Brocken
| Brocken | |
|---|---|
 Brocken | |
| Ligging | Sakse-Anhalt, Duitsland |
| Hoogte | 1 142 meter bo seevlak |
| Reeks | Harz |
| Koördinate | 51°48′5″N 10°36′53″O / 51.80139°N 10.61472°O |
| Eerste bestyging | 1572 |
  Brocken |
|
Die Brocken in die Duitse deelstaat Sakse-Anhalt is op 'n hoogte van 1 141 meter bo seevlak die hoogste bergpiek van die Harz-bergreeks tussen die Weser- en Elberiviere in Noord-Duitsland. Die berg lê in die Nasionale Harzpark, en groot dele van die berg is tot natuurbewaringsgebied verklaar.
Alhoewel die berg se hoogte nie vergelykbaar met Alpynse bergspitse is nie, word hy nogtans deur 'n mikroklimaat gekenmerk, wat goed met dié van bergspitse van meer as 2 000 meter vergelyk. Die Brocken is tussen September en Mei met sneeu bedek, en dit word jaarliks op sowat 300 dae deur newel verhul. Die gemiddelde jaarlikse temperatuur is net 2,9 °C.
Die Brocken het altyd 'n belangrike rol in volksverhale en legendes gespeel en word verbind met hekse en duiwels. Die Duitse digter Johann Wolfgang von Goethe het hierdie motiewe vir sy werk Faust gebruik, waarin hy na die bergspits verwys. Die sogenaamde "Brockenspook" is 'n bekende fenomeen op die mistige berg, waar bergklimmers donker skadu's teen die newel werp en spookagtige optiese effekte skep.
Die Brocken maak vandag deel uit van 'n nasionale park en huisves 'n historiese botaniese tuin met bergplante, wat in 1890 gestig is. 'n Smalspoorstoomtrein neem besoekers vanaf die dorp Wernigerode na die stasie op die bergspits. Die berg beskik ook oor 'n groot aantal wandelpaaie. Die bergspits word daarnaas ook gebruik vir die uitsaai van FM-radio- en televisieprogramme. Die ou Sender Brocken is in 1935 as die eerste televisietoring ter wêreld opgerig. Dit beskik oor 'n uitkykdek wat oop staan vir toeriste.
Klimaat
[wysig | wysig bron]
Die Brocken is 'n gebied van uiterste weerstoestande. Danksy sy geïsoleerde ligging in die noorde van Duitsland is hy sedert 1945 die enigste berg van 'n Duitse middelgebergte, wat met sy spits bo-oor die natuurlike boomgrens lê. Die klimaat op die Brocken word deur kort somers en lang winters, baie maande met sneeuval, hewige storms en lae temperature selfs in die somer gekenmerk en vergelyk met dié van Alpynse gebiede teen 'n hoogte van 1 800 tot 2 000 meter bo seevlak of dié van Ysland.
- Die bergspits word op 306 dae van die jaar deur newel verhul.
- Dit is op gemiddeld 100 dae van die jaar met ys en sneeu bedek.
- Die temperatuur daal op 85 dae van die jaar benede vriespunt.
- Die laagste temperatuur bereik in die winter -28 °C.
- Die jaarlikse gemiddelde is net 2,9 °C.
- Die hoogste windsnelheid, wat ooit op die Brocken gemeet is, is 263 km/h.
Geskiedenis
[wysig | wysig bron]Die eerste histories gedokumenteerde bestyging van die Brocken het in 1572 plaasgevind. Die arts Johannes Thal uit Nordhausen het die flora van die berg vir die eerste keer in 'n boek beskryf. Graaf Christian Ernst zu Stolberg-Wernigerode, wat die graafskap Wernigerode met die Brocken geregeer het, het in 1736 die sogenaamde Wolkenhäuschen ("Wolkehuisie") op die bergpiek en 'n berghut vir reisigers op die Heinrichshöhe, wat na sy seun vernoem is, laat oprig. Die eerste gastehuis op die Brocken-bergpiek is in 1800 geopen. Nadat dit op 23 Julie 1852 deur 'n brand vernietig is, is dit heropgebou. In 1862 het dit as die Brocken-hotel sy deure vir toeriste geopen.
Die eerste amptelike meting van die bergpiek in opdrag van die Pruisiese generale staf het die Brocken se hoogte op 1 141,2 meter bepaal. Die eerste weerstasie is in 1895 opgerig. Vier jaar later, op 27 Maart 1899, is die Brockenbahn, die plaaslike smalspoorlyn, ingewy.
Die eerste televisie-uitsending vanaf die Brocken het in 1935 met 'n mobiele stasie plaasgevind, en die volgende jaar is die wêreld se eerste televisietoring op die bergpiek opgerig. Sedert 1937 vorm die Brocken saam met Wutmberg, Achtermann en Acker-Bruchberg-Grad die natuurbewaringsgebied Oberharz. Die huidige meteorologiese stasie is in 1939 geopen.
Die Brocken-hotel is tydens 'n Amerikaanse lugaanval op 17 April 1945 deur bomwerpers in puin gelê. Amerikaanse troepe het die bergpiek in die tydperk tussen 1945 en April 1947 beset. Volgens die bepalings van die Jalta-konferensie het die Amerikaners en Russe in 1947 besette Duitse gebiede uitgeruil, en die Brocken is by die Sowjet-besettingsone ingelyf.
Die bouvalle van die Brocken-hotel is in 1949 opgeblaas, maar tussen 1948 en 1959 was dele van die Brocken weer toeganklik vir toeriste, alhoewel hulle 'n permit vir hulle besoek benodig het.
In Augustus 1961 het die Brocken, wat in die grensgebied tussen die Bondsrepubliek Duitsland en die Duitse Demokratiese Republiek (DDR) geleë was, 'n verbode militêre gebied geword en was derhalwe nie meer toeganklik vir die plaaslike bevolking of toeriste nie. 'n Aantal militêre installasies is op die Brocken opgerig, en die Brocken-spoorwegstasie het as kaserne vir Oos-Duitse troepe gedien.
Die Brocken het 'n belangrike rol by die onderskepping en meeluistering van kommunikasie in Wes-Duitsland gespeel. Twee groot installasies is vir hierdie doeleindes gebruik, waarvan een deur die Sowjet-Russiese militêre intelligensiediens GRU en die ander deur die Staatsveiligheidsdiens van die DDR beheer is. Die Brocken was sodoende die mees westelike voorpos van Moskou. Die militêre installasies is ná die Duitse hereniging in 1990 verwyder, en die laaste Russiese soldaat het die Brocken op 30 Maart 1994 ontruim. Die natuurlike omgewing van die bergpiek is herstel, en die Brocken het weer 'n gewilde toeristebestemming geword.
Volksverhale en literêre verwysings
[wysig | wysig bron]
Die Brocken, wat ook Blocksberg genoem word, speel 'n belangrike rol in volksverhale. Die bergpiek is vanaf die tydperk van die heksejagte as 'n tradisionele bymekaarkomplek van hekse beskou, wat hier, soos beweer is, in die Walpurgisnag van 30 April op 1 Mei hulle heksesabbat gevier het.
Hieruit spruit die uitdrukkings Ek sien jou liewer op Bloksberg sit voor ek dit doen en Iemand Bloksberg toe wens.
Die Brocken is ook die toneel van die skrywer Johann Wolfgang von Goethe se drama Faust I. Heinrich Heine het in sy Harzreise sy wandelings op die bergpiek en sy oornagting in die Brocken-hotel beskryf. In 1824 het Heine, nadat hy die misomhulde bergpiek bestyg het, 'n kommentaar vir die besoekersboek geskryf: "Viele Steine, müde Beine, Aussicht keine, Heinrich Heine." (Baie stene, moeë bene, geen uitsig nie, Heinrich Heine.)
Die feit dat die Brocken op sowat 300 dae van die jaar deur 'n newel verhul word, het beslis die ontstaan van baie legendes en verhale bevorder. Seldsame optiese effekte, sogenaamde halo's, en die beroemde "Brockenspook" was vir baie wandelaars angsaanjaend. Die Brockenspook-fenomeen is onder meer deur Goethe beskryf, wat die bergpiek twee keer bestyg het. Sy eerste bestyging was ook die eerste wat tydens die winter onderneem is.
