Yagmur Turkce-1 Dil Bilgisi Kitabi

2.
DERS
DIL BILGISI
KITABI
DIL BILGISI KITABI - 1 1

YABANCI DIL TÜRKÇE ÖĞRETIM SETI
YAĞMUR TÜRKÇE DIL BILGISI KITABI - 1
Hazırlayanlar
Dr. Tuncay Öztürk
Sezgin Akçay
Mehmet Armağan
Ersan Özmen
Fatih Gülen
Grafik Tasarım
Recep Bulat
Resimleme
www.shutterstock.com
Basım Yılı
2017
ISBN 978-1-911533-38-2
9 781911 533382
Bu kitabın tamamının ya da bir kısmının, kitabı yayınlayan şirketin önceden izni olmaksızın
elektronik, mekanik, fotokopi ya da herhangi bir kayıt sistemi ile çoğaltılması, yayımlanması
ve depolanması yasaktır. Bu kitabın tüm hakları, E&H Global Ltd.’e aittir.
All rights reserved. No part of this book may be reproduced, stored in a retrieval system,
or transmitted in any form or by any means, electronic, mechanical, photocopying,
recording or otherwise, without the written permission of the Publisher.
Bu kitabın hazırlanmasında Türk Dil Kurumunun hazırladığı Yazım Kılavuzu esas alınmıştır.
Dil bilgisi konularında Prof. Dr. Zeynep Korkmaz’ın “Türkiye Türkçesi Grameri” kitabından
faydalanılmıştır.
E&H Global Ltd.

Juxon House, 100 St. Paul’s Churchyard
EC4M 8BU, London, UK
Tel: +44 020 31027366 | www.nevlisan.com | bilgi@nevlisan.com | info@nevlisan.com

Ön Söz
Merhaba,
Türkçe, bugün yaklaşık 12 milyon km2lik bir alanda 220 milyon nüfusun konuştuğu, kökleri tarihin
en eski dönemlerine kadar uzanan, 600 bini aşkın söz varlığına sahip en yaygın ve en köklü dünya
dillerinden biridir.
Dünyanın hemen her bölgesinde öğretimi yapılan, bilimsel araştırmalara konu olan, dünya dillerine
katkıda bulunan Türkçeyi öğrenmek, zannedildiği kadar zor değildir. Çünkü Türkçe genel olarak ya-
zıldığı gibi okunan, istisnaları fazla olmayan, sistematik ve kurallı bir dildir.
Yağmur Türkçe Öğretim Seti, Türkçeyi yabancı dil olarak öğrenmek isteyen 12-18 yaş ilk ve ortaöğ-
retim öğrencileri için hazırlanmıştır. Avrupa Dilleri Öğretimi Ortak Çerçeve Programı (CEFR) ve Ame-
rikan Konseyi Yabancı Diller Öğretimi (ACTFL) Yeterlilik Kılavuzu’nda belirtilen kıstaslar göz önünde
bulundurularak modern dil öğretim teknikleriyle hazırlanan bu set, Türkçeyi hızlı ve kolay bir şekilde
öğretmeyi hedeflemektedir.
Yağmur Türkçe Öğretim Seti hazırlanırken şu hususlara dikkat edilmiştir:
• Dört temel becerinin bir arada geliştirilmesi amaçlanmıştır.

• Dil bilgisi konuları, işlenen temayı pekiştirmek için ihtiyaç olan yerde verilmiştir.
• Ünite içeriklerinin, öğrencilerin kendi dünyalarından, ilgi ve ihtiyaçlarına dönük, ayrıca işlevsel
olmasına özellikle dikkat edilmiştir.
• Öğrencilere dil hakkında teorik bilgi vermek yerine, öğrencilerin iletişim odaklı etkinlikler yoluyla
dili kullanarak öğrenmeleri hedeflenmiştir.
• Üniteler ders ders planlanmış, her dersin amacı somut bir şekilde belirtilmiştir.
• Anlatımda, sistemli bir şekilde bilinenden bilinmeyene, yakından uzağa, kolaydan zora ve somut-
tan soyuta doğru yol izlenmiştir.
• Birçok şeyi bir arada öğretmekten uzak durulmuş, bilinen kelimelerle yeni dil bilgisi yapıları, bili-
nen yapılarla da yeni kelimelerin öğretilmesi hedeflenmiştir.
• Öğretimi etkili ve kalıcı hâle getirmek için kitaplar, görsel ve işitsel unsurlarla desteklenmiştir.
• En iyi öğrenmenin uygulamalarla olacağı ilkesinden hareketle kitaplarda bol alıştırmaya ve mo-
notonluğu kırmak adına da oyun-eğlence bölümlerine yer verilmiştir.
• Ders kitapları sarmal yapıya göre oluşturulmuş, ilk kitapta genel hatlarıyla işlenen bazı temalara
(konulara) bir sonraki kitapta da yer verilmek suretiyle hem bu temaların tekrarı hem de bu tema-
ya ait yeni kelime ve kuralların kavratılması hedeflenmiştir.
Yağmur Türkçe Öğretim Seti’nin Türkçeyi öğrenmek ve öğretmek isteyenlere faydalı olmasını ümit
ediyoruz.

İçindekiler
1. Ders Merhaba! 17. Ders Bugün Günlerden Ne?
2. Ders Senin Adın Ne? 18. Ders Bugün Türkçe Var mı?
3. Ders Hoşça kal 19. Ders Resim Dersi Hangi Gün?
4. Ders Nasılsın? 20. Ders Kapıyı Aç!
Şahıs Zamirleri Emir Kipi
1-4. DERS
17-20. DERS
A. Tekil şahıs zamirleri A. Olumlu çekimi
Sayfa 6-7
"Ben, Sen, O"
Sayfa 27-32
Sen kapıyı aç.
Merhaba. Ben Ahmet. Siz dışarı çıkın.
Sen nasılsın? O içeri girsin.
O kim? Onlar tahtayı silsinler.
Dil Bilgisi
B. Çoğul şahıs zamirleri Dil Bilgisi B. Olumsuz çekimi
"Biz, Siz, Onlar" Sen kapıyı açma.
Biz iyiyiz. Siz dışarı çıkmayın.
Siz nasılsınız? O içeri girmesin.
Onlar Ayşe ve Esra. Onlar tahtayı silmesinler.
C. Soru çekimi
5. Ders Alfabe
6. Ders Sessiz Harfler (Ünsüzler)
7. Ders Adının Harflerini Söyler misin? 21. Ders Onlar Şimdi Ne Yapıyorlar?
8. Ders Eksik Harfleri Tamamlayınız 22. Ders Öğretmen Ders Anlatıyor
Alfabe 23. Ders Ne Yapıyorsun?
5-8. DERS
• Sesli harfler "a, e, ı, i, o, ö, u, ü"

Sayfa 8-10
a) Kalın sesliler
21-24. DERS 24. Ders Sen Türkçe Biliyor musun?
b) İnce sesliler Sayfa 33-40 Şimdiki Zaman Kipi "-yor (-ıyor, -iyor, -uyor, -üyor)"
A. Olumlu çekimi
• Sessiz harfler "b, c, ç, d, f, g, ğ ... z" Ben kitap okuyorum.
Dil Bilgisi a) Sert sessizler Sen müzik dinliyorsun.
b) Yumuşak sessizler
Dil Bilgisi B. Olumsuz çekimi
Ben kitap okumuyorum.
Sen müzik dinlemiyorsun.
C) Soru çekimi
Ben kitap okuyor muyum?
Sen müzik dinliyor musun?
9. Ders Bu Ne?
10. Ders Bunlar Silgi
11. Ders Bu, Kitap mı? 25. Ders Nerelisin?
12. Ders Bu, Defter Değil 26. Ders Ben Türkiyeliyim
1. Tekil ve Çoğul İşaret Zamirleri 27. Ders Hangi Dili Konuşuyorsunuz?
9-12. DERS
"bu, şu, o, bunlar, şunlar, onlar"

Sayfa 11-20
Bu, kitap. / Şunlar kedi. / Onlar çiçek. 28. Ders O, Amerikalı Değil
25-28. DERS
1. Yapım Eki "-lı (-li, -lu, -lü)"

2. Çokluk Eki "-lar (-ler)"
Sayfa 41-48
Türkiyeli / Fransalı / İstanbullu / Ürdünlü

kitaplar / kalemler / okullar / öğrenciler
2. Ek-fiilin Geniş Zamanı
Dil Bilgisi 3. Soru Eki "mı (mi, mu, mü )" A. Olumlu çekimi
Bu, radyo mu? / Onlar silgi mi?
Ben öğrenciyim. / Sen Türkiyelisin.
4. Edat "Değil" Dil Bilgisi B. Olumsuz çekimi
Bu bilgisayar değil. / Onlar defter değil. Ben öğrenci değilim. / Sen Türkiyeli değilsin.
C) Soru çekimi
5. Soru Zamirleri "Kim?, Ne?" Ben öğrenci miyim? / Sen Türkiyeli misin?
O kim? / Bunlar ne?
3. Yapım Eki "-ca (-ce, -ça, -çe)"
Türkçe / Almanca / İngilizce / Rusça
13. Ders Bu Kaç?
14. Ders Bu Elli Dört
15. Ders Kaç Yaşındasın? 29. Ders Onun Mesleği Ne?
16. Ders Kaçıncı Sınıftsın? 30. Ders O Nerede Çalışıyor?
Sayı Sıfatları
13-16. DERS
A. Asıl sayı sıfatları

31. Ders Ben Öğretmenim
29-32. DERS
Sayfa 21-26
"bir, iki, üç..." 32. Ders Onlar Ne İş Yapıyorlar?

Soru Sıfatı "Kaç?" Bulunma Hâli Eki "-da (-de, -ta, -te)"
Sayfa 49-51
Sınıfta kaç öğrenci var? / Sınıfta yirmi öğrenci var. Nerede?

Bu ceket kaç lira? O ceket iki yüz lira. Açşı lokantada çalışıyor.
Masada kaç kitap var? / Masada dört kitap var. Sekreter şimdi ofiste.
Dil Bilgisi Öğrenciler bahçede.
B. Sıra sayı sıfatları Dil Bilgisi Ben şu anda evde değilim.
"birinci, ikinci, üçüncü..."
Soru Sıfatı "Kaçıncı?" Kimde?
Kaçıncı alıştırma? / İkinci alıştırma. Sözlük bende.
Kaçıncı sınıftasın? / Ben sekizinci sınıftayım. Kitaplar Ayşe'de.
Kaçıncı soru kolay? / Beşinci soru kolay. Kalemler onlarda.
4 YAĞMUR TÜRKÇE
İçindekiler
33. Ders Bu Adam Kim? 49. Ders Nerede, Ne Yapıyoruz?
34. Ders O Benim Annem 50. Ders Hastaneden Geliyorum
35. Ders Selim’in Ailesi 51. Ders Müze, Kütüphanenin Karşısında
36. Ders Benim Ailem 52. Ders Oraya Otobüs ile Gidebilirsin
49-52. DERS
33-36. DERS
İyelik ekleri "-m / -n / -sı / -mız / -nız / -ları" 1. Ayrılma Hâli Eki "-dan (-den, -tan, -ten)"
Sayfa 66-76
Sayfa 52-56
Benim ailem Nereden? / Kimden?

Senin annen Ben evden geliyorum. / Fatma'dan yardım
Onun kalemi istiyorum.
Bizim evimiz 2. Yönelme Hâli Eki "-(y)a (-e)"
Sizin arabanız Nereye? / Kime?
Dil Bilgisi Onların defterleri Dil Bilgisi Ben şimdi okula gidiyorum. / Sen bu kitabı Ahmet'e ver.
Kimin çantası? 3. Belirtili ve Belirtisiz isim Tamlaması İlgi Eki
Benim çantam. "-(n)ın (-in, -un, -ün)"
Ahmet'in annesi / öğrencinin kitabı / uçak bileti
4. Vasıta Hâli Eki "ile"
taksi ile - otbüs ile / uçak ile / arkadaşlarım ile
37. Ders Saat Kaç? 53. Ders Vücudumuz

38. Ders Saat Dokuzu Yirmi Geçiyor 54. Ders Neyin Var?
39. Ders Otobüs Saat Kaçta Geliyor? 55. Ders Hafta Sonu Neler Yaptın?
40. Ders Haberler Saat Kaçta Başlıyor? 56. Ders Serkan Dün Sinemaya Gitti mi?
37-40. DERS
Görülen Geçmiş Zaman Kipi "-dı (-di, -du, -dü, -tı,

53-56. DERS
Bulunma Hâli Eki "-da (-de, -ta, -te)"
( zarf tümleci yapma göreviyle) -ti, -tu, -tü)"
Sayfa 57-58
Sayfa 77-81 A. Olumlu çekimi

Ben sözlüğümü aldım. / Sen bu kitabı okudun.
Saat kaçta?
Saat yedi buçukta kalkıyorum. O eve gitti. / Siz yeni bilgisayarımı gördünüz.
Saat on ikide öğle yemeği yiyorum.
Dil Bilgisi Türkçe dersi saat onda.
Dil Bilgisi B. Olumsuz çekimi
Saat on beş yirmide dersler bitiyor. Ben sözlüğümü almadım. / Sen bu kitabı
Saat on beş ellide eve dönüyorum. okumadın.
O eve gitmedi. / Siz yeni bilgisayarımı görmediniz.
C) Soru çekimi
Ben sözlüğümü aldım mı? / Sen bu kitabı okudun mu?
O eve gitti mi? / Siz yeni bilgisayarımı gördünüz mü?
41. Ders Günlük İşler
42. Ders Hakan’ın Bir Günü 57. Ders Gömlek Ne Renk?
43. Ders Saat Kaçta Kalkıyorsun? 58. Ders Hakan Hangi Kıyafetleri Giyiyor?
44. Ders Saat Kaçta, Ne Yapıyor? 59. Ders Kaç Beden Giyiyorsunuz?
Zaman Zarfları "önce, sonra" 60. Ders Ayakkabı Nasıl Oldu?
41-44. DERS
57-60. DERS
Önce akşam yemeği yiyorum sonra ödevlerimi İsim-fiil Eki -mak (-mek)
Sayfa 59-61
yapıyorum. (iste- fiili ile oluşturduğu yapıyla)

Sayfa 82
Önce Türkçe sonra İngilizce dersi var.

Önce kapıyı çal sonra içeri gir. "-mak iste-, -mek iste-"
Müşteri mavi bir tişört satın almak istedi.
"-dan (-den, -tan, -ten) önce" Şimdi biraz dinlenmek istiyor.
Dil Bilgisi "-dan (-den, -tan, -ten) sonra" Dil Bilgisi Bu ayakkabıyı beğenmedim. Değiştirmek istiyorum.
Maçtan sonra herkes eve gitsin. Şimdi ne yapmak istiyorsun?
Ayşe sınıfa, Ali’den önce geliyor. Ben dün erken yatmak istedim.
Kahvaltıdan sonra evden çıkıyorum. Sen bu kitabı okumak istiyor musun?
Sınavdan önce çok çalışın. Onlar çay içmek istediler.
Biz hafta sonu yüzmek istiyoruz.
45. Ders Kahvaltıda Ne Yiyorsunuz? 61. Ders Bugün Hava Nasıl?

46. Ders En Sevdiğim Yemek Makarnadır 62. Ders İstanbul’da Mevsim İlkbahar
47. Ders En Çok Hangi Meyveyi Seviyorsun? 63. Ders Yarın Hava Nasıl Olacak?
48. Ders Portakalın Kilosu Kaç Lira? 64. Ders Sinemaya Gidecek misin?
Belirtme Hâli Eki "-(y)ı (-i, -u, -ü)" Gelecek Zaman Kipi "-(y)acak (-ecek)"
61-64. DERS
45-48. DERS
duvar - duvarı A. Olumlu çekimi

Sayfa 83-87
Ben maça gideceğim. / Sen erken kalkacaksın.

Sayfa 62-65
Boyacı duvarı boyuyor.

O, gazete okuyacak. / Onlar yarın yüzecekler.
televizyon- televizyonu
Tamirci televizyonu tamir ediyor. B. Olumsuz çekimi
Ben maça gitmeyeceğim. / Sen erken
Dil Bilgisi tahta - tahtayı Dil Bilgisi kalkmayacaksın.
Mustafa tahtayı siliyor. O, gazete okumayacak. / Onlar yarın
yüzmeyecekler.
sözlük - sözlüğü
Sözlüğü bana ver. C) Soru çekimi
Ben maça gidecek miyim? / Sen erken kalkacak
mısın?
O, gazete okuyacak mı? / Onlar yüzecekler mi?

1-4.
DERS
1. ŞAHIS ZAMİRLERİ
TANIM:
Şahıs zamirleri, varlıkları kişi olarak temsil eden
ve kişi adlarının yerine geçen zamirlerdir.
Şahıs zamirleri şunlardır:
Ben, Sen, O, Biz, Siz, Onlar
ÖRNEK DIYALOG:
Ali : Merhaba, ben Oğuz.
Oğuz : Merhaba, ben de Ali.
Ali : Nasılsın?
Oğuz : Teşekkür ederim. İyiyim.
Sen nasılsın?
Ali : Ben de iyiyim.TEKİL ŞAHIS ZAMİRLERİ
A. TEKİL ŞAHIS ZAMİRLERİ
Birinci Tekil Şahıs - Ben İkinci Tekil Şahıs - Sen Üçüncü Tekil Şahıs - O
B. ÇOĞUL ŞAHIS ZAMİRLERİ
Birinci Çoğul Şahıs - Biz İkinci Çoğul Şahıs - Siz Üçüncü Çoğul Şahıs - Onlar
6 YAĞMUR TÜRKÇE
1-4.
DERS
ALIŞTIRMALAR
1. Aşağıdaki şahıs zamirlerini uygun resimlerin altına yazınız.
Ben / Sen / O / Biz / Siz / Onlar
Sen
3. Aşağıdaki diyalogları tamamlayınız. 4. Aşağıdaki boşlukları uygun şahıs zamirle-

DIYALOG 1: riyle doldurunuz.
Ali : Günaydın Ayşe. 1. Sen nasılsın? Ben iyiyim.
Ayşe : Günaydın Ali. 2. nasıl? iyi.
Ali : Nasılsın? 3. nasıllar? iyiler.
Ayşe : Teşekkür ederim. İyiyim.
4. nasılsınız? iyiyiz.
nasılsın?
Ali :Sağ ol. de iyiyim.
5. Aşağıdaki kelimeleri eşleştiriniz.
DIYALOG 2: 1. Ben a. iyisin

Ali Bey : Merhaba Salih. 2. Sen b. iyiler
Salih : Merhaba Ali Bey. 3. O c. iyiyim
Ali Bey : ? 4. Biz d. iyiyiz
Salih : Teşekkür ederim. İyiyim.
5. Siz e. iyisiniz
nasılsınız?
Ali Bey : ben de iyiyim. 6. Onlar f. iyi

5-8.
DERS
2. ALFABE
TANIM:
Bir dilin seslerini gösteren, belirli bir sıraya göre dizilmiş ve belli sayıdaki harflerin bütününe alfabe
denir.
Türk alfabesinde 29 harf vardır.
Aa Bb Cc Çç Dd Ee Ff Gg
Ğğ Hh Iı İi Jj Kk Ll Mm
Nn Oo Öö Pp Rr Ss Şş Tt
Uu Üü Vv Yy Zz
Not:
Harfler "sesli harfler" ve "sessiz harfler olmak üzere iki Türkçede “ğ” harfi ile baş-
gruba ayrılır: layan kelime yoktur. "ğ"
1. Sesli Harfler : a, e, ı, i, o, ö, u, ü harfi kelimenin herhangi bir
hecesinde bulunabilir.
2. Sessiz Harfler : b, c, ç, d, f, g, ğ, h, j, k, l, m, n, p, r, s, ş, t, v, y, z
ÖRNE KLER:
Sesli harflerin sınıflandırılması: dağ sağ
Sesli harflerin dört tanesi kalın dört tanesi incedir. bağ sağlık
yağmur öğrenci
a) Kalın sesliler a ı o u gökkuşağı
b) İnce sesliler e i ö ü
Sessiz harflerin sınıflandırılması:

Sessiz harflerin sekiz tanesi "sert sessiz", geri kalanı ise "yumuşak
sessiz"dir.
a) Sert sessizler ç, f, h, k, p, s, ş ,t
b) Yumuşak sessizler b, c, d, g, ğ, j, l, m, n, r, v, y, z
8 YAĞMUR TÜRKÇE
5-8.
DERS
ALIŞTIRMALAR
1. Büyük ve küçük harfler bölümündeki eksik harfleri yazarak alfabeyi tamamlayınız.
BÜYÜK HARFLER
A _ C _ _ E _ G _ H _ İ J K _ _
_ O Ö P _ _ _ T U _ _ Y _
küçük harfler
a b _ ç d _ f _ _ _ ı i j k _ _
n o ö _ r _ ş t _ ü _ y z
2. Aşağıdaki kelimeleri örnekteki gibi büyük 3. Aşağıdaki kelimeleri örnekteki gibi küçük
harflerle yazınız. harflerle yazınız.
1. öğretmen ÖĞRETMEN 1. ÖĞRENCİ öğrenci
2. sınıf 2. TELEVİZYON
3. kelime 3. DOKTOR
4. kitap 4. AMBULANS
5. tişört 5. FUTBOLCU
6. gökkuşağı 6. SPOR
7. tebeşir 7. SINIF
8. arkadaş 8. RESİM
4. Aşağıdaki kelimeleri alfabetik sıraya göre sıralayınız.

limon / portakal / radyo / zürafa / fil / çay / kedi / ağaç / ceket / helikopter / top / elma
1. ağaç 7.
2. 8.
3. 9.
4. 10.
5. 11.
6. 12.

5-8.
DERS
ALIŞTIRMALAR
1. Aşağıdaki kelimelerdeki sesli ve sessiz harfleri örnekteki gibi gruplandırınız.
ördek gözlük
Sesli Harfler Sessiz Harfler Sesli Harfler Sessiz Harfler
Kalın İnce Sert Yumuşak Kalın İnce Sert Yumuşak
ö, e k r, d
buzdolabı gökkuşağı
piyano dondurma
güneş tavuk
hamburger otobüs
10 YAĞMUR TÜRKÇE
9-12.
DERS
1. TEKİL VE ÇOĞUL İŞARET ZAMİRLERİ

TANIM:
Varlıkları işaret yoluyla karşılayan kelimelerdir.
İşaret zamirleri şunlardır:
bu şu o bunlar şunlar onlar
A. TEKİL İŞARET ZAMİRLERİ

TANIM:
Tek varlığı işaret eden zamirlerdir.
Bu: Söz söyleyene göre yakında bulunan varlığı işaret eder.
Şu : Söz söyleyene göre biraz uzaktaki varlığı işaret eder.
O : Söz söyleyene göre daha uzakta bulunan varlığı işaret eder.
Bu Şu O
Bu Şu O
B. ÇOĞUL İŞARET ZAMİRLERİ

TANIM:
Birden fazla varlığı işaret eden zamirlerdir.
Bunlar : Söz söyleyene göre yakında bulunan varlıkları işaret eder.
Şunlar : Söz söyleyene göre biraz uzaktaki varlıkları işaret eder.
Onlar : Söz söyleyene göre daha uzakta bulunan varlıkları işaret eder.
Bunlar Şunlar Onlar
Bunlar Şunlar Onlar

9-12.
DERS
ALIŞTIRMALAR
1. Aşağıdaki cümleleri işaret zamirlerinden uygun olanlarıyla tamamlayınız.
Bu / Şu / O / Bunlar / Şunlar / Onlar
1 4
Şu fil. tebeşir.
2 5
telefon. ev.
3 6
ağaç. araba.
2. Diyaloglardaki boşlukları aşağıdaki kelime veya kelime gruplarıyla doldurunuz.

bunlar / kitap / bu / sıra ve masa / o / ne / şu / onlar / ne demek
1. A : Bu, Türkçede ne demek ? 4. A : Şu ne?

B : Bu, Türkçede sözlük demek. B: , kalemlik.
A : Peki, bu Türkçede ne demek? A : Peki, ne?
B : Bu, Türkçede cetvel demek. B : O, projektör.
2. A : Ahmet, ne?
B : Bunlar defter ve kitap. 5. A : Onlar ne?
A : Peki, bu ? B: tebeşir.
B : Bu, radyo.
3. A : Bunlar ne? 6. A : Bu ne?

B : Bunlar B : Bu,
12 YAĞMUR TÜRKÇE
9-12.
DERS
3. Aşağıdaki diyalogları örnekteki gibi tamamlayınız.
1 2 3
A: Bu ne ? A: ? A: ?
B: Bu cep telefonu.? B: Şu, masa. B: Şunlar sandalye.
4 5 6
A: ? A: ? A: ?
B: Bunlar kedi. B: O, çanta. B: Onlar at.
7 8 9
A: Onlar ne? A: O ne? A: Şunlar ne?
B: Onlar televizyon. B: B:
10 11 12
A: Şu ne? A: Bunlar ne? A: Bu ne?
B: B: B:

9-12.
DERS
2. ÇOĞUL (ÇOKLUK) EKİ “-lar (-ler)”

TANIM:
Çoğul (çokluk) eki “-lar (-ler)” getirildiği kelimenin birden çok olduğunu anlatan ektir.
Tekil Çoğul
Çanta Kalem Çantalar Kalemler
a, ı, o, u -lar e, i, ö, ü -ler
Tekil Çoğul Tekil Çoğul
İnsan İnsan-lar Ceket Ceket-ler
Kapı Kapı-lar Sözlük Sözlük-ler
Tavuk Tavuk-lar Göl Göl-ler
Kamyon Kamyon-lar Temizlikçi Temizlikçi-ler
Notlar:
1. Türkçeye yabancı dillerden giren bazı kelimeler bu kurala uymaz.
Kalp - Kalpler Metal - Metaller
Saat - Saatler Gol - Goller
Harf - Harfler Hayal - Hayaller
ALIŞTIRMALAR
1. Aşağıdaki kelimelere “-lar (-ler)” çokluk 2. Aşağıdaki kelimelerin hangilerinde “-lar (-ler)”
eki getiriniz. çokluk eki doğru kullanılmıştır? İşaretleyiniz.
1. Ördekler 9. Sözlük tekil çoğul
2. Elma 10. Balon 1. timsah 3 timsahlar timsahler
3. Kapı 11. Kitap 2. üzüm üzümlar üzümler
4. Silgi 12. Soru 3. horoz horozlar horozler
4. şemsiye şemsiyelar şemsiyeler
5. Sınıf 13. Öğretmen
5. göz gözler gözlar
6. Defter 14. Tahta
6. yıldız yıldızlar yıldızler
7. Kalem 15. Köpek 7. okul okullar okuller
8. Kivi 16. Araba 8. tebeşir tebeşirlar tebeşirler
14 YAĞMUR TÜRKÇE
9-12.
DERS
3. Aşağıdaki kelimeleri örnekteki gibi çoğul yapınız.
1 2 3
Tekil televizyon Tekil defter Tekil kitap
Çoğul televizyonlar Çoğul Çoğul
4 5 6
Tekil gözlük Tekil sandalye Tekil öğrenci
Çoğul Çoğul Çoğul
7 8 9
Tekil futbolcu Tekil bisiklet Tekil kapı
10 11 12
Tekil tişört Tekil barkdak Tekil silgi

9-12.
DERS
3. SORU EKİ “mı (mi, mu, mü)”

TANIM:
Soru eki “mı (mi, mu, mü)” cümleye soru anlamı veren ektir. Soru eki, kelimelere şu şekilde gelir:
SORU EKI ÖRNEKLER
a, ı mı Bu, masa mı? Bunlar kapı mı?
e, i mi Şu, ev mi? Onlar kalemlik mi?
o, u mu O, okul mu? Şu, kutu mu?
ö, ü mü Bu, göz mü? Şunlar sözlük mü?
ALIŞTIRMALAR
1. Aşağıdaki boşlukları soru eki “mı (mi, mu, mü)” ile doldurunuz.
1. Bu, pencere mi ? 6. O, Sadık ? 11. Şu, güneş ?

2. Bu, koltuk ? 7. Bu, tabak ? 12. Bu, otobüs ?
3. Bu, kalem ? 8. Bu, televizyon ? 13. O, sandal ?
4. Şu, muhasebeci ? 9. O, havlu ? 14. Şu, müdür ?
5. O, Orhan ? 10. O, gözlük ? 15. Hava yağmurlu ?
2. Aşağıdaki cevaplara örnekteki gibi sorular yazınız.
1 2 3 4
A: O, doktor mu ? A: ? A: ? A: ?
B: Evet. O, doktor. B: Evet. O, postacı. B: Evet. O, şoför. B: Evet. Bu, sıra.
5 6 7 8
A: ? A: ? A: ? A: ?
B: Evet. Bu, defter. B: Evet. Bu, monitör. B: Evet. O, öğretmen. B: Evet. Bu, pano.
16 YAĞMUR TÜRKÇE
9-12.
DERS
4. EDAT “DEĞİL”
TANIM:
Ek-fiilin olumsuz biçimi “değil” kelimesi ile yapılır.
ÖRNEKLER:
1. A: Bu, televizyon mu? 2. A: Bu, masa mı?

B: Hayır. Bu, teelvizyon değil. B: Hayır, bu masa değil.
A: Bu ne? A: Bu ne?
B: Bu, telefon. B: Bu, sandalye.
ALIŞTIRMALAR
1. Aşağıdaki resimlelere bakarak diyalogları tamamlayınız.
1 2 3
Kalemlik Uçak Televizyon

A: Bu, çanta mı? A: Bu, otobüs mü? A: Bu, radyo mu?
B: Hayır. Bu çanta değil. B: B:
A: Bu ne? A: Bu ne? A: Bu ne?
B: Bu kalemlik. B: B:
4 5 6
Tenisçi Ayşe Maymun

A: O, basketbolcu mu? A: O, Ahmet mi? A: Bu, inek mi?
B: B: B:
A: O ne? A: O kim? A: Bu ne?
B: B: B:
7 8 9
Harita Kalem Elma

A: Şunlar cetvel mi? A: Bu, makas mı? A: O, portakal mı?
B: B: B:
A: Şunlar ne? A: Bu ne? A: O ne?
B: B: B:

9-12.
DERS
2. Aşağıdaki resimlelere bakarak soruları cevaplayınız.
1. A: Bunlar ayakkabı mı? 2. A: Bu şemsiye mi?

B: Hayır. Bunlar ayakkabı değil. B:
3 A: O, köpek mi? 4. A: Bunlar kitap mı?

B: B:
5 A: Onlar masa mı? 6. A: O, doktor mu?

B: B:
3. Aşağıdaki kelimelerle örnekteki gibi cümleler yazınız.
1. kalemlik / makas / bu 5. koyun / inek / o

Bu, kalemlik değil.
Bu, makas.
2. kalem / tebeşir / bunlar 6. iki / beş / bu
3. öğrenci / öğretmen / o 7. balon /top / şu
4. portakal / limon / bu 8. telefon / bilgisayar / onlar
18 YAĞMUR TÜRKÇE
9-12.
DERS
5. SORU ZAMİRLERİ
TANIM:
"Kim?" ve "Ne?" soru zamirleri isimlerin yerini soru yoluyla tutan kelimelerdir.
KULLANIMI:
“Kim” soru zamiri insanlar için kullanılır.
ÖRNEKLER:
1 2 3
A: Bu kim? A: Bu kim? A: Bu kim?

B: Türkçe öğretmeni. B: Ayşe. B: Ali
4 5 Ali Esra Ahmet 6
A: Bunlar kim? A: Şunlar kim? A: Onlar kim?

B: Bunlar arkadaşlarım. B: Şunlar Ali, Esra ve Ahmet. B: Onlar Ahmet Bey ve
Zeynep Hanım..
KULLANIMI:
"Ne" soru zamiri ise insan dışındaki canlı ve cansız varlıklar için kullanılır.
ÖRNEKLER:
1 2 3
A: Bu ne? A: Bu ne? A: Bu ne?

B: Sandalye B: Köpek B: Cetvel
4 5 6
A: Bunlar ne? A: Şunlar ne? A: Onlar ne?

B: Bunlar cetvel. B: Şunlar araba. B: Onlar tebeşir.

9-12.
DERS
ALIŞTIRMALAR
1. Aşağıdaki boşlukları "Kim?" veya "Ne?" soru zamirlerinden uygun olanıyla doldurunuz.
1 2
A: Bu kim ? A: Şu ?
B: Bu, Ali. B: O, kazak.
3 4
(Emre) (Murat) (Ahmet)
A: O ? A: Şunlar ?
B: O, zebra. B: Onlar Emre, Murat ve Ahmet.
5 (Aslı) (Suna) 6
A: Onlar ? A: Onlar ?
B: Onlar Aslı ve Suna. B: Onlar oyuncak.
7 8
A: Bunlar ? A: O ?
B: Bunlar çiçek. B: O, matematik öğretmeni Metin Bey.
20 YAĞMUR TÜRKÇE
13-16.
DERS
SAYI SIFATLARI
A. ASIL SAYI SIFATLARI
TANIM:
Asıl sayı sıfatları, eklendikleri adla birer sıfat tamlaması oluşturan ve adın sayısını belirten sıfatlardır.
ÖRNEKLER:
2 x 2 = ?
1. A: Sınıfta kaç öğrenci var? 2. A: Masada kaç kalem var?

B: Sınıfta dört öğrenci var. B: Masada beş kalem var.
3. A: Masada kaç kitap var? 4. A: Sınavda kaç soru var?

B: Masada bir kitap var. B: Sınavda on soru var.
5. A: Resimde kaç kedi var? 6. A: Kalemlikte kaç kalem var?

B: Resimde iki kedi var. B: Kalemlikte on iki kalem var.

13-16.
DERS
B. SIRA SAYI SIFATLARI

TANIM:
Sıra sayı sıfatları varlık ve nesnelerdeki derecelenme sayısını gösteren sıfatlardır.
dokuzuncu yedinci altıncı dördüncü üçüncü birinci
onuncu sekizinci beşinci ikinci
Yapım Eki "-(ı)ncı, -(i)nci, -(u)ncu, -(ü)ncü"

TANIM:
Bu ek asıl sayılarından sıra sayı sıfatları türetir.
Yapım eki Asıl sayılar Sıra sayıları Örnek cümleler

Sesli harfle biten 1 bir 1. birinci A: Kaçıncı sınıftasın?
kelimelerden sonra: 2 iki 2. ikinci B: Yedinci sınıftayım. Ya sen?
-ncı A: Ben dokuzuncu sınıftayım.
-nci 3 üç 3. üçüncü
-ncu 4 dört 4. dördüncü A: Kaçıncı alıştırma hocam?
-ncü 5 beş 5. beşinci B: Dördüncü alıştırma.
Sessiz harfle biten 6 altı 6. altıncı A: Kaçıncı resim?

kelimelerden sonra: 7 yedi 7. yedinci B: Altıncı resim.
-ıncı
-inci 8 sekiz 8. sekizinci
-uncu 9 dokuz 9. dokuzuncu
-üncü 10 on 10. onuncu
ÖRNEKLER:
Birinci diyaloğu oku.
Sen dördüncü sıraya otur.
Ahmet. Sekizinci soruyu cevapla lütfen.
22 YAĞMUR TÜRKÇE
13-16.
DERS
ALIŞTIRMALAR
1. Aşağıdaki boşluklara uygun soru zamirleri yazınız.
1 2
A: Resimde kaç öğrenci var? A: Resimde kaç tavşan var?

B: Resimde öğrenci var. B: Resimde tavşan var.
3 4
A: Resimde kaç yumurta var? A: Resimde kaç ekmek var?

B: Resimde yumurta var. B: Resimde ekmek var.
5 6
A: Masada kaç kitap var? A: Resimde kaç kapı var?

B: Masada kitap var. B: Resimde kapı var.
7 8
Aa Bb Cc Çç Dd Ee Ff Gg
Ğğ Hh Iı İi Jj Kk Ll Mm
Nn Oo Öö Pp Rr Ss Şş Tt
Uu Üü Vv Yy Zz
A: Resimde kaç tebeşir var? A: Alfabede kaç harf var?

B: Resimde tebeşir var. B: Alfabede harf var.

13-16.
DERS
2. Aşağıdaki diyalogları tamamlayınız.
1. Diyalog 2. Diyalog
A: Merhaba. Ben Kenan. A: Affedersiniz. Saat kaç?
B: Merhaba. Ben Ekrem. B: Saat
A: Kaç yaşındasın? A: Teşekkür ederim.
B: yaşındayım. (16) B: Rica ederim.
A: Ben yaşındayım. (17)
90
3. Diyalog 4. Diyalog
A: Bugün hava çok sıcak. A: Bu pantolon kaç lira?
B: Evet, öyle. B: Bu pantolon lira.
A: Sıcaklık kaç derece? A: Çok güzel bir pantolon.
B: Sıcaklık derece. B: Evet. Pantolonlarımız çok kalitelidir.
24 YAĞMUR TÜRKÇE
13-16.
DERS
3. Resimlerdeki paralara göre boşlukları doldurunuz.

1 2 3
A: Bu kaç lira? A: Bu kaç lira? A: Bu kaç lira?

B: B: B:
4 5 6
A: Bu kaç kuruş? A: Bu kaç kuruş? A: Bu kaç kuruş?

B: B: B:
4. Aşağıdaki soruları kendinize göre cevaplayınız.

1. A: Sınıfınızda kaç öğrenci var? 6. A: Dil bilgisi kitabı kaç sayfa?
B: Sınıfımızda öğrenci var. B: Dil bilgisi kitabı sayfa.
2. A: Sınıfınızda kaç sıra var? 7. A: Çantanda kaç kitap var?

B: Sınıfımızda sıra var. B: Çantamda kitap var.
3. A: Sınıfınızda kaç sandalye var? 8. A: Çantanda kaç kalem var?

B: Sınıfımızda sandalye var. B: Çantamda kalem var.
4. A: Sınıfınızda kaç masa var? 9. A: Çantanda kaç defter var?

B: Sınıfımızda masa var. B: Çantamda defter var.
5. A: Sınıfınızda kaç bilgisayar var? 10. A: Kaç yaşındasın?

B: Sınıfımızda bilgisayar var. B: Ben yaşındayım.

13-16.
DERS
5. Aşağıdaki sıra sayılarını örnekteki gibi yazınız.
6. 10. 8. 100.
altıncı
20. 40. 7. 9.
6. Aşağıdaki soruları yandaki resme göre cevaplayınız.
1. A: Hasan Bey kaçıncı katta?
B: Hasan Bey üçüncü katta. ALİ BEY
2. A: Kaçıncı katta kedi var? AYŞE HANIM
B:
HASAN BEY
3. A: Dördücü katta kim var?

B:
4. A: Doktor kaçıncı katta?

B:
5. A: Ali Bey kaçıncı katta?

B:
7. Aşağıdaki soruları ders programına göre cevaplayınız.
1. A: Türkçe kaçıncı ders? DERS PROGRAMI

B: Türkçe ikinci ders.
2. A: İngilizce kaçıncı ders? 1. Ders Müzik
B:
2. Ders Türkçe
3. A: İlk ders ne?
B: 3. Ders Resim
4. A: Son ders ne? 4. Ders Beden Eğitimi
B:
5. Ders İngilizce
5. A: Resim üçüncü ders mi?
B: 6. Ders Bilgisayar
26 YAĞMUR TÜRKÇE
17-20.
DERS
EMİR KİPİ
TANIM:
Emir kipi, yapılması istenen işi kesinliğe bağlayarak emir biçiminde ifade eden kiptir. Bu kalıpta kip
ekleri ile şahıs ekleri iç içe girmiştir. Fiil kök veya gövdesine getirilen kip eki aynı zamanda şahsı da
karşıladığından, kipe ayrıca şahıs ekleri getirilmez.
Tahtayı sil Pencereyi aç. Diyaloğu oku. Deftere yaz.
Ödevini yap. Dinle. Parmak kaldır. Kapıyı kapat.
A. Emir Kipi - Olumlu şekli

EMİR KİPİNİN OLUMLU ÇEKİMİ
a-ı➝ı e-i➝i o-u➝u ö-ü➝ü
Almak Silmek Okumak Yürümek
Ben – – – –
Sen al sil oku yürü
O alsın silsin okusun yürüsün
Biz – – – –
Siz alın silin okuyun yürüyün
Onlar alsınlar silsinler okusunlar yürüsünler
ÖRNEKLER:
Sen kapıyı kapat. O gelsin.
Siz adınızı ve soyadınızı yazın. Siz parmak kaldırın.
Siz beni dikkatli dinleyin. Siz oturun.
Sen tahtayı sil. Onlar dışarı çıksınlar.

17-20.
DERS
ALIŞTIRMALAR
1. Tablodaki fiilleri emir kipinin olumlu şekline göre çekimleyiniz.
Yazmak Dinlemek Konuşmak Yüzmek
Ben – – – –
Sen yaz
O yazsın
Biz – – – –
Siz yazın
Onlar yazsınlar
2. Aşağıdaki cümleleri örnekteki gibi uygun zamirlerle tamamlayınız.

Sen / O / Siz / Onlar
1. Onlar gelsinler. 9. ev ödevini yapsınlar.
2. parmak kaldır. 10. Türkçe öğrenin.
3. dikkatli dinlesinler. 11. tahtaya bak.
4. yerine otursun. 12. diyaloğu okusun.
5. tahtayı silin. 13. cümleleri tahtaya yaz.
6. dışarı çık. 14. buraya gelsinler.
7. adını yazsın. 15. dışarı çıkın.
8. kapıyı kapatın. 16. kalem versin.
3. Aşağıdaki cümleleri uygun zamirlerle tamamlayınız.

1. dinlemek / sen / öğretmeni Sen öğretmeni dinle.
2. Ahmet / beklemek / burada
3. oturmak / siz / yerinize
4. çıkmak / öğrenciler / dışarı
5. sen / içeri / girmek
6. okumak / o / diyaloğu
7. soruları / cevaplamak / siz
8. kapatmak / sen / pencereyi
9. cevapları / yazmak / siz / deftere
10. yardım etmek / onlar
4. Aşağıdaki boşlukları örnekteki gibi doldurunuz.

1. O dışarı çıksın (çıkmak) 6. Onlar tahtayı (silmek)
2. Sen kitabını (açmak) 7. Çocuk havuzda (yüzmek)
3. Onlar sessiz (olmak) 8. Siz bu kitabı (okumak)
4. O bana yardım (etmek) 9. Sen kalemi (vermek)
5. Siz pencereyi (kapat) 10. Onlar eve (gitmek)
28 YAĞMUR TÜRKÇE
17-20.
DERS
B. Emir Kipi - Olumsuz şekli

Emir kipinin olumsuz çekimi "-ma(-me)" olumsuzluk eki ile yapılır.
EMİR KİPİNİN OLUMSUZ ÇEKİMİ
a - ı - o - u ➝ ma e - i - ö - ü ➝ me
Ben – – – –
Sen alma silme okuma yürüme
O almasın silmesin okumasın yürümesin
Biz – – – –
Siz almayın silmeyin okumayın yürümeyin
Onlar almasınlar silmesinler okumasınlar yürümesinler
ÖRNEKLER:
Sen gelme. Sen oturma.
Siz bu cümleleri yazmayın. Siz burada beklemeyin.
Sen tahtayı silme. O gelmesin.
Onlar dışarı çıkmasınlar. Sen kapıyı kapatma.
ALIŞTIRMALAR
1. Aşağıdaki boşlukları örnekteki gibi uygun eklerle doldurunuz.
1. Sen diyaloğu okuma 3 -ma -me -masın -mesin
2. Onlar içeri gir -mesin -masın -mesinler -masınlar
3. Siz dışarı çık -ma -mayın -me -meyin
4. Sen müzik dinle -mesin -mesinler -meyin -me
5. Öğrenciler koridorda koş -masınlar -mayın -mesinler -meyin
6. Siz tahtayı sil -me -ma -meyin -mayın
7. Onlar derste konuş -masın -ma -mayın -masınlar
8. O burada bekle -meyin -mesin -mayın -me
9. Siz havuzda yüz -meyin -me -mesinler -mesin
10. Ahmet pencereyi kapat -ma -mayın -mesin -masın
11. O eve şimdi git -mesin -me -meyin -mesinler
12. Onlar gürültü yap -ma -masınlar -me -mesinler

17-20.
DERS
2. Aşağıdaki cümleleri olumsuz yapınız.

OLUMLU OLUMSUZ OLUMLU OLUMSUZ
1. Kapıyı aç. : Kapıyı açma. 1. Al. :
2. Konuş. : 2. Ver. :
3. Söyle. : 3. Gör. :
4. Bekle. : 4. Bak. :
5. Getir. : 5. Cevap ver. :
6. Otur. : 6. Götür. :
3. Aşağıdaki kelimelerle emir kipinin olumsuz şekline göre cümleler yazınız.

1. kapatmak / o / kapıyı O, kapıyı kapatmasın.
2. çocuk / havuzda / yüzmek
3. okumak / siz / gazete
4. gelmek / öğrenciler / bugün
5. sen / sormak / soru
6. onlar / seyretmek / televizyon
7. kaybetmek / Türkçe kitabını / sen
8. Ahmet / içmek / kahve
4. Aşağıdaki cümleleri örnekteki gibi emir kipinin olumsuz şekline göre tamamlayınız.
1. Hava yağmurlu. Dışarı çıkmayın. ( çıkmak / siz )
2. Bahçede köpek var. Bahçeye ( girmek / o )
3. Televizyon bozuk. Televizyonu ( açmak / sen )
4. Oda çok temiz. Odayı ( kirletmek / onlar )
5. Yarın okul tatil. Yarın okula ( gelmek / siz )
6. Bugün Türkçe dersi yok. Türkçe kitabı ( getirmek / sen )
7. Havuz çok derin. Bu havuzda ( yüzmek / siz )
8. Koltuklar ıslak. Sakın ( oturmak / onlar )
5. Aşağıdaki cümleleri emir kipinin olumlu ve olumsuz şekline göre tamamlayınız.

1. Bugün futbol oynamasınlar ( - ). Basketbol oynasınlar ( + ) onlar / oynamak
2. Lütfen hızlı ( - ). Yavaş (+) siz / yürümek
3. Piyano ( - ). Gitar ( + ) sen / çalmak
4. Bana yalan ( - ). Bana doğruyu ( + ) o / söylemek
5. Cümleleri ( - ). Kelimeleri (+) siz / yazmak
6. Kahve ( - ). Çay ( + ) sen / içmek
7. Otobüse ( - ). Taksiye ( + ) onlar / binmek
8. İngilizce ( - ). Türkçe ( + ) siz / konuşmak
30 YAĞMUR TÜRKÇE
17-20.
DERS
C. Emir Kipi - Soru şekli

Emir kipinin soru çekimi "mı (mi, mu, mü)" soru eki ile yapılır ve sadece 3. şahıslarda çekimi vardır.
EMİR KİPİNİN SORU ÇEKİMİ
a - ı ➝ mı e - i ➝ mi o - u ➝ mu ö - ü ➝ mü
Ben – – – –
Sen – – – –
O alsın mı? silsin mi? okusun mu? yürüsün mü?
Biz – – – –
Siz – – – –
Onlar alsınlar mı? silsinler mi? okusunlar mı? yürüsünler mi?
ÖRNEKLER:
O, kapıyı kapatsın mı? O konuşsun mu?
Onlar yazsınlar mı? Onlar gelsinler mi?
O tahtayı silsin mi? O, öğretmenle görüşsün mü?
Onlar dışarı çıksınlar mı? Onlar içeri girsinler mi?
ALIŞTIRMALAR
1. Aşağıdaki cümleleri örnekteki gibi soru cümlesine çeviriniz.
OLUMLU SORU
1. Ahmet kapıyı açsın. ➝ Ahmet kapıyı açsın mı ?
2. Onlar konuşsunlar. ➝ ?
3. Ayşe şarkı söylesin. ➝ ?
4. Öğrenciler beklesinler. ➝ ?
5. O gelsin. ➝ ?
6. Onlar otursunlar. ➝ ?
7. O alsın. ➝ ?
8. Onlar versinler. ➝ ?
9. Öğretmen görsün. ➝ ?
10. Çocuklar baksınlar. ➝ ?
11. O cevap versin. ➝ ?
12. Onlar yüzsünler. ➝ ?
13. Soruları cevaplasınlar. ➝ ?
14. Öğretmenle görüşsün. ➝ ?
15. Ders çalışsın. ➝ ?

17-20.
DERS

1. A: Onlar dışarı çıksınlar mı ? 6. A: ?
B: Evet, onlar dışarı çıksınlar. B: Hayır, onlar burada beklemesinler.
2. A: ? 7. A: ?
B: Hayır, Zeynep eve gitmesin. B: Evet, Ahmet bu kitabı okusun.
3. A: ? 8. A: ?
B: Hayır, onlar kola içmesinler. B: Evet, onlar şarkı söylesinler.
4. A: ? 9. A: ?
B: Evet, cümleleri deftere yazsınlar. B: Hayır, Ayşe portakal yemesin.
5. A: ? 10. A: ?
B: Evet, Mehmet müzik dinlesin. B: Evet, sınıfı temizlesinler.
3. Aşağıdaki kelimelerle örnekteki gibi cümleler yazınız.

1. seyretmek / çocuklar / televizyon
A: Çocuklar televizyon seyretsinler mi ? ( soru cümlesi )
B: Evet, çocuklar televizyon seyretsinler. ( olumlu cevap )
Hayır, çocuklar televizyon seyretmesinler. ( olumsuz cevap )
2. futbol / onlar / oynamak

A: ? ( soru cümlesi )
B: Evet, ( olumlu cevap )
Hayır, ( olumsuz cevap )
3. Emre / bisiklet / sürmek

4. gitmek / pikniğe / öğrenciler

5. taşımak / onlar / eşyaları

32 YAĞMUR TÜRKÇE
21-24.
DERS
ŞİMDİKİ ZAMAN KİPİ

TANIM:
Şimdiki zaman, fiilin belirttiği iş veya oluşun, içinde bulunduğumuz zamanda devam etmekte oldu-
ğunu bildirir.
yürümek okumak
A: O ne yapıyor? A: O ne yapıyor?
B: O yürüyor. B: O kitap okuyor.
yüzmek ders çalışmak

B: O yüzüyor. B: O ders çalışıyor.
dinlemek oynamak
B: O müzik dinliyor. B: O futbol oynuyor.

21-24.
DERS
A. Şimdiki Zaman Kipi - Olumlu şekli

Şimdiki zamanın olumlu çekimi fiillere "-yor (-ıyor, -iyor, -uyor, -üyor)" zaman eki ve şahıs ekleri
getirilerek yapılır.
Fiil + Şimdiki zaman eki + Şahıs eki

Yürümek yürü yor um
↓ ↓ ↓
Fiil Şimdiki Şahıs eki
zaman eki
NotLAR:
1. Şimdiki zaman eki, "ı, i, u, ü" sesli harfleriyle 3. Şimdiki zaman eki, "a" veya "e" sesli harfleri
biten fiillere "-yor" olarak gelir. ile biten fiillerde daralmaya yol açar.
ÖRNEKLER: ÖRNEKLER:
taşı- ➝ taşıyor anla- ➝ anlıyor
yürü- ➝ yürüyor dinle- ➝ dinliyor
uyu- ➝ uyuyor oyna- ➝ oynuyor
eri- ➝ eriyor söyle- ➝ söylüyor
2. Şimdiki zaman eki, sessiz harflerle biten fiil- 4. " git-, tat- ve et-" fiilleri şimdiki zamanın olumlu
lere aşağıdaki kurala göre gelir. ve soru çekimlerinde yumuşamaya uğrar. Fiille-
rin sonlarındaki "t" harfi "d"ye dönüşür.
a, ı -ıyor çalış- ➝ çalışıyor
e, i -iyor gel- ➝ geliyor ÖRNEKLER:
o, u -uyor konuş-➝ konuşuyor git- ➝ gidiyor
ö, ü -üyor gül- ➝ gülüyor tat - ➝ tadıyor
et- ➝ yardım ediyor / sohbet ediyor
Şimdiki Zaman Kipinin Olumlu Çekimi

Anlamak Gelmek Okumak Görmek
Ben anlıyorum geliyorum okuyorum görüyorum
Sen anlıyorsun geliyorsun okuyorsun görüyorsun
O anlıyor geliyor okuyor görüyor
Biz anlıyoruz geliyoruz okuyoruz görüyoruz
Siz anlıyorsunuz geliyorsunuz okuyorsunuz görüyorsunuz
Onlar anlıyorlar geliyorlar okuyorlar görüyorlar
ÖRNEKLER:
Ben şimdi ders çalışıyorum.
Zeynep Hanım, yemek yapıyor.
Sen İngilizce biliyorsun.
Onlar konuşuyorlar.
34 YAĞMUR TÜRKÇE
21-24.
DERS
ALIŞTIRMALAR
1. Aşağıdaki cümleleri verilen fiillerle şimdiki zamanın olumlu şekline göre tamamlayınız.
1 2
oynamak alışveriş yapmak

A: Ali ne yapıyor? A: O ne yapıyor?
B: O, basketbol oynuyor. B: O, ?
3 4
uyumak içmek
A: Mehmet Bey ne yapıyor? A: Zeynep Hanım ne yapıyor?
B: O, B: O, su
5 6
çalmak yemek
A: Hakan ne yapıyor? A: Emre ne yapıyor?

B: O, gitar B: O, çikolata
7 8
şarkı söylemek seyretmek
A: Esra ne yapıyor? A: O ne yapıyor?

B: O, B: O, televiyon

21-24.
DERS
2. Aşağıdaki fiillere şimdiki zaman eki "-yor (-ıyor, -iyor, -uyor, -üyor)" getirerek fiilleri tekrar ya-
zınız.
1. konuşmak konuşuyor 9. yüzmek

2. oturmak 10. dinlemek
3. yürümek 11. getirmek
4. gelmek 12. görmek
5. yaşa 13. öğrenmek
6. yemek 14. istemek
7. gitmek 15. sormak
8. anlamak 16. tatmak
3. Aşağıdaki cümleleri verilen fiillerle şimdiki zamanın olumlu şekline göre tamamlayınız.
konuşmak gitmek
Ben Türkçe konuşuyorum Ben eve
Sen Türkçe Sen eve
O Türkçe O eve gidiyor
Biz Türkçe Biz eve
Siz Türkçe Siz eve
Onlar Türkçe Onlar eve
4. Aşağıdaki kelimelerle örnekteki gibi şimdiki zamanlı cümleler kurunuz.

1. şimdi / yemek / elma / ben Ben şimdi elma yiyorum.
2. içmek / su / sen
3. söylemek / öğrenciler / şarkı
4. öğretmen / öğretmek / Türkçe
5. biz / yaşamak / İstanbul’da
6. öğrenmek / siz / Türkçe / bu yıl
7. ders çalışmak / ben / şu anda
8. çocuklar / yüzmek / havuzda
5. Aşağıdaki cümleleri örnekteki gibi şimdiki zamanın olumlu şekline göre tamamlayınız.
1. Çocuk kırmızı tişört giyiyor. ( giymek )
2. Biz odayı ( temizlemek )
3. Ben şimdi kitap ( okumak )
4. Onlar çok hızlı ( yürümek )
5. Öğrenci soru ( sormak )
6. Sen müzik ( dinlemek )
7. Siz burada ne ? ( yapmak )
8. Babam çok yorgun. O şimdi ( dinlenmek )
9. Ben ders çünkü sınav var. ( çalışmak )
10. Sen Türkçe ( bilmek )
36 YAĞMUR TÜRKÇE
21-24.
DERS
B. Şimdiki Zaman Kipi - Olumsuz şekli

Şimdiki zamanın olumsuz çekimi “-ma (-me)” olumsuzluk ekiyle yapılır. Şimdiki zaman eki "-yor"un
daraltıcı etkisinden dolayı olumsuzluk eki "-mı, -mi, -mu, -mü" şekline dönüşür.
YAPILIŞI:
Olumsuzluk eki “-ma (-me)”;
Fiilin son hecesinde “a” veya “ı” seslilerinden biri varsa “-mı” olur. ➝ Bakmıyor.
Fiilin son hecesinde “e” veya “i” seslilerinden biri varsa“-mi” olur. ➝ İçmiyor.
Fiilin son hecesinde “o” veya “u” seslilerinden biri varsa “-mu” olur. ➝ Okumuyor.
Fiilin son hecesinde “ö” veya “ü” seslilerinden biri varsa “-mü” olur. ➝ Düşünmüyor.
Şimdiki Zaman Kipinin Olumsuz Çekimi

Ben Anlamıyorum Gelmiyorum Okumuyorum Görmüyorum
Sen Anlamıyorsun Gelmiyorsun Okumuyorsun Görmüyorsun
O Anlamıyor Gelmiyor Okumuyor Görmüyor
Biz Anlamıyoruz Gelmiyoruz Okumuyoruz Görmüyoruz
Siz Anlamıyorsunuz Gelmiyorsunuz Okumuyorsunuz Görmüyorsunuz
Onlar Anlamıyorlar Gelmiyorlar Okumuyorlar Görmüyorlar
ALIŞTIRMALAR
1. Aşağıdaki fiilleri şimdiki zamanın olumsuz şekli, üçüncü tekil şahsa göre çekimleyiniz.
1. konuşmak O konuşmuyor. 9. yüzmek

2. oturmak 10. dinlemek
3. yürümek 11. getirmek
4. gelmek 12. görmek
5. yaşamak 13. öğrenmek
6. yemek 14. düşünmek
7. gitmek 15. sormak
8. anlamak 16. tatmak
2. Aşağıdaki cümleleri verilen fiillerle şimdiki zamanın olumsuz şekline göre tamamlayınız.
gitmek yapmak
Ben eve gitmiyorum. Ben alışveriş
Sen eve Sen alışveriş
O eve O alışveriş yapmıyor.
Biz eve Biz alışveriş
Siz eve Siz alışveriş
Onlar eve Onlar alışveriş

21-24.
DERS
3. Aşağıdaki kelime gruplarıyla şimdiki zamanın olumlu ve olumsuz şekline göre cümleler kuru-
nuz.
1 2 3 4 Guten Tag! 5 6
1. o / kitap okumak / gazete okumak

O, kitap okumuyor. O, gazete okuyor.
2. onlar / futbol oynamak / basketbol oynamak

3. ben / su içmek / kahve içmek

4. o / Türkçe konuşmak / Almanca konuşmak

5. o / araba sürmek / bisiklet sürmek

6. sen / çikolata yemek / elma yemek

4. Aşağıdaki cümleleri gibi şimdiki zamanın olumsuz şekline göre tamamlayınız.

1. Biraz yavaş konuş. Ben anlamıyorum. (anlamak)
2. Hava güneşli. Yağmur (yağmak)
3. Okul yarın tatil. Siz okula (gelmek)
4. Bebek mutlu. O, şimdi ( ağlamak)
5. Oda karanlık. Biz hiçbir şey (görmek)
6. Siz televizyon çünkü televizyon bozuk. (seyretmek)
7. Bu kelime ne demek? Ben (hatırlamak)
8. Onunla Türkçe konuşma. O, Türkçe (bilmek)
9. Onlar ayakta bekliyorlar. Onlar (oturmak)
10. Biz doğruyu söylüyoruz. Biz yalan (söylemek)
5. Aşağıdaki cümleleri şimdiki zamanın olumsuz şekline göre tekrar yazınız.

1. Ben İngilizce biliyorum.
Ben İngilizce bilmiyorum. 4. Biz kahve istiyoruz.
2. Sen hızlı koşuyorsun. 5. Siz portakal seviyorsunuz.
3. O şimdi müzik dinliyor. 6. Onlar televizyon seyrediyorlar.
38 YAĞMUR TÜRKÇE
21-24.
DERS
C. Şimdiki Zaman Kipi - Soru şekli

Şimdiki zamanın soru çekimi "mı (mi, mu, mü)" soru eki ile yapılır. Şimdiki zamanda "-yor" eki sebe-
biyle soru ekinin sadece "mu" şekli kullanılır.
Şimdiki Zaman Kipinin Soru Çekimi

Ben Anlıyor muyum? Geliyor muyum? Okuyor muyum? Görüyor muyum?
Sen Anlıyor musun ? Geliyor musun? Okuyor musun? Görüyor musun?
O Anlıyor mu? Geliyor mu? Okuyor mu? Görüyor mu?
Biz Anlıyor muyuz? Geliyor muyuz? Okuyor muyuz? Görüyor muyuz?
Siz Anlıyor musunuz? Geliyor musunuz? Okuyor musunuz? Görüyor musunuz?
Onlar Anlıyorlar mı? Geliyorlar mı? Okuyorlar mı? Görüyorlar mı?
ÖRNEKLER:
Ben şimdi ders çalışıyor muyum?
Zeynep Hanım, yemek yapıyor mu?
Sen İngilizce biliyor musun?
Onlar konuşuyorlar mı?
ALIŞTIRMALAR
1. "gelmek" ve "çalışmak" fiillerini şimdiki zamanın soru şekline göre çekimleyerek cümleleri ta-
mamlayınız.
gelmek çalışmak
Ben sinemaya geliyor muyum ? Ben ders ?
Sen sinemaya ? Sen ders ?
O, sinemaya ? O, ders çalışıyor mu ?
Biz sinemaya ? Biz ders ?
Siz sinemaya ? Siz ders ?
Onlar sinemaya ? Onlar ders ?
2. Aşağıdaki cümleleri uygun zamirlerle ta- 3. Aşağıdaki cümleleri şimdiki zamanın soru
mamlayınız. şekline göre tamamlayınız.
ben / sen / o / biz / siz / onlar 1. Ben Türkçeyi güzel konuşuyor muyum ?
1. Sen pencereyi açıyor musun? 2. Sen Türkçe öğren ?
2. ders anlatıyor mu? 3. Hatice ders çalış ?
3. Fransızca biliyor musunuz? 4. Biz müzik dinle ?
4. alışveriş yapıyor muyum? 5. Siz okula gel ?
5. çikolata seviyorlar mı? 6. Onlar da sinemaya git ?
6. hızlı koşuyor muyuz? 7. Ben bisiklet sür ?

21-24.
DERS
4. Aşağıdaki kelime veya kelime gruplarını kullanarak diyalogları tamamlayınız.

1. sen / baklava yemek ( - ) / çay içmek ( + ) 4. sen / şarkı söylemek ( - ) / gitar çalmak ( + )
A: Sen baklava yiyor musun ? A: ?
B: Hayır, ben baklava yemiyorum. B: Hayır,
A: Sen ne yapıyorsun? A: Sen ne yapıyorsun?
B: Ben çay içiyorum. B:
2. o / film seyretmek ( - ) / müzik dinlemek ( + ) 5. onlar / uyumak ( - ) / sohbet etmek ( + )

A: ? A: ?
B: Hayır, B: Hayır,
A: O ne yapıyor? A: Onlar ne yapıyorlar?
B: B:
3. siz / çalışmak ( - ) / dinlenmek ( + ) 6. ben / yüzmek ( - ) / balık turmak ( + )

A: ? A: ?
B: Hayır, B: Hayır, sen
A: Siz ne yapıyorsunuz? A: Ben ne yapıyorum?
B: B: Sen
5. Aşağıdaki olumlu cümleleri örnekteki gibi soru cümlesine çeviriniz.

1. O, bisiklet sürüyor. ➝ O, bisiklet sürüyor mu ?
2. Sen Ahmet'i tanıyorsun. ➝ ?
3. Onlar kutuları taşıyorlar. ➝ ?
4. Ben pikniğe geliyorum. ➝ ?
5. Aşçı yemek pişiriyor. ➝ ?
6. Ayşe Hanım gazete okuyor. ➝ ?
7. Şimdi basketbol oynuyorsunuz. ➝ ?
8. Onlar beni anlıyorlar. ➝ ?
9. Zürafayı görüyorum. ➝ ?
10. Çay içmek istiyorsun. ➝ ?
6. Aşağıdaki çekimli fiillerin olumsuz ve soru şekillerini yazınız.

OLUMLU OLUMSUZ SORU
Ben seviyorum sevmiyorum seviyor muyum?
Sen tanıyorsun
O görüyor
Biz bekliyoruz
Siz konuşuyorsunuz
Onlar gidiyorlar
40 YAĞMUR TÜRKÇE
25-28.
DERS
1. YAPIM EKİ “-lı (-li, -lu, -lü)”

TANIM:
Adlardan “bir millete, bir ülkeye, bir şehre, bir yere ait olma” anlamı veren sıfatlar türetir.
ÖRNEK:
A: Onlar kim?
B: Onlar Mehmet ve James.
A: Onlar nerelidirler?
B: Mehmet Türkiyeli. James İspanyalı.
YAPIM EKI ÖRNEKLER

a, ı -lı Amerikalı
e, i -li Türkiyeli
o, u -lu İstanbullu
ö, ü -lü Bingöllü
ALIŞTIRMALAR
1. Aşağıdaki boşlukları "-lı (-li, -lu, -lü)" yapım ekini kullanarak doldurunuz.
1 2 3 4
Japonya Tanzanya Türkiye Fransa

A: Akira nereli? A: Munir nereli? A: Zeynep nereli? A: Fernand nereli?
B: O, Japonyalı B: O, B: O, B: O,
5 6 7 8
İngiltere Çin İspanya Ürdün

A: Rosa nereli? A: Mei nereli? A: Antonio nereli? A: Abdullah nereli?
B: O, B: O, B: O, B: O,
2. Aşağıdaki ülke ve şehir isimlerine "-lı (-li, -lu, -lü)" yapım ekini getiriniz.
1. Arjantinli 6. Yemen 11. Ankara 16. Londra
2. Gabon 7. Kamerun 12. Trabzon 17. Sindey
3. Kanada 8. Ürdün 13. İzmir 18. Pekin
4. Hindistan 9. Şili 14. Bayburt 19. Moskova
5. Portekiz 10. Almanya 15. Diyarbakır 20. Paris

25-28.
DERS
2. EK-FİİLİN GENİŞ ZAMANI

TANIM:
Ek-fiil isim soylu kelimelere gelerek onların yüklem olmasını sağlar.
Ek-fiilin geniş zamanının çekiminde şahıslara göre aşağıdaki ekler kullanılır.
a-ı e-i o-u ö-ü

Ben -(y)ım -(y)im -(y)um -(y)üm
Sen -sın -sin -sun -sün
O -dır / -tır -dir / -tir -dur / -tur -dür / -tür
Biz -(y)ız -(y)iz -(y)uz -(y)üz
Siz -sınız -siniz -sunuz -sünüz
Onlar -dırlar / -tırlar -dirler / -tirler -durlar / -turlar -dürler / -türler
Notlar:
1. "ç, f, h, k, p, s, ş ,t" harflerinden biri ile biten kelimelerin
çekiminde "O" ve "Onlar" şahısları için "t" ile başlayan ekler Merhaba çocuklar. Ben
kullanılır. yeni Türçe öğretmeniyim.
ÖRNE KLER:
O, genç-tir.
Onlar avukat-tırlar.
2. "O" ve "Onlar" şahısları için kullanılan çekim ekleri konuş-

ma dilinde veya yazı dilinde kullanılmayabilir.
ÖRNE KLER:
O, doktor.
Onlar öğrenci.
A. Ek-Fiilin Geniş Zamanı - Olumlu şekli

Ek-Fiilin Geniş Zamana Göre Olumlu Çekimi
Hasta Mühendis Yorgun Üzgün
Ben hastayım mühendisim yorgunum üzgünüm
Sen hastasın mühendissin yorgunsun üzgünsün
O hastadır mühendistir yorgundur üzgündür
Biz hastayız mühendisiz yorgunuz üzgünüz
Siz hastasınız mühendissiniz yorgunsunuz üzgünsünüz
Onlar hastadırlar mühendistirler yorgundurlar üzgündürler
ÖRNEKLER:
Ben şimdi evdeyim. Biz doktoruz.
Sen öğrencisin. Siz çok kibarsınız.
O çok mutludur. Onlar çalışkandırlar.
42 YAĞMUR TÜRKÇE
25-28.
DERS
ALIŞTIRMALAR
1. Aşağıdaki kelimeleri ek-fiilin geniş zamanının olumlu şekline göre çekimleyiniz.
Aşçı Öğrenci Doktor Şoför

Ben aşçıyım
Sen aşçısın
O aşçıdır
Biz aşçıyız
Siz aşçısınız
Onlar aşçıdırlar
2. Aşağıdaki cümleler hangi eklerle tamamlanmalıdır? Ekleri işaretleyiniz ve cümleleri örnek-

teki gibi tamamlayınız.
1. Ben yorgunum -yum 3 -um -yuz -uz
2. Sen hasta -sın -sin -sun -sün
3. Onlar Japonyalı -dırlar -dirler -tırlar -tirler
4. Siz öğrenci -sın -sınız -sin -siniz
5. Biz İspanyol' -yüz -üz -yuz -uz
6. Sen basketbolcu -sunuz -sünüz -sun -sün
7. Çocuk şimdi aç -dır -dırlar -tır -tırlar
8. Biz mutlu -uz -yuz -sun -sunuz
9. Ahmet Bey öğretmen -dir -tir -im -sin
10. Siz Türkiyeli -yiz -dirler -yim -siniz
11. Ben yalnız -sın -ım -yım -dır
12. Sen bugün üzgün -dür -sünüz -sün -üm

25-28.
DERS
3. Aşağıdaki boşlukları uygun eklerle doldurunuz.

1. Ben Türkiyeliyim. İstanbulda yaşıyorum.
2. Ben on beş yaşında Sen kaç yaşında ?
3. Siz bugün çok mutlu
4. Onlar Japonca konuşuyorlar. Onlar Japon
5. Biraz dinlenin çünkü siz çok yorgun
6. Mavi renk güzel Mavi tişörtü giy.
7. Onlar çalışkan .
8. Tarkan ünlü bir şarkıcı
9. Biz öğrenci Sekizinci sınıfta
10. Bu paketleri sen taşı. Sen güçlü
11. Ben basketbolcu Her gün basketbol oynuyorum.
12. Sen Ahmet' Ben seni tanıyorum.
4. Aşağıdaki cümleleri uygun şahıs zamirleriyle tamamlayınız.

1. Onlar Almanyalıdırlar. 7. Fransalıyım. Paris'te yaşıyorum.
2. mutlusun. 8. çok güçlüyüm.
3. başarılı bir öğrencidir. 9. Çinlisin.
4. iyiyim. Teşekkür ederim. 10. nasılsınız?
5. ünlü bir aktördür. 11. çok yakın arkadaşız.
6. açsınız. Buyurun. Yemek yiyin. 12. hastadırlar.
5. Aşağıdaki zamir ve kelimelerle geniş zamanın olumlu şekline göre cümleler yazınız.
1. Ben / futbolcu ➝ Ben futbolcuyum
2. Sen / şarkıcı ➝
3. O / aktör ➝
4. Biz / gazeteci ➝
5. Siz / öğretmen ➝
6. Onlar / Çinli ➝
7. Ben / Fransalı ➝
8. Sen / İngiltereli ➝
9. O / Türk ➝
10. Biz / üzgün ➝
11 Siz / mutlu ➝
12. Onlar / yalnız ➝
13. Ben / polis ➝
14 Sen / çalışkan ➝
15. Onlar / arkadaş ➝
44 YAĞMUR TÜRKÇE
25-28.
DERS
B. Ek-Fiilin Geniş Zamanı - Olumsuz şekli

Ek-fiilin geniş zamanının olumsuz çekimi “değil” kelimesi ile yapılır.
Ek-Fiilin Geniş Zamana Göre Olumsuz Çekimi
hasta mühendis yorgun üzgün
Ben hasta değilim. mühendis değilim. yorgun değilim. üzgün değilim.
Sen hasta değilsin. mühendis değilsin. yorgun değilsin. üzgün değilsin.
O hasta değildir. mühendis değildir. yorgun değildir. üzgün değildir.
Biz hasta değiliz. mühendis değiliz. yorgun değiliz. üzgün değiliz.
Siz hasta değilsiniz. mühendis değilsiniz. yorgun değilsiniz. üzgün değilsiniz.
Onlar hasta değildirler. mühendis değildirler. yorgun değildirler. üzgün değildirler.
ÖRNEKLER:
Sen hasta değilsin. Onlar Japonyalı değildirler.
Ben 20 yaşında değilim. Siz şimdi İstanbul'da değilsiniz.
Bu, kitap değildir. Bu, defterdir. Biz öğretmen değiliz.
ALIŞTIRMALAR
1. Aşağıdaki cümleleri ek-fiilin olumsuz şekli- 2. Aşağıdaki cümleleri uygun zamirlerle ta-
ne göre tamamlayınız. mamlayınız.
Ben üzgün değilim Ben / Sen / O / Biz / Siz / Onlar
Sen üzgün 1. Onlar on beş yaşında değildirler.
O, üzgün 2. şimdi burada değildir.
Biz üzgün 3. tembel değilsiniz.
Siz üzgün 4. aç değilim.
Onlar üzgün 5. yorgun değiliz.
6. Türkiyeli değilsin.
3. Aşağıdaki cümleleri örnekteki gibi olumsuz yapınız.

OLUMLU OLUMSUZ
1. O dokuzuncu sınıftadır. ➝ O, dokuzuncu sınıfta değildir.
2. Biz mühedisiz. ➝
3. Ben şimdi evdeyim. ➝
4. Sen öğrencisin. ➝
5. Ahmet bugün mutludur. ➝
6. Siz doktorsunuz. ➝
7. Onlar yorgundurlar. ➝
8. Sen muşgulsün. ➝
9. Ben şarkıcıyım. ➝
10. Onlar hastadırlar. ➝

25-28.
DERS
C. Ek-Fiilin Geniş Zamanı - Soru şekli

Ek-fiilin geniş zamanının soru çekimi "mı (mi, mu, mü)" soru eki ile yapılır.
Ek-Fiilin Geniş Zamana Göre Soru Çekimi
hasta mühendis yorgun üzgün
Ben hasta mıyım? mühendis miyim? yorgun muyum? üzgün müyüm?
Sen hasta mısın? mühendis misin? yorgun musun? üzgün müsün?
O hasta mıdır? mühendis midir? yorgun mudur? üzgün müdür?
Biz hasta mıyız? mühendis miyiz? yorgun muyuz? üzgün müyüz?
Siz hasta mısınız? mühendis misiniz? yorgun musunuz? üzgün müsünüz?
Onlar hasta mıdırlar? mühendis midirler? yorgun mudurlar? üzgün müdürler?
ÖRNEKLER:
Sen heyecanlı mısın? Onlar İngiltereli midirler?
Ben yalnız mıyım? Siz şimdi evde misiniz?
Bu soru zor mudur? Biz başarlı mıyız?
ALIŞTIRMALAR
1. Aşağıdaki cümleler hangi eklerle tamamlanmalıdır? Ekleri işaretleyiniz ve cümleleri örnekteki
gibi tamamlayınız.
3 mıdır mıdırlar mudur mudurlar

1. O, Japonyalı mıdır ?
musun musunuz muyuz muyum
2. Siz basketbolcu ?
mıdır mıyım mısınız mısın
3. Sen yalnız ?
midirler mudurlar müdürler müdür
4. Onlar öğretmen ?
mısınız misiniz musunuz müsünüz
5. Siz yorgun ?
mıdır midir mudur müdür
6. Ayşe bugün hasta ?
müyüz müyüm muyum muyuz
7. Ben üzgün ?
8. Biz aç ? mıdır mısınız mıyım mıyız
9. Onlar şimdi mutlu ? mudurlar musunuz muyuz musun
10. Sen öğrenci ? misiniz miyim misin mısın
11. Biz Türkiyeli ? misiniz miyim miyiz mıyız
12. Ben İspanyol ? mıyım mısın musun muyum
46 YAĞMUR TÜRKÇE
25-28.
DERS
2. Aşağıdaki kelimeleri ek-fiilin geniş zamanının soru şekline göre çekimleyiniz.

Aşçı Öğrenci Doktor Şoför
Ben aşçı mıyım?
Sen aşçı mısın?
O aşçı mıdır?
Biz aşçı mıyız?
Siz aşçı mısınız?
Onlar aşçı mıdırlar?
3. Aşağıdaki cümleleri uygun şahıs zamirleriyle tamamlayınız.

Biz çalışkan mıyız? çalışkan mıdırlar?
öğrenci midirler? on beş yaşında mıdırlar?
İstanbullu musunuz? hasta mısın?
öğrenci miyim? doktor musun?
sinirli miyim? şimdi meşgul müdür?
Rus mudur? müdür müsünüz?
4. Aşağıdaki cümleleri örnekteki gibi soru cümlesine çeviriniz.

OLUMLU SORU
1. O dokuzuncu sınıftadır. ➝ Sen meşgul müsün
2. Biz mühedisiz. ➝
3. Ben şimdi evdeyim. ➝
4. Sen öğrencisin. ➝
5. Ahmet bugün mutludur. ➝
6. Siz doktorsunuz. ➝
7. Onlar yorgundurlar. ➝
8. Sen muşgulsün. ➝
9. Ben şarkıcıyım. ➝
10. Onlar hastadırlar. ➝
5. Aşağıdaki boşlukları ek-fiilin geniş zamanına göre tamamlayınız.

1. A: Sen şimdi evde misin ? 5. A: Siz öğleden sonra boş ?
B: Evet. Ben şimdi evdeyim B: Hayır. Biz öğleden sonra boş
2. A: Onlar futbolcu ? 6. A: Sen korkak ?
B: Hayır. Onlar futbolcu B: Hayır. Ben korkak
3. A: Ben yaşlı ? 7. A: Yemekler lezzetli ?
B: Hayır. Sen yaşlı B: Evet. Yemekler çok lezzetli
4. A: O sporcu güçlü ? 8. A: Biz mutlu ?
B: Evet. O sporcu çok güçlü B: Evet. Siz mutlu

25-28.
DERS
3. YAPIM EKİ “-ca (-ce, -ça, -çe)”

TANIM:
Bu ekin en yaygın işlevi; millet, kavim ve halk adlarından dil ve lehçe bildiren isimler türetmesidir.
Not:
ÖRNEK:
Bu ek "ç, f, h, k, p, s, ş ,t" harflerinden biri ile
ÇEKİM EKI ÖRNEKLER biten kelimelere "-ça /-çe", diğer harflerden
herhangi biri ile biten kelimelere "-ca /-ce"
a, ı, o, u -ca / -ça Japonca, Arapça
şeklinde gelir.
e, i, ö, ü -ce / -çe Çince, Türkçe
ÖRNE KLER:
Benim ana dilim Türkçe.
Türk-çe / Arap-ça
Ben Japonca ve Çince biliyorum.
İtalyan-ca / Kore-ce
Sen İtalyanca biliyor musun?
ALIŞTIRMALAR
1. "-ca (-ce, -ça, -çe)" ekini kullanarak aşağıdaki milliyet isimlerinden dil isimleri yapınız.
Türk İngiliz Alman

Türkçe
Portekiz Kürt Rus
Kazak Fransız Hint
48 YAĞMUR TÜRKÇE
29-32.
DERS
BULUNMA HÂLİ EKİ “-da (-de, -ta, -te)”

TANIM:
Bulunma hâli eki "-da (-de, -ta, -te)" genellikle fiildeki oluş ve kılışın yerini bildiren ektir.
ÖRNEK:
ÇEKİM EKI ÖRNEKLER
a, ı, o, u -da / -ta okulda, sınıfta
e, i, ö, ü -de / -te evde, ofiste
Öğretmen şimdi sınıfta.

Ben şimdi evdeyim.
Sen okulda mısın?
Notlar:
1. Bu ek "ç, f, h, k, p, s, ş ,t" harflerinden biri ile 2. Şahıs zamirlerinin bulunma hâli ekiyle çe-
biten kelimelere "-ta /-te", diğer harflerden kimlenmiş şekli aşağıdaki gibidir:
herhangi biri ile biten kelimelere "-da /-de" Ben ➝ Bende
şeklinde gelir. Sen ➝ Sende
ÖRNEKLER: O ➝ Onda
Biz ➝ Bizde
okul-da, ev-de
Siz ➝ Sizde
sınıf-ta, ofis-te Onlar ➝ Onlarda
ALIŞTIRMALAR
1. Aşağıdaki boşlukları "-da (-de, -ta, -te)" bulunma hâli ekiyle örnekteki gibi tamamlayınız.
1 2 3
Garson lokantada Elma sepet Hakan ağaç
4 5 6
Kitaplar masa Çocuklar postane Balık tabak

29-32.
DERS
2. Aşağıdaki diyalogları "-da (-de, -ta, -te)" bulunma hâli ekini kullanarak tamamlayınız.
1 2
A: Mehmet Bey nerede? A: Hakan Bey nerede?

B: O, evde (ev) B: O, (sınıf)
3 4
A: Öğrenciler nerede? A: Baban şimdi nerede?

B: Onlar (kütüphane) B: O şimdi (ofis)
5 6
A: Meryem Hanım nerede? A: Ayşe Hanım nerede?

B: O, (mutfak) B: O (İstanbul)
7 8
A: Fatma, Hüseyin ve Okan nerede? A: Tablo nerede?

B: Onlar (bahçe) B: Tablo (duvar)
50 YAĞMUR TÜRKÇE
29-32.
DERS
3. Aşağıdaki diyalogları fotoğrafların üzerindeki bilgilere göre tamamlayınız.

1 2
Sultan Ahmet Camisi Özgürlük Anıtı

İstanbul / Türkiye New York / ABD
A: Sultan Ahmet Camisi nerede? A: Özgürlük Anıtı nerede?
B: İstanbul'da. B:
A: İstanbul nerede? A: New York nerede?
B: Türkiye'de. B:
3 4
Eyfel Kulesi Keops Piramidi

Paris / Fransa Kahire / Mısır
A: Eyfel Kulesi nerede? A: Keops Pramidi nerede?
B: B:
A: Paris nerede? A: Kahire nerede?
B: B:
4. Aşağıdaki diyalogları örnekteki gibi verilen kelimelerle tamamlayınız.

DIYALOG 1: DIYALOG 6:
A: Hangi şehirde yaşıyorsun? A: Kitaplar nerede?
B: Antalya'da yaşıyorum. (Antalya) B: Kitaplar (çanta)
A: Sen şimdi neredesin? A: Hangi şehirde yaşıyorsunuz?
B: Ben şimdi (market) B: yaşıyoruz. (İzmir)
A: Kimde fazla kalem var? A: Sözlük kimde?
B: fazla kalem var. (O) B: Sözlük (Murat)
A: Ayşe Hanım nerede çalışıyor? A: Siz şimdi neredesiniz?
B: O, çalışıyor. (hastane) B: Biz şimdi (ofis)

A: İşçiler şu anda mı? (fabrika) A: Öğrenciler mi? (bahçe)
B: Evet. B: Evet, bahçedeler.

33-36.
DERS
İYELİK EKLERİ
TANIM:
İyelik ekleri, adın karşıladığı nesnenin kime veya neye ait olduğunu bildiren, sahiplik gösteren ve
isimler ile isimler arasında bağlantı kuran eklerdir.
Benim çanta-m Senin çanta-n Onun çanta-sı
Bizim çanta-mız Sizin çanta-nız Onların çanta-ları
Benim defter-im Senin defter-in Onun defter-i
Bizim defter-imiz Sizin defter-iniz Onların defter-leri
52 YAĞMUR TÜRKÇE
33-36.
DERS
İyelik ekleri aşağıdaki kurallara göre kelimelere getirilir:

1. Sesli harflerden biri ile biten kelimelerden sonra aşağıdaki ekler gelir.
Araba Anne Palto Ütü
Benim -m arabam annem paltom ütüm
Senin -n araban annen palton ütün
Onun -sı (-si, -su, -sü) arabası annesi paltosu ütüsü
Bizim -mız (-miz, -muz, -müz) arabamız annemiz paltomuz ütümüz
Sizin -nız (-niz, -nuz, -nüz) arabanız anneniz paltonuz ütünüz
Onların -ları (-leri) arabaları anneleri paltoları ütüleri
2. Sessiz harflerden biri ile biten kelimelerden sonra aşağıdaki ekler gelir.
Ad Kalem Okul Göz
Benim -ım (-im, -um, -üm) adım kalemim okulum gözüm
Senin -ın (-in, -un, -ün) adın kalemin okulun gözün
Onun -ı (-i, -u, -ü) adı kalemi okulu gözü
Bizim -ımız (-imiz, -umuz, -ümüz) adımız kalemimiz okulumuz gözümüz
Sizin -ınız (-iniz, -unuz, -ünüz) adınız kaleminiz okulunuz gözünüz
Onların -ları (-leri) adları kalemleri okulları gözleri
NotLAR:
1. "p, ç, t, k" sert sessizleriyle biten kimi kelime- 3. Üçüncü tekil şahıs iyelik ile çekimlenmiş keli-
lere sesli harflerle başlayan iyelik ekleri getiril- melerle ad tamlamaları oluşturulurken isim-
diğinde bu harfler yumuşamaya uğrayarak lerle beraber ilgi eki kullanılır.
p ➝ b ç➝ c t ➝ d k ➝ ğ
İlgi Eki:
olur.
Sessiz harfle biten Sesli harfle biten
kelimelerden kelimelerden
ÖRNEKLER: sonra: sonra:
kitap- ➝ Benim kitabım. a, ı -ın -nın
amaç- ➝ Senin amacın. e, i -in -nin
kâğıt- ➝ Onun kâğıdı.
o, u -un -nun
gözlük- ➝ Sizin gözlüğünüz.
ö, ü -ün -nün
2. İyelik ekleri çoğul ekinden sonra gelir.
ÖRNEKLER: ÖRNEKLER:
kitaplar ➝ Senin kitapların. Hakan'ın çantası.
defterler ➝ Benim defterlerim. Betül'ün gözlüğü.
gözlükler ➝ Onun gözlükleri. Ayşe'nin babası.
komşular ➝ Bizim komşularımız. Mustafa'nın kalemi.

33-36.
DERS
ALIŞTIRMALAR
1. Aşağıdaki boşluklara hangi ekler getirilmelidir? Ekleri işaretleyiniz ve boşlukları örnekteki
gibi doldurunuz.
1. Benim kardeşim -sin -i -leri 3 -im
2. Onların arkadaş -ları -leri -sı -si
3. Onun sınıf -sı -si -ı -i
4. Bizim ev -ımız -imiz -umuz -ümüz
5. Senin göz -ünüz -sü -üm -ün
6. Bizim aile -imiz -m -miz -niz
7. Sizin oda -n -nuz -nız -ınız
8. Onun anne -si -leri -sı -m
9. Benim top -m -um -umuz -n
10. Sizin pasaport -unuz -ları -un -u
11. Senin öğretmen -im -iniz -i -in
12. Onları bisiklet -ları -leri -sı -si
2. Aşağıdaki kelimeleri örnekteki gibi iyelik ekleriyle çekimleyiniz.
para silgi telefon gözlük

Benim param
Senin paran
Onun parası
Bizim paramız
Sizin paranız
Onların paraları
54 YAĞMUR TÜRKÇE
33-36.
DERS
3. Diyaloglardaki boşlukları çekimli zamirlerden uygun olanlarıyla doldurunuz.

Benim / Senin / Onun / Bizim / Sizin / Onların
1. A: O, kimin babası? 5. A: O, kimin evi?
B: O, benim babam. B: O, evimiz.
2. A: Ayşe Hanım, kimin teyzesi? 6. A: Onlar kimin kardeşleri?
B: O, teyzesi. B: Onlar kardeşleriniz.
3. A: Onlar kimin arkadaşları? 7. A: Kimin sözlüğü burada?
B: Onlar, arkadaşlarımız. B: sözlükleri burada.
4. A: O, kimin arabası? 8. A: Bu kimin çantası?
B: O, araban. B: Bu, çantam.
4. Aşağıdaki zamir ve isimleri kullanarak örnekteki gibi iyelik grupları oluşturunuz.

1. O / fotoğraf : onun fotoğrafı 8. Sen / klasör :
2. Sen / arkadaş : 9. Biz / soru :
3. Biz / şapka : 10. Onlar / düşünce :
4. Onlar / şirket : 11. Siz / bisiklet :
5. Siz / iş : 12. Ben / tişört :
6. Onlar / ülke : 13. Biz / dil :
7. Sen / milliyet : 14. O / pasaport :
5. Aşağıdaki boşlukları uygun iyelik ekleriyle örnekteki gibi doldurunuz.
1. Benim masam 8. Senin defter

2. Senin sıra 9. Onun sınıf
3. Onun çanta 10. Bizim iş
4. Bizim araba 11. Sizin okul
5. Sizin soru 12. Onların telefon
6. Onların ayakkabı 13. Benim sınav
7. Benim bilgisayar 14. Sizin kedi
6. Verilen kelimeleri iyelik ekleriyle çekimleyerek cümleleri örnekteki gibi tamamlayınız.

1. Bizim evimiz yakın. Sizin eviniz yakın mı? (ev)
2. Senin ağır ama onun hafif. (çanta)
3. Onların Avrupa kıtasında. Sizin Asya kıtasında. (ülke)
4. Benim var ama senin yok. (pasaport)
5. Onun eski ama bizim yeni. (bisiklet)
6. Bizim doktor. Onların öğretmen. (dayı)
7. Sizin burada. Peki, benim nerede? (gözlük)
8. Senin ve benim aynı. (soyadı)

33-36.
DERS

1. A: Senin deden hayatta mı? 6. A: Benim kardeşim şimdi ne yapıyor?
B: Evet, benim dedem hayatta. B: şimdi uyuyor.
2. A: Şu, senin ayakkabın mı? 7. A: Senin paran var mı?
B: Hayır. O, değil. B: Hayır, yok.
3. A: Benim topum nerede? 8. A: Bizim sınıfımız kaçıncı katta?
B: bahçede. B: ikinci katta.
4. A: Sizin bilgisayarınız var mı? 9. A: Benim tişörtüm ne renk?
B: Evet, var. B: kırmızı.
5. A: Bizim elbisemiz nasıl? 10. A: Senin yaşın kaç?
B: çok güzel. B: on beş.
8. Aşağıdaki kelimelerle iyelik eklerini örnekteki gibi bitişik yazınız.

1. ağaç - ım ➝ ağacım 9. çorap - ımız ➝
2. gömlek - in ➝ 10. kanat - ı ➝
3. amaç - ınız ➝ 11. dert - iniz ➝
4. güç - ün ➝ 12. kitap - ım ➝
5. kağıt - ın ➝ 13. meslek - i ➝
6. yüzük - ünüz ➝ 14. köpek - in ➝
7. dolap - ın ➝ 15. uçak - ı ➝
8. borç - unuz ➝ 16. sözlük - ün ➝
9. Aşağıdaki kelimelerle örneklerdeki gibi tamlamalar oluşturunuz.

1. öğretmen / kalem öğretmenin kalemi 7. sınıf / kapı sınıfın kapısı
2. Ayşe / amca 8. otobüs / şoför
3. Hakan / sözlük 9. ev / anahtar
4. Ahmet / kardeş 10. oda / pencere
5. müdür / oda 11. dolap / kapak
6. Fatma / defter 12. hastane / adres
10. İyelik ekiyle çekimlenmiş aşağıdaki kelimeleri örnekteki gibi çoğul yapınız.
1. defterim ➝ defterlerim 6. teyzemiz ➝

2. arkadaşınız ➝ 7. gözün ➝
3. sözlüğün ➝ 8. kitabım ➝
4. arabamız ➝ 9. pasaportu ➝
5. sorusu ➝ 10. kaleminiz ➝
56 YAĞMUR TÜRKÇE
37-40.
DERS
BULUNMA HÂLİ EKİ “-da (-de, -ta, -te)”

TANIM:
Bulunma hâli eki “-da (-de, -ta, -te)”, zaman bildiren kelime veya kelime gruplarına eklenerek
"Ne zaman?" sorusuna cevap veren zarf tümleçleri oluşturur.
ÖRNEK:
07.00
A: Sabah saat kaçta kalkıyorsun?
B: Saat yedide kalkıyorum.
A: Ne zaman evden çıkıyorsun?
B: Saat sekiz buçukta evden çıkıyorum.

Saat dokuzda.
a, ı, o, u -da / -ta
Saat beş buçukta.
Saat birde.
e, i, ö, ü -de / -te
Saat beşte.
ALIŞTIRMALAR
1. Aşağıdaki soruları “-da (-de, -ta, -te)” bulunma hâli ekini kullanarak örnekteki gibi cevaplayınız.
1. A: Saat kaçta kalkıyorsun? 4. A: Saat kaçta okula varıyorsun?
B: Yedi on beşte. 07.15 B: 08.50
2. A: Saat kaçta kahvaltı ediyorsun? 5. A: Dersler saat kaçta başlıyor?
B: 07.40 B: 09.00
3. A: Saat kaçta evden çıkıyorsun? 6. A: Öğle yemeğini saat kaçta yiyorsun?
B: 08.25 B: 12.30
2. Aşağıdaki boşlukları “-da (-de, -ta, -te)” bulunma hâli ekini kullanarak örnekteki gibi doldurunuz.
1. Öğleden sonra saat dörtte eve varıyorum.
2. Biz akşam yemeğini saat altı buçuk yiyoruz.
3. Kardeşlerim genellikle gece saat on bir yatıyorlar.
4. Onlar her sabah saat altı kalkıyorlar. Çok erkenciler.
5. Bugün öğleden sonra saat beş ne yapıyorsun?
6. Babam bu gece İstanbul'a gidiyor. Uçak gece saat on .
7. Bankalar öğleden sonra beş otuz kapanıyor.
8. Onun saat sekiz işi var.

37-40.
DERS
3. Aşağıdaki soruları programların başlama saatlerine “-da (-de, -ta, -te)” bulunma hâli ekini ge-
tirerek cevaplayınız.
1 2
13.20 14.10
A: Spor programı saat kaçta? A: Çizgi film saat kaçta başlıyor?

B: Saat on üç yirmide. B:
3 4
14.15 15.40
A: Yarışma programı ne zaman? A: Sohbet programı saat kaçta?

B: B:
5 6
17.30 18.00
A: Belgesel saat kaçta başlıyor? A: Haber programı ne zaman?

B: B:
7 8
19.50
18.45
A: Hava durumu saat kaçta? A: Film ne zaman başlıyor?

B: B:
58 YAĞMUR TÜRKÇE
41-44.
DERS
ZAMAN ZARFLARI “önce, sonra”

TANIM:
Bu zarflar bir oluş ve kılışın zaman içindeki yerini bildirir.
ÖRNEKLER:
O, önce akşam yemeği yiyor sonra televizyon seyrediyor.
O, önce ödev yapıyor sonra yatıyor.
“Önce” ve “sonra” zarflarının ayrılma hâli eki “-dan (-den, -tan, -ten)” ile kullanımı aşağıdaki gibidir:
AYRILMA HÂLI EKI ZARFLAR ÖRNEKLER
Yemekten sonra televizyon seyrediyorum.

Maçtan sonra herkes eve gitsin.
-dan
Ayşe sınıfa, Ali’den önce geliyor.
-den önce
Kahvaltıdan sonra evden çıkıyorum.
-tan sonra
Alfabede “A” dan sonra “B” gelir.
-ten
Sınavdan önce çok çalışın.
Türkçeden sonra İngilizce dersi var.

41-44.
DERS
ALIŞTIRMALAR
EMRE'NİN GÜNLÜK HAYATI

07.00 07.10 07.30 07.30
kalkmak elini yüzünü yıkamak kahvaltı etmek evden çıkmak
18.00 18.30 22.00 23.00
ödev yapmak akşam yemeği yemek kitap okumak yatmak
1. Emre neler yapıyor? Saatlere bakarak Emre'nin günlük hayatına göre örnekteki gibi cümleler
yazınız.
1. kahvaltı etmek / elini yüzünü yıkamak
Emre önce elini yüzünü yıkıyor sonra kahvaltı ediyor.
2. kahvaltı etmek / evden çıkmak

3. elini yüzünü yıkamak / kalkmak

4. kitap okumak / akşam yemeği yemek

5. ödev yapmak / kitap okumak

6. yatmak / akşam yemeği yemek

7. akşam yemeği yemek / ödev yapmak

8. kitap okumak / yatmak

60 YAĞMUR TÜRKÇE
41-44.
DERS
2. "önce" ve "sonra" zarflarını kullanarak aşağıdaki cümleleri örnekteki gibi tekrar yazınız.
1. Kapıyı çalın. İçeri girin.
Önce kapıyı çalın sonra içeri girin.
2. Cümleleri yaz. Tahtayı sil.

3. Alıştırmaları yapsınlar. Cevapları söylesinler.

4. Ayakkabını giy. Evden çık.

5. Çantamı açsın. Sözlüğümü alsın.

6. Diyaloğu okuyun. Soruları cevaplayın.

3. Sırasıyla neler yapıyoruz? Aşağıdaki kelime gruplarını kullanarak örnekteki gibi cümleler ya-
zınız.
1. diyaloğu okumak / kitabı açmak
Önce kitabı açıyorum sonra diyaloğu okuyorum.
2. evden çıkmak / kapıyı kilitlemek

3. duş almak / elbiseleri giymek

4. sinemada film seyretmek / bilet almak

5. lambayı kapatmak / yatmak

6. konuşmak / telefonu açmak

4. Aşağıdaki boşlukları örnekteki gibi doldurunuz.

1. Seninle, dersten sonra görüşürüz. (sonra)
2. Maç duş almalısın. (sonra)
3. Okula siz varıyorum. (önce)
4. Bizim ev sizin eve gideriz. (sonra)
5. Markete öğle gidin. (önce)
6. Türkçe İngilizce dersimiz var. (sonra)
7. Kahvaltı havuza girelim. (sonra)
8. Sınav bütün konuları tekrar edin. (önce)
9. Antrenman duş almayı unutma. (sonra)
10. Yemek elinizi yıkayın. (önce)

45-48.
DERS
BELİRTME HÂLİ EKİ “-(y)ı (-i, -u, -ü)”

TANIM:
Belirtme hâli eki yüklemi geçişli bir fiil olan cümlede fiilin doğrudan etkilediği ada getirilen ektir.
Tamirci televizyonu tamir ediyor.
2 3
Mustafa tahtayı siliyor. Boyacı duvarı boyuyor.
4 5
Çayı çok seviyorum. Leyla pencereyi açıyor.
62 YAĞMUR TÜRKÇE
45-48.
DERS
Belirtme hâli eki “-(y)ı (-i, -u, -ü)” kelimelere aşağıdaki şekilde gelir:
a, ı -ı / -yı kitap - kitabı / masa - masayı
e, i -i / -yi kalem - kalemi / Türkçe - Türkçeyi
o, u -u / -yu top - topu / soru - soruyu
ö, ü -ü / -yü sözlük - sözlüğü / ütü - ütüyü
ÖRNEK:
Kitabı ver.
Kalemi sıraya bırak.
Topu getirmeyin. Bahçede kalsın.
Türkçeyi çok güzel konuşuyorsun.
Not:
1. Bu ek "a, e, ı, i, o, ö, u ,ü" sesli harflerinden biri ile biten kelimelere getirilirken araya kaynaştırma
harfi "y" girer.
ÖRNEKLER:
Öğrenci tahta-y-ı siliyor.
Ben Ayşe'-y-i bekliyorum.
Turistler müze-y-i geziyor.
2. Belirtme hâli eki 3. şahıs iyelik eki almış isimlere gelirken araya “n” bağlayıcı ünsüzü girer. Bu
durum daha çok isim tamlamalarında görülür.
ÖRNEK:
Sınıfın kapısı-n-ı kapat.
Odanın penceresi-n-i aç.
Onun adı-n-ı biliyorum.
Matematik dersi-n-i çok seviyorum.
Öğretmenimizin evi-n-i biliyorum.
Sınıf defteri-n-i getir.
Ders kitabı-n-ı ve dil bilgisi kitab-ı-n-ı getirin.
Çocuk, eli-n-i, yüzü-n-ü yıkıyor.
Fatih odası-n-ı topluyor.
Bahçıvan okulun bahçesi-n-i süpürüyor.
3. Şahıs zamirlerinin belirtme hâli ekiyle çekimlenmiş şekli aşağıdaki gibidir:

Ben ➝ Beni
Sen ➝ Seni
O ➝ Onu
Biz ➝ Bizi
Siz ➝ Sizi
Onlar ➝ Onları

45-48.
DERS
ALIŞTIRMALAR
1. Verilen kelimeleri belirtme hâli eki “-(y)ı (-i, -u, -ü)” ile çekimleyerek tamamlayınız.
1 2
Kütüphane Karpuz
A: Adam nereyi tarif ediyor? A: Tezgâhtar neyi tartıyor?
B: O, kütüphaneyi tarif ediyor. B: O, tartıyor.
3 4
Hamburger Çöp
A: O, neyi yiyor? A: Adam neyi atıyor?
B: O, yiyor. B: O, atıyor.
5 6
Paris Öğretmen
A: Turist nereyi geziyor? A: Öğrenciler kimi dinliyor?

B: O, geziyor. B: Onlar dinliyor.
7 8
Hasta Tabak
A: Doktor kimi muayene ediyor? A: Kadın neyi yıkıyor?
B: O, muayene ediyor. B: O, yıkıyor.
64 YAĞMUR TÜRKÇE
45-48.
DERS
2. Tablodaki boşlukları belirtme hâli eki “-(y)ı (-i, -u, -ü)” ile örnekteki gibi doldurunuz.
1. Tamirci neyi tamir ediyor? 2. Turistler hangi şehri geziyorlar?
arabayı İstanbul'
televizyonu Londra'
Tamirci tamir ediyor. Turistler geziyorlar.
radyoyu Berlin'
bilgisayarı Toronto
3. Yolcular neyi bekliyorlar? 4. Sen kimleri tanıyorsun?
uçak sen
tren bu öğrenci
Yolcular bekliyorlar. Ben tanıyorum.
otobüs onlar
gemi komşunuz
5. Temizlikçi nereyi temizliyor? 6. En çok hangi meyveyi seviyorsun?
sınıf üzüm
koridor kivi
Temizlikçi temizliyor. Ben en çok seviyorum.
bahçe portakal
kantin elma
3 Diyaloglardaki boşlukları uygun sorularla doldurunuz.

Neyi? - Neleri? / Kimi? - Kimleri? / Nereyi? - Nereleri?
1. A: Sen neyi arıyorsun? 5. A: deftere yazıyorsun?
B: Ben sözlüğü arıyorum. B: Diyaloğu deftere yazıyorum.
2. A: Onlar soruyorlar? 6. A: Futbol maçına çağırıyorsun?
B: Onlar okul müdürünü soruyorlar. B: Mehmet'i, Ali'yi ve Hakan'ı çağırıyorum.
3. A: Ayşe Hanım süpürüyor? 7. A: Aşçı yıkıyor?
B: Ayşe Hanım salonu süpürüyor. B: O, sebzeleri yıkıyor.
4. A: Öğrenciler getirsinler? 8. A: Temizlikçi temizlesin?
B: Öğrenciler kitapları getirsinler. B: Yerleri, duvarları ve koridoru temizlesin.

49-52.
DERS
1. AYRILMA HÂLİ EKİ “-dan (-den, -tan, -ten)”

TANIM:
Ayrılma hâli eki "-dan (-den, -tan, -ten)" getirildiği isimde fiilin bildirdiği işin kendinden uzaklaştığı-
nı gösterir.
1 2
Ayşe okuldan dönüyor. Fatma Hanım, hastaneden geliyor.
3 4
Öğrenciler servisten iniyor. Merve ve Ayşe sınıftan çıkıyorlar.
5 6
Emre öğretmenden bahsediyor. Ali babasından hediye alıyor.
66 YAĞMUR TÜRKÇE
49-52.
DERS
Ayrılma hâli eki "-dan (-den, -tan, -ten)" kelimelere aşağıdaki şekilde gelir.
a, ı, o, u -dan / -tan okuldan, sınıftan
e, i, ö, ü -den / -ten evden, ofisten
ÖRNEKLER:
Ben okuldan geliyorum.
Öğrenciler sınıftan çıkıyorlar.
Sen evden geliyorsun.
Sekreter saat kaçta ofisten ayrılıyor?
Notlar:
u ek "ç, f, h, k, p, s, ş ,t" harflerinden biri ile biten kelime-
1. B 3.
Şahıs zamirlerinin ayrılma
lere "-tan / -ten", diğer harflerden herhangi biri ile biten hâli ekiyle çekimlenmiş şekli
kelimelere "-dan / -den" şeklinde gelir. aşağıdaki gibidir:
Ben ➝ Benden
ÖRNEKLER:
Sen ➝ Senden
sınıf-tan, ofis-ten, okul-dan, ev-den
O ➝ Ondan
Biz ➝ Bizden
2. Ayrılma hâli eki "-dan (-den, -tan, -ten)" 3. şahıs iyelik
Siz ➝ Sizden
ekinden sonra gelirken araya “-n” bağlayıcı ünsüzü girer.
Bu durum daha çok isim tamlamalarında olur. Onlar ➝ Onlardan
ÖRNEKLER:
Futbol maçı ➝ Futbol maçı-ndan geliyorum.
Evin penceresi ➝ Evin penceresi-nden bakıyor.
Okul müdürü ➝ Okul müdürü-nden bahsediyor.
Ali'nin çantası ➝ Kitabı Ali'nin çantası-ndan al.
ALIŞTIRMALAR
1. Aşağıdaki boşlukları örnekteki gibi ayrılma 2. Verilen isim ve zamirleri hâl ekiyle çekimle-
hâli ekiyle doldurunuz. yerek tamamlayınız.
1. Nereden geliyorsun? 1. Ben senden hiç korkmuyorum. (sen)
2. Annem market alışveriş yapıyor. 2. bana mektup geliyor. (Ayşe)
3. O, Amerika’ geliyor. 3. telefon var. (baban)
4. Öğrenciler ders çıkıyorlar. 4. Fatih, hoşlanmıyor. (Murat)
5. Ali kantin meyve suyu alıyor. 5. hoşlanmıyorum. (onlar)
6. Onlar servis iniyor. 6. yardım isteyin. (ben)
7. Çocuk yatak kalkıyor. 7. bir şey rica edebilir miyim? (siz)
8. O, pencere bakıyor. 8. Şu adam yardım istiyor. (biz)
9. Çanta bir şeyler alıyor. 9. bize fayda yok. (o)
10. Annem süt yoğurt yapıyor. 10. hiç haber alamıyoruz. (siz)

49-52.
DERS
3. Tablodaki boşlukları "-dan (-den, -tan, -ten)" ekini kullanarak örnekteki gibi doldurunuz.
1. Sen şimdi nereden geliyorsun? 2. Turistler hangi ülkeden geliyorlar?
marketten İtalya'
okuldan Fas'
Ben şimdi geliyorum. Turistler geliyorlar.
kütüphaneden Türkiye'
parktan İsveç
3. Siz nereden dönüyorsunuz? 4. Hangi spordan hoşlanıyorsun?
tatil futbol
İstanbul' tenis
Biz dönüyoruz. Ben hoşlanıyorum.
ziyaret yüzme
hastane boks
5. Kimden yardım istiyorsun? 6. Sebzeleri nereden alıyorsunuz?
sen bakkal
o yardım market
Ben Sebzeleri alıyoruz.
Ahmet' istiyorum. pazar
Murat' manav
4. Verilen kelimeleri bulunma hâli eki "-dan (-den, -tan, -ten)" ile çekimleyerek cümleleri tamam-
layınız.
1. Kalemleri çantadan al. ( çanta )
2. Öğrenciler bakıyorlar. ( pencere )
3. Ben Türkçeyi öğreniyorum. ( internet )
4. Yaşlı adam iniyor. ( merdiven )
5. Otobüs geçiyor. ( sokak )
6. Arkadaşım her zaman bahsediyor. ( İstanbul )
7. Bana bir kavanoz bal al. ( market )
8. Arkadaşın yardım istemiyorsun? ( Dilek )
9. Yolcular şimdi iniyorlar. ( uçak )
10. sesler geliyor. Galiba çocuklar kavga ediyorlar.( dışarı )
68 YAĞMUR TÜRKÇE
49-52.
DERS
2. YÖNELME HÂLİ EKİ “-(y)a (-e)”

TANIM:
Yönelme hâli eki kelime gruplarında ve cümlede, ismi fiile yönelme ve yaklaşma işlevi ile bağlar.
1 2
Kardeşim ve ben denize bakıyoruz. Öğrenciler okula gidiyorlar.
3 4
Servise biniyorum. Çocuk, annesine koşuyor.
5 6
Ahmet Bey Hakan'a para veriyor. Futbolcu topu kaleciye veriyor.

49-52.
DERS
Yönelme hâli eki "-(y)a (-e)" kelimelere aşağıdaki şekilde gelir:

a, ı, o, u -a / -ya okula, sinemaya
e, i, ö, ü -e / -ye eve, postaneye
ÖRNEKLER:
Ben okula gidiyorum.
Bu paraları bankaya götür.
Akşam saat sekizde bizim eve gelin.
Kitapları çekmeceye koy.
Notlar:
1. Bu ek "a, e, ı, i, o, ö, u ,ü" sesli harflerinden 2. Şahıs zamirlerinin yönelme hâli ekiyle çe-
biri ile biten kelimelere "-ya / -ye", diğer kimlenmiş şekli aşağıdaki gibidir:
harflerden herhangi biri ile biten kelimele- Ben ➝ Bana
re "-a / -e" şeklinde gelir.
Sen ➝ Sana
ÖRNEKLER: O ➝ Ona
sınıf-a Biz ➝ Bize
sinema-ya Siz ➝ Size
iş-e
Onlar ➝ Onlara
eczane-ye
ALIŞTIRMALAR
1. Aşağıdaki boşlukları yönelme hâli eki ile 2. "Nereye?", "Kime?" sorularını kullanarak di-
doldurunuz. yalogları örnekteki gibi tamamlayınız.
1. Çöpleri yere atmayınız. 1. A: Nereye gidiyorsunuz ?
B: Sinemaya gidiyoruz.
2. Okul gidiyoruz.
2. A: ?
3. Ahmet araba biniyor. B: Kitabı eve götürüyorum.
4. Ailen selam söyle. 3. A: ?
5. Bu kitabı Leyla’ ver B: Ahmet’e soruyorum.
4. A: ?
6. Gelecek hafta Türkiye’ gidiyorum.
B: Babama hediye alıyorum.
7. Ankara’ ne zaman gidiyorsunuz? 5. A: ?
8. Sen de bizimle park gel. B: Nijerya’ya gidiyorum.
9. Resimler bakınız. 6. A: ?
B: Okula gideceğiz.
10. Maçtan sonra ev gideceğiz. 7. A: ?
B: Ahmet’e yardım edeceğim.
70 YAĞMUR TÜRKÇE
49-52.
DERS
3. İSİM TAMLAMALARI
TANIM:
Bir adın başka bir adla ilgi durumu eki alarak veya almadan bir anlam bağı oluşturmasına “isim tam-
laması” denir.
A. Belirtili İsim Tamlaması
Tamlayan adın sonuna ilgi durumu eki, tamlanan adın sonuna da üçüncü şahıs iyelik eki getirilerek
yapılan tamlamalara belirtili isim tamlaması denir. İsim tamlamalarında birinci ad “tamlayan”, ikinci
ad “tamlanan”dır.
TAMLAYANIN ALDIĞI EK TAMLANANIN ALDIĞI EK

İLGİ EKİ İYELİK EKİ
-(n)ın -(s)ı
-(n)in -(s)i
-(n)un -(s)u
-(n)ün -(s)ü
1 2
Arabanın tekeri yeni. Öğretmenin kitabı masada.
3 4
Komşumuzun evi çok güzel. Gözlüğün çerçevesi kahverengi.
5 6
Televizyonun kumandası nerede? Sınıfın penceresi kapalı.

49-52.
DERS
ALIŞTIRMALAR
1. Aşağıda verilen kelimeleri kullanarak resimlerle ilgili belirtili isim tamlamaları oluşturunuz.
1 2 3
Ayşe'nin arkadaşı
Ayşe / arkadaş Murat Bey / kız kadın / saç
4 5 6
ev / anahtar Betül / aile taksi / şoför
7 8 9
Almanya / bayrak müşteri / sipariş Hakan / pasaport
4. Aşağıdaki boşlukları örnekteki gibi ilgi ve iyelik ekleriyle doldurunuz.

1. Masanın üstü 10. Arkadaşım çanta
2. Sandalye alt 11. Yemekhane sandalyeler
3. Ev pencere 12. Ahmet’ arkadaş
4. O masa 13. Araba cam
5. Ahmet’ sınıf 14. Perde boy
6. Salih’ ev 15. Öğretmeniniz çanta
7. Ev duvar 16. Defter sayfa
8. Araba kapı 17. Garaj kapı
9. Oda perde 18. Salon halı
72 YAĞMUR TÜRKÇE
49-52.
DERS
B. Belirtisiz İsim Tamlaması

TANIM:
Tamlayanın ek almadığı, yalnızca tamlananın ek aldığı tamlamalara belirtisiz isim tamlaması denir.
TAMLAYANIN ALDIĞI EK TAMLANANIN ALDIĞI EK

- İYELİK EKİ
-(s)ı
-(s)i
Ek almaz.
-(s)u
-(s)ü
1 2
Trafik polisi Sınıf defteri
3 4
Futbol topu Çilek reçeli
5 6
Yatak odası Kimlik kartı
7 8
Domates çorbası Hesap makinesi

49-52.
DERS
ALIŞTIRMALAR
1. Aşağıdaki kelimeleri kullanarak resimlerle ilgili belirtisiz isim tamlamaları oluşturunuz.
fotoğraf çerçevesi
1 fotoğraf / çerçeve 2 tren / istasyon 3 uçak / bilet
4 yara / bant 5 fotoğraf / albüm 6 konuşma / kılavuz
7 spor / ayakkabı 8 taksi / durak 9 güneş / gözlük
2. Aşağıdaki cümlelerdeki boşlukları örnekteki gibi uygun eklerle doldurunuz.

1. Bu yıl bayram tatili çok uzun. 9. En sevdiğin televizyon proram hangisi?
2. Öğretmenler oda ikinci katta. 10. Türkçe öğretmen nerede?
3. Masa örtü kirli. 11. Türkçe sınav çok kolay.
4. Çamaşır makine banyoda. 12. Araba park hastanenin arkasında.
5. Odada gül koku var. 13. Bu matematik soru çok zor.
6. Sınıf defter masanın üstünde. 14. Bu yılki okul üniforma çok şık.
7. Şehir tiyatro çok uzakta. 15. Sınıf başkan burada mı?
8. Bu basketbol top benim. 16. Bir ders saat 40 dakikadır.
74 YAĞMUR TÜRKÇE
49-52.
DERS
4. VASITA HÂLİ EKİ "ile (-la, -le / -yla, -yle)

TANIM:
Adın belirttiği varlık veya nesnenin fiildeki oluş ve kılışta “vasıta” olarak kullanıldığını veya fiile birlik-
telik ifade ettiğini gösterme durumuna denir.
1 2
A: Nereye gidiyorsun? A: Akşam nereye gidiyorsunuz?

B: Okula gidiyorum. B: Sinemaya gidiyoruz.
A: Ne ile gidiyorsun? A: Kim ile gidiyorsunuz?
B: Otobüs ile gidiyorum. B: Ahmet ile gidiyoruz..
Not:
1. İsmin vasıta hâli "ile" kelimeden ayrı veya kelimeye bitişik yazılabilir.
EDAT AYRI YAZIMI BİTİŞİK YAZIMI ÖRNEKLER

uçak ile uçakla Onlar İstanbul'dan uçakla dönüyorlar.
ile
araba ile arabayla Babam buraya arabayla geliyor.
-(y)la
otobüs ile otobüsle Buradan müzeye otobüsle kaç dakika sürüyor?
-(y)le
gemi ile gemiyle Biz İtalya'ya gemiyle gidiyoruz.
ÖRNEKLER:
Çocuk kapıyı anahtarla açıyor.
Bu araba benzinle çalışıyor.
Elini sıcak su ile yıka.
Kalemle yazarız, silgiyle sileriz.
2. İsmin vasıta hâli "ile" bitişik yazılması durumunda şahıs zamirlerine şu şekilde gelir:
Ben ➝ Benimle
Sen ➝ Seninle
O ➝ Onunla
Biz ➝ Bizimle
Siz ➝ Sizinle
Onlar ➝ Onlarla

49-52.
DERS
ALIŞTIRMALAR
1. Verilen kelimelere "ile" vasıta ekini getirerek aşağıdaki cümleleri örnekteki gibi tamamlayınız.
bıçak çatal
1 Adam karpuzu bıçakla kesiyor. 2 Zeytini yiyoruz.
arkadaşı annesi
3 Ahmet okula gidiyor. 4 Ayşe sinemada.
el taksi
5 Voleybolu oynuyoruz. 6 O, işe gidiyor.
2. Aşağıdaki cümleleri "ile" vasıta hâli ekini kullanarak örnekteki gibi tamamlayınız.
1. Okula otobüsle gidiyorum. 11. Ben, sen ders çalışmak istiyorum.
2. Tatile uçak gidiyoruz. 12. Ben sinemaya geliyor musun?
3. Tahtaya tebeşir yazı yazıyoruz. 13. Dedem satranç oynuyorum.
4. Tahtayı silgi silin. 14. Arkadaşlarım futbol oynuyorum.
5. Okula bisiklet gelmeyin. 15. Siz biraz konuşmak istiyorum.
6. Eve ayakkabı girmeyin. 16. Onlar beraber oturmak istemiyorum.
7. Kalem oynama. 17. Ali, Furkan’ geziyor.
8. Gitar konser veriyor. 18. Adınızı tükenmez kalem yazmayın.
9. Çorbanı kaşık iç. 19. Mustafa çok iyi anlaşıyoruz.
10. Soğuk su yüzünü yıka. 20. Saçlarını şampuan yıka.
76 YAĞMUR TÜRKÇE
53-56.
DERS
GÖRÜLEN GEÇMİŞ ZAMAN KİPİ

TANIM:
örülen geçmiş zaman kipi; fiildeki oluş ve kılışın söylendiği andan yani içinde bulunulan zamandan
G
daha önceki bir zamanda bitmiş, tamamlanmış olduğunu gösteren bir zaman kesimini içine alır.
ÖRNEK DIYALOG:
Ali : Merhaba Ali.
Ayşe : Merhaba Ayşe.
Ali : Dün ne yaptın?
Ayşe : Sinemaya gittim. Sen ne yaptın?
Ali : Ben voleybol oynadım.
YAPILIŞI:
Bir fiile “-dı, (-di, -du, -dü, -tı, -ti, -tu, -tü)” eki ve şahıs ekleri getirilerek yapılır.
Not:
ÖRNEK:
Gelmek ➝ gel di k Görülen geçmiş zaman eki "ç, f, h, k, p, s, ş ,t" ses-
↓ ↓ ↓ siz harflerinden herhangi biri ile biten fiillere "-tı ,
Fiil Görülen Şahıs eki -ti, -tu, -tü", diğer harflerden herhangi biri ile bi-
geçmiş ten fiillere "-dı, -di, -du, -dü" şeklinde gelir.
zaman eki ÖRNE KLER:
Yaz-dı. Konuş-tu.
Oku-du Bak-tı.
A. Görülen Geçmiş Zaman - Olumlu şekli

Görülen Geçmiş Zamanın Olumlu Çekimi
Oynamak Gitmek Konuşmak Gülmek
Ben oynadım gittim konuştum güldüm
Sen oynadın gittin konuştun güldün
O oynadı gitti konuştu güldü
Biz oynadık gittik konuştuk güldük
Siz oynadınız gittiniz konuştunuz güldünüz
Onlar oynadılar gittiler konuştular güldüler
ÖRNEKLER:
Marketten iki ekmek aldım.
Annem bankaya gitti.
Biz dün erken uyuduk.
Onlar akşam yemeğini lokantada yediler.

53-56.
DERS
B. Görülen Geçmiş Zaman - Olumsuz şekli

YAPILIŞI:
Görülen geçmiş zamanın olumsuz çekimi -ma (-me) olumsuzluk eki ile yapılır.
Görülen Geçmiş Zamanın Olumsuz Çekimi
Ben oynamadım gitmedim konuşmadım gülmedim
Sen oynamadın gitmedin konuşmadın gülmedin
O oynamadı gitmedi konuşmadı gülmedi
Biz oynamadık gitmedik konuşmadık gülmedik
Siz oynamadınız gitmediniz konuşmadınız gülmediniz
Onlar oynamadılar gitmediler konuşmadılar gülmediler
ÖRNEKLER:
Ödevlerimi henüz yapmadım.
Ben bu kitabı okumadım.
Annem işten dönmedi.
Siz dün futbol oynamadınız.
Biz televizyonu seyretmedik.
C. Görülen Geçmiş Zaman - Soru şekli

Görülen geçmiş zamanın soru çekimi "mı (mi, mu, mü)" soru eki ile yapılır.
Görülen Geçmiş Zamanın Olumsuz Çekimi
Ben oynadım mı? gittim mi? konuştum mu? güldüm mü?
Sen oynadın mı? gittin mi? konuştun mu? güldün mü?
O oynadı mı? gitti mi? konuştu mu? güldü mü?
Biz oynadık mı? gittik mi? konuştuk mu? güldük mü?
Siz oynadınız mı? gittiniz mi? konuştunuz mu? güldünüz mü?
Onlar oynadılar mı? gittiler mi? konuştular mı? güldüler mi?
ÖRNEKLER:
Bebek, ağladı mı?
Sen futbol maçına gittin mi?
Boyacı duvarı boyadı mı?
Arkadaşların seni gördüler mi?
Bu kitabı okudunuz mu?
78 YAĞMUR TÜRKÇE
53-56.
DERS
ALIŞTIRMALAR
1. Aşağıdaki fiillere örnekteki gibi görülen geçmiş zaman eki getiriniz.
Görülen geçmiş zaman eki: "-dı, (-di, -du, -dü, -tı, -ti, -tu, -tü)"
1. yaz- yazdı 5. anlat- 9. öde-

2. bak- 6. getir- 10. yürü-
3. bil- 7. görüş- 11. ayrıl-
4. gel- 8. oku- 12. konuş-
2. Aşağıdaki fiilleri görülen geçmiş zamanın olumlu şekline göre çekimleyiniz.

Almak İçmek Okumak Görmek
Ben aldım
Sen aldın
O aldı
Biz
Siz
Onlar
3. Aşağıdaki kelimelerle şimdiki zamanın olumlu şekline göre cümleler kurunuz.

1. futbol oynamak / bahçede / öğrenciler / dersten sonra
Öğrenciler dersten sonra bahçede futbol oynadılar.
2. alışveriş yapmak / süpermarketten / biz / dün

3. görüşmek / ben / arkadaşlarımla / hafta sonu

4. geç kalmak / Ali / okula / bu sabah

5. gitmek / geçen hafta / kardeşim / sinemaya

6. annem / pazar günü / evi / temizlemek

4. Aşağıdaki cümleleri uygun zamirlerle tamamlayınız.

1. O kahvaltıdan sonra gazete okudu.
2. akşam yemeğinden önce bulmaca çözdüm.
3. hangi ay tatile çıktınız?
4. galiba yemekleri çok beğendin.
5. dün sinemada film seyrettiler.
6. yaz mevsiminde köyümüze gittik.

53-56.
DERS
5. Aşağıdaki çekimli fiilleri geçmiş zamanın olumsuz şekline göre tekrar yazınız.

1. Sildi. ➝ Silmedi. 7. Anladı. ➝
2. Yaptı. ➝ 8. Yüzdü. ➝
3. Konuştu. ➝ 9. Baktı. ➝
4. Görüştü. ➝ 10. Sürdü. ➝
5. Tanıdı. ➝ 11. İstedi. ➝
6. Sevdi. ➝ 12. Yazdı. ➝
6. Aşağıdaki fiilleri geçmiş zamanın olumsuz şekline göre örnekteki gibi çekimleyiniz.
gelmek kalkmak
Ben dün okula gelmedim. Ben sabah erken kalkmadım.
Sen dün okula Sen sabah erken
O, dün okula O, sabah erken
Biz dün okula Biz sabah erken
Siz dün okula Siz sabah erken
Onlar dün okula Onlar sabah erken
7. Aşağıdaki zamir ve kelime gruplarıyla görülen geçmiş zamanın olumlu ve olumsuz şekline
göre örnekteki gibi cümleler kurunuz.
1. Ben / futbol oynamak ( - ) / basketbol oynamak ( + )
Ben futbol oynamadım. Ben basketbol oynadım.
2. Ayşe Hanım / bulaşık yıkamak ( - ) / yemek pişirmek ( + )

3. Sen / kahve içmek ( - ) / çay içmek ( + )

4. Biz / İstanbul'da yaşamak ( - ) / Ankara'da yaşamak ( + )

5. Ben / şarkı söylemek ( - ) / saz çalmak ( + )

6. Onlar / taksiye binmek ( - ) / yürüyerek gitmek ( + )

7. Siz / daveti kabul etmek ( - ) / daveti geri çevirmek ( + )

8. Aşağıdaki cümleleri örnekteki gibi görülen geçmiş zamanın olumsuz şekline göre tamamlayınız.
1. Ben dün postaneye gitmedim. 6. Çocuklar süt iç

2. Sen kardeşime para ver 7. Sen alışveriş yap
3. Öğretmen, öğrencilere ödev ver 8. Ben televizyon seyret
4. Doktor hastayı ameliyat et 9. Metin futbol oyna
5. Siz dün evimize gel 10. Siz pazardan meyve al
80 YAĞMUR TÜRKÇE
53-56.
DERS
9. Aşağıdaki fiilleri görülen geçmiş zamanın soru şekline göre çekimleyiniz.

Anlamak Seyretmek Korkmak Yüzmek
Ben anladım mı?
Sen anladın mı?
O anladı mı?
Biz
Siz
Onlar
10 Aşağıdaki cümleleri verilen fiillerle öğrenilen geçmiş zamanın soru şekline göre tamamlayınız.
1. Cemil Bey, Ankara’dan döndü mü ? (dönmek)
2. Onlar dün parkta ? (oturmak)
3. Ben pazar günü dil kursuna ? (gitmek)
4. Siz basketbol ? (oynamak)
5. Annem misafirler için yemek ? (hazırlamak)
6. Sen cumartesi günü onunla ? (buluşmak)
7. Siz dün alışveriş ? (yapmak)
8. Temizlikçi, oturma odasını ? (temizlemek)
9. Dedem, çiçekleri ? (sulamak)
10. Onlar Türkçe ? (öğrenmek)
11. Aşağıdaki cümleleri örnekteki gibi görülen geçmiş zamanın soru şekline göre tamamlayınız.
1. A: Siz yemekleri beğendiniz mi ? 7. A: Siz yeni arabamızı ?

B: Evet, biz yemekleri beğendik. B: Hayır, yeni arabanızı görmedik.
2. A: Onlar kahve ? 8. A: Doktor hastayı ?

B: Hayır, onlar kahve içmediler. B: Evet, doktor hastayı muayene etti.
3. A: Ben hızlı ? 9. A: Onlar İstanbul'u ?

B: Evet, sen hızlı koştun. B: Evet, onlar İstanbul'u çok sevdiler.
4. A: Sen amcanı ? 10. A: Çocuk köpekten ?

B: Evet, amcamı ziyaret ettim. B: Hayır, çocuk köpekten korkamadı.
5. A: Siz toplantıya ? 11. A: Ben fotoğraflarımı ?

B: Hayır, biz toplantıya katılmadık. B: Evet, sen fotoğraflarını gösterdin.
6. A: Sen, Zeynep'i ? 12. A: Sen oraya kamera ?

B: Evet, ben Zeynep'i hatırladım. B: Hayır, ben oraya kamera götürmedim.

57-60.
DERS
İSİM-FİİL EKİ “-mak (-mek)”

“-mak (-mek)” isim-fiil eki, fiil-
deki soyut oluş ve kılışları isim
durumuna getiren bir ektir.
Yalın durumdaki -mak'lı fii-
limsi, "iste-" fiilinden önce bir
yardımcı fiil gibi kullanılarak
onunla birleşik fiil oluşturur.
A: Gelecekte ne olmak istiyorsun?

B: Gelecekte doktor olmak istiyorum.
YAPILIŞI:
EKLİ YAPI ÖRNEKLER
Ben dün erken yatmak istedim.
a, ı, o, u -mak iste-
Sen bu kitabı okumak istiyor musun?
Onlar çay içmek istediler.
e, i, ö, ü -mek iste-
Biz şimdi yüzmek istiyoruz.
ALIŞTIRMALAR
1. Aşağıdaki boşlukları örnekteki gibi "-mak (-mek)" isim-fiil ekiyle doldurunuz.
1 2
dinlenmek balık tut

dışarı çık Sen de hafta film seyret
Onlar şimdi istiyorlar. istiyor musun?
kitap oku sonu yüz
eve git piknik yap
3 4
ütüle konuş
değiştir görüş
O, tişörtünü istedi. Ben seninle istemiyorum.
yıka kavga et
çantaya koy tartış
82 YAĞMUR TÜRKÇE
61-64.
DERS
GELECEK ZAMAN KİPİ

TANIM:
Henüz gerçekleşmemiş olan ancak fiilin gösterdiği oluş ve kılışın gelecekte mutlaka gerçekleşeceği-
ni bildiren kipe “gelecek zaman kipi” denir.
ÖRNEK:
Ayşe : Yaz tatilinde ne yapacaksınız?
Ali : Tatilde Mısıra gideceğiz. Orada piramitleri
göreceğiz. Ya siz?
Ayşe : Biz Fransa'ya gideceğiz. Paris'i gezeceğiz.
Eyfel Kulesi'ni görmek istiyorum.
Ali : Ne ile gideceksiniz?
Ayşe : Uçakla gideceğiz.
Ali : Uçak biletlerini ne zaman alacaksınız?
Ayşe : Biz uçak biletlerini aldık. Siz de uçakla mı
gideceksiniz?
Ali : Hayır, biz gemiyle gideceğiz. Ben ilk kez
gemiye bineceğim.
YAPILIŞI:
Bir fiile gelecek zaman eki “-acak (-ecek)”
ve şahıs eki getirilerek yapılır.
gel ecek sin

↓ ↓ ↓
Fiil Gelecek zaman eki Şahıs eki

A. Gelecek Zaman - Olumlu şekli

Gelecek Zamanın Olumlu Çekimi
Çalışmak Okumak Gelmek Dinlemek
Ben çalışacağım okuyacağım geleceğim dinleyeceğim
Sen çalışacaksın okuyacaksın geleceksin dinleyeceksin
O çalışacak okuyacak gelecek dinleyecek
Biz çalışacağız okuyacağız geleceğiz dinleyeceğiz
Siz çalışacaksınız okuyacaksınız geleceksiniz dinleyeceksiniz
Onlar çalışacaklar okuyacaklar gelecekler dinleyecekler
ÖRNEKLER:
Yarın akşam sinemaya gideceğim. Biz hafta sonu amcamı ziyaret edeceğiz.
Çocuklar futbol oynayacaklar. O, pazartesi günü Ankara’dan dönecek.
Babam gazete okuyacak. Eminim yemekleri çok seveceksiniz.

61-64.
DERS
B. Gelecek Zaman - Olumsuz şekli

Gelecek zamanın olumsuz çekimi -ma (-me) olumsuzluk eki ile yapılır.
Gelecek Zamanın Olumsuz Çekimi
Ben çalışmayacağım okumayacağım gelmeyeceğim dinlemeyeceğim
Sen çalışmayacaksın okumayacaksın gelmeyeceksin dinlemeyeceksin
O çalışmayacak okumayacak gelmeyecek dinlemeyecek
Biz çalışmayacağız okumayacağız gelmeyeceğiz dinlemeyeceğiz
Siz çalışmayacaksınız okumayacaksınız gelmeyeceksiniz dinlemeyeceksiniz
Onlar çalışmayacaklar okumayacaklar gelmeyecekler dinlemeyecekler
ÖRNEKLER:
Yarın tatil. Babam işe gitmeyecek.
Yorgunum. Ben maça gelmeyeceğim.
Müşteri tişörtü satın almayacak.
Hafta sonu futbol oynamayacağız.
Onlar yüzmeyecekler çünkü yüzme bilmiyorlar.
Biz erken kalkmayacağız.
C. Gelecek Zaman - Soru şekli

Gelecek zamanın soru çekimi "mı (mi, mu, mü)" soru eki ile yapılır.
Gelecek Zamanın Soru Çekimi
Ben çalışacak mıyım? okuyacak mıyım? gelecek miyim? dinleyecek miyim?
Sen çalışacak mısın? okuyacak mısın? gelecek misin? dinleyecek misin?
O çalışacak mı? okuyacak mı? gelecek mi? dinleyecek mi?
Biz çalışacak mıyız? okuyacak mıyız? gelecek miyiz? dinleyecek miyiz?
Siz çalışacak mısınız? okuyacak mısınız? gelecek misiniz? dinleyecek misiniz?
Onlar çalışacaklar mı? okuyacaklar mı? gelecekler mi? dinleyecekler mi?
ÖRNEKLER:
Sen sinemaya gelecek misin?
Onlar bugün işe başlayacaklar mı?
Sence ben sınavda başarılı olacak mıyım?
Siz onları yemeğe davet edecek misiniz?
Biz yemek pişirecek miyiz?
Bebek ağlayacak mı?
84 YAĞMUR TÜRKÇE
61-64.
DERS
ALIŞTIRMALAR
1. Aşağıdaki fiillere örnekteki gibi gelecek zaman eki "-(y)acak (-ecek)" getiriniz.
1. söylemek ➝ söyleyecek 7. sürmek ➝
2. yazmak ➝ 8. taşınmak ➝
3. konuşmak ➝ 9. içmek ➝
4. çalışmak ➝ 10. istemek ➝
5. görüşmek ➝ 11. yaşamak ➝
6. uyumak ➝ 12. terk etmek ➝
2. Aşağıdaki boşlukları uygun eklerle doldu- 3. Aşağıdaki cümleleri uygun zamirlerle ta-
runuz. mamlayınız.
-ecekler / -acaksınız / -acaksın / -yacağız / Ben / Sen / O / Biz / Siz / Onlar
-acağım / -ecek 1. O yarın sinemaya gidecek.
1. Ben konuşacağım 2. pastanede dondurma yiyecekler.
2. Sen erken kalk 3. akşam çok ders çalışacağım.
3. Biz bu konuyu anla 4. hafta sonu evde dinleneceğiz.
4. Onlar dinlen 5. işe geç kalacaksın.
5. Siz piknik yap 6. burada çok bekleyeceksiniz.
6. O, arkadaşına e-posta gönder
4. Aşağıdaki fiilleri gelecek zamanın olumlu şekline göre çekimleyiniz.

Oynamak Konuşmak Seyretmek
Ben oynayacağım
Sen
O konuşacak
Biz
Siz
Onlar seyredecekler
5. Aşağıdaki cümleleri verilen fiillerle gelecek zamanın olumlu şekline göre tamamlayınız.
1. Babam yarın arabayı tamir edecek (tamir etmek)
2. Bu hafta matematik sınavı var. Biz çok ders (çalışmak)
3. Saçlarım çok uzun. Ben öğleden sonra (tıraş olmak)
4. Sen bilgisayarı yarın ona (götürmek)
5. Yarın çok işim var. Bu yüzden ben sabah erken (kalkmak)
6. Odalar çok pis. Annem odaları (temizlemek)
7. Siz dışarı çıkmak için (izin almak)

61-64.
DERS
6. Aşağıdaki cümleleri gelecek zamanın olumsuz şekline göre tekrar yazınız.

1. Yapacak. ➝ Yapmayacak. 7. Yiyecek. ➝
2. Gidecek. ➝ 8. Yüzecek. ➝
3. Oturacak. ➝ 9. Bakacak. ➝
4. Görecek. ➝ 10. Sürecek. ➝
5. Tanıyacak. ➝ 11. İsteyecek. ➝
6. Sevecek. ➝ 12. Yazacak. ➝
7. Aşağıdaki fiilleri gelecek zamanın olumsuz şekline göre örnekteki gibi çekimleyiniz.
çıkmak gitmek
Ben akşam dışarı çıkmayacağım. Ben sinemaya
Sen akşam dışarı Sen sinemaya gitmeyeceksin.
O, akşam dışarı O, sinemaya
Biz akşam dışarı Biz sinemaya
Siz akşam dışarı Siz sinemaya
Onlar akşam dışarı Onlar sinemaya
8. Aşağıdaki cümleleri verilen fiillerle gelecek zamanın olumsuz şekline göre tamamlayınız.
1. Ben otobüse binmeyeceğim çünkü bugün eve yürüyerek gitmek istiyorum. (binmek)
2. Onlar toplantıya çünkü onların başka işleri var. (katılmak)
3. Biz yarın işe çünkü yarın tatil. (gelmek)
4. O, hiçbir şey çünkü aç değil. (yemek)
5. Sen cezalısın. Bu yüzden dışarı . (çıkmak)
6. Bu tişört kirli. Bu yüzden ben bu tişörtü . (giymek)
7. Hava durumunu seyrettim. Yarın yağmur . (yağmak)
8. Biz bu ayakkabıyı . Bu ayakkabı hiç güzel değil. (satın almak)
9. Siz okula İngilizce kitabı çünkü bugün İngilizce dersi yok. (götürmek)
10. Onlar Türkçe bilmiyorlar. Bu yüzden onlar seni . (anlamak)
9. Aşağıdaki cümleleri gelecek zamanın olumsuz şekline göre tekrar yazınız.

1. Ben tatile uçakla gitmedim. ➝ Ben tatile uçakla gitmeyeceğim.
2. Sen bu filmi seyretmedin. ➝
3. Onlar toplantıya katılmadılar. ➝
4. Biz sabah erken kalkmadık. ➝
5. Annem tavuk pişirdi. ➝
6. Onun şarkılarını dinlemedim. ➝
7. Siz kahve içmediniz. ➝
8. Biz burada çok beklemedik. ➝
86 YAĞMUR TÜRKÇE
61-64.
DERS
10. Aşağıdaki fiilleri gelecek zamanın soru şekline göre çekimleyiniz.

Çalışmak Gelmek Söylemek
Ben çalışacak mıyım?
Sen
O gelecek mi?
Biz
Siz
Onlar söyleyecekler mi?
11. Aşağıdaki kelime veya kelime gruplarını kullanarak gelecek zamanın soru şekline göre cüm-
leler yazınız.
1. yemekten sonra / kahve / siz / içmek
Siz yemekten sonra kahve içecek misiniz?
2. onlar / seyretmek / bu filmi
?
3. soru / öğretmene / sen / sormak
?
4. pasaportumu / yanımda götürmek / ben
?
5. saçlarını / sen / kestirmek / bugün
?
6. ayakkabıyı / müşteri / değiştirmek
?
7. İstanbul'da / siz / kalmak / çok
?
8. havuza / yarın / biz / gitmek
?
12. Aşağıdaki cümleleri gelecek zamanın soru şekline göre tamamlayınız.

1. A: Biz bu akşam eve dönecek miyiz ? 7. A: Sen müzik ?
B: Hayır, dönmeyeceğiz. B: Evet, dinleyeceğim.
2. A: Ben sana yardım ? 8. A: Ben polise olayı ?
B: Evet, sen bana yardım edeceksin. B: Evet, anlatacaksın.
3. A: Onlar beni ? 9. A: Bizim takım maçı ?
B: Evet, seni affedecekler. B: Hayır, Evet, kazanacak.
4. A: Siz Çince ? 10. A: Siz Ahmet Bey ile ?
B: Hayır, biz Çince öğrenmeyeceğiz. B: Evet, görüşeceğiz.
5. A: Sen yemek ? 11. A: Biz hafta sonu futbol ?
B: Evet, ısmarlayacağım. B: Hayır, oynamayacaksınız.
6. A: Annen çorba ? 12. A: Onlar haziran ayında ?
B: Hayır, çorba pişirmeyecek. B: Evet, evlenecekler.

1.
DERS
88 YAĞMUR TÜRKÇE

Yagmur Turkce-1 Dil Bilgisi Kitabi

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

Yagmur Turkce-1 Dil Bilgisi Kitabi

Uploaded by

Document Information

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

Yagmur Turkce-1 Dil Bilgisi Kitabi

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

2.

DIL BILGISI KITABI - 1 1

E&H Global Ltd.

Tel: +44 020 31027366 | www.nevlisan.com | bilgi@nevlisan.com | info@nevlisan.com

Yağmur Türkçe Öğretim Seti hazırlanırken şu hususlara dikkat edilmiştir:

• Dört temel becerinin bir arada geliştirilmesi amaçlanmıştır.

DIL BILGISI KITABI - 1 3

"Ben, Sen, O"

• Sesli harfler "a, e, ı, i, o, ö, u, ü"

"bu, şu, o, bunlar, şunlar, onlar"

1. Yapım Eki "-lı (-li, -lu, -lü)"

Türkiyeli / Fransalı / İstanbullu / Ürdünlü

A. Asıl sayı sıfatları

"bir, iki, üç..." 32. Ders Onlar Ne İş Yapıyorlar?

Sınıfta kaç öğrenci var? / Sınıfta yirmi öğrenci var. Nerede?

Benim ailem Nereden? / Kimden?

37. Ders Saat Kaç? 53. Ders Vücudumuz

Görülen Geçmiş Zaman Kipi "-dı (-di, -du, -dü, -tı,

Sayfa 77-81 A. Olumlu çekimi

yapıyorum. (iste- fiili ile oluşturduğu yapıyla)

Önce Türkçe sonra İngilizce dersi var.

45. Ders Kahvaltıda Ne Yiyorsunuz? 61. Ders Bugün Hava Nasıl?

duvar - duvarı A. Olumlu çekimi

Ben maça gideceğim. / Sen erken kalkacaksın.

Boyacı duvarı boyuyor.

DIL BILGISI KITABI - 1 5

A. TEKİL ŞAHIS ZAMİRLERİ

B. ÇOĞUL ŞAHIS ZAMİRLERİ

3. Aşağıdaki diyalogları tamamlayınız. 4. Aşağıdaki boşlukları uygun şahıs zamirle-

DIYALOG 2: 1. Ben a. iyisin

DIL BILGISI KITABI - 1 7

Sessiz harflerin sınıflandırılması:

4. Aşağıdaki kelimeleri alfabetik sıraya göre sıralayınız.

DIL BILGISI KITABI - 1 9

1. TEKİL VE ÇOĞUL İŞARET ZAMİRLERİ

A. TEKİL İŞARET ZAMİRLERİ

B. ÇOĞUL İŞARET ZAMİRLERİ

Bunlar Şunlar Onlar

Bunlar Şunlar Onlar

DIL BILGISI KITABI - 1 11

2. Diyaloglardaki boşlukları aşağıdaki kelime veya kelime gruplarıyla doldurunuz.

1. A : Bu, Türkçede ne demek ? 4. A : Şu ne?

3. A : Bunlar ne? 6. A : Bu ne?

3. Aşağıdaki diyalogları örnekteki gibi tamamlayınız.

DIL BILGISI KITABI - 1 13

2. ÇOĞUL (ÇOKLUK) EKİ “-lar (-ler)”

Çanta Kalem Çantalar Kalemler

3. Aşağıdaki kelimeleri örnekteki gibi çoğul yapınız.

DIL BILGISI KITABI - 1 15

3. SORU EKİ “mı (mi, mu, mü)”

1. Bu, pencere mi ? 6. O, Sadık ? 11. Şu, güneş ?

2. Aşağıdaki cevaplara örnekteki gibi sorular yazınız.

1. A: Bu, televizyon mu? 2. A: Bu, masa mı?

Kalemlik Uçak Televizyon

Tenisçi Ayşe Maymun

Harita Kalem Elma

DIL BILGISI KITABI - 1 17

2. Aşağıdaki resimlelere bakarak soruları cevaplayınız.

1. A: Bunlar ayakkabı mı? 2. A: Bu şemsiye mi?

3 A: O, köpek mi? 4. A: Bunlar kitap mı?

• Dört temel becerinin bir arada geliştirilmesi amaçlanmıştır.