Geselwier
 | Hierdie artikel is 'n weesbladsy. Dit is nie geskakel of in ander bladsye ingesluit nie. Help Wikipedia deur na moontlike teks te soek en 'n skakel hierheen te plaas. |
| Geselwier | |
|---|---|
| |
| Euglena viridis, Ehrenberg | |
| Wetenskaplike klassifikasie | |
| Domein: | |
| (geen rang): | |
| Filum: | Euglenophyta Pascher, 1931
|
| Klas: | Euglenophyceae Schoenichen, 1925
|
Die geselwiere (Euglenophyta) is eensellige wiere met een of meer sweephare (flagella). Omdat die geselwiere sweephare besit, is hulle vroeër as eensellige diere beskou. Die geselwiere word in twee families geklassifiseer: die kleurlose Peranemaceae en die groen Euglenaceae. Albei families word oral op aarde in varswater aangetref.
Algemeen
[wysig | wysig bron]Die klassifikasie van die organismes wat tans geselwiere (afdeling Euglenophyta) genoem word, het navorsers lank baie probleme besorg. Die feit dat sommige van hierdie organismes aktief kan beweeg, 'n oogvlek besit en nie kan fotosinteer nie (met ander woorde heterotrowe organismes is), het daartoe gelei dat die geselwiere in die verlede as diere geklassifiseer is. Nadat navorsers ontdek het dat die geselwiere dieselfde bladgroenpigmente as die hoer plante besit, is hulle as wiere geklassifiseer. Buiten chlorofil a en chlorofil b word verskillende geel pigmente (karotenoïede) in die geselwiere se selle aangetref. Hierdie karotenoïede word ook in die selle van die groenwiere aangetref. In die geselwiere se selle is daar ook reserwevoedsel in die vorm van vette en paramilum, ’n styselagtige verbinding. Baie soorte geselwiere besit ook rooi pigment, wat hematochroom genoem word.
Indeling
[wysig | wysig bron]Die afdeling Eugelonophyta bestaan uit twee families. Die Euglenaceae, waartoe onder andere die Euglena viridis behoort, bevat chlorofil en kan fotosinteer. Die Peranemaceae besit nie die groen pigment wat vir fotosintese nodig is nie en moet as gevolg hiervan al hulle organiese stowwe uit water opneem. Die verteenwoordigers van die familie Euglenaceae het almal oogvlekke (stigmae), wat ook by ander eensellige wiere voorkom.
Die verskillende soorte Euglenas kan op grand van die vorm van hulle chlorofilkorrels uit mekaar geken word. Die wand van die sel (periblas) kan of 'n buigbare plasmalaag wees (by die genera Phacus, Rhabdomonas en Menoidium) of styf wees soos in die geval van die Euglena en Distigma. Sommige soorte geselwiere besit 'n huisie wat as gevolg van die ysterverbindings daarin 'n bruin kleur het. Geselwiere van die genus Trachelomonas se huisie dra soms lang uitsteeksels. Aan die bokant van die huisie is daar 'n klein openinkie waardeur die flagellum uitsteek. Aan die voorkant van die sel is die flagellum ingeplant; aan die voetenent lê die blefaroplas (basale korrel), wat moontlik in die kerndeling 'n rol speel. Die kloppende vakuole vergader en verwyder al die afvalstowwe uit die selliggaam en speel waarskynlik ook ’n rol in die regulering van osmose.
Lewenswyse en verspreiding
[wysig | wysig bron]Die meeste geselwiere lewe in varswater, maar verskeie soorte word ook op rivieroewers en in slyk gevind. Die Euglena viridis, 'n varswaterwier wat oral op aarde aangetref word, gee aan die water 'n diep groen kleur wanneer hulle in groot hoeveelhede aanwesig is. Die Euglena sanguinea kan in helder sonlig aan die water 'n effense rooi kleur gee. In die skaduwee verdwyn die rooi pigment en kom die groen kleur van die chlorofil weer te voorskyn. In erg besoedelde water kan geselwiere baie vinnig vermenigvuldig. Sekere spesies kan ook ’n anaerobiese bestaan voer en speel dus 'n rol in die afbreek van ingewikkelde organiese verbindings. By sulke verrottingsplekke lewe byvoorbeeld spesies van die genus Astasia. Sekere geselwiere voer 'n parasitiese bestaan in wurms, planktonkrefies en paddavissies.
Geselwiere van die genus Phacus met hul plat, geboë selle kom baie stilstaande water voor. Geselwiere met sweephare se voortbeweging geskied gewoonlik in 'n spiraalvormige lyn: die sel draai met ander woorde die heeltyd om sy as. In ongunstige omstandighede vorm geselwiere sistospore, veral geselwiere van die genera Euglena, Phacus en Trachelomonas kan so in ongunstige omstandighede aan die lewe bly. Die sistospoor besit geen sweephare nie en word deur 'n gelatienagtige kapsel omhul. Omdat rooi pigment in hierdie kapsel ophoop, het die sistospore dikwels ’n rooierige kleur.
Verwysings
[wysig | wysig bron]- ↑ Lee, R.E. (2008). Phycology, 4th edition. Cambridge University Press. ISBN 978-0-521-63883-8.
Bronnelys
[wysig | wysig bron]- Wêreldspektrum, 1982, ISBN 0-908409-49-4 band
Eksterne skakels
[wysig | wysig bron]
Wikimedia Commons het meer media in die kategorie Geselwier.
Wikispecies het meer inligting verwant aan Geselwier
