| dbo:abstract
|
- Els Tairona són un grup indígena que habita en els departaments colombians de Magdalena, Guajira i del Cesar, a les faldes de la Sierra Nevada de Santa Marta, incloent les conques dels rius Guachaca, Don Diego, Buritaca i la zona baixa costanera compresa dintre del Parc Nacional Natural de Tayrona. Es tracta d'un grup de filiació txibtxa. Es presumeix que el nom tairona pugui estar relacionat amb els termes teyuna i teiruna, que s'han trobat en diverses llengües dels pobles indígenes que encara sobreviuen a la serra de Santa Marta, tots ells de filiació arhuac-del -. Entre aquests pobles es troben els koguis, que presumiblement puguin ser descendents dels tairona. Sobre la llengua dels koguis, se suggereix que hi ha un cert parentiu amb l'antiga llengua dels tairona; en l'actualitat encara n'hi ha prop de 7 mil parlants de kogui-tairona. (ca)
- Die Tairona waren ein präkolumbisches Volk mit einer hochentwickelten Kultur auf dem Gebiet der heutigen Provinzen La Guajira und Magdalena in der Republik Kolumbien. (de)
- Los taironas fueron un grupo indígena que habitaba en los departamentos colombianos de Magdalena, Guajira y Cesar, en las faldas de la Sierra Nevada de Santa Marta, incluyendo las cuencas de los ríos Guachaca, Don Diego, Buritaca y la zona baja costera comprendida dentro del parque nacional natural Tayrona. Se trata de un grupo de filiación chibcha. Se presume que el nombre tairona pueda estar relacionado con los términos teyuna y teiruna, que se han encontrado en varias lenguas de los pueblos indígenas que aún sobreviven en la sierra de Santa Marta, todos ellos de filiación arhuácica-magdalénica. Entre estos pueblos se encuentran los kogui, que presumiblemente puedan ser descendientes de los tairona. Sobre la lengua de los kogui, se sugiere que hay cierto parentesco con la antigua lengua de los tairona; en la actualidad aún hay cerca de 8 mil hablantes de koguy-tairona. (es)
- Les Tayronas étaient un important groupe amérindien précolombien qui occupait le territoire de l'actuel département de Magdalena en Colombie, dans la Región Caribe. Les Tayronas vivaient sur la face nord de la Sierra Nevada de Santa Marta ainsi que dans la plaine côtière, notamment le long des fleuves Guachaca, Don Diego et Buritaca, et sur l'actuel Parc national naturel de Tayrona. Le nom de ce peuple est en relation avec les mots teyuna, teiruna ou tairuna, qui se retrouvent dans les langues des peuples indigènes vivant aujourd'hui dans cette région, et qui descendent des Tayronas survivants de la colonisation espagnole au XVIe siècle. Leur langue appartient à la filiation des langues chibchanes. (fr)
- Tairona (or Tayrona) was a Pre-Columbian culture of Colombia, which consisted in a group of chiefdoms in the region of Sierra Nevada de Santa Marta in present-day Cesar, Magdalena and La Guajira Departments of Colombia, South America, which goes back at least to the 1st century AD and had significant demographic growth around the 11th century. The Tairona people formed one of the two principal linguistic groups of the Chibchan family, the other being the Muisca. Genetic and archaeological evidence shows a relatively dense occupation of the region by at least 200 BC. Pollen data compiled by Luisa Fernanda Herrera in 1980 shows considerable deforestation and the use of cultigens such as yuca and maize since possibly 1200 BC. However, occupation of the Colombian Caribbean coast by sedentary or semi-sedentary populations has been documented to have occurred by c. 4000 BC. Ethnohistorical data shows that initial contact with the Spanish was tolerated by the Tairona; but by 1600 AD confrontations grew, and a small part of the Tairona population moved to the higher stretches of the Sierra Nevada de Santa Marta. This movement allowed them to evade the worst of the Spanish colonial system during the 17th and 18th centuries. The indigenous Kogi, , Arhuacos (Ijka, Ifca) and Kankuamo people who live in the area today are believed to be direct descendants of the Tairona. (en)
- I Tairona erano un gruppo di indigeni organizzati in chiefdom situati nella regione di Sierra Nevada de Santa Marta nel dipartimento di Cesar, dipartimento di Magdalena e dipartimento di La Guajira in Colombia. I primi insediamenti di questi indigeni risalgono al primo secolo d.C. I Tairona parlavano una lingua appartenente alla famiglia Chibcha, e vennero costretti a migrare dagli spagnoli quando arrivarono in sud America nei secoli XVI e XVII. Gli indigeni Kogui, Wiwa, Arhuaco (Ijka, Ifca) e che vivono oggigiorno nelle zone citate sono probabili discendenti dei Tairona. (it)
- タイロナ（Tayronas、Tairona）は、コロンビア北部、グアヒラ(Guajira)半島の基部にあたる海岸を後背にした孤島のような山塊に住んだ人々が築いた南米先住民の文化である。タイロナ文化の起源については不明な部分が多いが、マグダレナ川下流のZambrano発展期の文化にその起源を考えるのがもっとも適切に思われる。マグダレナ川下流の蔵骨器は、タイロナのものとよく似ており、低地マグダレナ（マグダレナ川下流）文化とタイロナの間の移行期にあたるものは、La Meza（ラ・メサ）という文化として知られていて、シエラネバダの南麓に遺跡が点在している。 タイロナの国家が衰退し始めたのは、1528年のロドリゴ・デ・バスティダス(Rodrigo de Bastidas)の到着が契機であった。そして1550年に80%の人々がいなくなって、のこり20%の人々は、より標高の高い山地へ逃れていった。混血していく人々もいた。山地に残った人々は、コギ、イカ(Ika)、サンカ(Sanká)という部族として生き残っている。 (ja)
- Taironi – lud indiański zamieszkujący masyw Sierra Nevada de Santa Marta (północno-wschodnia Kolumbia), twórca późno-prahistorycznej kultury zwanej współcześnie kulturą Tairona. Kultura Tairona rozwijała się między 900 a 1600 n.e., a szczyt cywilizacyjnego rozkwitu osiągnęła około 1000 n.e. (ośrodek w ). Jednym z największych jej stanowisk jest Pueblito, gdzie odkryto około 3000 domostw i innych budowli. Taironi byli twórcami m.in. systemów irygacyjnych oraz mieszkalnych platform-tarasów formowanych w zboczach górskich – większość stanowisk kultury Tairona to wioski z centralnie usytuowanym kopcem platformowym. Wyrabiali jednobarwne naczynia ceramiczne oraz liczne ozdoby ze złota, miedzi i tumbaga, czyli stopu obu tych metali. Zasłynęli z wyrobów złotniczych o wyjątkowej wartości artystycznej (nazwa Taironi oznacza „złotnicy”), szczególnie z masek z przedstawieniami człowieka-nietoperza, motywu bardzo charakterystycznego dla sztuki Taironów. Podobnie jak u innych ludów zaliczanych do grupy Chibcha, ptak w locie symbolizował u nich władzę i moc. Taironi ulegli wyniszczeniu w okresie kolonizacji hiszpańskiej, po ponad stuletnim oporze. (pl)
- Tairona was een Colombiaanse Chibcha-sprekende indianenstam. 300 tot 400 jaar voor onze jaartelling trokken Chibcha-sprekende indianen vanuit Midden-Amerika naar Colombia, Venezuela en Ecuador. De Chibcha vestigden zich oorspronkelijk aan de Atlantische kust. Rond 1000 n.Chr. migreerden oorlogszuchtige Carib-indianen van de Braziliaanse kuststreek en de eilanden naar de Colombiaanse kusten en rivierdalen Rio Magdalena en Rio Cauca en verdreven de Chibcha naar hoger gelegen Andes-gebieden. De Chibcha bereikten een hoge graad van economische en politieke ontwikkeling. Toen de Europeanen rond 1500 Zuid-Amerika begonnen te ontdekken was de Chibcha de meest prominente etnische groep in Colombia. De groep was onderverdeeld in de Muisca en de Tairona, en nog enkele kleinere groepen. De Tairona, de kleinere Chibcha-sprekende groep, bevolkte de noordelijke uitlopers van het berggebied Sierra Nevada de Santa Marta. Er worden twee periodes onderscheiden: de Nahuange periode van 200 tot 900 n.Chr., en de Tairona-periode van 900 tot 1600 n.Chr. Tairona-indianen leefden in twee groepen, een in het Caraïbische laagland en de ander in de hooglanden van de Andes. De eerste groep leefde van vissen en zoutwinning, producten die ze ruilden voor textiel van de Tairona in het hoogland. De Tairona-cultuur beleefde zijn hoogtepunt rond 1000 n.Chr. met het samengroeien van goedgeorganiseerde nederzettingen die via stenen wegen met elkaar waren verbonden. Bonda en Pocigüeica waren zelfs zo groot dat van steden gesproken kon worden. Archeologische vondsten tonen het gebruik van terrassen, stutmuren, afwateringskanalen, wegen, trappen en funderingen aan. Meer dan 200 nederzettingen zijn inmiddels teruggevonden. Een belangrijk archeologisch bewijs van het hoge ontwikkelingsniveau van de Taironas was de vondst van de 'Verloren Stad' in de Sierra Nevada de Santa Marta. Tairona waren bovendien kundige wevers en pottenbakkers, en hun goudbewerking kenmerkte zich door het gebruik van gietwerk van tumbaga, een koper- en goudlegering, met ingewikkelde versieringen. Anders dan bij de andere grote Chibchacultuur, de Muisca, waar gouden ornamenten alleen werden gebruikt als onderdeel van hun godsdienst, gebruikten de Tairona ze als sieraad om hiërarchische verschillen duidelijk te maken. Typerende emblemen van de Tairona's waren vogels met open vleugels en bovenal de vleermuis, een thema dat vaak in borstplaten en hangers werd uitgebeeld. De Taironagemeenschap werd geleid door een machtige elite van sjamanen die verantwoordelijk waren voor het spirituele en materiële welzijn van de onderdanen. Sjamanen werden geacht te kunnen veranderen in verschillende afschrikwekkende wezens, zoals de vleermuis. Deze zogenaamde transformaties vonden plaats onder invloed van psychedelische middelen, rituele dansen, vasten en andere sjamanistische ontberingen. Het verval van de cultuur begon met de komst van de Spanjaarden. Rodrigo de Bastidas stichtte in 1526 de kustplaats Santa Marta. Toch waren de verhoudingen niet altijd vijandig. In het begin werd er tussen de Spanjaarden en de Tairona gehandeld, maar de Spanjaarden verlangden goud en arbeid en de eisen werden in de loop der tijd steeds zwaarder. Verzet ontstond in het bijzonder omdat de Spanjaarden het katholieke geloof aan de indianen oplegden. In 1600 werd het laatste verzet van de Tairona gebroken en werd de cultuur uit elkaar geslagen. Nadat het meeste goud geroofd was verloren de Spanjaarden interesse in het gebied. De -indianen, die nu nog in het gebied leven, worden gezien als de afstammelingen van de Tairona, maar de hoogstaande cultuur van voor 1500 is verloren gegaan. (nl)
- Тайрона — древняя культура, объединявшая несколько относительно независимых территорий, управляемых вождями. Существовала на территории современного региона Сьерра-Невада-де-Санта-Марта в департаментах Сесар, Магдалена и Гуахира в Колумбии. Первые памятники относятся примерно в 1 в. н. э., расцвет приходится на 11 в. н. э. и связан со значительным ростом населения, а упадок относится к 16 в., эпохе испанского завоевания, когда культура Тайрона была принудительно включена в испанскую систему «энкомьенда». (ru)
- Os taironas/tayronas são um grupo indígena que habita os departamentos colombianos de Magdalena, Guajira e do Cessar, nos leitos da Serra Nevada de Santa Marta, incluindo as bacias dos rios Guachaca, Dom Diego, Buritaca e a zona baixa costeira compreendida dentro do Parque Nacional Natural Tayrona. Trata-se de um grupo chibcha. Se presume que o nome tairona possa estar relacionado com os termos teyuna e teiruna, que se encontraram em várias línguas dos povos indígenas que ainda sobrevivem na serra de Santa Marta, todos eles de filiação arhuácica-magdalénica. Entre estes povos encontram-se os kogui, que provavelmente possam ser descendentes dos tairona. Sobre a língua dos kogui, sugere-se que há verdadeiro parentesco com a antiga língua dos tairona; na actualidade ainda há para perto de 7 mil falantes de kogui-tairona. (pt)
- Тайрона або чибча-тайрона (taironas/tayronas) — група індіанських племен, що існувала на території сучасної Колумбії з I ст. н. е. Мали складну суспільно-політичну організацію (постала у XV ст. як конфедерація), розвинену культуру, виробництво, торгівлю, землеробство. Була підкорена іспанськими конкістадорами на початку XVII ст. після 75-річної війни. Сьогодні племена коги, вйюа, араукани, іка, канкуамо вважаються нащадками тайрона. (uk)
|
| rdfs:comment
|
- Die Tairona waren ein präkolumbisches Volk mit einer hochentwickelten Kultur auf dem Gebiet der heutigen Provinzen La Guajira und Magdalena in der Republik Kolumbien. (de)
- I Tairona erano un gruppo di indigeni organizzati in chiefdom situati nella regione di Sierra Nevada de Santa Marta nel dipartimento di Cesar, dipartimento di Magdalena e dipartimento di La Guajira in Colombia. I primi insediamenti di questi indigeni risalgono al primo secolo d.C. I Tairona parlavano una lingua appartenente alla famiglia Chibcha, e vennero costretti a migrare dagli spagnoli quando arrivarono in sud America nei secoli XVI e XVII. Gli indigeni Kogui, Wiwa, Arhuaco (Ijka, Ifca) e che vivono oggigiorno nelle zone citate sono probabili discendenti dei Tairona. (it)
- タイロナ（Tayronas、Tairona）は、コロンビア北部、グアヒラ(Guajira)半島の基部にあたる海岸を後背にした孤島のような山塊に住んだ人々が築いた南米先住民の文化である。タイロナ文化の起源については不明な部分が多いが、マグダレナ川下流のZambrano発展期の文化にその起源を考えるのがもっとも適切に思われる。マグダレナ川下流の蔵骨器は、タイロナのものとよく似ており、低地マグダレナ（マグダレナ川下流）文化とタイロナの間の移行期にあたるものは、La Meza（ラ・メサ）という文化として知られていて、シエラネバダの南麓に遺跡が点在している。 タイロナの国家が衰退し始めたのは、1528年のロドリゴ・デ・バスティダス(Rodrigo de Bastidas)の到着が契機であった。そして1550年に80%の人々がいなくなって、のこり20%の人々は、より標高の高い山地へ逃れていった。混血していく人々もいた。山地に残った人々は、コギ、イカ(Ika)、サンカ(Sanká)という部族として生き残っている。 (ja)
- Тайрона — древняя культура, объединявшая несколько относительно независимых территорий, управляемых вождями. Существовала на территории современного региона Сьерра-Невада-де-Санта-Марта в департаментах Сесар, Магдалена и Гуахира в Колумбии. Первые памятники относятся примерно в 1 в. н. э., расцвет приходится на 11 в. н. э. и связан со значительным ростом населения, а упадок относится к 16 в., эпохе испанского завоевания, когда культура Тайрона была принудительно включена в испанскую систему «энкомьенда». (ru)
- Тайрона або чибча-тайрона (taironas/tayronas) — група індіанських племен, що існувала на території сучасної Колумбії з I ст. н. е. Мали складну суспільно-політичну організацію (постала у XV ст. як конфедерація), розвинену культуру, виробництво, торгівлю, землеробство. Була підкорена іспанськими конкістадорами на початку XVII ст. після 75-річної війни. Сьогодні племена коги, вйюа, араукани, іка, канкуамо вважаються нащадками тайрона. (uk)
- Els Tairona són un grup indígena que habita en els departaments colombians de Magdalena, Guajira i del Cesar, a les faldes de la Sierra Nevada de Santa Marta, incloent les conques dels rius Guachaca, Don Diego, Buritaca i la zona baixa costanera compresa dintre del Parc Nacional Natural de Tayrona. (ca)
- Los taironas fueron un grupo indígena que habitaba en los departamentos colombianos de Magdalena, Guajira y Cesar, en las faldas de la Sierra Nevada de Santa Marta, incluyendo las cuencas de los ríos Guachaca, Don Diego, Buritaca y la zona baja costera comprendida dentro del parque nacional natural Tayrona. (es)
- Tairona (or Tayrona) was a Pre-Columbian culture of Colombia, which consisted in a group of chiefdoms in the region of Sierra Nevada de Santa Marta in present-day Cesar, Magdalena and La Guajira Departments of Colombia, South America, which goes back at least to the 1st century AD and had significant demographic growth around the 11th century. (en)
- Les Tayronas étaient un important groupe amérindien précolombien qui occupait le territoire de l'actuel département de Magdalena en Colombie, dans la Región Caribe. Les Tayronas vivaient sur la face nord de la Sierra Nevada de Santa Marta ainsi que dans la plaine côtière, notamment le long des fleuves Guachaca, Don Diego et Buritaca, et sur l'actuel Parc national naturel de Tayrona. Leur langue appartient à la filiation des langues chibchanes. (fr)
- Tairona was een Colombiaanse Chibcha-sprekende indianenstam. 300 tot 400 jaar voor onze jaartelling trokken Chibcha-sprekende indianen vanuit Midden-Amerika naar Colombia, Venezuela en Ecuador. De Chibcha vestigden zich oorspronkelijk aan de Atlantische kust. Rond 1000 n.Chr. migreerden oorlogszuchtige Carib-indianen van de Braziliaanse kuststreek en de eilanden naar de Colombiaanse kusten en rivierdalen Rio Magdalena en Rio Cauca en verdreven de Chibcha naar hoger gelegen Andes-gebieden. De Chibcha bereikten een hoge graad van economische en politieke ontwikkeling. Toen de Europeanen rond 1500 Zuid-Amerika begonnen te ontdekken was de Chibcha de meest prominente etnische groep in Colombia. De groep was onderverdeeld in de Muisca en de Tairona, en nog enkele kleinere groepen. (nl)
- Os taironas/tayronas são um grupo indígena que habita os departamentos colombianos de Magdalena, Guajira e do Cessar, nos leitos da Serra Nevada de Santa Marta, incluindo as bacias dos rios Guachaca, Dom Diego, Buritaca e a zona baixa costeira compreendida dentro do Parque Nacional Natural Tayrona. (pt)
- Taironi – lud indiański zamieszkujący masyw Sierra Nevada de Santa Marta (północno-wschodnia Kolumbia), twórca późno-prahistorycznej kultury zwanej współcześnie kulturą Tairona. Kultura Tairona rozwijała się między 900 a 1600 n.e., a szczyt cywilizacyjnego rozkwitu osiągnęła około 1000 n.e. (ośrodek w ). Jednym z największych jej stanowisk jest Pueblito, gdzie odkryto około 3000 domostw i innych budowli. Taironi byli twórcami m.in. systemów irygacyjnych oraz mieszkalnych platform-tarasów formowanych w zboczach górskich – większość stanowisk kultury Tairona to wioski z centralnie usytuowanym kopcem platformowym. Wyrabiali jednobarwne naczynia ceramiczne oraz liczne ozdoby ze złota, miedzi i tumbaga, czyli stopu obu tych metali. Zasłynęli z wyrobów złotniczych o wyjątkowej wartości artystycz (pl)
|
