Goud

Isotope van Goud
iso	NV	halfleeftyd	VM	VE (MeV)	VP
¹⁹⁵Au	syn	186,10 d	ε	0.227	¹⁹⁵Pt
¹⁹⁶Au	syn	6,183 d	ε	1,506	¹⁹⁶Pt
¹⁹⁶Au	syn	6,183 d	β^-	0.686	¹⁹⁶Hg
¹⁹⁷Au	100%	Au is stabiel met 118 neutrone
¹⁹⁸Au	syn	2.69517 d	β^-	1.372	¹⁹⁸Hg
¹⁹⁹Au	syn	3,169 d	β^-	0,453	¹⁹⁹Hg

Portaal

Chemie

Goud (uitgespreek [ˈxoʊd], uit Indo-Europees: ghel, "glans") is 'n gesogte edelmetaal met 'n heldergeel (goue) kleur. Goud se chemiese nommer is 79^[1] en dit het die simbool Au (Latyns: aurum, vir "dagbreekglans"). Dit het die atoomgetal 92 en 'n relatiewe atoommassa van 196.97. Dit smelt by ongeveer 1 064 °C en kook by ongeveer 2 856 °C. Goud is egter baie sag en word dikwels gelegeer (saamgesmelt) tot 'n stof wat 'n legering of allooi genoem word om dit harder te maak. Die suiwerheid van goud word gewoonlik in karaat gemeet, en 24 karaat word algemeen as suiwer geag. Suiwer goud is die mees smeebare en rekbare metaal van al die bekende metale — dit kan gehamer word tot 'n dikte van ongeveer een honderste van 'n millimeter en 30 g goud kan uitgerek word tot 'n gouddraad met 'n lengte van 100 km. Goud is 'n goeie geleier van elektrisiteit en warmte. Dit het die derdehoogste geleidingsvermoë ná silwer (Ag) en koper (Cu).

Op die periodieke tabel kom goud voor in groep elf en periode ses. Skeikundig word goud as 'n oorgangsmetaal geklassifiseer. Die metaal se standaardatoommassa is 196,966569 g·mol⁻¹. Die elektronverspreiding is (Xe) 4f14 5d10 6s1, met 2, 8, 18, 32, 18, 1 elektrone per respektiewe skil.

Goud is die eerste edelmetaal wat die mensdom volgens tans aangetekende geskiedenis ontdek het. Argeoloë het bevind dat artikels wat van goud gemaak is, tot so oud as 6 000 jaar kan wees. Die metaal is tradisioneel gewild danksy sy besondere eienskappe en helder voorkoms. Goud se gesogdheid het daartoe gelei dat dit deur die eeue as betaalmiddel (geld), as monetêre reserwe-bate, in juweliersware, tandheelkunde en dies meer gebruik is. As gevolg van die mensdom se waardering vir die metaal, het goud 'n groot impak op die menslike geskiedenis gehad.

Oorsprong

Goud ontstaan dalk wanneer neutronsterre met mekaar bots

Dit is onseker waar en hoe goud ontstaan, maar dit word algemeen aanvaar dat dit deur kernfusie gebeur. Die relatiewe gemiddelde van die voorkoms van goud in die Sonnestelsel blyk hoër te wees as wat in die vroeë heelal, in sterre of selfs in tipiese supernova-ontploffings gevorm kon word. Sommige astronome meen dat neutronryke swaarmetale soos goud die maklikste in neutronryke ontploffings, soos in die botsings tussen neutronsterre, gevorm kan word.^[2]

Voorkoms

Goud word meestal in sy gedeë vorm in die natuur gevind, soms as goudklonte (nuggets). Maar soms kom dit ook saam met silwer, kwarts (SiO₂), kalksteen (CaCO₃), lood, tellurium, sink of koper voor. Met koper vorm dit minerale soos ourikupried en tetra-ourikupried, wat as gedeë legerings gevind word.

Goud vorm met tellurium minerale soos calaveriet AuTe₂, wat in die verlede nie altyd as goudhoudend herken is nie. Die dorp Telluride in Colorado, wat nou 'n bekende ski-oord is, is na hierdie minerale genoem.

Goud kan ook as onsuiwerheid opgelos wees in ander minerale. Ná sulfiede is arsenopiriet die tweede gasheermineraal vir goud. Arsenopiriet met 'n goudgehalte tot 15 200 g/t is in Villerange in Frankryk gevind.^[3]

Goud kom ook in seewater voor, met ongeveer 1 mg goud wat in elke ton seewater opgelos is. Daar is nog nie 'n ekonomiese proses ontwikkel om hierdie goud te ontgin nie, aangesien die ontginningskoste van goud uit seewater tans die waarde van die goud ver oorskry.

Reaktiwiteit

Goud is 'n taamlik onreaktiewe metaal. Suurstof, water en die meeste oplossings het geen uitwerking op goud nie. Soutsuur, swaelsuur en salpetersuur het ook geen uitwerking daarop nie. Goud sal egter oplos in waterige oplossings wat fluoriede, chloriede, bromiede en sommige jodiede — met ander woorde halogene — bevat. Goud kan met die halogeen-elemente reageer. Met chloor kan AuCl₃ asook AuCl gevorm word. Altwee is vastestowwe, maar AuCl₃ bestaan uit Au₂Cl₆-molekule wat effens vlugtig is. 'n Mengsel van een deel salpetersuur en drie dele soutsuur, genaamd aqua regia of koningswater, sal goud stadig oplos. Dit vorm die AlCl−4 komplekse ioon.

Goud kan ander komplekse ione vorm. Goud bind byvoorbeeld met sianiedione (CN^-), en die produk van hierdie binding word met suurstofbevattende sianiedoplossings behandel. Die metaal word dan deur middel van geaktiveerde koolstof in die euleuringsproses ontgin.

Goud vorm maklik metaalmengsels; met silwer is dit volledig mengbaar. Sy vaste oplossings met silwer word elektrum genoem. Hierdie geneigdheid om met ander metale te vermeng word gebruik in die proses om goud van sy erts te skei. Wanneer goud met kwik gemeng word, los dit daarin op en vorm amalgame. Goud vorm talle intermetaalverbindings met ander metale. Goud en aluminium vorm maklik die verbinding Al₁₁Au₆ wat die 'pers pes' genoem word, omdat dit soms in elektronika kan gevorm word indien daar gouddrade op aluminium blootgestel raak aan 'n te hoë temperatuur. Daar is geprobeer om hierdie pers verbinding in juwele te gebruik, maar die materiaal is te bros. By kontakte tussen goud en tin, byvoorbeeld soldeer op 'n goudbedekte oppervlak, kan ook probleme ontstaan omdat die verbinding AuSn₄ gevorm kan word.

Titaan word soms bygevoeg (1%) aan hoë karaat goud om dit harder te maak. Dit word veroorsaak deur fase-uitskeiding van die verbinding TiAu₆^[4] Goud vorm met silikon geen verbindings maar wel 'n eutektikum met 'n uiters lae temperatuur (359 °C), hoewel die smeltpunt van Au en Si self baie hoog is. Dit maak goud uiters geskik om kontakte op silikon-elektronika aan te bring omdat dit maklik saamsmelt^[5]

Ontginning

Goudproduksie kan in ses onderafdelings verdeel word: die opsporing van ertsmassas, die skepping van toegang tot hierdie massas, die verwydering van erts deur middel van mynwerk of die opbreking van die ertsmassa, die vervoer van hierdie materiaal van die myngebiede na die aanlegte vir behandeling, verwerking en suiwering.

Opsporing

'n Wêreldwye ontdekkingsprogram identifiseer teikengebiede en verken dan daardie gebiede. Hierdie programme kan deur indiwiduele organisasies, of deur samewerkende organisasies onderneem word.

Toegangskepping tot erts

Daar is twee hooftegnieke van mynwerk om die ertsmassas te bereik, naamlik ondergrondse mynbou, en dagbou ook bekend as oopgroefmynbou. Elkeen van hierdie metodes word ontwikkel of aangepas om die omstandighede te pas waar die erts gevind is en om te pas met die prosesse wat mees geskik is om die goud te ontgin.

Ondergrondse mynbou

'n Vertikale skag word tot 'n beduidende diepte gesink, waarna horisontale uitbreiding op verskillende vlakke vanaf die hoofskag sal plaasvind. Die skag word gebruik om mense en/of materiaal heen-en-weer te vervoer. Dit skep die geleentheid vir verdere ontwikkeling van spesifieke mynbouprosedures om plaas te vind in die area waar daar erts geïdentifiseer is.

Dagbou (oftewel oopgroef mynbou)

Die boonste lae van die bogrond word verwyder om die ertsmassa te ontbloot. Dagbou het in onlangse jare meer gewild geraak danksy deurbrake in tegnologie wat groot mobiele toerusting toelaat om groter en swaarder vragte te vervoer. Swaar toerusting vervoer die rots goedkoop, wat dan die afsnygrade vir winsgewende goudmineralisering verminder. Hierdie deugsame kringloop het bygedra tot die ontwikkeling van myne (en skepping van waarde) waar goudgrade voorheen te laag was.

In die geval van oksiedgoudmyne is hierdie proses verder gehelp deur die laekoste uitlogingbehandelingsmetodes. Hierdie behandelingsmetodes verg nie 'n groot aanvangskapitaaluitleg in 'n konvensionele meul nie, en verlaag daarom die gelykbreekpunt asook die fisiese risiko vir nuwe mynontwikkelinge. Gevolglik word die afsnygrade waar goudontginning winsgewend raak, verder verlaag. Mobiele toerusting het oor die afgelope twintig jaar in grootte toegeneem. Aanvanklik kon die trokke ongeveer 70 ton dra, en die grawe wat die trokke volgelaai het kon 'n maksimum van 25 ton per slag skep. Vandag dra die deursneetrok 250 ton, en trokke wat 500 ton dra word ook meer gewild. Die beperkende faktor op die trokke is bandgrootte, en spesifiek om 'n ekonomiese leeftyd uit die bande te kry. In vroeë ontwerpe het bande gereeld ontsettend warm geword, wat die leeftyd van die bande drasties verkort het.

Verwydering van erts, of opbreking van ertsmassa

Ondergrondse mynbou

In ondergrondse mynbou word gate in die ertsmassa geboor, waarna dit met plofmiddels gevul word en uitmekaargeskiet word. Die verskiete materiaal word dan skoongemaak en die vrygestelde erts is dan gereed om uit die myn vervoer te word.

Dagbou

Die dagbou-metode is geskik vir groot massas afsetting naby die oppervlak. Gewoonlik word die vloer van die gebied in 30-voet banke verlaag, waarna plofgate met plofstof gevul word en die rots uitmekaar geskiet word. Die rots van die ontploffing word gewoonlik getoets, en die graad en chemiese samestelling van die bank word bepaal. Ná ontploffing, word die gebreekte rots deur geoloë gemerk as óf erts óf rommel. Uitgrawers laai dan die materiaal op die ertsvervoerstelsel.

Vervoer van materiaal na aanlegte vir behandeling

Ondergrondse erts word vervoer deur middel van vertikale en/of horisontale vervoerstelsels. Wanneer die erts die oppervlak bereik, word dit op rolbande na die behandelingsaanlegte vervoer. Dagboumyne vervoer gewoonlik erts na die behandelingsaanlegte in voertuie met die vermoë om groot, swaar vrag te dra.

Dienste

Mynbedrywighede verg deurlopende dienste, bogronds sowel as ondergronds, insluitende:

Myningenieursdienste
Mynbeplanning
Ventilasie
Verskaffing van verbruikbare hulpbronne
Finansiële, administratiewe en menslike hulpbrondienste
Omgewings- en/of permitdienste
Dienste van plaaslike owerheid of munisipaliteit

Verwerking

Vergruising verwys na die opbreking van erts om dit vir behandeling voor te berei. Konvensioneel vind hierdie proses plaas in veelvlakkige vergruisings- en meulkringlope. Moderne tegnologie is gebaseer op groot meule wat direk met mynmateriaal gevoer word. Gouderts kan algemeen geklassifiseer word as óf vuurvaste erts, waar die goud binne 'n sulfiedmineraal vasgevang is en nie geredelik beskikbaar is om deur middel van die sianiedproses ingewin te word nie; óf vryemeulerts, waar die goud geredelik beskikbaar is vir inwinning deur middel van die sianiedproses (meuling).

Sianiedproses

Die sianiedproses, ook genaamd die MacArthur-Forrest-proses is 'n metaalkundige tegniek vir die ontginning van goud van laegraadse erts deur die goud na oplosbare aurosianiedmetaalkompleksione om te skakel. Dit is die mees algemene proses wat in die ontginning van goud gebruik word. Weens die giftigheid van sianied is dit 'n omstrede proses.

Geskiedenis

In 1783 het Carl Wilhelm Scheele uitgevind dat sianied, 'n stof wat hy ontdek het, goud kan oplos. Die stoigiometrie is deur Bagration (1844), L. Elsner (1846) en Faraday (1847) uitgewerk, maar dit is nie op gouderts toegepas tot en met 1887 nie. In hierdie jaar is die MacArthur-Forrest-proses in Glasgow (Skotland) deur John Stewart MacArthur ontwikkel. Dit is deur die broers dr. Robert en dr. William Forrest befonds.

Die reaksie

'n Stokmodel van die aurosianied- of disianiedauraat(I)kompleks [Au(CN)₂]⁻.

Die chemiese reaksie word die Elsner-vergelyking genoem. Dit is:

4Au + 8NaCN + O₂ + 2H₂O → 4NaAu(CN)₂ + 4NaOH

waar CN die sianied is.

Dit is 'n elektrochemiese proses waarin suurstof die elektrone van die goud by 'n katodiese area optel, terwyl goudione deur die sianied by die anodiese area gekomplekseer word om 'n oplosbare aurosianiedkompleks te vorm.

Suiwering

Vuurvaste erts-behandeling

Ná fynskawing word die sulfiedmateriale van die gangerts weggedryf om 'n hoëgraadse sulfiedkonsentrasie te produseer. Die sulfiedkonsentrasie word geöksideer deur verbranding of deur bakteriële oksidasie (BIOKS). Die oksidasieproses oksideer die sulfiedminerale, wat die gouddele bevry en geskik maak vir inwinning deur middel van die sianiedproses. Vryemeulerts en geöksideerde vuurvaste erts word verwerk vir goudinwinning deur 'n skudder wat die erts in 'n alkaliese sianiedoplossing was, wat gewoonlik gevolg word deur die absorpsie van die goud-sianiedkompleks deur geaktiveerde koolstof-in-pulp (KIP). Die alternatiewe proses is die hoopwassery-proses, wat gewoonlik slegs toegepas word op hoëmassa laegraadse ertsafsettings. Goud wat deur geaktiveerde koolstof geadsorbeer is, word herwin deur middel van 'n proses wat die goud weer uit die geaktiveerde koolstof oplos (elusie), gevolg deur die elektriese skeiding en daaropvolgende smelting van hierdie geskeide materiaal in doré-stawe (laegraadse goudstawe wat tot 25 kg weeg — twee maal swaarder as die standaard London Good Delivery-staaf), wat na die goudaanlegte vervoer word. Die doré-stawe word na hierdie aanlegte vervoer vir verdere verwerking tot so naby aan absolute suiwer goud as moontlik. Dít bied die versekering dat die goudstaaf die massa en goudsuiwerheid bevat soos aangedui op die stempel op die staaf.

Die herverwerking van uitskotvoorraad van vorige dekades se bedrywighede word ook uitgevoer. Die ou uitskot word in 'n watertrog gevolg deur 'n skudwasser in 'n alkaliese sianiedoplossing gewas, en ingewin of opgelos op geaktiveerde koolstof.

Geskiedenis van mynboumetodes

Die metodes om goud te versamel het drasties verander namate die "optelgoud" verdwyn het. Gereedskap en toerusting is teen 'n geweldige tempo ontwikkel namate delwers reg oor die wêreld na meer doeltreffende metodes gesoek het om erts te myn.

Die vroegste dae

Destyds het gouderts bloot in los stukkies langs rivierbanke voorgekom. Myners het dan die strome herlei na kleiner stroompies aan weerskante van die rivierbank, sodat dit blootgestel kon word aan natuurlike elemente soos die son. In dae wanneer die watervlakke laag was, kon die ontblote klipareas en moontlike ertsdraers maklik uitgeken word.

Spoelgoud

In hierdie metode het myners 'n mengsel van water en sand, afkomstig vanuit die rivierbanke, in 'n vlak metaalpan gemeng met 'n roterende beweging. Die sand het dan saam met die water weggespoel, en die goud het oorgebly.

Uitsifting

In hierdie metode het myners 'n mengsel van water en sand, wat afkomstig was vanuit die rivierbanke, gesif. Die water en sand het dan weggeval en die goud is nagelaat.

Ertssamepersing

In hierdie metode het myners die erts fyngestamp met 'n groot klip. Die verfynde oorblyfsels is dan deur die bogenoemde twee tradisionele metodes verder verwerk.

Die rotsskag en skaafrusblok

In hierdie metode het een myner die water- en sandmengsel op die toestel gelaai, terwyl 'n ander myner dit in 'n wiegende beweging beweeg het. Die water en sand het dan afgeloop en die goud is nagelaat.

Die "Long Tom"

In hierdie metode het een myner die ertsbevattende grond by die "Long Tom" ingelaai. 'n Ander myner het dan al die groot klippe uit die grond verwyder, terwyl hy die grond laat voortbeweeg het oor die ysterplaat, wat gaatjies in die bodem het. Deur hierdie gaatjies het daar beide sand en goud geval. Die finale ontginning het dan geskied deur middel van die spoelgoudmetode.

Die waterwiel

Die waterwielmetode is aanvanklik deur China geïmplementeer. Waterwiele is in bewegende rivierstrome geplaas. Die waterwiel het dan sand en water uit hierdie strome opgeneem. Die waterwiel-metode was egter nie doeltreffend nie, omdat die meeste goud in die rivierbanke voorgekom het en nie in bewegende rivierstrome nie.

Ondergronds

Nadat die aardoppervlak gestroop was van die meeste van sy goud, het myners groter groepe gevorm en begin om dieper in die grond te delf.

Kwartsstampers

In hierdie metode is skagte onder die grond ingesak. Groot masjinerie was benodig om die bietjie goud uit die kwartsbevattende rotse te vervoer. Die boorproses kon met die hand, of deur middel van saamgeperse lugbore uitgeoefen word. Daar is dan dinamiet in die boorgate geplaas, waarna dit ontplof is.

Hidrouliese bore

Met hierdie metode is daar gate in die ertsdraende rotse geboor. Soos die gate groter geraak het, is die boor se punt verruil vir een wat langer en dunner is. Daarna is daar water in die gate gevoeg, sodat daar 'n maalproses ontstaan het. Hierdie proses het grotendeels gehelp om die ertsgrond te herwin.

Die stampers

Tydens hierdie metode is die groter rotse wat uit die myne gebring is, deur die stampermasjiene fyngestamp. Die verfynde rotse is dan deur middel van tradisionele metodes verder verwerk.

Die terugkeer na mynbouverkleining

Teen 1858 kon net myners met groot masjinerie doeltreffend myn. Individuele myners is deur groot mynboumaatskappye vervang wat oor groot landstreke gedelf het. Hierdie maatskappye het baie van die vorige grondeienaars as mynwerkers in diens geneem.

Hidrouliese mynbou

Hierdie metode is ontwikkel om sand van ouer en droë rivierbanke te ondersoek. In hierdie metode is water van hoër punte gelei en is dan deur mynwerkers teen 'n hoë druk op die droë rivierbanke gespuit. Die water is deur 'n ysterspuitkop gespuit, wat 'n monitor genoem is. Die funksie van die monitor is om die water te konsentreer en dus die waterdruk nog verder te verhoog. Die sand het dan losgekom en by verskeie watersluise ingespoel. Die sand en water is dan deur middel van tradisionele metodes verder verwerk.

Geskiedenis van goudmynbou in Suid-Afrika

In Suid-Afrika word goud reeds sedert antieke tye gemyn en verwerk. Kuns- en kulturele voorwerpe wat van goud gemaak is, is ontgin vanuit ontginningsterreine by Mapungubwe in Limpopo, Klipwal naby Piet Retief, Mpumalanga, en Thulamela in die noordelike gedeelte van die Krugerwildtuin. Goud is gesmelt en dan verwerk tot juweliersware wat gebruik is om handel mee te dryf met die res van die wêreld.

In die Witwatersrand in Suid-Afrika word van die grootste myne ter wêreld aangetref. Die Witwatersrandse afsetting is geweldig groot, en strek in 'n boog wat ongeveer 400 km lank is oor die Vrystaat, Noordwes en Gauteng. Ander kleiner afsettings is ook geleë in gebiede naby Mpumalanga, Kraaibult, wes van Johannesburg, en te Kuruman. Die stad van Johannesburg is gebou op die wêreld se grootste goudvelde, en word daarom die "Goudstad" genoem.

Vanaf die 1880’s was Suid-Afrika die wêreld se grootste verskaffer van goud — die land het twee derdes van die internasionale goudvoorraad verskaf. Suid-Afrika het van die diepste goudmyne ter wêreld, waarvan sommiges tot vier kilometer onder die grondoppervlak strek. Die koste daaraan verbonde om tot hierdie dieptes te myn is geweldig hoog, as gevolg van die koste van tegnologie wat benodig word vir die ontginningsproses. Die gesofistikeerde ontginningshulpbronne wat benodig word, is een van die redes waarom goud so duur is. Dit is ook duur om werkers van die nodige lugtoevoer en afkoeling te voorsien teen die hoë temperature en bedompigheid ondergronds. Dit is ook 'n duur proses om die ertsdraende rotse wat gemyn is, na die oppervlak te bring, en om die skagte wat gebruik word veilig te hou teen die hoë druk wat deur die aarde daarop uitgeoefen word.

Destyds het goudmyne in Suid-Afrika plattelandse mense gelok wat 'n hoër inkomste en 'n vaste werk begeer het. Hierdie werkers is egter uitgebuit as handearbeiders, ver weg van hul families. Hulle moes ook uiters onveilige werkstoestande trotseer vir lae vergoeding. Vandag staan sake egter anders. Die Wet op Basiese Diensvoorwaardes en die Wet op Beroepsveiligheid en Gesondheid is daarop gemik om werkstoestande, in gevalle soos mynbou, te verbeter. Daar is ook vakbonde wat as 'n skakel tussen mynwerkers en mynowerhede optree. Die hoofdoelwitte van hierdie vakbonde is om die belange van hul lede te bevorder en te beskerm.

Alhoewel die gesondheids- en veiligheidstoestande oor die jare verbeter het, bly mynwerk steeds een van die gevaarlikste ambagte. Die lewens van talle mynwerkers word jaarliks verloor as gevolg van rotse wat intuimel, tonnels wat instort, brande, longtering, hitte-uitputting en dies meer. Die natuurlike toestande waaronder mynwerkers werk, stel hulle ook bloot aan toestande wat kan lei tot asemhalingsprobleme en longsiektes. Soms herwin mynwerkers ook uraan onder die grond wat hulle blootstel aan radioaktiewe bestraling, wat tot kanker kan lei.

Tegnologiese innovering in die mynbedryf, veral wat masjinerie betref, het daartoe gelei dat talle mynwerkers hul werk verloor het. Omdat baie van hierdie werkers ongeskoold is of oor min vaardighede beskik, is daar nie 'n oormaat van ander geleenthede vir hulle beskikbaar nie. Die gevolg hiervan is dat werkloosheidsyfers styg, en oorbevolking sowel as ander sosio-ekonomiese kwessies 'n al groterwordende vraagstuk raak.

Gebruike

Goud word as 'n baie bruikbare metaal gesien, omdat dit belangrike funksies in baie areas van die moderne samelewing kan verrig. Goud se unieke eienskappe maak dit gesog vir die gebruik in mediese toestelle (veral in die tandheelkunde), besoedelingsbeheer, lugsakke in motors, selfone en ander rekenaartoerusting, ruimtetuie en baie ander toestelle wat noodsaaklik geag word in vandag se samelewing. Goud geniet tradisioneel voorkeur in hierdie velde weens die metaal se onreaktiwiteit met veral suurstof.

Ongeveer 11% van die aanvraag vir goud kom van die nywerheidsindustrie. Amper alle elektroniese verbruikersitems bevat 'n klein gedeelte goud, wat noodsaaklik is vir die doeltreffende funksionering van hierdie toestelle. Beide die mikroskrywe en kontakpunte wat in motors se ABS-stelsels gevind word, bevat goud. So ook bevat die elektroniese beheerstelsel wat in beheer is van die opblaas van die motor se lugsakke, goud. Rook moniteringstelsels wat in miljoene huishoudings gebruik word vir beskerming teen brande, bevat 'n goudallooi wat tussen die lae van ander metale geplaas is. Goud word ook gebruik in die vorming van allooie, wat gebruik word om sekere komponente in vliegtuigenjins en mediese toestelle bymekaar te hou.

Dit is geregverdig om te meen dat die gebruik van goud in al hierdie produkte dit ver meer doeltreffend en betroubaar maak. Dit is soms selfs nodig vir die blote funksionering van sekere toestelle. Sonder die gebruik van goud sou die samelewing vandag verskeie ingewikkelde produkte nie geken het nie.

'n Katalisator is 'n middel wat by 'n chemiese proses gevoeg word om die proses sneller te laat plaasvind. Metaalkatalisators word deur die nywerheid gebruik om chemiese prosesse optimaal doeltreffend te maak. Daar is tans 'n toenemende opgewondenheid onder kenners oor die potensiaal wat goud mag inhou vir die katalisasie van ander belangrike chemiese reaksies. Daar word beoog dat goud waarskynlik meer uiteenlopend gebruik gaan word as 'n belangrike katalisator in 'n reeks industriële gebruike en prosesse.

Behalwe vir die algemene gebruik van goud in tandheelkunde, is daar ook 'n aantal direkte gebruike van goud in mediese toestelle. Hierdie gebruike sluit die bedrading van hartpassers en goudplate in die behandeling van hartversaking in.

Verder is goud een van die mees doeltreffendste geleiers van elektrisiteit. Die betroubaarheid daarvan, indien vergelyk met ander metale soos koper, strek selfs nog verder omdat goud ook 'n uitstekende geleier van hitte is. Goud is onreaktief en reageer nie wanneer dit in aanraking met stowwe soos suurstof kom nie. Goud verweer dus nie maklik nie; daarom is dit baie meer duursaam en gesog vir die gebruik in mediese toestelle.

Nywerheidsgebruike

Goud, soos ander belangrike industriële metale, het sommige unieke fisiese en chemiese eienskappe wat dit die gesogste materiaal in sekere nywerheidsgebruike maak. Goud se rekbaarheid, smeebaarheid, en geleidingsvermoë van beide hitte en elektrisiteit maak dit geskik vir stroombaanwerk in die bedrading van elektroniese toestelle deurdat die elektriese strome doeltreffend gelei en hitte van die belangrike komponente weerhou. Omdat goud aansienlik verweringsbestand is, verleng dit die leeftyd van eletroniese toestelle en oksideer (roes) dit nie.

Elektriese kontakpunte word met 'n dun laag goud in die stroombaanborde van rekenaars en ander elektroniese toestelle bedek. Goud word ook in die vorm van allooie in ruimtetuie gebruik om inkomende infrarooistrale van die son te weerkaats. Groot vensters in kantoorgeboue en soms ook karre bevat dikwels goudfoelie om sonlig te weerkaats. Goudallooie wat gebruik word in tandheelkunde is duursaam en blywend. Goud is biologies onreaktief en nie-giftig, met die gevolg dat allergiese reaksies van goudinplantings skaarser en meer ongewoon is as wat die geval is by ander metale. Goud word ook aangewend in 'n verskeidenheid materiale wat vir laboratoriumtoestelle gebruik word.

Wetenskaplikes ondersoek tans doeltreffende aanwending van goud in 'n uitgebreide reeks nuwe gebruike. Hierdie gebruike sluit in tegnologies gevorderde toestelle, petrolselle, mediese behandelings en chemiese katalisators.

Gebruike vir goudkatalisators word nou ontwikkel in verskeie nuwe gebiede, soos omgewingsvriendelike chemiese vervaardigingsprosesse, luggehaltemoniteerders (byvoorbeeld in die verwydering van koolstofmonoksied uit binnenshuise omgewings) en vir die beheer van kwikvrystelling van steenkoolaangedrewe kragstasies.

Mediese gebruike

Goud is nuttig vir mediese gebruik omdat dit nie menslike selle vergiftig nie.^[6] Goud besit 'n hoë graad van weerstand teen bakteriële kolonisering, en is daarom die gesogste materiaal vir riskante inplantings wat tot infeksies kan lei (byvoorbeeld middeloorinplantings). Goud het al vir jare 'n tradisionele aanwending in hierdie opsig, en is veral 'n waardevolle materiaal vir mikroöperasies van die oor.^[7]

Ander mediese toestelle wat goud bevat is hartpassers en insulienpompies. Goud is gesog vir die gebruik in hierdie toestelle as gevolg van die onwilligheid om te oksideer, die biologiese onreaktiwiteit, betroubaarheid en duursaamheid.

'n Isotoop van goud, Au-198, met 'n halfleeftyd van 2,7 dae, word gebruik om sekere kankers en ander siektes mee te behandel, asook as 'n opsporingsmiddel binne die menslike liggaam. Onlangs is ook in 'n studie bevind dat kankerteenliggame, vervoeg met goud-nanodeeltjies, gebruik kan word om kankeragtige selle binne weefsel te merk, waarna dit onder 'n mikroskoop — in 'n tegniek wat bekend staan as donkerveldmikroskopie — opgespoor kan word. 'n Goudbevattende samestelling genaamd disodium-aurotiomalate word ingespuit vir die behandeling van gewrigsontsteking (artritis). Auranofin, 'n ingewikkelde organiese molekuul, word gebruik in die behandeling van sommige gevalle van gewrigsrumatiek.^[6]

Tandheelkunde

Goud word ook wyd gebruik in die tandheelkunde; vir inplantings sowel as in toerusting. Goud is al sedert die sewende eeu voor Christus deur die Estruskers gebruik om substituuttande, gewoonlik afkomstig van koeie of kalwers, met gouddraad in plek te hou indien hul eie tande beskadig is. In 1530 het die eerste aangetekende boek oor tandheelkunde verskyn wat die gebruik van goud in stopsels aangemoedig het. Die voordele van goud en sy allooie vir tandheelkundige toepassings is sy bioversoenbaarheid, smeebaarheid en traagheid om te verweer. Gevolglik word die pasiënt se gesondheid nie in gevaar gestel wanneer goudinplantings gemaak word nie.^[8]

Kankerbehandeling met behulp van goud-nanodeeltjies en donkerveldmikroskopie

Vele kankerselle het 'n proteïen genaamd epidermiese groeifaktorreseptor (EGFR) wat hul hele oppervlak oortrek. Gesonde selle, daarenteen, bevat gewoonlik nie groot hoeveelhede van hierdie proteïen nie. Deur nanodeeltjies van goud met 'n teenliggaam vir EGFR te vervoeg, kan die nanodeeltjies suksesvol aan die kankerselle heg. Die goudnanodeeltjies is 600% meer geneig om aan kankerselle te heg as aan gesonde selle.

Wetenskaplikes kan kankerselle opspoor deur die selle onder 'n mikroskoop dop te hou terwyl die EGFR-teenliggame die goudnanodeeltjies aan die kankerselle heg. Omdat goud lig baie goed kan absorbeer sowel as weerkaats, kan die wetenskaplikes sien hoe sekere selle fisies verhelder. Deur gebruik te maak van 'n spesiale tegniek, genaamd donkerveldmikroskopie, kan suksesvol vasgestel word watter selle kankeragtig is. Die nanodeeltjies heg nie goed aan die gesonde selle nie, en hierdie selle vertoon dus donker onder die mikroskoop. Omdat verskillende soorte van hierdie nanodeeltjies verskillende kleure het, kan verskillende teenliggame gelyktydig getoets word.

Goudnanodeeltjies is spesiaal in die sin dat dit moontlik onskadelik is in die menslike liggaam — alhoewel goud self onskadelik is, kan nanodeeltjies egter 'n gevaar vir biologiese materiaal inhou.

In 'n proses soortgelyk aan die bogenoemde, word gebruik gemaak van kunsmatige atome, genaamd kwantumspikkels, wat halfgeleierkristalle gebruik om kankeragtige selle te merk. Hierdie halfgeleiermateriaal vergiftig egter selle en mense. Verder kan die resultate, danksy die donkerveldmikroskopietegniek met goudnanodeeltjies, onmiddellik verkry word. Indien mens 'n stuk weefsel sou neem wat deur kanker besmet is, en hierdie goudnanodeeltjies wat met die teenliggaam vervoeg is daarop gespuit word, kan die resultate dadelik onder die mikroskoop waargeneem word. Die goud weerkaats en versprei lig só goed dat slegs één enkele deeltjie deur middel van donkerveldmikroskopie uitgelig sal kan word.

Alhoewel hierdie proses nog in die ontwikkelingstadium verkeer en wetenskaplikes dit nog moet verfyn, hou dit moontlik belowende gevolge in vir kankerlyers van talle soorte, veral mense met mondkanker. Mondkanker is dodelik en neig om herhaaldelik op te duik nadat dit reeds verwyder is. Die beste manier om mense se lewens te red is om die kanker vroegtydig op te spoor, en hierdie metode kan hierdie behoefte vervul. Verder kan hierdie tegniek moontlik ook gebruik word in die opsporing van 'n hele aantal kankers, insluitende maag-, kolon- en velkankers.

Boonop laat hierdie tegniek wetenskaplikes toe om deur die kleurveranderinge in kankerselle, die molekulêre interaksies binne-in die selle waar te neem. Gevolglik kan die werking van kankerselle bestudeer word en kan beter behandelinge daarvolgens ontwikkel word.

Gevare van nanodeeltjies

Nanodeeltjies kan in 'n mediese sowel as 'n omgewingsin moontlik gevaarlik wees. Weens nanodeeltjies se uiters klein vorm, kan dit deur die selwande van organismes beweeg. Die gevolg van die interaksie van nanodeeltjies met biologiese stelsels is nog onbekend. Troos is egter dat organismes moontlik oor jare heen immuniteit teen sulke klein deeltjies ontwikkel het, aangesien dit ook in die natuur vrygestel word. Voorbeelde hiervan is soutdeeltjies wat in seemis vervoer word, terpeen van plante, en stof van vulkaniese uitbarstings.

Sommiges meen egter dat nanodeeltjies beslis biologiese materiaal beskadig. Toetse op diere het na bewering bewys dat nanodeeltjies selle en weefsels penetreer, en dan deur die liggaam en brein beweeg en biochemiese skade aanrig.

Juweliersgebruike

Twee derdes van die goud wat jaarliks kommersieel gebruik word, word vir die vervaardiging van juweliersware gebruik. Goud word meestal met koper in 'n allooi gelegeer. Geelgoud kan gelyke hoeveelhede silwer en koper wat met goud in 'n allooi gelegeer is, bevat. Witgoud is silwer van kleur en is 'n allooi van goud, silwer en nikkel. Die suiwerheid van goud word uitgedruk in karaat (K). Vier-en-twintig karaat word as suiwer goud geag.

As gevolg van die smeebaarheid van suiwer goud, word dit gewoonlik gelegeer in 'n allooi saam met basiese metale vir die gebruik in juwele. Hierdeur verander die goud se smeebaarheid, rekbaarheid, smeltpunt, kleur en ander chemiese eienskappe. Allooie met 'n laer karaat, gewoontlik 22 K, 18 K, 14 K, en 10 K, bevat hoë konsentrasies koper, silwer, nikkel en ander metale. Koper is die metaal wat die meeste gebruik word, aangesien dit in 'n allooi met 'n rooier metaal oplewer.

Agttien karaat goud bevat 25% koper en is in antieke Russiese juweliersware gebruik. Dit het 'n effense koperskynsel wat as "roosgoud" bekend staan.

Veertien karaat goud-koper-allooie is naastenby identies aan die kleur van bronsallooie. Beide hierdie allooie word in die vervaardiging van polisie- en ander aansteekwapens (jasbalkies) gebruik.

Blougoud word gemaak deur die goud met yster te legeer. Persgoud word gemaak deur goud met aluminium te legeer. Hierdie legeringsprosesse word egter net in die vervaardiging van gespesialiseerde juweliersware gebruik. Blougoud is relatief bros en is daarom moeilik om in die vervaardiging van juweliersware te gebruik.

Goud-silwer-allooie van 14 K en 18 K is groengeelkleurig en word daarom groengoud genoem.

Goudallooie met palladium of nikkel bring witgoud mee. Agttien karaat witgoud bevat 17,35% nikkel, 5,5% sink en 2,2% koper en is silwer van kleur. Nikkel is giftig, en daarom word die beskikbaarstelling daarvan aan die Europese publiek deur wetgewing beheer. Alternatiewe witgoudallooie is beskikbaar, en word uit palladium, silwer, en ander wit metale vervaardig. Palladiumallooie is egter duurder as nikkelallooie.

Goudallooie met 'n hoë karaat is soms selfs minder geneig om te verweer as suiwer goud. Die woord "karaat" (Engels "carat") is afkomstig van die karobsaad (johannesbroodboomsaad) wat in antieke Oosterse markte gebruik is om goud op skale af te weeg.

Monetêre gebruike

Goud het die basis vir die goudstandaard gevorm, wat gebruik is voordat fiatgeld deur die Internasionale Monetêre Fonds (IMF) en die Bank vir Internasionale Skikkings (BIS) ingestel is. Dit is spesifiek teen die IMF se reëls vir enige lid van hierdie organisasie om enige geldeenheid op goud te grondves. Die ISO-geldeenheidskode vir muntgoud is XAU.

Goudmunte wat vir sirkulasie in handel vannaf 1562 tot in die laat 1930's gebruik is, was 'n allooi van 22 K en is kroongoud genoem vir sy hardheid. Moderne goudmuntstukke wat vir beleggingsdoeleindes gebruik word, is 24 K, alhoewel die Amerikaanse Gold Eagle en die Britse Gold Sovereign steeds in 22 K-allooie vervaardig word, as gevolg van die historiese tradisie.

Die Kanadese Gold Maple Leaf-muntstuk bevat die hoogste waarde van suiwer goud teen 99,999%. Baie ander suiwer goudmuntstukke is huidig beskikbaar, insluitende die Gold Kangaroos wat eerste in 1986 as die Australiese Gold Nugget gebruik is. In 2006 het die Amerikaanse Munt begin met die vervaardiging van die Buffalo-goudmuntstuk, wat ook 99,999% suiwer is.

Ekologiese gebruike

As gevolg van die unieke chemiese en fisiese eienskappe van goud, speel dit 'n belangrike rol in tegnologieë wat ondersoek word vir die bestryding van besoedeling.

Watersuiwering

Gechloreerde hidrokarbonate is 'n vername oorsaak van die besoedeling van ondergrondse water. Onlangse navorsing by die Rice-universiteit se Fakulteit vir Biologiese- en Omgewings-nanotegnologie het daarop gedui dat termostatiese goud-palladium-nanodeeltjies as 'n aktiewe katalisator dien om tetraëdriese chloriede af te breek. Tetraëdriese chloriede is een van die mees algemene besoedelaars van ondergrondse water. Dit is ook al in sommige gevalle bewys as die oorsaak van lewerversaking, mislukte swangerskappe en sekere kankers. Hierdie nanomateriaal bied dus groot moontlikhede vir die suiwer van ondergrondse water.

Ander navorsing deur die Indiese Instituut van Tegnologie, dui daarop dat goudnanodeeltjies wat in watersuiweringstoestelle in krane ingebed is, enige mikrobes vanuit die water kan vasvang en verwyder. Ontwikkeling van hierdie tegnologie word deur die World Gold Council gesteun.

Kwikbeheer

Die meeste lande maak grotendeels op die verbranding van steenkool staat vir die opwekking van elektrisiteit. Een van die vele nadelige gevolge van koolstofverbranding is dat daar groot hoeveelhede kwik vanuit hierdie kragstasies vrygestel word. Kwik is al verbind tot die oorsaak van Alzheimer se siekte en outisme in sekere gevalle.

Een metode om die verwydering van kwik uit die lug meer doeltreffend te maak, is om 'n katalisator te ontwikkel wat die oksidasieproses daarvan vinniger maak. Goudkatalisators is in hierdie sin hoogs geskik en doeltreffend.

Dieseluitlatingsbeheer

In 'n aankondiging deur die Amerikaanse maatskappy Nanostellar, word beweer dat hulle 'n outomatiese katalisator vir die besoedelingsbeheer van dieselenjins ontwikkel het. Hierdie katalisator sluit goud sowel as platinum en palladium in. Dit word geteken as 'n groot stap vorentoe in die kosteëffektiewe beheer van besoedeling wat deur dieselenjins veroorsaak word.

Groen chemie

Groen chemie, ook genaamd omgewingsvriendelike chemie, is 'n filosofie wat die ontwerp van industriële chemikalieë en prosesse sonder die gebruik van gevaarlike stowwe, aanmoedig. Die gebruik van goud as 'n katalisotor speel 'n belangrike rol in hierdie omgewingsvriendelike chemie. Die meeste industriële oksidasieprosesse maak byvoorbeeld gebruik van chloor- of organiese piroksiedes. Die chlooroksidasieprosesse vervaardig baie chloorsoute, terwyl die organiese piroksiedprosesse organiese byprodukte vervaardig. Alhoewel hierdie prosesse duur is, is dit baie voordelig.

Die gebruik van omgewingsvriendelike metodes vir oksidasiekatalisators met behulp van die gebruik van goud is dus 'n groot vooruitgang omdat dit nie só duur is nie, maar verskriklik belowende resultate lewer.

Ander gebruike

In middeleeuse Europa is goud dikwels in die vorm van vlokkies en stof gebruik vir die versiering van kos en gedekte tafels. Hierdie gebruik het dan die rykdom van 'n individu beklemtoon.

Goud word ook in drank gebruik, soos in Goldwasser, wat Duits is vir "goudwater". Goldwasser is 'n tradisionele kruiedrankie wat goudvlokkies bevat. Dit word in Pole, Oostenryk (spesifiek in Wene) en Duitsland vervaardig. Daar is ook ander duurder kelkies wat goudvlokkies bevat. Die goud voeg egter geen smaak of voedingswaarde by die drank nie. Aangesien goud biologies onreaktief is, raak dit nie die gesondheid van die menslike liggaam nie.

Goud kan in gare vir naald- en borduurwerk omskep word, wat bekend staan as brokaat.

Goud skep 'n diep, intense rooi kleur wanneer dit vir die vervaardiging van rooibosbessieglas gebruik word.

In fotografie verskuif goud die kleurskakerings van silwerbromied swart-en-wit-foto’s na skakerings van bruin en blou. Wanneer dit gebruik word in die ontwikkeling van sepiafoto's, skep dit rooierige skakerings. Kodak publiseer formules vir 'n verskeidenheid tipes goudskakerings, waar goud gebruik word in die plek van chloriede tydens die ontwikkelingsproses van die foto’s.

Vele instansies soos die Internasionale Olimpiese Kommissie vir die Olimpiese Spele, sowel as die Nobelstigting vir die Nobelprys, vereer wenners met 'n goue medalje.

Omdat goud 'n goeie weerkaatser van elektromagnetiese straling soos infrarooi, sigbare lig en radiogolwe is, word dit dikwels gebruik in die beskermende laag van satelliete, in die ruimtepakke van ruimtevaarders, asook in die elektronika van vegvliegtuie soos die EA-6B PROWLER. Sommige renmotors, soos McLaren F1, gebruik goudfoelie in die enjins, ter wille van hitte-isolasie.

Goud-CD

'n Goud-CD is 'n CD (laserskryf) waarin goud gebruik word in plaas van die supersuiwer aluminium wat gewoonlik gebruik word as weerkaatsende laag in gewone CD's. Die goud versprei meer egalig oor die CD-vlak en reageer stadiger met suurstof, wat dus hoër gehalte teweeg bring, CD-verrotting vertraag en die CD langer laat hou. Goud-CD's kan in enige CD-speler gespeel word.

Bekende voorbeelde van albums wat op goud-CD's vrygestel is, is ABBA se Gold: Greatest Hits, Elton John se Elton John's Greatest Hits, John Lennon se Imagine, Pink Floyd se Dark Side of the Moon, The Police se Ghost in the Machine, Counting Crows se August and Everything After, en Metallica se Master of Puppets.

Kulturele invloed

Deur die eeue heen is goud beskou as die edelste van alle kleure. In heraldiek is dit een van slegs twee metale wat gebruik is (die ander was silwer), en het dit alle ander metale in waarde, suiwerheid en styl oortref. Dit verteenwoordig die lig van die son, en was eens alleen deur prinse gedra. Daar is gesê dat goud die hart gelukkig maak en alle werke van die towerkunste vernietig. Dit word ook verbind met uitnemendheid en sukses, en die draer oortref alle andere in heldhaftigheid. In graverings word dit voorgestel deur 'n ongedefinieerde aantal klein spikkels.

Goudjuwele het 'n ryke en ingewikkelde geskiedenis. Bloedvergieting het in vele kulture plaasgevind as 'n direkte oorsaak van die kwessie van eienaarskap en handel van goud en goudjuwele. In die meeste moderne kulture kan daar 'n direkte lyn gevolg word van die rol wat goud gespeel het van die antieke tye tot die hede. Die vroegste beskawings van Mesopotamië het maniere ontwikkel om koninklikes met goud te vereer en hul grafte of sarkofae met goud te versier, wat in sommige kulture hulle in die hiernamaals sou beskerm. In die pre-Kolombiese tydperke van Amerikaanse beskawings het die Maja, die Inka en die Asteke gesofistikeerde juweliersvervaardigingstegnieke ontwikkel en het hulle geglo dat goud, net soos die son, heilig was. Dit was gevolglik aanbid en is deur hooggeagte persone gedra en in rituele gebruik.

Die Inka het soms individue met goud versier en aan die songod geoffer. Die Maja is ook bekend vir hul menslike offers deur middel van onthoofding, en vlermuisvormige goudgegiete messe is vir hierdie doeleinde gebruik. Voorbeelde van antieke goudjuwele is gevind om besonders waardevol vir gemeenskappe te wees, behalwe in die geval van die Japannese. Goudjuwele is in Griekse tye gebruik om die gode mee om te koop en is aan die voet van tempelstandbeelde geplaas. Dit het ook met uitspattige offers gepaardgegaan.

Christophorus Columbus het op sy soektog na Indië die woorde "Waar is die goud?" geuiter toe hy by die Noord-Amerikaanse kus uitgekom het. Met Hernán Cortés se aankoms in Suid-Amerika het hy groot hoeveelhede goud van die Inkas in besit geneem en hul gebergde goudjuwele geplunder. Die Wes-Afrikane het goud gevrees. Hulle het geglo dat dit bonatuurlike kragte besit en dat 'n mens met 'n bose en gevaarlike gees beset of 'n mens tot moord dryf. Noord-Afrikane het weer goud as 'n afweerder van die bose beskou. Hulle het juwele en ander voorwerpe van goud vervaardig vir gebruik deur die stamhoofde in rituele.

Sedert die 16de eeu word daar in Indië geglo dat goud towerkragte besit en beskerming bied. Hulle meen dit reinig alles wat dit aanraak, en word gevolglik styf teenaan die vel gedra. Goud word ook in Indiese trouseremonieversierings gebruik. In die Bybel word aangevoer dat goud van besonderse waarde is en die waarde van 'n mens se verhouding met sy god verteenwoordig. Die Bybel noem ook 'n goudhanger wat as 'n geskenk deur die Farao aan ene Josef gegee is as 'n simbool van mag. 'n Vrou genaamd Rebekka word deur 'n man genaamd Abraham met goud bedek om haar fraai te maak vir haar troue met 'n Isaak. In Antieke China gedurende die Bronstydperk het Keiser Hu-die-Tier sy vroulike soldate met uitspattige swart wol en goudringe versier. In Sisilië word dit as slegte lot beskou vir bruide om goue juwele voor die trouseremonie te dra.

Politieke invloed

Antieke Egipte

Goud het 'n groot rol in die stabiliteit van Antieke Egipte (2700 tot 2200 v.C.) gespeel. Die Farao's het dikwels waardevolle versierings, en dus goud-bevattende juwele inkluis, gebruik om die volk te beïndruk. Selfs in tye van nypende hongersnood, al sou die Farao nie eens die goud aanwend om voedselvoorraade aan te koop nie, het die blote besit van goud sy magsposisie verseker. Die Farao was as heerser van Egipte boonop as 'n god beskou, en gevolglik was die volk bereid om heelwat ellende te verduur indien die Farao in hul oë status gehad het. Daarteenoor is Farao's met weinig sigbare goud deur die volk laer geag en het hulle minder verdraagsaamheid teenoor hom getoon.

Goud het 'n deurslaggewende ekonomiese en politieke rol in Antieke Egipte gespeel. As hoof van die staat het die Farao se besit en vertoning van goud 'n rol gespeel in sy betrekkinge met ander handeldrywende of krygslustige lande.

Moderne goudstormlope

Die geskiedenis van goudproduksie kan in twee tydperke verdeel word, naamlik voor en ná die Kaliforniese goudstormloop van 1848. Sommige berekeninge suggereer dat daar slegs 10 000 ton goud in totaal voor hierdie goudstormloop ooit geproduseer is. Dus is meer as 90% van alle goud wat die wêreld ooit ontgin het, ná 1848 ontgin.

Die ommeswaai in die geskiedenis van goudontginning het in Januarie 1848 gekom toe goud by Sutter se Mill aan die Amerikaanse Rivier ontdek is. Wêreldproduksie het op hierdie punt by omtrent 280 gestaan, maar is weer in 1886 dramaties verhoog met die ontdekking van die ryk goudvelde van die Witwatersrand in Suid-Afrika. Goud is aanvanklik in die Transvaal in 1873 ontdek, maar hierdie afsettings was van 'n totaal ander orde. Suid-Afrika het die Verenigde State in 1898 as die wêreld se grootste goudprodusent verbygesteek — 'n posisie wat die land amper ononderbroke tot onlangs sou behou.

Sedert 1884, die eerste jaar wat daar van produksie rekord gehou is, is Suid-Afrika die verskaffer van bykans 40% van alle goud wat ooit geproduseer is (in aangetekende geskiedenis). Die produktiefste jaar was 1970 toe 1 000 ton ontgin is, wat meer as drie derdes van die Westerse wêreld se goudproduksie verteenwoordig het. Terwyl die Suid-Afrikaanse goudnywerheid opgebloei het, het twee ander goudstormlope plaasgevind. In 1893 is goud by Kalgoorlie in Wes-Australië gevind, en is daar sedertdien 1 300 ton van Kalgoorlie se "Golden Mile" alleen ontgin. Australiese produksie het in 1903 'n hoogtepunt bereik met 119 ton — 'n vlak wat nie weer voor 1988 bereik sou word nie. In 1896 is aangespoelde afsettings in die Yukon-gebiede van Kanada ontdek, wat aanloop tot die Klondike-goudstormloop gegee het wat 75 ton oor die daaropvolgende drie jare sou lewer. Teen die einde van die eeu het wêreldproduksie op gemiddeld 400 ton per jaar te staan gekom.

Deur die loop van die twintigste eeu het goudproduksie in vele lande afgeneem. Daar was 'n kort herlewing ná die styging van goudpryse in die 1930's; in 1940 was die Verenigde State se uitset 155 ton, en in die daaropvolgende jaar het Kanadese uitset 172 ton bereik – 'n rekord wat tot 1991 gestaan het. Dit was egter eers as gevolg van die dramatiese prysstygings in 1980 wat die goudindustrie opnuut 'n herlewing beleef het, wat veroorsaak het dat ou myne weer bewerk is en maatskappye groot pogings aangewend het om nuwe afsettings te ontdek.

Westerse produksie het gedurende die 1980's byna verdubbel: dit het van 'n lewering van 962 ton in 1980 tot 'n lewering van 1 744 ton tien jaar later gestyg. 'n Nuwe era van goudstormlope het ontstaan, met prospekteerders wat op verskeie lande toegesak het, insluitende Brasilië, Venezuela en die Filippynse Eilande. Serra Pelada in Brasilië was een van die rykste afsettings wat ooit gevind is, met 'n lewering van 13 ton in 1983 alleen.

Kanadese uitset het in die jare ná die goudprysstygings verdriedubbel: van 51,6 ton in 1980 tot 'n hoogtepunt van 175,3 ton in 1991. Die Kanadese industrie is ietwat meer tradisioneel, met meer skagmyne as dagboubedrywighede. Die grootste ontdekking was die Hemlo-goudveld in noordelike Ontario, wat jaarliks bykans 35 ton lewer.

Die potensiaal vir die ontwikkeling van nuwe myne lyk belowend, veral die laegraadse epitermiese afsettings aan die Pasifiese "ring van vuur", in die groensteenstreek van Suid-Amerika, in Afrika suid van die Sahara (veral Ghana), en in voormalige Sowjetunie-lande soos Kasakstan en Oesbekistan. Alhoewel die goudindustrie deur verskeie uitdagings in die vroeë 1990's in die gesig gestaar is, met laer goudpryse en strenger omgewingsbeheer, was stygende pryse ná 1993 weer 'n dryfveer vir verdere uitbreiding van die industrie. Die era van die snelgroeiende industrie mag dalk verby wees, maar met laer Suid-Afrikaanse lewering word verwag dat wêreldwye produksie stabiel sal bly.

Ekologiese invloed van goud en die ontginning daarvan

Die mynbou van goud het in verskillende opsigte 'n ekologiese invloed. Dit sluit in die invloed van natuurlike prosesse wat plaasvind, die invloed van mynboumetodes en mynbouprosesse. Die ontginning van goud en ander mynbouprosesse het 'n groot negatiewe impak op die natuurlike omgewing, aangesien dit die natuurlike habitat van vele mikrobes en ander organismes beskadig en vernietig. Goud op sigself het egter 'n positiewe invloed op die omgewing.

Groefwassery

Groefwassery ("skagwassery", weens "groefwater") is 'n natuurlike proses waartydens sulfiedminerale blootgestel word en dan met lug en water reageer – met die gevolg dat 'n suur gevorm word. Hierdie suuroplossing veroorsaak dat sommige rotsminerale oplos. Hierdie rotse berg dikwels metale. Gevolglik kan die watergehalte in die omgewing beïnvloed word indien hierdie suurbevattende water vrygestel word. Wateromgewingstelsels, veral dié wat vis huisves, is besonder sensitief vir metale en suur, met die gevolg dat die verandering in watergehalte sekere spesies kan bedreig of selfs tot hul uitsterwing kan lei.

Groefwassery is 'n groot omgewingsrisiko, en die owerhede vereis gewoonlik dat die moontlikheid of teenwoordigheid van hierdie natuurlike proses in 'n myn eers behoorlik ontleed moet word omdat dit tans 'n groot probleem is by verlate mynbouterreine waar die gevolge van hierdie proses nie vooraf behoorlik in ag geneem is nie.

Die groefwasseryproses kan egter dikwels voorkom word deur proaktiewe mynboubeplanning, maar in gevalle waar hierdie planne nie doeltreffend deurgevoer word nie, lei dit daartoe dat duur regstellende planne geïmplementeer moet word. Hierdie planne moet doeltreffend funksioneer oor 'n tydperk van 'n paar dekades.

Vandag sluit mynbou-ontwikkelingsprospektusse gewoonlik 'n volledige ontleding in wat die moontlike teenwoordigheid van groefwassery en die invloed daarvan op die watergehalte van die nabye omgewing in detail beskryf. Hierdie inligting word ook ingesluit by die Omgewingsimpak-assessering (OIA), wat vereis word van mynowerhede voordat die myn met bedrywighede mag begin. Hierdie assessering moet ook strategieë insluit van hoe die mynbedrywer beplan om omgewingsprobleme soos groefwassery tot die minimum te beperk. Vele mynbouterreine het die risiko van groefwassery suksesvol bestuur en het deur hul bedrywighede asook uiteindelike sluiting minimale besoedelingsprobleme veroorsaak.

Regstellende aksie

By terreine waar groefwassery voorkom, word die suurbevattende water bymekaargemaak en behandel. Die water wat dan nie suur bevat nie, word weer in die omgewing vrygelaat. Hierdie behandeling van water moet egter oor 'n tydperk van 'n aantal dekades geskied en is baie duur.

Hidrouliese mynbou

Gedurende hidrouliese mynbou word droë landstreke in modderagtiges verander, en verniel dit sodoende die natuurlike habitat van organismes wat andersins by die droë omstandighede aangepas is. In sommige gevalle oorspoel dit ook nabygeleë plase en lei dit gevolglik tot swak oeste.

Die sianiedproses

Die sianiedproses is die een mynbouproses wat egter die grootste ekologiese nadeel inhou. Sianied word natuurlik in die omgewing deur verskeie soorte bakterieë, alge, fungi en talle plantspesies vervaardig. Ongebluste veldbrande word beskou as een van die grootste faktore wat verantwoordelik is vir sianiedvrystelling in die natuur. Sodra dit in die natuur vrygestel word, lei die reaktiwiteit daarvan dat biodegradering op verskillende wyses kan plaasvind.

Kompleksering

Sianied vorm ioniese koördinaatverbindinge (komplekse) in verskillende grade van stabiliteit met baie metale. Die meeste sianiedkomplekse is minder giftig as sianied self, maar swak suuroplosbare komplekse soos dié met koper en sink is relatief onstabiel en sal gevolglik sianied vrystel aan die natuurlike omgewing. Metaalsianiedkomplekse is ook onderworpe tot ander reaksies wat sianiedkonsentrasies in die natuurlike omgewing reduseer.

Alhoewel sianied geredelik in die omgewing reageer in die vorm van komplekse en soute van verskillende stabiliteite, is dit giftig vir meeste natuurlewe in selfs 'n lae konsentrasie.

Spesifieke gevalle

Waterorganismes soos vis en ander ongewerwelde waterorganismes is veral sensitief vir blootstelling aan sianied. Konsentrasies van vrye sianied in die hidrosfeer wissel tussen 5,0 tot 7,2 mikrogram per liter. Dit verswak die visse se swemvermoë en plaas stremming op die voortplanting van sommige vissoorte. Aanverwante gevolge op vislewe sluit in: verhoogde vrektes, vertraagde reaksie van prooi op roofdiergevare, siektes, asemhalingsprobleme, osmosifiserende onderbrekings, afwykings uit normale groeipatrone en ander sindrome.

Alge en plankton kan baie hoër sianiedkonsentrasies verdra as visspesies en ongewerweldes, maar die sianied beïnvloed wel die struktuur van hierdie organismes se gemeenskappe. Die gevolg hiervan is dat hierdie gemeenskappe deur organismes gedomineer word wat minder sensitief is as die res. Die simbiose (saamleefverhouding in die gemeenskap) in hierdie geval word dan nadelig vir die alge of plankton.

Sianied het 'n negatiewe invloed op voëls, maar hang af van die grootte van die voëls. In sommige gevalle is die volgende simptome al aangeteken by voëls wat ongeveer die grootte van 'n hoender is: snakke na asem, vinnige knip van oë, en diep en onreëlmatige asemhaling wat dan deur vlak en onreëlmatige asemhaling gevolg word. Hierdie simptome klaar egter ná 'n ruk op omdat die voël se metabolisme die sianied afbreek. Studies wat 'n indiepte-ondersoek lewer oor die invloed van voëls se reaksie op roofdiere ná die blootstelling aan sianied, word tans onderneem.

In die geval van soogdiere kan die eerste simptome van vergiftiging waargeneem word sowat tien minute nadat die sianied ingeneem is. Die algemene simptome sluit in: hiperventilasie en onreëlmatige asemhaling, spiersametrekkings, urinering, swak ledemaatkoördinasie, gevolg deur snakke na asem.

Alhoewel sianied algemeen in die omgewing voorkom en dit giftig is, is daar nog geen geval opgeteken waar dit as chronies giftig geklasifiseer is nie. Meeste spesies is ook daartoe in staat om sianied op 'n ongereelde en klein skaal te hanteer. Indien hulle egter gereeld aan 'n groot konsentrasie daarvan blootgestel word, kan dit die welstand van diersoorte bedreig.