Erdvark
| Erdvark | |
|---|---|
| |
| Wetenskaplike klassifikasie | |
| Koninkryk: | |
| Filum: | |
| Klas: | |
| Superorde: | |
| Orde: | Tubulidentata Huxley, 1872
|
| Familie: | Orycteropodidae Gray, 1821
|
| Genus: | Orycteropus G. Cuvier, 1798
|
| Spesie: | O. afer
|
| Binomiale naam | |
| Orycteropus afer (Pallas, 1766)
| |
| |
| Verspreiding van die erdvark | |
Die erdvark (Orycteropus afer) is 'n soogdier wat in Afrika voorkom en snags aktief is. Dit is die enigste oorlewende spesie van die soogdierorde Tubulidentata (buistandige). Die dier staan ook bekend as die aardvark.
Die erdvark is oorspronklik in dieselfde orde geplaas as die miereter, luiaard en gordeldier, in die orde Edentata. In teenstelling met die miereterorde, het die aardvark wel tande: twintig in totaal; dit het egter geen voortande nie. Die tande het nie emalje nie en word gebruik om die rysmiere wat gevreet is, te vergruis voordat hulle afgesluk word. Vandag word die erdvark beskou as onderdeel van die Afrotheria wat ook ander tipiese Afrikadiere omvat soos die olifant, die klaasneuse, gouemolle en die dassies.
Verspreiding
[wysig | wysig bron]Erdvarke word meestal in gebiede in Suid- en Oos-Afrika gevind en kan in 'n verskeidenheid habitatte aangetref word: grasvlaktes, bosvelde of woude – enige plek waar daar 'n voldoende aantal miere en termiete is.
Voorkoms
[wysig | wysig bron]Die erdvark se voorkoms herinner aan dié van 'n vark met 'n lang snoet. Dit is 'n groot soogdier: 'n volwasse erdvark het 'n gemiddelde lengte van 170 cm. Die dier is dus ook redelik swaar en kan tussen 40 en 100 kg weeg. Erdvarke het 'n geronde rug, lang buisagtige snoet, en ore wat lank en donkierig is – aangepas om die geringste klank van aankomende gevaar op te tel. Die ore se lang oorskulpe (150 tot 210 mm) kan terugvou om die ore te beskerm wanneer die dier grawe. In warm gebiede is die dier byna haarloos, maar in koeler gebiede is die dik vel bedek met ruwe, geelbruin hare – maar dit is kort en uitgesprei oor die rug en is met eerste oogopslag moeilik sigbaar.
Gewoontes
[wysig | wysig bron]
Hierdie kleurblinde dier grawe gate van 2 tot 3 meter diep met sy kragtige kloue, dieper gate is ook al waargeneem. In sagte grond kan 'n erdvark selfs vinniger grawe as 'n aantal mense met grawe. Die dier bly in hierdie gate tot ná donker, waarna dit uitkom om mier- en termietneste aan te val. Deur die dag slaap dit opgekrul. Erdvarke is alleenlopers en mannetjies en wyfies het elk hulle eie gat. Hulle is moontlik gebiedsgebonde diere en sal dieselfde netwerk paai vir omtrent 'n week bly volg.
Wanneer die erdvark na kos soek, dek hy 'n 30 m-wye strook aarde in 'n sig-sag beweging en sal hy met sy snoet naby die grond snuffel, sy ore na vore gebeur. Wanneer 'n termiet- of miernes teëgekom word, sal die erdvark die nes oopbreek deur met sy kragtige kloue daarin te grawe: die insekte word dan met die dier se lang, taai, gespitste tong opgetel. Sy tong kan 250 – 300 mm uit sy mond gesteek word. Behalwe termiete en miere, sal die erdvark soms ook ander insekte vreet. Dit is ook al waargeneem dat erdvarke muise vreet. Hulle nuttig ook die vrugte van 'n wilde komkommer, die sogenaamde "gemsbokkomkommer", as 'n ekstra bron van water wat van die vogtige inhoud van die komkommers verkry kan word.
'n Ongewone gewoonte van die erdvark is dat die dier sy ontlasting begrawe. Hulle grawe dikwels 10 cm-diepe gate waarin die uitwerpsels in begrawe word. Dit word moontlik gedoen om bespeuring deur ander erdvarke te voorkom.
Voortplanting
[wysig | wysig bron]Dit blyk dat erdvarke hulself nie tot een paarmaat beperk nie. Die teorie word deels gebaseer op die feit dat slegs die wyfies hul tuisgebiede konsekwent instandhou. Die wyfie is vir 7 maande dragtig, waarna sy geboorte gee aan een kleintjie, alhoewel tweelinge ook soms voorkom. Die tyd van geboorte wissel van plek tot plek. Na geboorte weeg die 550 mm-lange kleintjies tussen 1,8 en 2 kg. Die kleintjies bly in die gat waarin hulle gebore is vir 'n aantal weke, waarna hulle snags met hul moeder sal uitbeweeg op soek na voedsel. Op ses maande grawe 'n erdvark sy eie gat, maar sal tot die volgende paarseisoen met sy moeder geassosieer bly. Twee jaar na geboorte is 'n erdvark geslagsryp. In een genoteerde geval was die ouderdom van 'n erdvark 9,5 jaar.
Sien ook
[wysig | wysig bron]- Lys van Suider-Afrikaanse soogdiere
- Lys van Suider-Afrikaanse soogdiere volgens wetenskaplike name
- Suider-Afrikaanse soogdiere en hul ordes
Bronnelys
[wysig | wysig bron] |
Sien erdvark in Wiktionary, die vrye woordeboek. |
- ↑ Lindsey, P., Cilliers, S., Griffin, M., Taylor, A., Lehmann, T. & Rathbun, G. (2008). Orycteropus afer. 2008 IUBN Rooi Lys van bedreigde spesies. Internasionale Unie vir die Bewaring van die Natuur 2008. Verkry op 29 December 2008.
- Soogdiere van die Krugerwildtuin en ander Nasionale Parke (1979). Saamgestel deur Die Nasionale Parkeraad. 'n Publikasie van die Raad van Kuratore vir Nasionale Parke van die Republiek van Suid-Afrika. ISBN 0-86953-027-5.
- Fox, D. 1999. "Orycteropus afer", Animal Diversity Web