------------
6. ------------------------------------------------------
7. -----------------------------------------------------------------
8. -------------------------------------------------------------------------

msvleloba:
1. pirvel xazze iwereba moTxrobis mTavari gmiris saxeli. meo-
re xazze vwerT or sityvas, romelic mTavar gmiris xasiaTs
an garegnobas gamoxatavs.
2. mesame xazze iwereba sami sityva, romlebic gamoxatavs, sad
xdeba moqmedeba (qveyana, adgili, moqmedebis garemo);

150
dawyebiTi safexuris maswavleblis meToduri gzamkvlevi
3. meoTxe xazze _ oTxi sityva, romlebic aRwers moTxrobis mTa-
var problemas (vTqvaT siRaribe, gzis dakargva, Sexvedra da a. S);
4. mexuTe xazze _ xuTi sityva, romlebic aRwers moTxrobis im
epizods, saidanac iwyeba problemis gaSla-ganviTareba;
5. meeqvseze _ eqvsi sityva, romlebic asaxavs movlenebis Semdgom
ganviTarebas moTxrobaSi;
6. meSvideze _ Svidi sityva, romlebic aRwers axal movlenas,
ambavs, romelic siuJetSi wamoWrili problemis mogvarebas em-
saxureba;
7. merve xazze _ rva sityva, romlebic gviCvenebs problemis sabo-
loo gadaWras;
8. moswavleebi qmnian piramidis sakuTar variantebs;
9. moswavleebTan erTad maswavlebeli irCevs moswavleTa na-
muSevrebidan erT-erT variants da gadaaqvs dafaze (an didi
formatis qaRaldze);
10. piramidis Sevsebis Semdeg moswavleebs vTavazobT, am sityvebis
gamoyenebiT individualurad Seadginon moTxrobis sakuTari
varianti (aucilebelia am sityvebis gamoyeneba, magram moswav-
leebs SeuZliaT sityvebis gramatikuli formis Secvla da sxva
sityvebis damateba);
11. moswavleebi Txzulebaze 10-15 wuTi muSaoben;
12. msurvelebi (avtorebi) gaacnoben sakuTar Txzulebas audito-
rias.

meTodis ganxorcielebisas gasaTvaliswinebeli pirobebi:

meTodis gamoyeneba rekomendebuli ar aris I-II klasebSi; sa-
survelia, rom „piramiduli istoriis“ weras win uZRodes saTa-
nado literaturuli gamocdileba, anu moswavleebs Seswavlili
hqondeT iseTi nawarmoebi, romelSic naTlad iqneba gamokveTi-
li siuJeturi xazi: problemis gaCena _ problemis kulminacia _
problemis gadaWra.

151
 qarTuli ena da literatura

` r oli , a u dit ori a , forma, Tema“

wera komunikaciis saSualebaa. naweriT adamiani sxvebs uzi-

arebs Tavis azrs, acnobs informacias da a. S. amitom naweris xa-
siaTi damokidebulia imaze, Tu vin wers, visTvis wers, ra mizniT
wers. moswavles yovelTvis winaswar gansazRvruli unda hqondes
raze wers da visTvis wers. imisaTvis, rom moswavleebs ganuvi-
TardeT weriTi unar-Cvevebi, Semdegi mniSvnelovani principebi
unda gaiTvaliswinoT:
• moswavleebs nawerSi Tamamad da Tavisuflad msjelobis saSu-
aleba unda hqondeT;
• Tavad unda airCion Tema, forma, auditoria;
• unda hqondeT saSualeba TanatolebTan erTad ganixilon saku-
Tari naweri;
am meTodis mizania moswavleebma iswavlon sxvadasxva forma-
tisa da Sinaarsis mxatvruli Tu aramxatvruli teqstebis Seqmna
(werili, moxseneba, gancxadeba, misaloci baraTi, dRiuri, refera-
ti, sakonferencio Tema, moTxroba, scenari, Canaxati, interviu
da sxva).

msvleloba:
1. Tavdapirvelad moswavleebTan erTad gansazRvreT saweri Tema
da dawereT dafaze;
2. sTxoveT moswavleebs airCion roli _ vis rolSi isurvebdnen
yofnas? e. i. vin iqneba werilis adresanti (es SeiZleba iyos:
moswavle, maswavlebeli, mSobeli, megobari, direqtori, minis-
tri, prezidenti, mwerali, Jurnalisti, redaqtori an rome-
lime usulo sagani an sulieri arseba da sxva);
3. CamowereT maT mier arCeuli rolebi dafaze;
4. sTxoveT SearCion Sesaferisi auditoria _ visTvis undaT
rom daweron? e. i. vin iqneba teqstis adresati (es SeiZleba
iyos: maswavlebeli, megobari, sakuTari Tavi, ojaxis wevrebi,
klaselebi, direqtori, prezidenti, popularuli adamiani,
kedlis gazeTi, Jurnali, nawarmoebis gmiri, avtori da a.S.)

152
dawyebiTi safexuris maswavleblis meToduri gzamkvlevi
5. dawereT maTi pasuxebi dafaze;
6. sTxoveT moswavleebs SearCion forma _ ra formiT isurve-
ben weras? (werili, monologi, piradi dRiuri, moxseneba, Tema,
referati, kedlis gazeTi, Jurnali, wigni, moTxroba, zRapari,
scenari, leqsi, Canaxati, werili momavalSi, interviu, gancxa-
deba, Ria baraTi, Setyobineba, prezentacia da sxva);
7. yovelive amis Semdeg mieciT moswavleebs dro, weron Tavisuf-
lad;
8. survilis mixedviT gauziaron erTmaneTs TavianTi naSromebi;
9. naSromis wakiTxvamde daasaxelon: Tema, roli, auditoria, for-
ma;
10. Tavi SeikaveT uaryofiTi komentarebisagan;
11. visac survili aqvs, SeuZlia naSromi klasis kedelze gamo-
akras.

meTodis ganxorcielebisas gasaTvaliswinebelia:

meTodis gamoyeneba rekomendebulia meore klasidan (moswav-
leTa asakobrivi SesaZleblobebis gaTvaliswinebiT).
meTodi kompleqsuria; igi aviTarebs weris, kiTxvisa da zepir-
metyvelebis unarebs.
Tavdapirvelad Tavad SeurCieT moswavleebs roli, audito-
ria, forma da Tema. Semdeg, roca gaiwafebian, moswavleebi da-
moukideblad SeZleben SerCevas.

153
 qarTuli ena da literatura

we ra ` fa n ta zia ~

meTodis mizania, daexmaros moswavleebs warmosaxvisa da fan-

taziis ganviTarebaSi, STabeWdilebebis gadmocemaSi.

msvleloba:
1. winaswar moamzadeT saklaso oTaxi ise, rom moswavleebs da-
moukideblad muSaobaSi, samuSaoze koncentraciaSi xeli ar
SeeSaloT.
2. im Temis irgvliv, razec moswavleebma unda weron, ramdenime
miniSneba gaakeTeT. es SeiZleba iyos dafaze dawerili ramdeni-
me sityva, TvalsaCinoeba, musika an sxva.
3. sTxoveT moswavleebs, micemuli miniSnebebidan gamomdinare,
Caiweron TavianTi azrebi, emociebi da warmodgenebi.
4. werisaTvis gamoyaviT 15-20 wuTi.
5. moswavleebs mieciT dro, rom TavianTi fantaziis nayofi me-
gobrebsac gauziaron.
6. SeagroveT moswavleTa nawerebi.

meTodis ganxorcielebisas gasaTvaliswinebelia:

am meTodis warmatebiT ganxorcielebisaTvis mniSvnelovania Temis
irgvliv miniSnebebis sworad SerCeva. dawyebiTi safexuris maRal
klasebSi miniSnebebis gamoyeneba SesaZlebelia arc iyos aucilebeli da
moswavleebs pirdapir garkveul Tematikaze „Tavisufali Temis“ dawera
daavaloT. dawyebiTi safexuris ufro dabal klasebSi ki moswavlis
fantaziis gasaaqtiureblad damatebiTi stimulatorebis gamoyeneba
xels uwyobs misi motivaciis gazrdas weriTi samuSaosadmi.

154
dawyebiTi safexuris maswavleblis meToduri gzamkvlevi

s wa v la S ec dom ebis g aswore b i T

es meTodi exmareba moswavleebs sakuTari Secdomebis aRmo-

Cenasa da adekvaturad reagirebaSi; xels uwyobs Secdomebis gas-
worebis unaris Camoyalibebas, zrdis motivacias da aviTarebs
damoukideblad swavlis unar-Cvevebs. uyalibebs Secdomebisadmi
adekvatur damokidebulebas (Secdomis daSveba da misi Seswore-
ba saswavlo procesis Tanmdevi nawilia). am meTodis meSveobiT
moswavle swavlobs aqtiurad, „keTebiT“. amave dros, moswavleebs
uviTardebaT socialur-komunikaciuri unarebi: zepiri da weriTi
metyveleba, TviTSefaseba, urTierTSefaseba, TanamSromloba.
Secdomebis gasworeba nebismieri weriTi samuSaos Semdeg SeiZ-
leba Catardes. mTavaria, zustad gansazRvroT, ra tipis Sec-
domebs gaasworeben moswavleebi.

msvleloba:
1. mieciT instruqcia moswavleebs: waikiTxon maT mier Sesrule-
buli weriTi davaleba; miaqcion yuradReba sasven niSnebsa da
orTografias;
2. winaswar ganusazRvreT dro;
3. waakiTxeT xmamaRla erT moswavles; moswavlem unda Tqvas, ra
Seaswora da ratom;
4. ikiTxeT, hqonda Tu ara vinmes msgavsi Secdoma;
5. CarTeT msjelobaSi mTeli klasi.

meTodis ganxorcielebisas gasaTvaliswinebelia:

meTodi moiTxovs did dros; SesaZlebeli unda iyos rac Sei-
Zleba meti moswavlis namuSevris ganxilva.
am meTodis gamoyeneba SesaZlebelia dawyebiTi safexuris yve-
la klasSi.
am meTods SeiZleba mTeli gakveTili dasWirdes, amitom sasur-
velia wera da Secdomebis gasworeba dawyvilebuli gakveTilebis
dros Catardes (Tu weriTi samuSao mcire dros moiTxovs, SesaZ-
lebelia, Secdomebis gasworeba imave gakveTilze moeswros).
moswavleebma zustad unda icodnen, risi gasworeba evalebaT
da rogor.

155
 qarTuli ena da literatura

SeniSvnebisaTvis ?

156
 .2.

13 mkvlevar blumis taqsonomia da kritikuli azrovneba

moswavleebSi kritikuli azrovnebis unaris ganviTarebis xelSewyobisaTvis

mniSvnelovania, maswavlebeli kargad icnobdes blumis taqsonomias.
blumis modelSi azrovnebis unaris eqvsi ierarqiuli safexuria gamoyofili. am kon-
cefciis ukeT axsnisTvis mecnierebi xSirad kibis analogiasac mimarTaven, romlis yo-
veli momdevno safexuri winaze ufro rTulia da romelze asvlaSic maswavlebeli unda
exmarebodes bavSvebs. blumis taqsonomiis Sesabamisad, azrovnebis yvelaze dabali sami
safexuria: codna, gageba, gamoyeneba; maRal safexurebze ki warmodgenilia: analizi,
sinTezi da Sefaseba. am safexurebis ierarqiuloba gulisxmobs ara mxolod imas, rom
yoveli momdevno safexuri winaze ufro rTulia, aramed imasac, rom ierarqiis qveda
safexurebi SenarCunebulia zeda doneebzec. maswavleblis mizania iseTi saswavlo ga-
remos Seqmna, romelSic xeli Seewyoba blumis taqsonomiiT gaTvaliswinebuli yvela
safexuris ganviTarebas. amaSi ki qvemoT mocemuli informacia dagexmarebaT.
I. codnis done – am donis Sesabamisad SemuSavebuli saswavlo aqtivobebi mos-
wavleebisgan, ZiriTadad, faqtebis damaxsovrebas moiTxovs. moswavleTa
yuradReba axali informaciis aRqmaze, mis xSir gameorebasa da damaxsovreba-
zea mimarTuli.
II. gagebis done – am donis Sesabamisad momzadebuli saswavlo aqtivobebi mos-
wavleebisagan miREebuli codnis interpretacias, mis axsnas da siRrmiseul
wvdomas moiTxovs. grafikebis, cxrilebisa Tu diagramebis interpretireba,
maTSi mocemuli informaciis wvdoma aseTi aqtivobis erT-erTi yvelaze na-
Teli ilustraciaa. iseve, rogorc codnis, gagebis donec martiv doned aris
miCneuli imitom, rom moswavleebs ar evalebaT axali informaciis generire-
ba, arsebul gamocdilebasa da codnaze dayrdnobiT raime axlis Seqmna. isini
mxolod ukve arsebuli, mocemuli informaciis axsna-ganmartebas axerxeben.
III. gamoyenebis done – am donis Sesabamisad momzadebuli saswavlo aqtivoba
moswavleebisagan sakuTari codnis transfers (gadatanas), praqtikul vi-
TarebaSi mis gamoyenebas moiTxovs. moswavleebs evalebaT miRebuli codnis
konkretul viTarebaSi praqtikulad gamoyenebisaTvis yvelaze efeqturi
strategiebis mofiqreba da realizeba.
IV. analizis done – am donis Sesabamisad momzadebuli saswavlo aqtivoba moswav-
leebisagan erTi mTlianis, kompleqsuri koncefciis Semadgenel komponente-
bad daSlas; mTelsa da mis nawilebs Soris arsebuli mimarTebebis danaxvas,
wvdomas; maT Soris arsebuli msgavseba/gansxvavebulobis wvdomiT mTlianis
ukeT gagebas; rTuli koncefciebis miRma mdgari ZiriTadi ideisa da struq-
turis amokiTxvas, gagebas moiTxovs.
V. sinTezis done – am doneze momzadebuli davaleba, saklaso aqtivoba moswav-
leebisagan codnisa da gamocdilebis gamoyenebas moiTxovs maTTvis ucnobi,
sruliad axali produqtis SeqmnisaTvis. aRsaniSnavia, rom am SemTxvevaSi ar
aris aucilebeli, axali produqti arsebiTad axali, aqamde ararsebuli el-
ementebisagan Sedgebodes. sinTezis done iTvaliswinebs kargad nacnobi el-
ementebis (movlenebis, faqtebis, sagnebis da a. S.) axleburad gaanalizebasac,
maT Soris axleburi kavSirebis, mimarTebebis damyarebas.
VI. Sefasebis done – am donis davalebebi moswavleebisagan movlenebis an faqteb-

157
 is Sefasebas, maTze daskvnebis gamotanas moiTxovs iseTi maxasiaTeblebis
mixedviT, rogorebicaa: xarisxi, sandooba, Rirebuleba, praqtikuli mniSvne-
loba da a. S. moswavleebs evalebT sakuTari poziciis mxardamWeri mtkice-
bulebebis warmodgena, maTi poziciis gamyareba RirebulebiTi msjelobebiT.
kritikuli azrovnebis unari yvelaze mWidrod blumis taqsonomiis yvelaze maRal –
me-5 da me-6 – safexurebTan aris dakavSirebuli. Sesabamisad, moswavleebSi am unaris gan-
viTarebisaTvis Zalian mniSvnelovania maTi daxmareba, mxardaWera blumis taqsonomiis
`kibeze asvlis~ TvalsazrisiT.

praqtikuli strategiebi

Cveni mizania TqvenTvis ramdenime konkretuli strategiis gacnoba, romelTa gamoyene-

bac dagexmarebaT kritikuli azrovnebis ganviTarebisaTvis sasurveli garemos SeqmnaSi:
• aRkveTeT moswavleTa impulsuroba. impulsurobaSi igulisxmeba moswav-
leebis mier naCqarevi, gauazrebeli pasuxebis gacemis Cveva. albaT, TqvenTvis
sakmaod kargad aris nacnobi situacia, rodesac moswavle Tqven mier kiTxvis
dasrulebasac ki ar elodeba da adgilidan, Tundac Tqveni nebarTvis gareSe
wamoiyvirebs, misi azriT, swor pasuxs. gaxsovdeT, rom aseTi qceva ar uwyobs
xels kritikuli azrovnebis ganviTarebas. impulsuri pasuxis SemTxvevaSi
bavSvi yovelgvari analizis gareSe iZleva stereotipul pasuxs an varauds,
rac avtomaturad `xuravs~ mis gonebas SesaZlo alternativebisagan.
• waaxaliseT moswavleTa damoukidebloba. AarcTu ise iSviaTad gvxvdebian
moswavleebi, romlebic Zalian mijaWvulebi arian maswavleblebze. Secdomis
daSvebis SiSis, Tu sakuTar TavSi daurwmuneblobis gamo, aseTi bavSvebi
TiTqmis yvela sakiTxTan dakavSirebiT mimarTaven maswavlebels; azusteben
davalebis pirobas, maswavleblis molodins, ekiTxebian mas davalebaze muSa-
obis yvelaze efeqturi strategiebis Taobaze da a.S., anu faqtobrivad yve-
lanairad gaurbian pasuxismgeblobis sakuTar Tavze aRebas da swavlis pro-
cesis sakuTari ZalebiT marTvas. kritikuli azrovneba ver ganviTardeba
aseT pirobebSi, amitom mniSvnelovania yovel konkretul SemTxvevaSi bavS-
vis maswavlebelze mijaWvulobis mizezis dadgena da misi damoukideblobis
xelSewyoba.
• izruneT xarisxze da ara drois simcireze. saklaso aqtivobebis dagegmvisas
moswavleTa muSaobis Sefasebis erT-erTi kriteriumi xSirad davalebis Ses-
rulebaze maT mier daxarjuli dro xdeba. savaraudod, moswavleTa garkveu-
li drois farglebSi moqcevas aqvs gamamyarebeli argumentebi, Tumca, kri-
tikuli azrovnebis ganviTarebis kontqstSi es sruliad Seusabamo praqtikaa.
moswavleTa daCqareba ar iZleva kritikuli azrovnebisa da zogadad, Rrma
azrovnebis procesSi CarTvis SesaZleblobas; axalisebs zedapirul midgomas
da ubiZgebs dausabuTebeli, gadaumowmebeli varaudebis gamoyenebisken.
• iyaviT Ria kritikisaTvis. am SemTxvevaSi vgulisxmobT maswavleblis mzao-
bas da Riaobas moswavleTa mxridan misi poziciis Sefasebis, gaanalizebisa
da SeswavlisaTvis. rogorc ukve aRvniSneT, mxolod kritikulad moazrovne
maswavleblisTvis aris SesaZlebeli moswavleebSi am unaris ganviTareba. Se-
sabamisad, am konteqstSi sruliad dauSvebeli da araTanmimdevruli iqneba
maswavleblis mxridan sakuTari poziciis an varaudebis uzenaesobis, maTi si-
zustis mtkiceba moswavleebisaTvis.
• waaxaliseT moswavleebi, izruneT maTi TviTSefasebis amaRlebze. mniSvnelova-

158
 nia, bavSvi grZnobdes, rom maswavlebeli mas afasebs, rogorc damoukideblad
moazrovne pirovnebas, pativs scems mis azrs da ainteresebs masTan urTier-
Toba. rogorc ukve vnaxeT, kritikuli azrovneba gulisxmobs ukve aTvisebu-
li, gamjdari Rirebulebebis, Sexedulebebis, wesebisa da normebis gadasin-
jva/gadafasebas. aRniSnuli bevrad ufro umtkivneulod warimarTeba, Tuki
moswavle darwmunebuli iqneba sakuTar TavSi, sakuTar SesaZleblobebSi.
mxolod Tavdajerebul moswavles ar SeeSindeba im `uxerxuli kiTxvebis~
dasmis, romlebsac kritikuli azrovnebis procesi moiTxovs. kritikuli az-
rovnebis xelSewyobis mizniT gamoyenebuli maprovocirebeli SekiTxvebi ise
frTxilad unda iyos formulirebuli, rom ar gamoiwvios moswavleTa Rirse-
bis, maTi TviTSefasebis Selaxva.
• yuradRebiT usmineT Tqvens moswavleebs. imisaTvis, rom bavSvebisTvis
diskomfortuli ar iyos sakuTar Rirebulebebsa da Sexedulebebze saubari,
mniSvnelovania, maswavlebelSi isini sando msmenels xedavdnen. am mxriv mas-
wavleblis qceva profesionali fsiqoTerapevtis saqmesac hgavs. kargi Ter-
apevti yovelTvis aqtiurad usmens pacients, yuradRebiania mis mimarT da
Sefasebebisagan sruliad Tavisufal atmosferos sTavazobs mas. moswavleSi
saTanado ndobis mopovebis mizniT, maswavlebelic unda axerxebdes, rom bavS-
vis sityvebi, misi Sinagani samyaro ar gaxdeba misi an klasis sxva moswavleebis
Sefasebis sagani; pedagogi mxolod exmareba sakuTar TavSi ukeT garkvevaSi,
sakuTari Rirebulebebis SefasebaSi, kritikuli azrovnebis ganviTarebaSi.
• mosmena ar aris pasiuri procesi. is msmenelisagan aqtiur CarTvas, yuradRe-
bis koncentracias da mosmenilis inteleqtualur analizs moiTxovs.
• SeuqmeniT moswavleebs kritikulad azrovnebis motivacia. aCveneT, Tu raoden
sasargeblo SeiZleba iyos maTTvis am unaris ganviTareba. maswavlebelma unda
gaaRvivos moswavleTa interesi am unaris mimarT Sesabamisi saubrebis Tu sas-
wavlo aqtivobebis dagegmviT. am mxriv Zalian mniSvnelovania moswavleTa
mcdelobebis da ara mxolod saboloo Sedegebis dafaseba, aRniSvna da wax-
aliseba. motivaciis Seqmnis procesSi mniSvnelovania, maswavlebelma realis-
turi, misaRwevi miznebi dausaxos moswavleebs, winaaRmdeg SemTxvevaSi isini
maleve dakargaven interessa da enTuziazms.
• mniSvnelovania, rom moswavleebs kargad esmodeT TviTSefasebis, sakuTari
azrovnebis procesis analizis mniSvneloba. amisaTvis, garda Sesabamisi sau-
brebisa, sasargebloa periodulad saklaso aqtivobebis SeCereba da moswav-
leTa CarTva mimdinare azrovnebis procesis analizSi.

mokle Sejameba

• kritikuli azrovneba azrovnebis erT-erTi formaa, romelic gulisxmobs:

frTxil damokidebulebas yovelive imis mimarT, rasac absoluturi WeSmari-
tebis pretenzia aqvs; gonebis gaxsnilobas im mravalferovnebis aRqmisaTvis,
romlis SemoTavazebac SeuZlia samyaros.
• kritikuli azrovneba ar aris Tandayolili an adamianis inteleqtualur Se-
saZleblobebze damokidebuli. misi ganviTareba SesaZlebelia nebismier ada-
mianSi.
• kritikuli azrovneba uwyvetad da usasrulod mimdinare procesia, romelic
adamianisagan aqtiur, cnobier CarTvasa da Zalisxmevas moiTxovs.
• kritikuli azrovneba or ZiriTad komponents moicavs – arsebuli varaudebis

159
 identificireba-gadamowmebas da SesaZlo alternativebis Zieba/Sefasebas.
• moswavleebSi kritikuli azrovnebis ganviTarebisTvis mniSvnelovania, rom
maswavlebeli Tavad iyos kritikulad moazrovne; is erTgvari misabaZi mode-
li unda iyos moswavleebisaTvis am unaris gamoyenebis TvalsazrisiT.
• kritikuli azrovnebis swavlebisas, maswavlebeli unda eyrdnobodes blumis
taqsonomias.
• Sesabamisi saswavlo garemos SeqmniT, maswavlebeli unda zrunavdes moswav-
leebSi kritikuli azrovnebis mimarT interesis gaRvivebaze.
• dauSvebelia, maswavlebelma moswavleebs Tavs moaxvios sakuTari ideebi da
varaudebi; maswavleblis valdebulebaa, daexmaros TiToeul moswavles da-
moukidebel pirovnebad, kritikulad moazrovne moqalaqed CamoyalibebaSi.

masala amokrebilia gamocdebis erovnuli centris kvlevis departamentis mier momzadebuli krebuli-
dan `efeqtiani swavleba~. (Seadgina mariam gabaSvilma, redaqtori ia kutalaZe)

160
 .3.

13 Sefasebis rubrikebis nimuSebi

ნებისმიერი განმსაზღვრელი შეფასების სქემა მასწავლებელს თავისუფლად შეუძლია გამოიყენოს

განმავითარებელი შეფასების მექანიზმად და პირიქით

მსჯელობის შეფასების რუბრიკა

კრიტერიუმები სრულად ნაწილობრივ არ შეესაბამება

შეესაბამება შეესაბამება

მოსწავლეს შეუძლია დავალების ადეკვატურად

გაგება და პრობლემის სწორად განსაზღვრა

მსჯელობა გასაგები და თანმიმდევრულია

მოსწავლე საკუთარ მოსაზრებას ამყარებს

დამაჯერებელი არგუმენტებითა და კონკრეტული
მაგალითებით

მეტყველება გამართულია, ლექსიკა შესაბამისია,

თითქმის არ არღვევს ენობრივ ნორმებს

ჯგუფურ მუშაობაში მონაწილეობის თვითშეფასების სქემის ნიმუში

ჩემს აზრს ღიად გამოვთქვამ ყოველთვის ზოგჯერ არასოდეს

როცა სხვა ლაპარაკობს,ვუსმენ ყურადღებით ყოველთვის ზოგჯერ არასოდეს

განსხვავებულ აზრს ვითვალისწინებ ყოველთვის ზოგჯერ არასოდეს

დაკისრებულ ფუნქციას ვასრულებ ყოველთვის ზოგჯერ არასოდეს

ვიცი, რომ კამათი ჩხუბში არ უნდა გადაიზარდოს ყოველთვის ზოგჯერ არასოდეს

ვიცავ დროის ლიმიტს ყოველთვის ზოგჯერ არასოდეს

დისკუსიის შეფასების რუბრიკა

კრიტერიუმები სრულად ნაწილობრივ არ შეესაბამება

შეესაბამება შეესაბამება

მკაფიოდ და გასაგებად აყალიბებს აზრს 2 1 0

მსჯელობს არგუმენტირებულად 2 1 0

აკეთებს დასკვნებს 2 1 0

იყენებს არავერბალური კომუნიკაციის ფორმებს 2 1 0

(თვალით,ჟესტებით, ხმით)

კორექტულია ოპონენტის მიმართ, ისმენს და 2 1 0

კონსტრუქციულად პასუხობს განსხვავებულ აზრს

161
 ჯგუფური მუშაობის შეფასების რუბრიკა

კრიტერიუმები კი არა განმავითარებელი

კომენტარი

ჯგუფის ყველა წევრი ჩართულია

ჯგუფის წევრები უსმენენ ერთმანეთს

ჯგუფის წევრები თანამშრომლობენ (აზრის გამოხატვის

თანაბარი პირობები)

ჯგუფი პრეზენტაციისას წარმოადგენს მთავარ იდეას,

აკეთებს დასკვნებს

ჯგუფი პასუხობს შეკითხვებს

ჯგუფი იცავს დროის ლიმიტს

პრეზენტაცია

კრიტერიუმი დიახ არა ნაწილობრივ რეკომენდაცია

პასუხობს დავალების პირობას

მეტყველება გამართულია, საუბრობს

მკაფიოდ, იყენებს შესაბამის
ტერმინოლოგიას

მსჯელობა თანამიმდევრულია, იცავს იცავს

პრეზენტაციის ძირითად სტრუქტურულ
ელემენტებს (შესავალი, ძირითადი ნაწილი,
დასკვნა)

საკუთარი მოსაზრების საილუსტრაციოდ

მოჰყავს შესაბამისი მაგალითები

ფლობს აუდიტორიას, იყენებს

არავერბალური კომუნიკაციის ელემენტებს

იცავს დროის ლიმიტს

წერა
წერითი დავალების შეფასების კრიტერიუმები

I კრიტერიუმი

შინაარსობრივი გამართულობა

დავალების პირობა ადეკვატურადაა გაგებული. 2

დავალების პირობა ნაწილობრივ ადეკვატურადაა გაგებული. 1

დავალების პირობა არაადეკვატურადაა გაგებული. 0

162
 II კრიტერიუმი

ნაწერის აგება

ნაწერი თანამიმდევრულია, აბზაცები სწორადაა 1

გამოყოფილი.

ნაწერი არათანმიმდევრულია და/ან აბზაცები არასწორადაა 0

გამოყოფილი.

III კრიტერიუმი

მსჯელობის დასაბუთება

მოსწავლეს შეუძლია საკუთარი დამოკიდებულების 3

გამოხატვა, არგუმენტების მოხმობა და შესაბამისი
მაგალითებით გამყარება

მოსწავლე ზოგან გამოხატავს საკუთარ დამოკიდებულებას, 2

მოიხმობს შესაბამის არგუმენტებს, მაგრამ ყოველთვის ვერ
ამყარებს შესაბამისი მაგალითებით.

მსჯელობა ყოველთვის არაა არგუმენტირებული და/ან

მოხმობილი მაგალითები არაადეკვატურია. 1

მსჯელობა ზოგადია, მაგალითები არაა მოხმობილი. 0

IV კრიტერიუმი

ლექსიკა და სტილი

ლექსიკა ადეკვატურია, წინადადებები სტილისტურად 2

გამართულია

აზრი გასაგებია, თუმცა ლექსიკა მწირია, არის რამდენიმე 1

სტილური ხარვეზი.

ლექსიკა მწირია, აზრი – ბუნდოვანი. 0

V კრიტერიუმი

სინტაქსი, მორფოლოგია, ორთოგრაფია და პუნქტუაცია

ნაშრომში არ არის დაშვებული……… მეტი ამ ტიპის შეცდომა. 2

ნაშრომში არ არის დაშვებული …….. მეტი ამ ტიპის შეცდომა. 1

ნაშრომში დაშვებულია …….. მეტი ამ ტიპის შეცდომა. 0

163
 მცირე ზომის მხატვრული ტექსტის შედგენა საყრდენების
გათვალისწინებით

კრიტერიუმები შეესაბამება ნაწილობრივ არ შეესაბამება განმავითარებელი

შეესაბამება კომენტარი

საჭიროებისამებრ იყენებს
საყრდენებს

შინაარსი შეესაბამება
დავალების პირობას

ყურადღება გამახვილებულია
არსებით დეტალებზე

აზრები თანმიმდევრულად არის

გადმოცემული

იყენებს შესაბამის ლექსიკას

იცავს მართლწერის
ელემენტარულ ნორმებს

კითხულობს საკუთარ ნაწერს

და ასწორებს შემჩნეულ
შეცდომებს

წერილის დაწერა

კრიტერიუმები შეესაბამება ნაკლებად არ შეესაბამება რეკომენდაცია

შეესაბამება

ადეკვატურად იყენებს
წერილის სტრუქტურულ
ელემენტებს (მიმართვა-
მისალმება, ძირითადი ნაწილი,
დამშვიდობება)

სათქმელს აყალიბებს გასაგებად

და თანმიმდევრულად

გამოხატავს საკუთარ
თვალსაზრისს,
დამოკიდებულებას

იცავს ამ ტიპის ნაწერისთვის

დამახასიათებელ ენობრივ
სტილს

იცავს მართლწერის საბაზისო

ნორმებს

164
 თხზულების შეფასების კრიტერიუმები

კრიტერიუმები შეესაბამება ნაკლებად არ შეესაბამება რეკომენდაცია

შეესაბამება

შინაარსი შეესაბამება
დავალების პირობას

აზრები თანმიმდევრულად არის

გადმოცემული

აბზაცები სწორადაა
გამოყოფილი

ყურადღება გამახვილებულია
მნიშვნელოვან დეტალებზე

საკუთარი თვალსაზრისის
საილუსტრაციოდ მოსწავლეს
მოჰყავს ადეკვატური
მაგალითები ტექსტიდან...

იყენებს შესაბამის ლექსიკას

იცავს მართლწერის
ელემენტარულ ნორმებს

165
 წერითი დავალების შეფასების კრიტერიუმები შინაარსისთვის
(გამოყენებულია შეფასების რუბრიკა სტატიიდან „წერის შეფასება“, ავტორი
მაია ინასარიძე, http://mastsavlebeli.ge/?p=3990)

I კრიტერიუმი

შინაარსობრივი გამართულობა

შინაარსს გადმოსცემს თანამიმდევრობით, არ ტოვებს არც ერთ მნიშვნელოვან 3

მომენტს/ფაქტს.

შინაარსის გადმოცემისას იცავს თანამიმდევრობას, მაგრამ გამოტოვებულია 2

ერთი მნიშვნელოვანი მომენტი/ფაქტი ან შინაარსს გადმოსცემს, მაგრამ ერთ
შემთხვევაში დარღვეულია თანამიმდევრობა.

თანამიმდევრობა დარღვეულია/ტოვებს მნიშვნელოვან მომენტებს/ფაქტებს, 1

შინაარსი არასრულყოფილია.

დარღვეული თანმიმდევრობის გამო შინაარსის გაგება ჭირს/არ არის სწორად 0

გაგებული შინაარსი, ამახინჯებს ფაქტებსა და მოვლენებს.

II კრიტერიუმი

ნაწერის აგება

ნაშრომი შეკრულია, აბზაცები სწორადაა გამოყოფილი, წერს სუფთად და 2

გარკვევით.

ნაშრომი შეკრულია, თუმცა აბზაცები ზოგ შემთხვევაში არასწორადაა 1

გამოყოფილი, ნაწერის გარეგნული სახე გასაუმჯობესებელია.

ნაშრომი არ არის შეკრული, აბზაცები არასწორადაა/საერთოდ არ არის 0

გამოყოფილი, ნაწერის ამოკითხვა ჭირს.

III კრიტერიუმი

სტილი და ლექსიკური გამართულობა

ლექსიკა მდიდარია, ადეკვატურად იყენებს ახალშესწავლილ ლექსიკურ 3

ერთეულებს, ფრაზეოლოგიზმებს.

ლექსიკა შინაარსის ადეკვატურია, თუმცა ნაკლებად იყენებს ახალშესწავლილ 2

ლექსიკას და ფრაზეოლოგიზმებს. დაშვებულია ორიოდ სტილური ხარვეზი.

ლექსიკა ღარიბია, თუმცა აზრი გასაგები. არ იყენებს ახლადშესწავლილ 1

სიტყვებსა და ფრაზებს. დაშვებულია რამდენიმე სტილური ხარვეზი.

ლექსიკა მწირია, შეზღუდული. ხშირ შემთხვევაში აზრის გაგება ჭირს. 0

166
 IVკრიტერიუმი

ენობრივი გამართულობა

ნაშრომში არ არის დაშვებული ….–ზე მეტი ისეთი ორთოგრაფიულ- 2

მორფოლოგიური, სინტაქსური და პუნქტუაციური შეცდომა, რომელთა შესახებ
წესები ნასწავლი აქვს.

ნაშრომში არ არის დაშვებული ….-ზე მეტი ისეთი ორთოგრაფიულ- 1

მორფოლოგიური, სინტაქსური და პუნქტუაციური შეცდომა, რომელთა შესახებ
წესები ნასწავლი აქვს.

ნაშრომში დაშვებულია ….–ზე მეტი ისეთი ორთოგრაფიულ–მორფოლოგიური, 0

სინტაქსური და პუნქტუაციური შეცდომა, რომელთა შესახებ წესები ნასწავლი
აქვს.

მოცემული შეფასების სქემების ადაპტირება მასწავლებლებს

შეფასების მიზნისა და მოსწავლეთა საჭიროების შესაბამისად შეუძლიათ.

კრიტერიუმები გასაუმჯობესებელი დამაკმაყოფილებელი საუკეთესო

უშეცდომოდ კითხულობს ყველა სიტყვას

ხშირად ცვლის ხმის ტონალობას. იყენებს

მახვილებსა და პაუზებს.

ადეკვატურად იყენებს არავერბალური

კომუნიკაციის ელემენტებს

167
 .4.

13 inkluziuri ganaTleba

inkluziuri ganaTleba

bavSvis uflebebis konvenciis Tanaxmad, ganaTlebis miReba yvela bavSvis fundamen-

turi uflebaa. konvenciaSi gamokveTili TiToeuli ufleba exeba yvela bavSvs yovelg-
vari diskriminaciuli gamonaklisis gareSe. bavSvis uflebaTa amgvar farTo aRiarebas
mxolod Teoriuli safuZveli ar gaaCnia. msoflios TiToeul qveyanaSi bavSvis uflebebi
ganmtkicebulia konkretuli RonisZiebebiT sakanonmdeblo, administraciul da aRmas-
rulebel sferoebSi. bevri bavSvi ganicdis swavlasTan dakavSirebul sirTuleebs, rac
SeiZleba gamowveuli iyos moswavlis fizikuri, inteleqtualuri, socialuri, emociuri,
lingvisturi Tu sxva mdgomareobiT. swavlis procesSi sirTuleebi SeiZleba
SeeqmnaT niWier bavSvebsac, quCis da momuSave bavSvebs, eTnikuri, kulturuli umcireso-
bis da sxva marginaluri jgufis warmomadgenlebs. qveynis saganmanaTleblo sistemis
valdebulebaa, yvela bavSvisTvis moZebnos warmatebiT swavlebis gzebi.
inkluziuri ganaTleba gulixmobs specialuri saganmanaTleblo saWiroebis mqone
moswavlis CarTvas zogadsaganmanaTleblo procesSi TanatolebTan erTad. inkluziuri
ganaTlebis mizania, yvela bavSvs misces Tanabari SesaZlebloba TanatolebTan erTad
swavlisa da xarisxiani ganaTlebis miRebisa sacxovrebel adgilTan axlos.
inkluziuri ganaTleba ar gulisxmobs specialuri saganmanaTleblo saWiroebis mqone
moswavlis saklaso oTaxSi yofnas da TanatolebTan erTad garkveuli drois gatarebas.
inkluziuri ganaTleba moiTxovs mTlianad skolis dauRalav Sromas, raTa gaaZlieros da
ganaviTaros specialuri saganmanaTleblo saWiroebis mqone moswavlis SesaZleblobebi,
gaaumjobesos moswavlis akademiuri da socialuri unar-Cvevebi, moamzados moswavle
damoukidebeli cxovrebisaTvis da aqtiurad Seuwyos xeli moswavlis sazogadoebis
srulfasovan wevrad Camoyalibebas.
inkluziuri ganaTlebis saerTaSoriso modelis mixedviT, specialuri saganmanaTleb-
lo saWiroebis mqone moswavle zogadsaganmanaTleblo skolis da klasis sruluflebi-
ani wevria. is srulad unda monawileobdes saskolo da saklaso aqtivobebSi; skolaSi
mimdinare akademiur (mag. wera, kiTxva) da araakademiur (mag. dasvenebebze TanatolebTan
TamaSi) procesebSi.
inkluziuri ganaTleba aRiarebs mravalferovnebas da gansxvavebulobis aucileblo-
bas moswavleebis swavlebis procesSi. gansxvavebuli saganmanaTleblo SesaZleblobis
da saWiroebis mqone moswavleebis ganaTleba, rasakvirvelia, swavlebis gansxvavebuli
midgomebis, strategiebisa da meTodebis gamoyenebas gulisxmobs. yvelas mimarT swav-
lebisa da qcevis marTvis erTnairi strategiebis gamoyeneba uaryofs bavSvebs Soris
gansxvavebulobas da maT individualobas. gansxvavebuli saganmanaTleblo SesaZleblobis
mqone moswavleebTan swavlebis erTnairi strategiebis gamoyeneba, (msgavsi instruqciebi
masalis axsnisas, identuri saSinao davalebebi, Tanabari dro davalebis Sesasruleblad)
erTi mxriv, araprofesionaluri midgomaa, xolo meore mxriv, ar uzrunvelyofs erTnair
saswavlo Sedegs yvela moswavlisTvis. Sesabamisad, ganaTlebis sistemaSi skola warmateb-

168
ulad iTvleba, Tu mas Seswevs unari, Sesabamisi ganaTlebiT uzrunvelyos ganurCevlad
yvela moswavle. sworad dagegmili inkluziuri ganaTlebis pirobebSi, yvela moswavles
eZleva sakuTari potencialis srulad realizebis SesaZlebloba.
inkluziuri ganaTlebis danergva skolisgan garkveuli amocanebis gadaWras moiTxovs:
• skolaSi CarTulma yvela adamianma unda mimarTos erTobliv Zalisxmevas inkluzi-
uri ganaTlebis dasamkvidreblad skolis sivrceSi, inkluziuri ganaTlebis ideas
unda iziarebdes yvela skola;
• inkluziurma garemom unda aRiaros da gaiTvaliswinos moswavlis mravalferovani
saWiroebebi; skolam unda SeZlos swavlis gansxvavebuli stiliT da Sesabamisi
strategiis gamoyenebiT swavlebis uzrunvelyofa;
• skolis garemom unda SeZlos specialuri sagnmanaTleblo saWiroebis mqone bavSve-
bis Sesabamisi mxardaWera; saWiroebis SemTxvevaSi, daaxmaros moswavleebs special-
istebi;
• skola dainteresebuli unda iyos pedagogebis uwyveti profesiuli ganviTarebiT
da momzadebiT specialuri saganmanaTleblo saWiroebis mqone moswavleTaTvis
Sesabamisi mxardaWeris aRmosaCenad;
• skolas unda hyavdes motivirebuli pedagogebi, romlebsac uwyveti urTierToba
eqnebaT specialuri saganmanaTleblo saWiroebis mqone moswavleebis mSoblebTan;
skolam xeli unda Seuwyos mSoblebs, aqtiurad CaerTon Svilebis swavlis procesSi.
• skolam unda Seqmnas misawvdomi fizikuri garemo da saWiroebis SemTxvevaSi (komu-
nikaciisTvis, mobilobisTvis), gamoiyenos Sesabamisi teqnologiebi. inkluziuri
ganaTlebis midgomis Tanaxmad, specialuri saganmanaTleblo saWiroebis mqone
bavSvis zogadsaganmanaTleblo skolasa da mis saswavlo procesSi CarTva umTavresi
prioritetia. moswavleebi specializebul skolebsa da klasebSi unda nawilde-
bodnen gamonaklis SemTxvevebSi da rekomendebulia mxolod maSin, roca zogadsa-
ganmanaTleblo klasSi CarTuloba ver uzrunvelyofs bavSvis saganamanaTleblo
Tu socialur saWiroebebs an roca es aucilebelia am bavSvis an sxva bavSvebis
keTildReobisTvis. am SemTxvevaSi mSoblebs aqvT ufleba, miiRon kvalificiuri
da amomwuravi konsultacia ganaTlebis im formis Sesaxeb, romelic yvelaze metad
Seesabameba maTi Svilebis saWiroebebs, raTa swori arCevani gaakeTon.
skolebi, romlebic iziareben inkluziuri ganaTlebis midgomebs, diskriminaciuli
damokidebulebis winaaRmdeg brZolis, keTilganwyobili garemos Seqmnis yvelaze efeqtu-
ri saSualebaa. inkluziuri ganaTleba inkluziuri sazogadoebis formirebis aucilebeli
winapiroba. swored inkluziuri ganaTlebis konteqstSi xdeba SesaZlebeli specialuri
saganmanaTleblo saWiroebis mqone pirebma miaRwion progress ganaTlebaSi da socialur
integracias.

specialuri saganmanaTleblo saWiroeba

termini – specialuri saganmanaTleblo saWiroeba - gulisxmobs swavlis sirTuleebs

an SezRudul SesaZleblobas, romelsac awydeba moswavle swavlis procesSi da romlis
daZlevac mas specialuri daxmarebis gareSe uWirs. specialuri saganmanaTleblo saW-
iroebis mqone moswavles eqmneba sirTuleebi da sWirdeba daxmareba Semdeg sferoebSi:
• kiTxva, wera, angariSi

169
 • informaciis gadamuSaveba
• sakuTari azris da Sexedulebebis gamoxatva, sxvebis azris gageba
• saSinao da saklaso davalebebis Sesruleba
• qceva
• urTierToba TanatolebTan da pedagogebTan
• mowesrigebuloba
• sxvadasxva saxis sensoruli da fizikuri deficiti, romelic zegavlenas axdens
saswavlo procesze
• grZelvadiani mkurnalobis/hospitalizaciis saWiroeba
• erovnul umciresobaTa warmomadgenloba
• socialuri daucveloba
• swavlasTan dakavSirebuli sirTuleebis gamo saganmanaTleblo procesidan gari-
yvis saSiSroeba
terminis – specialuri saganmanaTleblo saWiroeba – damkvidreba aucilebeli gaxda mas
Semdeg, rac specialistebma aRiares, rom sirTuleebi swavlis procesSi mxolod SezRud-
uli SesaZleblobis mqone bavSvebs ar axasiaTebT. miuxedavad imisa, rom bevr moswavles ar
aReniSneba TvalsaCino dazianeba Tu ganviTarebis darRveva, isini mainc warumatebelni
arian skolaSi.Sesabamisad, gansazRvra imisa, aqvs Tu ara moswavles specialuri saganmanaT-
leblo saWiroeba, damokidebuli unda iyos ara mis samedicino diagnozze an SezRuduli
SesaZleblobis statusze, aramed sirTuleebze swavlis procesSi.
2004 wlamde saqarTvelos ganaTlebis sistema ar icnobda inkluziuri ganaTlebis prin-
cipebs da Sesabamisad, nebismieri SezRuduli SesaZleblobis Tu specialuri saganmanaT-
leblo saWiroebis mqone bavSvis ganaTlebis erTaderT alternativas specializebuli
skola warmoadgenda. bavSvebs, romelTac aReniSnebaT uyuradRebobisa da hiperaqti-
urobis sindromebi, disleqsia, kiTxvis, werisa Tu metyvelebis specifikuri darRvevebi,
SezRuduli SesaZleblobis piris statusi ara aqvT, Tumca ganaTlebis mxriv seriozuli
saWiroebebi udgebaT. samedicino diagnozis Tu SezRuduli SesaZleblobis ararsebobis
gamo ki, maTi swavlisa da qcevis Taviseburebebi arasworadaa interpretirebuli. xSirad
specialuri saganmanaTleblo saWiroebis mqone bavSvis Seusabamo qceva sizarmaced fas-
deba. es ki, Tavis mxriv, saswavlo procesis araswor dagegmvas, Carevis mcdari strate-
giebisa da araefeqtiani RonisZiebebis ganxorcielebas gulisxmobs. Sesabamisad, naTelia,
rom skolaSi inkluziuri ganaTlebis danergvis procesSi specialuri saganmanaTleblo
saWiroebis mqone moswavleTa gamovlenas didi sifrTxiliT unda movekidoT, raTa Tav-
idan aviciloT rogorc moswavlis qcevis Taviseburebis araswori interpretacia, ise
specialuri saganmanaTleblo saWiroebis statusis arasworad miniWeba iq, sadac amis
saWiroeba ar arsebobs.

inkluziuri ganaTlebis xelSemwyobi garemo

skolaSi inkluziuri ganaTlebis warmatebiT ganxorcielebisTvis ramdenime aucile-

beli pirobis dacvaa saWiro. esenia: swavlisa da moswavleebisTvis keTilganwyobili
garemos Seqmna; moswavleebis individualuri gansxvavebebisa da saganmanaTleblo saW-
iroebis mimarT gulisxmieri damokidebuleba; yvela moswavlisTvis erTnairi, swavlisa
da ganaTlebis Tanabari pirobebis uzrunvelyofa da Tanamonawileoba mTlian saskolo
saqmianobaSi.

170
 swavlisa da moswavleebisTvis keTilganwyobili garemos Seqmna skolis, rogorc sagan-
manaTleblo dawesebulebis, umTavresi amocanaa. rodesac yvela moswavlis akademiuri
da socialuri warmatebebi skolisTvis mTavari Rirebulebaa, maSin yvela, vinc saswavlo
procesSia CarTuli - maswavleblebi, moswavleebi, administracia da mSoblebi, yuradRe-
bas am miznis miRwevisken mimarTavs da Sesabamisad, skolaSi TanamSromlobis, urTierT-
daxmarebisa da pativiscemis garemo iqmneba. inkluziuri ganaTleba Tavisi arsiT swored
aseT damokidebulebas gulisxmobs yvela moswavlis mimarT da aRiarebs, rom miuxedavad
individualuri gansxvavebebisa swavlisa da moswavlis mimarT, keTilganwyobili garemo
ganaTlebis aucilebeli pirobaa.
yvela maswavleblis mizani da amocana moswavlis miRwevebsa da warmatebebze orien-
tirebaa, magram molodini da moswavlisTvis dasaxuli miznebi aucileblad realisturi
da ganxorcielebadi unda iyos. Sesabamisad, nebismieri davaleba, romelsac moswavles
vaZlevT, mis SesaZleblobebs, unarebs da codnis dones unda Seesabamebodes.
moswavleebs Soris individualuri gansxvavebebis miuxedavad, arsebobs maTi mxardaW-
eris da swavlis stimulirebis ramdenime faqtori, romlebic erTnairad mniSvnelovania
yvelasTvis. upirveles yovlisa, es aris moswavlis TviTSefasebis amaRleba, qcevis pozi-
tiuri marTva, swavlisadmi interesis gaRviveba da swavlis motivaciis amaRleba.
inkluziuri ganaTleba skolaSi danergvisTanave am skolis cxovrebis Semadgeneli
nawili xdeba. skolaSi mimdinare yvela procesi gavlenas axdens inkluziur ganaTleba-
ze da piriqiT. Sesabamisad, skolis farglebSi zogadsaganmanaTleblo da inkluziuri
ganaTlebis procesebi skolis marTvis erTian konteqstSi ganixileba. kargad dagegmili
marTvis procesSi skola qmnis yvela aucilebel pirobas imisTvis, rom TiToeuli mos-
wavlis saganmanaTleblo saWiroeba maqsimalurad iyos dakmayofilebuli da yvela mos-
wavles swavlisa da ganviTarebis yvela aucilebeli piroba hqondes Seqmnili. aRniSnulis
miRweva SesaZlebeli xdeba mxolod im SemTxvevebSi, rodesac skola erTi miznis garSemoa
gaerTianebuli da yvela - skolis administracia, maswavleblebi, mSoblebi da moswavlee-
bi – am saerTo miznis miRwevaSia CarTuli. inkluziuri ganaTlebisTvis saerTo mizani da
TanamSromloba gansakuTrebiT mniSvnelovania, rac karg organizebulobasa da marTvas
moiTxovs. zogadsaganmanaTleblo skolis marTvaSi aris ramdenime ZiriTadi principi,
romelTa dacvac uzrunvelyofs mTlianad skolis da inkluziuri ganaTlebis efeqtian
marTvas. aRniSnuli principebia:
• skola uzrunvelyofs specialuri saganmanaTleblo saWiroebis mqone moswavlis
zogadi ganaTlebis miRebis uflebas. moswavleebis miRebisas skola ar uSvebs raime
saxis diskriminacias da ar ambobs uars swavlis sirTuleebis mqone bavSvis skolaSi
miRebaze.
• TiToeuli specialuri saganmanaTleblo saWiroebis mqone moswavlisTvis skolis
administracia da maswavleblebi uzrunvelyofen adekvatur da xarisxian ganaTlebas
misi saganmanaTleblo saWiroebebis gaTvaliswinebiT. amisaTvis skolis adminis-
traciam saministros mier dadgenili wesiT1 unda ganaxorcielos: a) kvalifici-
uri specialistebis mier specialuri saganmanaTleblo saWiroebis mqone bavSvis
fsiqikuri, fizikuri da socialuri unarebis ganviTarebis Sefaseba; b) specialuri
saganmanaTleblo saWiroebis mqone moswavlis individualuri saganmanaTleblo

1
im SemTxvevaSi, Tu skolas ar hyavs Sesabamisi specialisti specialuri saganmanaTlebo saWiroebis mqone bavSvis gan-
viTarebis Sefasebisa da individualuri saswavlo gegmis SemuSavebisTvis, skola valdebulia, mimarTos ganaTlebisa
da mecnierebis saministros programebis departemantis inkluziuri ganaTlebis mimarTulebas da/an saganmanaTleb-
lo resurs-centrs daxmarebisTvis.

171
 saWiroebis gamokveTa da g) Sefasebis Sedegebsa da saganmanaTleblo saWiroebebze
dayrdnobiT, bavSvis mSobelTan da maswavleblebTan erTad misTvis individualuri
saswavlo gegmis (isg) SemuSaveba.
• skolis administracia gamoyofs skolisTvis inkluziuri ganaTlebis koordina-
tors. koordinatori SeiZleba iyos direqciis wevri, maswavlebeli an mSobeli.
sasurvelia, inkluziuri ganaTlebis arCeuli koordinatori skolis sameurveo
sabWos wevric iyos. skolis inkluziuri ganaTlebis koordinatoris funqciaa,
Tvalyuri adevnos inkluziuri ga naTlebis process, moswavleTa daswrebas, sas-
wavlo processa da mTlian saskolo aqtivobebSi maTi CarTulobis xarisxs. koor-
dinatorma sabWos winaSe unda daayenos inkluziur ganaTlebasTan dakavSirebuli
yvela sakiTxi da sabWos wevrebTan erTad problemebis mogvarebis efeqturi gzebi
eZios. maT Soris, sabWos wevrebTan erTad dagegmos inkluziuri ganaTlebisTvis
aucilebeli damatebiTi saxsrebis moZiebis RonisZiebebi. kviris ganmavlobaSi koor-
dinatorTan Sexvedris dReebi winaswar unda iyos gamoyofili, raTa specialuri
saganmanaTleblo saWiroebis mqone moswavleebis mSoblebma, specialuri saganmanaT-
leblo saWiroebis mqone moswavleebma da am moswavleTa megobrebma SeZlon masTan
gasaubreba garkveul iniciativebze, SesaZlo problemebsa da maTi gadaWris gzebze.
• skola, romelsac hyavs specialuri saganmanaTleblo saWiroebis mqone moswavle,
valdebulia, erovnuli saswavlo gegmis principebze dayrdnobiT, saskolo saswavlo
gegmaSi warmoadginos: specialuri saganmanaTleblo saWiroebis mqone moswavleebis
ganaTlebis xelSemwyobi meqanizmebi: individualuri saswavlo gegmebi, modificire-
buli an adaptirebuli saswavlo gegmebi, gansakuTrebuli sagakveTilo ganrigi,
damatebiTi individualuri da jgufuri mecadineobebi, specialuri saganmanaT-
leblo saWiroebis mqone moswavleTaTvis maqsimalurad xelSemwyobi da naklebad
SemzRudveli saswavlo garemos Seqmna (magaliTad, mecadineoba da/ an dasveneba
resursoTaxSi, SemecnebiTi eqskursiebi, damoukidebeli cxovrebis gakveTilebi
da sxva); skolam sistematurad unda Seafasos specialuri saganmanaTleblo saW-
iroebis mqone moswavleTa akademiuri miRwevebi. aseTi Sefasebis principebia: 1. Tu
specialuri saganmanaTleblo saWiroebis mqone moswavle miyveba saskolo saswavlo
gegmas yvela saganSi da damakmayofilebel dones aRwevs, maSin igi yvela danar-
Ceni moswavlis msgavsad fasdeba; 2. Tu specialuri saganmanaTleblo saWiroebis
mqone moswavle swavlobs individualuri saswavlo gegmiT, klasidan klasSi gada-
sasvlelad man unda miaRwios individualuri saswavlo gegmiT gaTvaliswinebul
miznebs da amocanebs. am amocanebis farglebSi ki Sefaseba Cveulebrivi aTquliani
sistemiT moxdeba. magaliTad, VI klasis specialuri saganmanaTleblo saWiroebis
mqone moswavles maTematikis gakveTilze davalebad hqonda, ewarmoebina martivi
gamoTvlebi asis farglebSi. man warmatebiT gaarTva Tavi davalebas. Sesabamisad, mas
maswavlebeli umaRles Sefasebas (10 qulas) uwers. im SemTxvevaSi, Tu specialuri
saganmanaTleblo saWiroebis mqone moswavle misi individualuri saswavlo gegmiT
gaTvaliswinebul davalebebs Tavs aridebs da ar asrulebs, is dabal qulas iRebs.
Aucilebelia, specialuri saganmanaTleblo saWiroebis mqone TiToeuli bavSvi
qulebTan (niSnebTan) erTad iRebdes komentars teqstis saxiT, sadac aRwerilia
misi Zlieri da susti mxareebi davalebis Sesrulebisas da mocemulia konkretu-
li rekomendaciebi, Tu rogor SeuZlia specialuri saganmanaTleblo saWiroebis
mqone moswavles sakuTari SesaZleblobebis ukeT gamovlena. 3. Tu specialuri

172
 saganmanaTleblo saWiroebis mqone moswavle ver aRwevs damakmayofilebel dones
romelime konkretul saganSi, misTvis unda SemuSavdes individualuri saswavlo
gegma am saganSi. mag. specialuri saganmanaTleblo saWiroebis mqone moswavle
standartulad sZlevs qarTuls da istorias, xolo maTematikas individualuri
saswavlo gegmiT eufleba. Sesabamisad, qarTulsa da istoriaSi mas standartuli
niSnebi ewereba, xolo maTematikaSi – niSani da Sesabamisi komentari.
• moswavlis skolaSi miiReba da misTvis Sesaferisi swavlis safexuri (klasis) irCe-
va misi akademiuri da socialuri unarebis, asakis da saganmanaTleblo saWiroe-
bebis gaTvaliwinebiT. moswavleTa saganmanaTleblo da socialuri integraciis
interesebis dasacavad, skola mniSvnelovan yuradRebas uTmobs bavSvis asaksa da
misTvis SerCeul swavlis safexurs (klass) Soris Sesabamisobas. dauSvebelia, aTi
wlis moswavle swavlobdes I an II klaselebTan erTad an 14-15 wlis moswavle - III an
IV klaselebTan erTad. dasaSvebi gansxvaveba maqsimum sami welia.
• skola specialuri saganmanaTleblo saWiroebis mqone moswavleebis ganaTle-
basTan dakavSirebuli SesaZlo sadavo sakiTxebis, saCivrebis damoukidebeli da
miukerZoebeli ganxilvis efeqtian meqanizms qmnis. specialuri saganmanaTleblo
saWiroebis mqone bavSvis ganaTlebasTan dakavSirebuli saCivrebis ganxilvisas,
skola uflebamosilia, mimarTos saganmanaTleblo resurscentrs da moiTxovos
multidisciplinuri gundis momsaxureba/daxmareba sadavo sakiTxebis miukerZoe-
blad gansaxilvelad.
• skola adgilobriv TemTan erTad gegmavs da axorcielebs sxvadasxva tipis aqtivobas,
raTa xeli Seuwyos specialuri saganmanaTleblo saWiroebis mqone moswavleebis
sazogadoebaSi integracias. mag. moawyos moswavleTa namuSevrebis gamofena-gayidva;
saqvelmoqmedo koncertebi, romelTa SemosavlebiTac specialuri saganmanaTleblo
saWiroebis mqone moswavleebi megobrebTan erTad daexmareba mSobelTa mzrunve-
lobas moklebul bavSvebs da sxva.

yvela am principis dacvis SemTxvevaSi, inkluziuri ganaTleba kargad organizebuli

xdeba. specialuri saganmanaTleblo saWiroebis mqone moswavleebi monawileoben saskolo
cxovrebis yvela aspeqtSi, iReben xarisxian da maTi S
E esaZleblobebis Sesabamis ganaTlebas,
moswavleTa mSoblebi maswavleblebTan erTad CarTuli arian maTi ganaTlebis procesSi
da skolaSi urTierTpativiscemisa da keTilganwyobis atmosfero sufevs. bunebrivia, am
SemTxvevaSi yvelas, vinc skolis cxovrebaSia CarTuli, garkveuli ufleba-movaleobebi
aqvs.

specialuri saganmanaTleblo saWiroebis mqone moswavleTa

ganaTleba erovnuli saswavlo gegmis farglebSi

ramdenadac zogadi ganaTlebis erovnuli miznebis miRwevis ZiriTad saSualebas erovnu-

li saswavlo gegma warmoadgens, xolo specialuri saganmanaTleblo saWiroebis mqone
moswavleTa ganaTleba igive miznebis miRwevas emsaxureba, aucilebelia maTi swavleba
erovnuli saswavlo gegmis gaTvaliswinebiT xorcieldebodes da amiT saganmanaTleblo
saWiroebis mqone pirebsac TviTrealizaciis Tu warmatebis iseTive pirobebi mieceT,
rogorc saqarTvelos sxva moqalaqeebs.
erovnuli saswavlo gegmis gamoyenebiT saganmanaTleblo sistema SeZlebs specialuri

173
 saganmanaTleblo saWiroebis mqone moswavleTa xarisxiani ganaTlebis miRebis uzrunve-
lyofas, im codnis gadacemas da unar-Cvevebis gamomuSavebas, rac maT sakuTari poten-
cialis srul realizebaSi daexmareba da cxovrebis maRali xarisxis gancdas mianiWebs.
erTiani saswavlo gegma aris saukeTeso saSualeba WeSmaritad inkluziuri ganaTlebis
uzrunvelyofisTvis. am midgomis Tanaxmad, yvela sajaro skolis moswavlisTvis unda
arsebobdes erTi gansazRvruli (mizandasaxuli, dokumentirebuli) saswavlo gegma,
romliTac ixelmZRvanelebs pedagogi ganurCevlad yvela moswavlesTan. Sesabamisad,
miuxedavad moswavlis saganmanaTleblo saWiroebisa, pedagogis upirvelesi survili
unda iyos, ganaviTaros da gaaZlieros moswavle im ZiriTad da prioritetul sakiTxebSi,
romlebic erovnuli saganmanaTleblo miznebiT aris gansazRvruli. is unda cdilobdes,
rac SeiZleba metad miuaxlovos moswavle gaTvaliswinebul saswavlo Sedegebs, radgan
sjera, rom dadgenili saswavlo gegma moswavlisTvis yvela mniSvnelovan saswavlo aspeqts
moicavs. Sesabamisad, swavlis unaris darRvevis mqone moswavleTa swavlebisas, maTi sas-
wavlo gegma maqsimalurad unda iyos datvirTuli imgvarive SinaarsiT, rac erovnuli
saswavlo gegmiT aris gaTvaliswinebuli.
arsebuli Tanamedrove midgomiT, erovnuli saswavlo gegmiT swavlebisas maswavlebelma
unda gaiTvaliswinos moswavlis interesebi, misi individualuri SesaZleblobebi, gauwios
angariSi moswavleTa cxovrebiseul gamocdilebas da swavlebisas erovnuli saswavlo
gegmidan maTTvis yvelaze aqtualur saswavlo miznebze gaakeTos aqcenti. maswavlebelma
Tavisi moswavleebis saWiroebis gaTvaliswinebiT unda gaanalizos, ra saswavlo Sedegebis
miRwevaa pirveladi mniSvnelobis
moswavleTa srulad realizebis, damoukidebeli maqsimaluri cxovrebis donis misaRw-
evad. amavdroulad, dasaSvebia, moswavleTa swavlebis procesSi maswavlebelma gadaxedos
saswavlo gegmas da moswavlisTvis da/an moswavleTa gundis Taviseburebebis gaTvalis-
winebiT xelaxla dagegmos is. mTavaria, maswavlebelma sworad gansazRvros, ra saswavlo
mizania am konkretuli moswavlisTvis misi pirovnuli faqtorebis da samomavlo cxovre-
biseuli miznebis gaTvaliswinebiT prioritetuli.
erovnuli saswavlo gegma iZleva saSualebas, maswavlebelma Tavad gansazRvrospirvela-
di, meoreuli, mesameuli mniSvnelobis saswavlo Sedegebi konkretuli saganmanaTleblo
saWiroebis mqone moswavlisTvis da daazustos miznebis Tanmimdevroba saswavlo gegmis
farglebSi. SeiZleba iTqvas, rom erovnuli saswavlo gegmis farglebSi, maswavlebelma
unda gansazRvros, Tu ra iqneba moswavlisTvis yvelaze Sesaferisi saswavlo programa.
maswavlebeli moswavleTa saganmanaTleblo saWiroebis gaTvaliswinebiT azustebs da
erovnuli saswavlo gegmidan irCevs maTTvis aqtualur misaRwev Sedegebs da gansazRvravs
miznis miRwevis (codnis gadacemis, unaris gavarjiSebis) gzebs. dazustebuli saswavlo
gegmis farglebSi detalurad igegmeba maswavleblis swavlebis strategiebi da saswavlo
aqtivobebi (saklaso da saSinao), gamoyenebuli masala, saxelmZRvaneloebi. amavdroulad,
zustdeba dro, romelsac maswavlebeli dauTmobs SerCeul mizans, aqtivobas Tu masalas.
maswavlebeli cdilobs, ufro specifikuri gaxados saswavlo gegma moswavlisTvis da
masSi asaxos yvela mniSvnelovani saswavlo mizani. Tuki moswavlis saganmanaTleblo
procesi am perspeqtividan daigegmeba, es diskretuli da izolirebuli miznebis dasax-
visgan daicavs pedagogs da mis moswavles. mniSvnelovania, maswavlebelma moswavlisTvis
individualuri saswavlo gegmis Sedgenisas, gaiTvaliswinos erovnuli saswavlo gegma,
radgan SeuZlebelia izolirebulad dasaxuli miznebiT inkluziuri saganmanaTleblo
procesis uzrunvelyofa. xSirad moswavlis pirovnuli faqtorebi aucilebels xdis

174
misTvis, saswavlo programaSi arsebobdes damatebiTi miznebi, romlebic erovnul sas-
wavlo gegmaSi naklebad aris xazgasmuli, magram mniSvnelovania moswavlis pirovnuli gan
viTarebisTvis. xSir SemTxvevaSi, swavlis unaris darRvevis mqone moswavleebTan aseTi
miznebi yoveldRiuri unarebis gaumjobesebiT ganisazRvreba.

masala amoRebulia maswavlebelTa gzamkvlevidan „inkluziuri ganaTleba“,

2011, © erovnuli saswavlo gegmebisa da Sefasebis centri

175