Fanus Rautenbach

Fanus Rautenbach
Gebore	23 September 1928 Lichtenburg
Sterf	29 Januarie 2011 Kaapstad
Bynaam	Umfaanus
Beroep	Radio-omroeper, skrywer
Nasionaliteit	Suid-Afrika
Noemenswaardige toekennings	Verskeie, sien teks.
Eggenoot	Douwlina Grobler
Kinders	2 seuns

Fanus Rautenbach (1928–2011), ook bekend as Umfaanus, was 'n bekende radio-omroeper, skrywer en mediapersoonlikheid. Hy het 'n ARTES-toekenning en verskeie ATKV-toekennings ontvang en is in 2007 as RSG se radiolegende van die voorafgaande 70 jaar aangewys. Hy het ook onder die skuilnaam Mot geskryf.

Lewe en werk

Fanus Rautenbach is op 23 September 1928 in Lichtenburg gebore as die middelste van sewe kinders, onder wie twee seuns en vyf dogters. Sy ouers was die aartappelboere Nicolaas Frans Rautenbach (Junie 1891 – 29 Augustus 1962) en Susanna Hermina van den Berg (12 Julie 1898 – 8 Julie 1970). Toe Fanus vier jaar oud was, verlaat die gesin die plaas ten tyde van die Groot Depressie en verhuis na Johannesburg, waar hulle eers in armoede in Vrededorp bly en later Westdene toe trek. Hier werk sy pa vir die munisipaliteit, waar hy sypaadjies aanlê, rioolslote grawe en teerpaaie maak. Fanus gaan skool aan die Generaal De la Rey Laerskool in Westdene in Johannesburg en matrikuleer aan die Hoër Seunskool Helpmekaar in Braamfontein. Hierna studeer hy verder aan die Normaalkollege in Pretoria en verwerf ’n Onderwysdiploma. Tydens vakansies werk hy as klerk vir ’n korrespondensiekollege of as kelner op die treine. Sy onderwysloopbaan begin op die plaasskool van Elandslaagte naby Middelburg en daarna die skoolplaas van Laersdrif. Laasgenoemde was ’n onderwys-eksperiment, met die seuns wat die werk op die plaas self doen en tussenin studeer. Fanus keer dan terug na Pretoria om die oorblywende vakke van sy B.A.-graad aan die Universiteit van Pretoria af te skryf en word vervolgens onderwyser aan die Generaal De la Rey Laerskool in Westdene. Hy sluit sy onderwysloopbaan af as Afrikaansonderwyser aan die Ben Viljoen Hoërskool op Groblersdal.

Daarna word hy ’n draaiboekskrywer vir die Kerklike Afrikaanse Rolprent- en Fotografiese Organisasie (Karfo). Sy eerste opdrag is ’n draaiboek vir ’n dokumentêre rolprent oor Pretoria, waaraan hy die titel “Lente in Pretoria” gee. Hulle benodig net ’n stem om die draaiboek voor te lees en Fanus bied sy dienste aan, maar word vertel dat hulle iemand professioneel wil hê. Dit spoor hom aan om ’n stemtoets af te lê om ’n professionele omroeper te word. In 1955 sluit hy dan as omroeper aan vir die Suid-Afrikaanse Uitsaaikorporasie (SAUK). Die eerste program wat hy behartig, is In almal se kraal, wat destyds aangebied is deur Douwlina Grobler, sy toekomstige vrou, wat hy op hierdie manier ontmoet. Hy verander die formaat van hierdie program van ’n versoekprogram na ’n inbelprogram, die eerste van sy soort in Suid-Afrika. Tydens sy uitsaaidae is hy deurlopend op soek na die regte Afrikaanse woord vir dinge en nuutskeppings van hom sluit in woorde wat vandag algemeen gebruik word, waaronder “bromponie” en “kitskoffie”. Hiermee lewer hy ’n onskatbare bydrae tot die ontwikkeling van Afrikaans. Hy en Douwlina Grobler trou in 1957 en die egpaar het twee seuns (Frans en Gerrit). Hulle het in Northcliff in Johannesburg gewoon.

Fanus verlaat ná sy troue die SAUK en is ’n ruk lank skrywer wat verhale onder die naam Fanus Bach skryf vir Rooi Rose en Die Brandwag. Hy begin ook saam met I.D. van der Walt ’n eie tydskrif, wat misluk. Hy werk hierna as vryskutjoernalis en deeltyds as reklame-kopieskrywer en keer dan in Oktober 1961 terug na die SAUK. Vanaf 16 Oktober 1961 vermaak hy baie jare lank luisteraars met sy vroegoggendprogram Flink uit die vere, tot hierdie program in 1974 plek maak vir die aktualiteitsprogram Monitor. Hierna bied hy vir ’n ruk die inbelprogram Vra vir Fanus aan, waarna hy administratiewe werk doen, vervolgverhale skryf en hoorbeelde produseer.

Hy raak in die sestigerjare betrokke by ’n sakeonderneming wat met die vakansiebedryf gemoeid is en bedank selfs by die SAUK om hom hierop toe te spits, maar die onderneming vaar in troebel waters nog voordat hy die SAUK kan verlaat en sy diens by die SAUK word dus nie onderbreek nie. Weens ’n voorval in 1985 word ’n klag van korrupsie in 1986 teen hom ingedien. Die Suid-Afrikaanse Lugdiens (SAL) het op versoek van Leon Schuster twee goudklaskaartjies aan hulle geskenk om komedie in Amerika te gaan ondersoek. Hulle het vooraf toestemming verkry om bydraes te lewer vir Monitor, wat hulle regstreeks uit Amerika uitgesaai het. ’n Standaardbrief van ’n SAL-amptenaar waarin hy bedank word vir radiotyd in ruil vir vliegkaartjies, lei egter tot die aanklag van korrupsie. Vir die duur van die ondersoek word hy geskors. In die regsproses is bevind dat daar geen saak teen Fanus en Leon is nie en dat hulle in alle opsigte eerbaar opgetree het.

Rautenbach het 13 jaar lank elke dag "Flink uit die vere" vir die destydse Afrikaanse Radiodiens aangebied en het 'n ARTES-toekenning gekry vir "Die Hemelkinders", 'n dokumentêre program oor kinders met Down-sindroom. Hy het ook verskeie ATKV-toekennings ontvang vir sy bydrae tot Afrikaans.

Rautenbach was ook die medeskrywer van die bekende radioverhaal "Staal Burger", saam met Daan Retief. Die reeks is van 1961 tot 1974 uitgesaai.

Rautenbach was 'n omroeper by RSG, Jacaranda 94.2 en ander radiostasies.

In 2007 word Rautenbach met 27 000 stemme aangewys as RSG se radiolegende van die afgelope 70 jaar.

Vir die televisiediens van die SAUK skryf hy Nuustak, ’n poppeprogram waarin die jongste nuus op aweregse manier aangebied word. Van 1985 tot met sy aftrede in 1991 by die SAUK saai hy uit by die streeksender Radio Jakaranda, waar hy die program Oepsie Daisy tot 30 September 1991 behartig. Op 1 November 1995 begin hy as omroeper by Radio Oos-Rand, waar hy Woensdae en Vrydae die oggendprogram Flink uit die vere vanaf sesuur tot halfnege aanbied, asook Maandae van twaalfuur tot halfdrie ’n program behartig. ’n Bonatuurlike gebeurtenis in die hospitaal ná ’n ernstige hartoperasie in September 1996 lei hom tot bekering.

Wanneer hy vanaf 1998 omroepwerk by Suid-Kaap Stereo begin doen, trek hy na Oudtshoorn, waar hy en sy vrou in die Rotariër Aftreeoord woon. Sy vrou doen Alzheimer se siekte op en hulle vestig hulle dan in 2000 in Kaapstad, waar sy vrou op 15 Junie 2002 in Huis Lückhoff oorlede is. Hierna bly hy in ’n aftreeoord, eers in die Disa-tehuis naby die Mount Nelson Hotel en toe in die Arkadia tehuis vir bejaardes in Observatory naby die Groote Schuur Hospitaal. Hy hou hom steeds besig met vryskutwerk en skryf onder andere die “Wysneusnuus” vir KykNet, waar die poppe Einstein en Wysneus kommentaar lewer op die jongste nuusgebeure, asook ’n weeklikse rubriek vir Radio Laeveld. Op LitNet versorg hy ’n ruk lank die rubriek “Umfaanus”. In Maart 2009 val hy tydens ’n kuier by ’n vriend en breek albei heupbene en sy skouer. Hy is op 29 Januarie 2011, op 82-jarige ouderdom, in Kaapstad oorlede.

Skryfwerk

Op Normaalkollege word sy eerste kortverhaal, “Die vis en Petrus de Beer”, in Die Huisgenoot gepubliseer. Terwyl hy onderwys gee publiseer hy onder die naam Fanus Bach verskeie kortverhale in tydskrifte soos Huisgenoot, Rooi Rose, Sarie Marais en Die Brandwag en word hy ook by geleentheid aangewys as die kortverhaalwenner by Huisgenoot. Eindelik skryf hy meer as tweehonderd kortverhale.  Na sy aanstelling as omroeper by die SAUK begin hy ook om radiovervolgverhale te skryf. Die eerste een, “Swaard vir die liefde”, word in 1956 uitgesaai. Hy skryf hierdie verhaal onder die skuilnaam Stefan Rauch, maar “My seun Herman”, wat in 1957 uitgesaai word, is onder sy eie naam. Later volg meer as twintig radiovervolgverhale, insluitende “Staal Burger” en “Buksie”. Na sy bekering in 1996 skryf Fanus die radiovervolgverhaal “Droom vir my ’n reënboog”, wat vanaf 1999 landswyd oor Christen Netwerk Radio uitgesaai is. Hierdie verhaal handel oor die Christelike worsteling van gewone mense, met die De Winnaar-gesin as sentrale karakters. Die reënboog se sewe kleure is in die verhaal simbool van die sewe sondes wat telkens in die storie opduik (trots, selfsug, naywer, woede, haat, skindersug en jaloesie), maar ook van sewe deugde, sewe wonders en die sewe boodskappe aan die sewe gemeentes. Die droom van die titel verwys na die droom wat hy gehad het voor sy bekering, wat hy toe in ’n storie verwerk het.

Hy is die skrywer van die baie bekende radiovervolgverhaal “Staal Burger”, wat ook in boekvorm verskyn en later verfilm word. Die hoofkarakters is Staal Burger, sy handlanger Willem, Koos van der Merwe (’n verkeersinspekteur, vertolk deur die skrywer Mike Heine), Dada en oom Zak. Die rol van Staal Burger is vertolk deur Daan Retief, ook bekend as skrywer en regisseur, wat na ’n paar jaar die karakter so goed ken dat hy die skryf van hierdie radioverhaal by Fanus oorneem. Hierdie speurheld se avonture word beskryf in knap dialoog en met ’n streep humor deur alles, wat dit ’n genotvolle lees- en luisterervaring maak. Die eiesoortige styl en vorm van hierdie aksieverhaal sonder spanning, wat nie realisties maar ook nie satiries is nie en waar die handelinge en beskrywings doelbewus oordryf word as deel van die humor, laat baie kritici kopkrap oor die mark waarop dit gerig is. Die antwoord is dat enigeen die boek kan geniet, die jeug en ook volwassenes. Dit is ’n humorverhaal wat uitsluitlik daarop gerig is om vermaak te verskaf, wat dit dan ook baie suksesvol doen. “Die wonderdade van Staal Burger en ander stories” is ’n bundel met ’n aantal kortverhale in soortgelyke trant oor Staal Burger saam met ander humoristiese kortverhale. “Staal Burger in die warm water” is ’n versamelbundel van Voortrekkerpers waarin ’n episode van Staal Burger se radiovervolgverhaal opgeneem is, asook bydraes van etlike ander skrywers. “Avontuur Limpopo – Staal Burger en Mannetjies de Wet” is ’n tipiese Staal Burger storie, met die verskil dat dit ’n nuwe held voorstel, naamlik Mannetjies de Wet. Mannetjies word saam met ’n groep seuns uitgenooi om ’n Staal Burger-kamp langs die Limpoporivier by te woon, maar hierdie kamp is in werklikheid deur Kasper Barendse gereël om die jeug aan dwelmmiddels verslaaf te maak. Barendse hou ’n hiëna as troeteldier aan en laat nie toe dat iets in sy pad staan om sy doel te bereik nie. Hierdie keer kry hy egter met Staal Burger en Mannetjies te doen.

Fanus skryf ’n groot aantal gewilde humorboeke, wat insluit “Fanus se grapboek” (wat in 1979 die J.P. van der Walt-toekenning verwerf), “Lag-lag die bult uit”, “Fanus… of so iets” (’n keur uit die koerantrubriek wat hy vir Die Transvaler geskryf het, hoofsaaklik anekdotes en grappige kommentaar oor ’n wye verskeidenheid onderwerpe, met telkens ’n dieper liggende menslikheid en insig net onder die oppervlak,), “’n Lag per dag” en “Lach noch ’n slach saam met Fanus Rautenbach”. “Lekker is ’n lag lank: ’n grap-ensiklopedie” is ’n keur uit al sy humorboeke en bevat anekdotes, staaltjies en grappe vir elke geleentheid, alfabeties gerangskik volgens trefwoorde. “Liewe Oom Draadloos” bevat briewe wat Woepsie aan hom geskryf het terwyl hy die program “Oepsie Daisy” by Radio Jakaranda behartig het. Hy het gereeld haar briewe oor die lug voorgelees. Met sy “lagskyf” “’n Hele opvoering” gee hy ’n dubbel-CD uit wat uittreksels bevat uit sy Flink uit die vere-program, asook stories oor Simon van de Wildt, die Sotho-man wat destyds vir hom plate aangedra het in die ateljee. “Tien uit tien” bevat ’n keur deur Danie Botha uit sy oorspronklike humoristiese vertellings en kortverhale wat hoofsaaklik in die vyftigerjare en sestigerjare in Die Huisgenoot gepubliseer is, met nuwer verhale in die afdeling “Deesdae in die Oudehof, ook Kieriekasteel genoem”. Dit sluit ook die teks in van “Die hemelkinders”, sy bekroonde dokumentêre radioprogram oor kinders met Down-sindroom. Opvallend in die verhale is sy vermoë om reeds in hierdie tyd te eksperimenteer met tegnieke soos om ’n verhaal binne ’n verhaal te laat plaasvind of die verhaal in homself te keer. Meermale steek hy die draak met homself as die skrywer of met die aard van die skryfkuns, terwyl hy gereeld die nuusgebeure, gewoontes en modes van sy tyd in die verhale betrek.

Hy skryf ook meer ernstige werke. Die roman “Waar die son lag” het vir Wentzel Jordaan, kind uit Johannesburg se agterstrate, as hoofkarakter. Wentzel is in alle opsigte ’n baie suksesvolle man, wat net uitgaan met die mooiste meisies, net die beste wyn drink, ’n peperduur motor ry en in ’n weelderige huis bly. Hy het egter steeds nie sy verlede afgeskud nie en wanneer sy beste vriend Janneman skielik sterf, word hy gedwing om selfondersoek te doen. In twaalf eindelose ure soek Wentzel na die sin van sy bestaan en wonder hy of hy ooit die plek sal bereik waar die son skyn en die mense lag. Na eerlike selfondersoek besef hy dat menslike geluk slegs te vinde is in eerlike liefde en onselfsugtige menslike verhoudings. “Vandag is die eerste dag van die res van my lewe” is die verhaal van ’n Transvaalse rugbyheld wat verneem dat hy slegs ses maande oor het om te lewe. Hierdie boodskap verander sy lewenshouding ingrypend. Fanus vertel die verhaal met kenmerkende vermenging van luim en erns, deurspek met skrynende humor. “Dis my mense dié” is ’n versameling sketse wat hy vir ’n vrouetydskrif geskryf het. Die boek bevat woordprofiele van omtrent elke denkbare tipe in die Afrikanersamelewing, geskryf met insig en dikwels gepaard met ’n lewensles.

Onder die skuilnaam Mot skryf hy die boeke “Mot”, “Babatyd” en “Mot-op-Griet”, laasgenoemde ’n parodie op die baie gewilde “Griet skryf ’n sprokie” van Marita van der Vyver. As vertaler is hy verantwoordelik vir “Die meesterbouer”, ’n verwerking van Charles Salle se allegorie “The specialist” oor die bou van ’n toilet, wat op ’n stadium selfs in Suid-Afrika verban was. Na die verskyning van die boek ontvang Fanus die Orde van die Toilet in die vorm van ’n skaalmodel van die toilet wat sy meesterbouer, Stefaans, op Klasie de Jager se plaas gebou het.

Verskeie kere skryf hy op aweregse manier oor homself en sy herinneringe. “My voet in ’n visblik” (met subtitel “’n stoutobiografie”) is die eerste van hierdie soort boeke, waarin hy grappe en anekdotes vertel en tussendeur kommentaar lewer op homself, sy mense en ervarings. “Tiesj” is ’n boek met jeugherinneringe, waarin hy die verhaal van sy arm, maar geborge en gelukkige grootwordjare vertel, vanaf sy vierde tot sy tiende lewensjaar. Dit is sy kinderdae in die armoedige woonbuurte Vrededorp en Westdene in Johannesburg. Benewens die persoonlike herinneringe is hierdie boek ook ’n weergawe van ’n groter verhaal, dié van die armblankes wat in die dertigerjare in groot getalle van die platteland na die stad verhuis het op soek na ’n beter heenkome. In “Fanus onthou en Sebastiaan lieg deur sy mou” skryf hy (in samewerking met sy jarelange vriend Piet Coetzer) sy herinneringe oor ’n ryk en vol lewe. Die Sebastiaan van die titel is Sebastiaan Kloon, sy ewebeeld, wat hy gereeld aan die woord stel om te veel “ekkerigheid” te vermy en afwisseling in die aanbieding te bewerkstellig.

Sy radiodrama “Volgende, asseblief!” word in die versamelbundel “Hoorspelkeur” opgeneem. Die drama is in die vorm van ’n lang monoloog deur ’n haarkapper, met die onheilspellende herhaling van wat hy sal maak met die man wat sy vrou verkrag het en haar kranksinnig agtergelaat het. Algaande word dit duidelik dat die klant wie se hare en baard hy nou besig is om te sny, daardie man is. Die komedie “Reënboog bobotie” word in 1998 vir die eerste keer opgevoer. Dit is ’n koffiehuiskonsert met tong-in-die-kies-karakters, waarin heerlike stories vertel word en oorspronklike musiek gespeel word. Die eenmanstuk “Flink inni vere” word in 2005 in die Hoenderhok-teater in Kuilsrivier op die planke gebring, waar hy die sluier lig oor die interessante goed wat in sy lang loopbaan met hom gebeur het. Vir Aardklop van 2005 verwerk hy die storie van Staal Burger tot die verhoogstuk “Staal Burger en die klop van Aardklop”. Weens die tegniese probleme om hierdie groter as lewensgroot karakter planke toe te bring, werk hy dan met ’n nuwe konsep, naamlik om ’n radioprogram na die verhoog te bring, sodat kykers inderdaad kyk na hoe die radioprogram gemaak word. Sy hoorbeeld oor kinders met Down-sindroom, “Die hemelkinders”, wen in 1980 ’n Artes en word ook by die Prix Italia ingeskryf. Ander hoorbeelde van hom sluit in “Die grenssoldaat”, “Republiek van Twintig” en “Mi casa su casa”. Hy help ook skryf aan die draaiboeke vir rolprente soos “Die Kavaliers”, “Die Krugermiljoene”, “Jy is my liefling”, “Debbie” en “Dingaka”.

As digter raak hy veral bekend vir sy humoristiese limerieke. Die bundel “Lekkerkry met limerieke en limeryme”, bevat behalwe limerieke ook ’n aantal rympies. Dit is oor die algemeen baldadige versies wat hulle nie steur aan seksuele taboes of politieke korrektheid nie. Van sy verse word opgeneem in Gerrit Komrij se omvangryke bloemlesing “Die Afrikaanse poësie in ’n duisend en enkele gedigte”. Hy skryf ook lirieke, wat insluit “Jy naby my” (gesing deur Louis van Rensburg), die refrein van Randall Wicomb se “Kopersmid”, “Tweebuffelsmeteenskootmorsdoodgeskietfontein” (gesing deur Anton Goosen) en “Water op sy knieë” (gesing deur Leon Schuster). Jacques Brel se aangrypende “Ne me quitte pas” vertaal hy in Afrikaans as “Moenie weggaan nie” en dit word deur Laurika Rauch gesing.

Eerbewyse

In ’n unieke verering van ’n radiopersoonlikheid word daar in 1971 op Bronkhorstbaai ’n groot fees wat tien dae duur ter ere van die republiek van Flinkveria en sy President Fanus gehou met die tiende herdenking van hierdie program. Die FAK vereer hom in 1979 vir sy unieke en eiesoortige bydrae tot die Afrikaanse taal- en kultuurskap. In 1986 verskyn die boek “Fanus” by geleentheid van die viering van sy dertigste jaar as radioman. Hierin word opgeneem uittreksels uit al sy gepubliseerde werke, asook ongepubliseerde stukke en gedigte, sodat ’n oorsig oor sy werk verkry word en ’n balans tussen humor en meer ernstige werk behou word. Hy ontvang in 1997 die ATKV se prestige toekenning vir sy bydrae tot die Afrikaanse kultuur en die Rapportryerskorps van Queenswood oorhandig aan hom ’n oorkonde. Die Universiteit van Pretoria vereer hom in 2002 met ’n Laureat-toekenning in erkenning van sy besonderse bydrae tot die Afrikaanse radiowese en in dieselfde jaar word hy deur die Nasionale Raad vir Provinsies gehuldig vir sy bydrae tot Afrikaans ’n Parlementêre geselsgroep vir Afrikaans wat lede oor partypolitieke grense het, nooi hom in November 2002 vir middagete na die parlement om hom te huldig vir sy bydrae tot Afrikaans. In 2007 word hy deur luisteraars aangewys as Radiosondergrense se legende van die afgelope sewentig jaar. In 2008 word deur die inisiatief van Oos-Rand Stereo ’n glansgeleentheid tot sy eer gehou waar meer as 57 kunstenaars optree met die doel om geld vir hom in te samel. Die Suid-Afrikaanse Akademie vir Wetenskap en Kuns vereer hom in 2009 met ’n eeufeesmedalje vir sy baanbrekerswerk in die kunste. Na sy dood word hy deur vele bekende radiomense (insluitende Margot Luyt, Leon Schuster, Paul Eilers en Niekie van den Berg) gehuldig as ’n rolmodel in hulle lewens, wat vir hulle die geheim van suksesvolle radiowerk en die gebruik van humor oopgemaak het

Publikasies

Jaar	Publikasies	Notas
1961	Staal Burger
1963	Die wonderdade van Staal Burger en ander stories
1966	Staal Burger in die warm water
1968	Fanus se grapboek
1969	My voet in ’n visblik
1970	Lag-lag die bult uit
	Avontuur Limpopo: Staal Burger en Mannetjies de Wet
1971	’n Lag per dag
1972	Vandag is more se gister
1975	Dertien gelukkige jare
	Waar die son lag	ISBN 0-7964-0009-1 (0-7964-0009-1)
	Vandag is die eerste dag van die res van my lewe
1976	Dis my mense dié
1982	Fanus… of so iets
1986	Fanus se grapboek
1987	Mot (deur Mot)
1990	Lach noch ’n slach met Fanus Rautenbach	Tafelberg, ISBN 0-624-02873-9 (0-624-02873-9)
1991	Liewe Oom Draadloos
1992	Babatyd (deur Mot)
1993	Lekkerkry met limerieke en limeryme
	Mot-op-Griet (deur Mot)
1994	Lekker is ’n lag lank
2002	Tiesj – Weerkaatsings Vanmelewe	ISBN 0-620-29373-X (0-620-29373-X)
2009	Fanus onthou en Sebastiaan lag deur sy mou
2010	Tien uit tien

Sien ook

• Lys van bekende Suid-Afrikaners
• Lys van prominente Afrikaners

Bronnelys

 Boeke

• Botha, Danie “Die helder dae” Tafelberg-Uitgewers Beperk Kaapstad Eerste uitgawe 2014
• Odendaal, L.B. “Hoorspelkeur” Tafelberg-Uitgewers Beperk Kaapstad Eerste uitgawe 1983
• Kannemeyer, J.C. “Geskiedenis van die Afrikaanse literatuur 2” Academica, Pretoria, Kaapstad en Johannesburg Eerste uitgawe Eerste druk 1983
• Kannemeyer, J.C. “Die Afrikaanse literatuur 1652-2004” Human & Rousseau Kaapstad en Pretoria Eerste uitgawe 2005
• Rautenbach, Fanus “My voet in ’n visblik” J.P. van der Walt en Seun (Edms.) Bpk. Pretoria Eerste druk  1969

Tydskrifte en koerante

• Burger, Karin “Fanus se eerste lagskyf is hier” “Rapport” 21 November 2004
• Burger, Karin “Fanus nog baie eina ná hy val” “Rapport” 15 Maart 2009
• De Bruin, Wilma “Fanus nog vol fut” “Die Taalgenoot” Julie 1993
• De Villiers, Johannes “Fanus van Afrikaanse radio se stem is stil” “Rapport” 30 Januarie 2011
• De Villiers, Johannes “Bekendes bring hulde aan ’n ‘uitsaaireus’” “Rapport” 30 Januarie 2011
• De Vries, Anastasia “Fanus se Vroutjie Douwtjie sterf op 76” “Die Burger” 17 Junie 2002
• Du Plessis, P.G. “Niemand wil nét ’n grapjas wees nie” “Rapport” 6 Februarie 2011
• Eie kantoor “Hartoperasie het my lewe én siel gered, sê Fanus” “Die Burger” 27 Oktober 1997
• Engelbrecht, Theunis “Fanus lig sluier oor ‘daai LV se vrou’ en ander stories” “Rapport” 6 Februarie   2005
• La Vita, Murray “Fanus, vors van Flinkveria” “Beeld” 19 September 2008
• Ley, Marga “Staal verweer nie” “Beeld” 28 September 2005
• Liebenberg, Jacques “Veteraan radio-man onthou” “Plus” 30 Maart 2007
• Möller, Marina “Fanus vind vrede” “Rooi Rose” 3 Maart 1999
• Oosthuizen, Nikky “Fanus dringend geopereer ná val” “Beeld” 12 Maart 2009
• Rautenbach, Fanus “ Rautenbach” “Program van die Nasionale Leeskringseminaar” 4-5 Oktober 1994
• Rautenbach, Fanus “Grapmaker Fanus kry troos by Job” “Algemene Kerkbode” 13-14 Desember 1996
• Retief, Hanlie “Op 78 is Fanus die kat se snor daar in die oudehof” “Rapport” 11 Februarie 2007
• Schoeman, Aldi “Veel meer as net ’n grapjas” “Beeld” 31 Januarie 2011
• Schuster, Leon “’n Lewe vir lag en ander se plesier” “Beeld” 2 Februarie 2011
• Van der Merwe, André “Fanus is terug op die lug” “Keur” 17 November 1995
• Williamson, Eagan “Fanus is RSG se radiolegende” “Beeld” 7 Februarie 2007

Internet

• Beyers, Susanne Die Burger: http://152.111.1.87/argief/berigte/dieburger/2005/02/04/BJ/05/01.html
• Brummer, Tobie Rapport: http://152.111.1.87/argief/berigte/rapport/2000/05/4/14/3.html
• Burger, Karin Rapport: http://152.111.1.87/argief/berigte/rapport/2004/11/21/R1/25/01.html
• Burger, Mossie Die Burger: http://152.111.1.87/argief/berigte/dieburger/2003/02/12/TB/04/01.html^{[dooie skakel]}
• Die Burger: http://152.111.1.87/argief/berigte/dieburger/1986/03/08/1/4.html
• Die Burger: http://152.111.1.87/argief/berigte/dieburger/1986/04/02/13/10.html
• Die Burger: http://152.111.1.87/argief/berigte/dieburger/1997/10/27/12/4.html
• Die Burger: http://152.111.1.87/argief/berigte/dieburger/2002/09/23/7/3.html^{[dooie skakel]}
• Die Burger: http://152.111.1.87/argief/berigte/dieburger/2009/03/16/SK/4/nofanus3.html
• Coetzee, Gert Die Burger: http://152.111.1.87/argief/berigte/dieburger/2009/06/29/SK/5/gcakaal_1503.html^{[dooie skakel]}
• De Bruin, Philip Beeld: http://152.111.1.88/argief/berigte/beeld/1997/02/8/9/2.html
• De Villiers, Johannes Rapport: http://152.111.1.87/argief/berigte/rapport/2011/01/31/RH/2/jdvfanusbinne.html^{[dooie skakel]}
• Du Plessis, P.G. Rapport: http://152.111.1.87/argief/berigte/rapport/2011/02/05/RH/I/week0602voor.html^{[dooie skakel]}
• Engelbrecht, Theunis Rapport: http://152.111.1.87/argief/berigte/rapport/2005/02/06/R1/12/05.html
• Gunning, Eugene Rapport: http://152.111.1.87/argief/berigte/rapport/2002/11/10/21/1.html
• La Vita, Murray Die Burger: http://152.111.1.87/argief/berigte/dieburger/2008/09/19/SK/11/fanu-030.htm
• Ley, Marga Volksblad: http://152.111.11.6/argief/berigte/volksblad/2005/09/29/VB/26/01.html
• LitNet ATKV-Skrywersalbum 10 Februarie 2011: www.litnet.co.za
• Nieuwoudt, Stephanie Beeld: http://152.111.1.88/argief/berigte/beeld/1999/07/30/3/7.html
• Pretorius, Ronel Beeld: http://152.111.1.88/argief/berigte/beeld/1991/07/29/3/4.html^{[dooie skakel]}
• Retief, Hanlie Rapport: http://152.111.1.87/argief/berigte/rapport/2007/02/11/RH/14/hanlie1102.html
• Schuster, Leon Beeld: http://152.111.1.88/argief/berigte/beeld/2011/02/02/B1/17/gvfanus.html
• Springbokboeke: http://www.springbokboeke.co.za/html/fanus_rautenbach_se_boekelys.html
• Strydom, Ina Beeld: http://152.111.1.88/argief/berigte/beeld/2002/09/28/5/1.htm
• Van Zyl, Johan Beeld: http://152.111.1.88/argief/berigte/beeld/2001/10/13/9/3.html
• Williamson, Eagan Volksblad: http://152.111.11.6/argief/berigte/volksblad/2007/02/08/VB/3/tewfanusrautenbach.html^{[dooie skakel]}
• Worldcat: http://www.worldcat.org/identities/lccn-n79039299/
• Young, Percivale Rapport: http://152.111.1.87/argief/berigte/rapport/2003/03/2/6/8.html

Ander bedrywighede

• Die liedjie, Tweebuffelsmeteenskootmorsdoodgeskietfontein is deur Rautenbach geskryf. Anton Goosen, 'n Suid-Afrikaanse sanger, het die liedjie opgeneem.
• Rautenbach was ook die medeskrywer vir die rolprent You Must Be Joking! (1986) saam met Leon Schuster.

Aanhalings

Een van Rautenbach se staaltjies:

"Ons moet almal eendag sterwe, maar elkeen sterf volgens sy beroep:

• Reisigers gaan heen.
• Parlementslede op die groen kussings gaan sag heen.
• Die melkman en die posman kom om.
• Jagters gaan bokveld toe.
• Kokke steek lepel in die dak.
• Die horlosiemaker se tyd het aangebreek.
• Die valskermspringer ontval ons.
• Die tuinier is van die gras af gemaak.
• Die melkboer het die emmer geskop.
• Die begrafnisondernemer sien sy gat.
• Die dominee het die tydelike met die ewige verwissel.
• Die ouderling is ontslape.
• Die koerantman is direk hemel toe.
• Die skeidsregter het sy laaste asem uitgeblaas.
• Die dokter se hart het gaan staan.
• Die elektrisiën se liggie is gedoof.
• Die koster het die doodsklok hoor lui.
• Die kleremaker se draad is geknip.
• Die Springbok Rugby-afrigter kom tot rus.
• Skoonmoeder – die duiwel het haar kom haal."