Hella Haasse

Hella Haasse
Hella Haasse, 19 Julie 2007.
Gebore	Hélène Serafia Haasse 2 Februarie 1918 Batavia, Nederlands-Indië
Sterf	29 September 2011 Amsterdam, Nederland
Beroep	Skrywer
Bekend vir	Romans
Webwerf	hellahaasse.nl

Hélène Serafia (Hella) Haasse (2 Februarie 1918, Batavia – 29 September 2011, Amsterdam) was 'n Nederlandse skryfster, met bekende titels soos Oeroeg (novelle, 1948), Het woud der verwachting (roman, 1949) en Heren van de Thee (roman, 1992) wat uit haar pen verskyn het. In 1983 is die P.C. Hooft-prys aan haar toegeken, en in 2004 die Prijs der Nederlandse Letteren. Sy was een van die eerste Nederlandse skrywers wat hul werk aktief in die buiteland bevorder het en is een van die mees geleesde Nederlandse skrywers in die buiteland.

Biografie

Haasse was die dogter van Willem Hendrik Haasse, wat boeke onder die skuilnaam W.H. van Eemlandt geskryf het, en die konsertpianiste Katharina Diehm Winzenhöhler.

Haasse het na 'n tweejarige verblyf (1920–1921) in Nederland die kleuterskool en Katolieke laerskool in Soerabaja, Nederlands-Indië bygewoon. In 1924 het sy na Europa teruggekeer omdat haar moeder in 'n sanatorium in Davos opgeneem is. Haasse het agtereenvolgens by haar ouma in Heemstede, Noord-Holland, en in 'n kinderhuis in Baarn gewoon. In 1928 het die familie na Nederlands-Indië teruggekeer waar Haasse haar hoërskool deurgeloop het. Daarna het hulle in 1938 na Nederland verhuis sodat sy Skandinawiese taal- en letterkunde kon bestudeer. In 1941 het Haasse haar studies gestaak en met haar opleiding aan die Amsterdamse Toneelschool begin. Op 18 Februarie 1944 trou sy met Jan van Lelyveld (1918–2008), wie sy in 1939 leer ken het aan Propria Cures, en beëindig terselfdertyd haar toneelloopbaan. Sy het nietemin kabarettekste bly skryf, onder andere vir Wim Sonneveld. Haasse en Van Lelyveld het tussen 1944 en 1951 drie dogters in die lewe gebring. Die oudste, Chrisje, is in 1947 oorlede. In 1981 verhuis Haasse met haar man na Frankryk.

Hella Haasse is te Amsterdam na 'n kort siekbed op Donderdag, 29 September 2011 op die ouderdom van 93 oorlede.

Werk

Haasse (1970)

'n Aantal van Haasse se boeke het as onderwerp die lewe in Nederlands-Indië, so ook die roman Oeroeg, haar deurbraak, wat vir die veldtog "Nederland Leest" in 2009 gekies is, en haar allergrootste suksesroman in Nederland: Heren van de Thee.

Oor haar boek Bij de Les = Schoolplaten van Nederlands Indië, wat handel oor veertig skoolboekillustrasies, haal sy herinneringe uit Indië op. Oor haar verblyf daar skryf sy die volgende: "Die hawe-illustrasie (in Indië) is, soos baie ander in Bij de les, gemaak deur Frits van Bemmel." Hella Haasse noem die illustrasies wat sy ingesamel het vir Bij de les nie in die eerste instansie nostalgies nie. Sy skryf: "Ek kan nie onthou dat ek hulle ooit gesien het in die skole in Batavia, Buitenzorg en Bandoeng nie, waar ek as kind in die jare twintig en dertig van die vorige eeu gewoon het. Illustratief is die plaat Achtererf, met in die tuin 'n wasgoedlyn met daaragter 'n heining". "Was Frits van Bemmel self ooit 'n 'Indiese' kind?" vra Haasse haarself af op die bladsy langs die illustrasie. "Sy 'Achtererf' sou jy eerder in Blaricum of Doorn of in 'n ander dorp verwag".

Daarbenewens het sy 'n paar historiese romans geskryf, waarvan die bekendste Het woud der verwagting is. Met Schaduwbeeld het sy die min of meer vergete baron Joan Derk van der Capellen tot den Pol weer aan die lewe gebring.

Die karakters in haar boeke kom sy nog dikwels teë in haar drome, sê sy. "Ek het 'n hele familie vir myself geskep waaraan ek nog dikwels aan dink (…) jy raak hulle nooit kwyt nie".

In die lente van 2007 ontdek Hella Haasse by haar huis ou koerantstukke met 'n avontuurroman, Sterrenjacht, wat sy in 1949 geskryf het en in 1950 as "feuilleton" onder die skuilnaam "CJ van der Sevensterre" in Het Parool verskyn het. Dit het eers in 2007 bekend geword dat Haasse onder hierdie skuilnaam geskryf het.

Kort na die verskyning van Sterrenjacht in Junie 2007 is bekend gemaak dat asteroïde 10250 die naam Hellahaasse kry. Die asteroïde is ontdek deur sterrekundiges uit Leiden en hulle is daarom toegelaat om die naam te kies. Asteroïde (10250) Hellahaasse het 'n deursnee van ongeveer 4km en voltooi in 3,57 jaar 'n volledige omloop rondom die son. Die gemiddelde afstand tot die son beloop 350 miljoen km.

Hella Haasse-museum

Hella Haasse het 'n eie virtuele museum op die internet. Op 5 Februarie 2008, drie dae na haar negentigste verjaardag, het sy die museum tydens 'n feestelike vergadering vir genooide gaste geopen deur eerste aan te teken.

Die museum openbaar die persoonlike argief van Haasse. Benewens haar eie dokumente soos familiefoto's, briewe en dagboeke, word in die museum ook boekfragmente, onderhoude en dokumentêre geskrifte gehuisves.

Die skryfster, hoewel tegnologies ongeletterd, het nie soos haar tydgenoot, die Nobelpryswenner Doris Lessing, oor die internet as een groot hol vat sonder wesenlike inligting gepraat nie. Haasse beskou ontlesing as 'n tydelike gebeurtenis. Daarby deel sy die mening dat mense weer sal ontdek hoe belangrik en onontbeerlik lees is.

Pryse en toekennings

• 1948 – Novelleprijsvraag CPNB vir Oeroeg
• 1958 – Prijsvraag Atlantische Commissie vir De ingewijden
• 1961 – Prijs van de Stichting Kunstenaarsverzet 1942–1945 vir haar gehele oeuvre
• 1962 – ANV-Visser Neerlandia-prijs vir Een draad in het donker
• 1977 – Littéraire Witte Prijs vir Een gevaarlijke verhouding of Daal-en-Bergse brieven
• 1981 – Constantijn Huygens-prys vir haar gehele oeuvre
• 1983 – P.C. Hooft-prijs vir haar gehele oeuvre
• 1985 – Dr. J.P. van Praag-prijs vir haar gehele oeuvre
• 1988 – Eredoktoraat in die lettere aan die Rijksuniversiteit Utrecht
• 1993 – Publieksprijs voor het Nederlandse Boek vir Heren van de thee
• 1995 – Annie Romeinprijs vir haar gehele oeuvre
• 1992 – Eremedaille voor Kunst en Wetenschap van die Huisorde van Oranje
• 1995 – Offisier in die Franse Orde van Kuns en Lettere
• 1995 – Eredoktoraat van die Katolieke Universiteit Leuven.
• 1995 – Opzij Literatuurprijs
• 2002 – Kommandeur in die Franse Orde van Kuns en Lettere
• 2000 – Offisier in die Franse Erelegioen
• 2003 – NS Publieksprijs voor het Nederlandse Boek vir Sleuteloog
• 2003 – Dirk Martensprijs vir Sleuteloog
• 2004 – Prijs der Nederlandse Letteren vir haar gehele oeuvre

Bibliografie

• 1944 – 50 jaar Scheepsbouw (toneelstuk saam met Clinge Doorenbos)
• 1945 – Stroomversnelling (gedigte)
• 1947 – Kleren maken de vrouw
• 1948 – Oeroeg (boekeweekgeskenk, verfilm in 1993)
• 1949 – Het woud der verwachting. Het leven van Karel van Orléans (roman)
• 1950 – Sterrenjacht (feuilleton in Het Parool, onder die skuilnaam van C.J. van der Sevensterre)
• 1950 – De verborgen bron (roman)
• 1952 – De scharlaken stad (roman)
• 1954 – Zelfportret als legkaart (outobiografie)
• 1957 – De ingewijden (roman)
• 1957 – De Vijfde Trede (boek van haar vader voltooi deur Hella Haasse)
• 1959 – Dat weet ik zelf niet (boekenweekgeskenk)
• 1959 – Een kom water, een test vuur (essays)
• 1960 – Cider voor arme mensen (roman)
• 1962 – De meermin (roman)
• 1963 – Een draad in het donker (toneelstuk)
• 1966 – Een nieuwer testament (roman)
• 1967 – Persoonsbewijs (outobiografie)
• 1968 – De tuinen van Bomarzo (essays)
• 1970 – Krassen op een rots. Notities bij een reis op Java (essays)
• 1970 – Tweemaal Vestdijk (essays)
• 1971 – Huurders en onderhuurders (roman)
• 1972 – Zelfstandig, bijvoeglijk (essays)
• 1973 – De Meester van de Neerdaling (verhale)
• 1976 – Een gevaarlijke verhouding of Daal-en-Bergse brieven (roman)
• 1978 – Mevrouw Bentinck of Onverenigbaarheid van karakter (roman)
• 1981 – De groten der aarde of Bentinck tegen Bentinck (roman)
• 1983 – De wegen der verbeelding (roman)
• 1984 – Vandaag schrijven over gisteren (lesing)
• 1985 – Bladspiegel, een keuze uit de essays
• 1986 – Berichten van het Blauwe Huis (roman)
• 1986 – De lage landen en het platte vlak (lesing)
• 1987 – Kwaliteit, een verkenning (essay)
• 1988 – Naar haar eigen beeld (lesing)
• 1989 – Schaduwbeeld of Het geheim van Appeltern (roman)
• 1991 – De tijd een droom of Henri-René Lenormand en Nederland (lesing)
• 1992 – Heren van de Thee (roman)
• 1993 – Een handvol achtergrond. Parang Sawat (outobiografiese tekste)
• 1994 – Transit (boekenweekgeskenk)
• 1995 – Overeenkomstig en onvergelijkbaar (lesing)
• 1996 – Toen ik schoolging
• 1996 – Ogenblikken in Valois (essays)
• 1996 – Uitgesproken opgeschreven. Essays over achttiende-eeuwse vrouwen, een bosgezicht, verlichte geesten, vorstenlot, satire, de pers en Vestdijks avondrood
• 1997 – Zwanen schieten (roman)
• 2000 – Lezen achter de letters (essays)
• 2000 – Fenrir: een lang weekend in de Ardennen
• 2002 – Sleuteloog, (roman), wenboek NS-Publieksprijs 2003
• 2003 – Het dieptelood van de herinnering (outobiografiese tekste)
• 2004 – Oeroeg – een begin (faksimilee-uitgawe ter geleendheid van die Prijs der Nederlandse Letteren, ingesluit die skoolopstel De tovervogel)
• 2005 – Over en weer (verhale)
• 2006 – Het tuinhuis (verhale)
• 2006 – Een kruik uit Arelate (slegs beskikbaar as potgooi)
• 2007 – Sterrenjacht (feuilleton, in 1950 in Het Parool gepubliseer)
• 2007 – De handboog der verbeelding/Arjan Peters in gesprek met Hella S. Haasse (onderhoude)
• 2008 – Uitzicht (essays, portrette, en beskouinge)
• 2011 – Lidah boeaja (reeks Literêre juweeltjes)
• 2012 – Maanlicht

Eksterne skakels

• Amptelike webwerf
• Dossier van Hella Haasse (Koninklijke Bibliotheek) Geargiveer 24 Julie 2014 op Wayback Machine
• Biografieë, werke, en tekste by die Digitale Biblioteek vir Nederlandse Letterkunde (dbnl)
• Asteroïde benoem vir Hella Haasse
• "Skryf is my manier van teenwoordig wees" (Onderhoud met Hella Haasse)
• Virtuele Hella Haasse Museum Geargiveer 16 November 2016 op Wayback Machine

Oor Hella Haasse

• Margot Dijkgraaf: 'Hella Serafina Haasse (Levensbericht)'. In: Jaarboek van de Maatschappij der Nederlandse Letterkunde te Leiden, 2012–2013, p. 62-77

Literatuur

• Haasse, Hella S., Oeroeg, Em. Querido's Uitgeverij, 2009 ISBN 9021437252.