Distrik Ses
Distrik Ses | |
|---|---|
 Huise in Distrik Ses, 2014 | |
  Distrik Ses Distrik Ses se ligging in Wes-Kaap | |
| Koördinate: 33°55′58″S 18°26′03″O / 33.93278°S 18.43417°O | |
| Land |  Suid-Afrika |
| Provinsie | Wes-Kaap |
| Munisipaliteit | Stad Kaapstad |
| Hoofplek | Kaapstad |
| Stigting | 1867 |
| Webwerf | districtsix.co.za |
Distrik Ses was 'n kleurryke woon- en handelsbuurt van Kaapstad wat min of meer begrens is deur die spoorweg in die noorde, De Waalrylaan in die suide, Canterburystraat in die weste en Scottstraat in die ooste. Meer as 60 000 van sy inwoners is gedurende die 1970's met geweld deur die apartheidsregering verwyder.
Die buurt het sy naam in 1867 gekry toe die Wysigingswet op die Munisipale Raad bepaal het dat die munisipaliteit vir die doeleindes van die verkiesing in ses distrikte verdeel moet word. Distrik Ses was die suidelike gedeelte en het gestrek van Tafelberg tot aan die hange van Duiwelspiek en van die Woodstock-kant van die middestad tot by Trafalgarpark. In 1909 is die ses distrikte vervang deur agt wyke en die grootste gedeelte van Distrik Ses is ingesluit by die Kasteel-wyk. Vir Volksraadsverkiesings was Distrik Ses deel van die kiesafdeling Kaapstad-Kasteel, wat Morris Alexander, 'n groot kampvegter vir die regte van minderbevoorregtes, agt keer tussen 1910 en 1943 gewen het. Die naam Distrik Ses het egter gebly.
Teen die 1840's was Buitenkantstraat nie meer die grens van die stad nie en toe het gegoede wit gesinne hulle gaan vestig in wat later Distrik Ses sou word. Tussendeur het 'n aantal Kaapse Maleier- en Kleurlinginwoners gebly, oorwegend vakmanne en klein besighede. Mettertyd het die buurt begin verval. Tydens die 1890's het die stygende grondpryse en toename van Kaapstad se bevolking aanleiding gegee tot oorbevolking en haglike sanitasie probleme. Die toestande is vererger deurdat meer en meer swart werkers, wat meesal in diens van die hawe was, in die buurt kom woon het. Hulle het in treurige omstandighede gewoon met huiseienaars wat agtergekom het hulle kon geld maak deur woonplek in vervalle geboue ten duurste te verhuur.
Skepping en vernietiging
[wysig | wysig bron]Die gebied is in 1966 as die Sesde Munisipale Distrik van Kaapstad aangewys. Die gebied het begin groei na die bevryding van die slawe in 1833. Die Distrik Ses-woonbuurt word begrens deur Sir Lowryweg in die noorde, Buitenkantstraat in die weste, Philip Kgosana-rylaan in die suide en Bergweg in die Ooste. Teen die begin van die eeu was dit reeds 'n lewendige gemeenskap wat bestaan het uit voormalige slawe, ambagsmanne, handelaars en ander immigrante, asook baie Maleiers wat deur die Verenigde Oos-Indiese Kompanjie na Suid-Afrika gebring is tydens sy administrasie van die Kaapkolonie. Dit was die tuiste van byna 'n tiende van die stad Kaapstad se bevolking, wat meer as 1 700–1 900 gesinne getel het.
Na die Tweede Wêreldoorlog, gedurende die vroeëre deel van die Apartheidsera, was Distrik Ses relatief kosmopolities. Geleë binne sig van die dokke, is sy inwoners grootliks geklassifiseer as bruin onder die Bevolkingsregistrasiewet, 1950 en het 'n aansienlike aantal bruin Moslems, genaamd Kaapse Maleiers, ingesluit. Daar was ook 'n aantal swart Xhosa-inwoners en 'n kleiner aantal Afrikaners, Engelssprekende blankes en Indiërs. In die 1960/70's is groot krotbuurte gesloop as deel van die apartheidsbeweging wat die Kaapstadse munisipaliteit by die tyd het by wyse van die Groepsgebiedewet (1950) in wet ingeskryf. Dit het egter eers in 1966 in werking getree toe Distrik Ses as 'n 'slegs blankes' gebied verklaar is, die jaar wat die sloping begin het. Nuwe geboue het gou uit die as van die gesloopte huise en woonstelle ontstaan.[1]:1
Regeringsamptenare het vier primêre redes vir die verwyderings gegee. In ooreenstemming met apartheidsfilosofie het dit verklaar dat interrassige interaksie konflik veroorsaak het, wat die skeiding van die rasse noodsaak. Hulle het Distrik Ses as 'n krotbuurt beskou, net geskik vir verwydering, nie rehabilitasie nie. Hulle het ook die gebied as misdaadgeteisterde en gevaarlike uitgebeeld; hulle het beweer dat die distrik 'n misdaadnes was, vol onsedelike aktiwiteite soos dobbel, drink en prostitusie. Alhoewel dit die amptelike redes was, het die meeste inwoners geglo dat die regering die grond gesoek het omdat dit naby die middestad, Tafelberg en die hawe is.
Op 2 Oktober 1964 het 'n departementele komitee wat deur die Minister van Gemeenskapsontwikkeling ingestel is, vergader om die moontlike herbeplanning en ontwikkeling van Distrik Ses en aangrensende dele van Woodstock en Soutrivier te ondersoek. In Junie 1965 het die Minister 'n 10-jaar skema aangekondig vir die herbeplanning en ontwikkeling van Distrik Ses onder CORDA-die Komitee vir die Rehabilitasie van Bedrukte Gebiede. Op 12 Junie 1965 is alle eiendomstransaksies in Distrik Ses gevries. 'n Verbod van 10 jaar is opgelê op die oprigting of verandering van enige gebou.[1]:2
Teen 1982 is meer as 60 000 mense na 'n Kaapse Vlakte-townshipkompleks sowat 25 kilometer verder verskuif. Die ou huise is gesloop. Die enigste geboue wat oorgebly het, was plekke van aanbidding. Internasionale en plaaslike druk het herontwikkeling egter vir die regering moeilik gemaak. Die Kaapse Technikon (nou Kaapse Skiereiland Universiteit van Tegnologie) is gebou op 'n gedeelte van Distrik Ses wat die regering herdoop het tot Zonnebloem. Afgesien hiervan en sommige polisiebehuisingseenhede is die gebied onontwikkeld gelaat.
Sedert die val van apartheid in 1994 het die Suid-Afrikaanse regering die ouer aansprake van voormalige inwoners op die gebied erken en onderneem om herbouing te ondersteun.
Gebied
[wysig | wysig bron]Die Distrik Ses-area is in die stadskom van Kaapstad geleë. Dit bestaan uit Walmer Estate, Zonnebloem en Lower Vrede (die voormalige Roelandstraatskema).[2] Sommige dele van Walmer Estate, soos Rochesterstraat, is heeltemal vernietig, terwyl sommige dele soos Cauvinweg behoue gebly het, maar die huise is gesloop. In ander dele van Walmer Estate, soos Worcesterweg en Chesterweg, is mense uitgesit, maar slegs 'n paar huise is vernietig.[3] Die grootste deel van Zonnebloem is vernietig behalwe 'n paar skole, kerke en moskees. ’n Paar huise in die ou Constitution-straat (nou Justice Road) het oorgebly, maar die huise is aan wit mense verkoop. Dit was die geval met Bloemhof-woonstelle (hernoem as Skyways). Die grootste deel van Zonnebloem word deur die Kaapse Technikon besit (wat op meer as 50% van die grond gebou is).
Terugkeer
[wysig | wysig bron]
Teen 2003 het werk aan die eerste nuwe geboue begin: 24 huise wat aan inwoners ouer as 80 jaar sou behoort. Op 11 Februarie 2004, presies 38 jaar nadat die gebied deur die Apartheidsregering gehersoneer is, het oudpresident Nelson Mandela die sleutels aan die eerste terugkerende inwoners, Ebrahim Murat (87) en Dan Ndzabela (82), oorhandig. Ongeveer 1 600 gesinne sou oor die volgende drie jaar terugkeer.[4]
Die Hands Off Distrik Ses-komitee het gemobiliseer om belegging en herontwikkeling in Distrik Ses te stop ná die gedwonge verskuiwings. Dit het ontwikkel in die Distrik Ses Begunstigdes Trust, wat bemagtig was om die proses te bestuur waardeur eisers hul "grond" (eintlik 'n woonstel- of woonstelwoonruimte) moes terugeis. In November 2006 het die trust onderhandelinge met die Kaapstadse Munisipaliteit afgebreek. Die trust het die munisipaliteit (toe onder 'n burgemeester van 'n Demokratiese Alliansie (DA) daarvan beskuldig dat restitusie stuit, en aangedui dat hy verkies om saam met die nasionale regering, wat deur die African National Congress beheer word, saam te werk. Helen Zille, destydse DA-burgemeester, het in reaksie die reg van die trust om die eisers te verteenwoordig bevraagteken, aangesien dit nooit deur eisers “verkies” is nie. Sommige ontevrede eisers wou 'n alternatiewe onderhandelingsliggaam vir die trust skep.
Sien ook
[wysig | wysig bron]Verwysings
[wysig | wysig bron]- ↑ 1,0 1,1 Occasional Paper No.2, District Six, Compiled and published by the Centre for Intergroup Studies c/o University of Cape Town
- ↑ "Archived copy" (PDF). up.ac.za. Geargiveer vanaf die oorspronklike (PDF) op 12 Junie 2010. Besoek op 13 Januarie 2022.
{{cite web}}: CS1 maint: archived copy as title (link) - ↑ https://www.google.co.za/maps/@-33.93336,18.439904,3a,75y,204.34h,95.66t/data=!3m4!1e1!3m2!1sc5xgMPoLua90OLQ-lAhhnw!2e0!6m1!1e1 Ex residents are in the process of writing their stories, hopefully to be published in time for the 50th anniversary of D6 being declared a Whites only area. https://www.facebook.com/groups/147083730949/?fref=ts
- ↑ "Making amends for apartheid: the resurrection of District Six". The Independent. 15 Maart 2004. Geargiveer vanaf die oorspronklike op 29 April 2010. Besoek op 27 Oktober 2009.
Bronne
[wysig | wysig bron]- (en) Potgieter, D.J. (ed.) 1972. Standard Encyclopaedia of Southern Africa. Cape Town: Nasionale Opvoedkundige Uitgewery (Nasou).
- (en) Venter, Al J.: Coloured – a profile of two million South Africans. Kaapstad: Human & Rousseau, 1974. ISBN 0-7981-0462-7
Eksterne skakels
[wysig | wysig bron]
Wikimedia Commons het meer media in die kategorie Distrik Ses.- (en) Amptelike webwerf van die Distrik Ses Museum
