Gliese 876
| Gliese 876 | ||||
| ||||
| ’n Kunstenaarsvoorstelling van Gliese 876 b as ’n enorme bol gas soos Jupiter met ’n maanstelsel. | ||||
| Sterrebeeld | Waterdraer | |||
| Spektraaltipe | M4V | |||
| Waarnemingsdata (Epog J2000) | ||||
| Regte klimming | 22h 53m 16,7339s[1] | |||
| Deklinasie | –14° 15′ 49.322″[1] | |||
| Skynmagnitude (m) | 10,15 | |||
| B-V-kleurindeks | 1,59 | |||
| U-B-kleurindeks | 1,15 | |||
| Besonderhede | ||||
| Massa (M☉) | 0,334 | |||
| Radius (R☉) | 0,36 | |||
| Ligsterkte (L☉) | 0,013 | |||
| Ouderdom (jaar) | 0,1–9,9 miljard | |||
| Temperatuur (K) | 3 473 | |||
| Afstand (ligjaar) | 15,3 | |||
| Eienskappe | ||||
| Planete | 4 | |||
| Ander name | ||||
| BD-15°6290, G 156-057, GCTP 5546.00, HIP 113020, IL Aquarii, LHS 530, Ross 780, Vys 337 | ||||
| ||||
Gliese 876 is ’n rooi dwergster sowat 15 ligjare van die Aarde af in die sterrebeeld Waterdraer. Dit is die vierde naaste ster aan die Son wat ’n bevestigde planeetstelsel is en die naaste ster wat meer as een planeet het – daar is altesaam vier.
Twee planete is in die ster se bewoonbare sone geleë, maar hulle is moontlik gasreuse soortgelyk aan Jupiter.
Eienskappe
[wysig | wysig bron]Gliese 876 is redelik na aan die sonnestelsel – sowat 15,3 ligjare. Dit is egter so flou dat dit net deur ’n teleskoop gesien kan word. As ’n rooi dwerg is dit baie ligter as ons Son; dit het na raming sowat 32% van die Son se massa.[2] Sy radius is ook kleiner[3] en hy is koeler. Al hierdie faktore maak dat die ster slegs 1,24% so helder as die Son is, waarvan die grootste deel infrarooistrale is.
Dit is moeilik om die ouderdom en metaalinhoud van koel sterre te meet, maar na raming is Gliese 876 sowat 6,5 tot 9,9 miljard jaar oud, na gelang van die teoretiese model wat gebruik word,[4] en het dit sowat 75% van die son se hoeveelheid yster.[5] Die ster kan egter so jonk as 0,1–5 miljard jaar wees.[6]
Gliese 876 is ’n veranderlike ster. Sy helderheid wissel met sowat 0,04 mag.[7]
Planeetstelsel
[wysig | wysig bron]Twee onafhanklike spanne onder leiding van onderskeidelik Geoffrey Marcy[2] en Xavier Delfosse[8] het op 23 Junie 1998 die bestaan van ’n planeet om Gliese 876 aangekondig. Dit is ontdek deur die ster se radiale snelheid te meet en is Gliese 876 b genoem.
Op 4 April 2001 is ’n tweede planeet, Gliese 876 c, binne die wentelbaan van b ontdek.[9] Eugenio Rivera en J. Lissauer het gevind dat die twee planete ’n sterk swaartekrag-interaksie ondervind terwyl hulle om die ster wentel, en dit veroorsaak dat die wentelbaan-elemente vinnig verander.[10]
Op 13 Junie 2005 het ’n span onder leiding van Rivera ’n derde planeet, Gliese 876 d, binne die wentelbane van die twee Jupiter-grootte-planete ontdek.[11] Die vierde planeet, Gliese 876 e, is op 23 Junie 2010 ontdek.[12]
Nie een van die planete beweeg voor die ster verby soos van die Aarde af gesien nie en dit maak dit moeilik om hul eienskappe te bestudeer.[13]
Planete
[wysig | wysig bron]Die buitenste drie bekende planete het waarskynlik buite die stelsel gevorm en is daarna deur die ster aangetrek.[12]
- Gliese 876 d
Gliese 876 d is die binneste planeet, en met sy massa van net 5,88 keer dié van die Aarde, kan hy ’n digte terrestriële planeet wees.
- Gliese 876 c
Gliese 876 c is ’n reuseplaneet van sowat 0,62 MJ. Dit neem 30,34 dae om om die ster te wentel. Sy wentelbaan is binne die bewoonbare sone en daar kan vloeibare water op sy mane se oppervlak wees indien hulle bestaan.
- Gliese 876 b
Gliese 876 b het ’n massa van omtrent twee keer dié van Jupiter en neem sowat 61 dae om om die ster te wentel op ’n afstand van net 0,208 AE, nader as wat Mercurius aan die Son is.[14] Die teenwoordigheid van vloeibare water op sy mane is moontlik indien hulle bestaan.
- Gliese 876 e
Gliese 876 e het ’n soortgelyke massa as Uranus en sy wentelbaan word in 124 dae voltooi.
| Planeet of skyf (vanaf ster) |
Massa | Halwe lengteas (AE) |
Wentelperiode (dae) |
Eksentrisiteit | Baanhelling (°) |
Radius |
|---|---|---|---|---|---|---|
| d | 6,83 ± 0,40 M⊕ | 0,02080665 ± 0,00000015 | 1,937780 ± 0,000020 | 0,207 ± 0,055 | — | — |
| c | 0,7142 ± 0,0039 MJ | 0,129590 ± 0,000024 | 30,0081 ± 0,0082 | 0,25591 ± 0,00093 | — | — |
| b | 2,2756 ± 0,0045 MJ | 0,208317 ± 0,000020 | 61,1166 ± 0,0086 | 0,0324 ± 0,0013 | — | — |
| e | 14,6 ± 1,7 M⊕ | 0,3343 ± 0,0013 | 124,26 ± 0,70 | 0,055 ± 0,012 | — | — |
Verwysings
[wysig | wysig bron]- ↑ 1,0 1,1 Brown, A.G.A.; et al. (Gaia collaboration) (Augustus 2018). "Gaia-data-uitreiking 2 (DR2): Opsomming van die inhoud". Astronomy & Astrophysics. 616. A1. arXiv:1804.09365. Bibcode:2018A&A...616A...1G. doi:10.1051/0004-6361/201833051. Gaia DR2-rekord vir hierdie bron by VizieR.
- ↑ 2,0 2,1 Marcy, Geoffrey W.; et al. (1998). "A Planetary Companion to a Nearby M4 Dwarf, Gliese 876". The Astrophysical Journal Letters. 505 (2): L147–L149. arXiv:astro-ph/9807307. Bibcode:1998ApJ...505L.147M. doi:10.1086/311623.
{{cite journal}}: Onbekende parameter|month=geïgnoreer (hulp) - ↑ Johnson, H.M.; Wright, C.D. (1983). "Predicted infrared brightness of stars within 25 parsecs of the sun". The Astrophysical Journal Supplement Series. 53: 643–711. Bibcode:1983ApJS...53..643J. doi:10.1086/190905.
{{cite journal}}: Onbekende parameter|month=geïgnoreer (hulp) - ↑ Saffe, C.; Gómez, M.; Chavero, C. (2005). "On the Ages of Exoplanet Host Stars". Astronomy and Astrophysics. 443 (2): 609–626. arXiv:astro-ph/0510092. Bibcode:2005A&A...443..609S. doi:10.1051/0004-6361:20053452.
{{cite journal}}: Onbekende parameter|month=geïgnoreer (hulp) - ↑ Bean, Jacob L.; Benedict, G. Fritz; Endl, Michael (2006). "Metallicities of M Dwarf Planet Hosts from Spectral Synthesis". Astrophysical Journal Letters. 653 (1): L65–L68. arXiv:astro-ph/0611060. Bibcode:2006ApJ...653L..65B. doi:10.1086/510527.
{{cite journal}}: Onbekende parameter|month=geïgnoreer (hulp) - ↑ Correia, A.C.M.; et al. (2010). "The HARPS search for southern extra-solar planets. XIX. Characterization and dynamics of the GJ 876 planetary system". Astronomy and Astrophysics. 511: A21. arXiv:1001.4774. Bibcode:2010A&A...511A..21C. doi:10.1051/0004-6361/200912700.
{{cite journal}}: Onbekende parameter|month=geïgnoreer (hulp) - ↑ Samus (2007–2010). "IL Aqr". Combined General Catalogue of Variable Stars (in Engels). Geargiveer vanaf die oorspronklike op 24 Februarie 2020. Besoek op 28 Junie 2010.
- ↑ Delfosse, X.; et al. (1998). "The closest extrasolar planet. A giant planet around the M4 dwarf GL 876". Astronomy and Astrophysics. 338: L67–L70. arXiv:astro-ph/9808026. Bibcode:1998A&A...338L..67D.
{{cite journal}}: Onbekende parameter|month=geïgnoreer (hulp) - ↑ Marcy, Geoffrey W.; et al. (2001). "A Pair of Resonant Planets Orbiting GJ 876". The Astrophysical Journal. 556 (1): 296–301. Bibcode:2001ApJ...556..296M. doi:10.1086/321552.
{{cite journal}}: Onbekende parameter|month=geïgnoreer (hulp) - ↑ Rivera, Eugenio J.; Lissauer, Jack J. (2001). "Dynamical Models of the Resonant Pair of Planets Orbiting the Star GJ 876". The Astrophysical Journal. 558 (1): 392–402. Bibcode:2001ApJ...558..392R. doi:10.1086/322477.
{{cite journal}}: Onbekende parameter|month=geïgnoreer (hulp) - ↑ Rivera, Eugenio J.; et al. (2005). "A ~7.5 M⊕ Planet Orbiting the Nearby Star, GJ 876". The Astrophysical Journal. 634 (1): 625–640. arXiv:astro-ph/0510508. Bibcode:2005ApJ...634..625R. doi:10.1086/491669.
{{cite journal}}: Onbekende parameter|month=geïgnoreer (hulp) - ↑ 12,0 12,1 Gerlach, Enrico; Haghighipour, Nader (2012). "Can GJ 876 host four planets in resonance?". arXiv:1202.5865.
{{cite journal}}: Cite journal requires|journal=(hulp) - ↑ Shankland, PD (2006). "On the search for transits of the planets orbiting Gliese 876" (PDF). The Astrophysical Journal (653): 700–707.
- ↑ Butler, R.P.; et al. (2006). "Catalog of Nearby Exoplanets". The Astrophysical Journal. 646 (1): 505–522. arXiv:astro-ph/0607493. Bibcode:2006ApJ...646..505B. doi:10.1086/504701.
{{cite journal}}: Onbekende parameter|month=geïgnoreer (hulp) - ↑ Rivera, Eugenio J.; et al. (2010). "The Lick-Carnegie Exoplanet Survey: A Uranus-mass Fourth Planet for GJ 876 in an Extrasolar Laplace Configuration". The Astrophysical Journal. 719 (1): 890–899. arXiv:1006.4244. Bibcode:2010ApJ...719..890R. doi:10.1088/0004-637X/719/1/890.
{{cite journal}}: Onbekende parameter|month=geïgnoreer (hulp)
Eksterne skakels
[wysig | wysig bron]- "Kunstenaarsvoorstellings en data van die planete". Geargiveer vanaf die oorspronklike op 14 Augustus 2007. Besoek op 21 Junie 2008.
- "A Dangerous Sunrise on Gliese 876d". NASA. Astronomy Picture of the Day. 21 Mei 2008. Besoek op 21 Junie 2008.
- "A planet for Gliese 876". NASA. Astronomy Picture of the Day. 26 Junie 1998. Besoek op 21 Junie 2008.
- "Gliese 876". Extrasolar Visions. Geargiveer vanaf die oorspronklike op 12 Julie 2007. Besoek op 21 Junie 2008.
- "Gliese 876 / Ross 780". SolStation. Besoek op 21 Junie 2008.
Wikimedia Commons het meer media in die kategorie Gliese 876.
Hierdie artikel is vertaal uit die Engelse Wikipedia
