Groot Koraalrif
| Groot Koraalrif* | |
|---|---|
| Unesco-wêrelderfenisterrein | |
| |
| Kaart van die Groot Koraalrif. | |
  Groot Koraalrif |
|
| Koördinate: 18°17′10″S 147°42′00″O / 18.28611°S 147.70000°O | |
| Lande |  Australië
|
| Tipe | Natuur |
| Kriteria | vii, viii, ix, x |
| Verwysings | 154 |
| Streek† | Oseanië |
| Inskripsiegeskiedenis | |
| Inskripsie | 1981 (5de Sessie) |
| * Naam soos dit in die Wêrelderfenislys verskyn. † Streek soos deur Unesco geklassifiseer. | |
Die Groot Koraalrif (Engels: Great Barrier Reef) is die wêreld se grootste koraalrifstelsel,[1][2] met meer as 2 900 indiwiduele riwwe[3] en 900 eilande wat vir meer as 2 600 km ver strek oor 'n gebied van ongeveer 344 400 km2. Die rif is in die Koraalsee geleë langs die kus van Queensland in noordoos-Australië.
Die Groot Koraalrif kan selfs vanuit die ruimte waargeneem word en is die wêreld se grootste struktuur wat deur lewende organismes gevorm is.[4] Die koraalrifstruktuur bestaan uit en word opgebou deur miljarde klein organismes wat as koraalpoliepe bekend staan.[5] Die Groot Koraalrif onderhou 'n groot verskeidenheid lewensvorme en is in 1981 as 'n Wêrelderfenisgebied verklaar.[1][2] CNN het die rif in hul lys van die sewe natuurwonders van die wêreld ingesluit.[6] 'n Groot deel van die rif word beskerm deur die Groot Koraalrifseepark, wat poog om die menslike impak soos oormatige visvang en toerisme te beperk. Ander omgewingsdrukke op die rif en sy ekostelsel sluit in die waterkwaliteit van aflope, klimaatsveranderinge wat met grootskaalse verbleiking van koraal gepaard gaan en die sikliese uitbrake van doringkroon seesterre.
Geologie en geografie
[wysig | wysig bron]
Australië het noordwaarts beweeg teen 'n tempo van 7 cm per jaar sedert die Senozoïese tydperk.[7] Oostelike Australië het 'n tydperk van tektoniese opwaartse styging beleef wat gelei het tot die waterskeiding in Oos-Australië. Queensland het ook vulkaniese uitbarstings beleef in die tydperk met gepaardgaande basaltvloeie wat die geografie van die gebied beïnvloed het.[8] Van hierdie granietformasies het eilande gevorm.[9] Na die vorming van die koraalseekom, het koraalriwwe in die kom ontstaan, maar tot en met ongeveer 25 miljoen jaar gelede was die noorde van Queensland steeds in die gematigde waters suid van die trope wat te koel was om die groei van korale te bevorder.[10] Die geskiedenis van die ontwikkeling van die Groot Koraalrif is kompleks; na Queensland vanweë kontinentale verskuiwing in tropiese waters beland het, is die geskiedenis van die rif grootliks bepaal deur die veranderinge in die seevlak oor die jare heen.[11] Die korale kan jaarliks ongeveer 1 tot 3 sentimeter in deursnee groei en vertikaal met enigiets van 1 tot 25 sentimeter. Die korale kan egter nie in water dieper as 150 m groei nie omdat hulle afhanklik is van sonlig en ook nie bo die seevlak groei nie.[12] Die grond wat die substraat van die Groot Koraalrif gevorm het was eens op 'n tyd 'n kusvlakte gewees wat gevorm is op die sediment van die erosie van die Groot Skeidingsgebergte en sommige groter heuwels (waarvan party self oorblyfsels was van ouer riwwe [13] of vulkane[9]).[7]
Verwysings
[wysig | wysig bron]- ↑ 1,0 1,1 UNEP World Conservation Monitoring Centre, 1980, Protected Areas and World Heritage – Great Barrier Reef World Heritage Area, http://sea.unep-wcmc.org/sites/wh/gbrmp.html Geargiveer 13 Oktober 2008 op Wayback Machine, Department of the Environment and Heritage, nagegaan op 10-06-2006
- ↑ 2,0 2,1 Great Barrier Reef World Heritage, Values, http://www.deh.gov.au/heritage/worldheritage/sites/gbr/values.html Geargiveer 6 Oktober 2006 op Wayback Machine, nagegaan op 10-11-2006
- ↑ Die Groot Koraalrif-wêrelderfenisgebied, wat 348 000 km2 beslaan bevat 2 900 riwwe. Dit sluit egter nie die riwwe in die Straat van Torres in nie, wat by benadering 'n oppervlakte van 37 000 km2 beslaan met 'n moontlike 750 riwwe. (Hopley et al., 2007, bl. 1)
- ↑ http://www.ga.gov.au/media/releases/2002/1013133456_20385.jsp Geargiveer 1 Oktober 2007 op Wayback Machine, Great Barrier Reef: no buried treasure, Sarah Belfield, Geoscience Australia (Australiese regering), 2002-02-08, nagegaan op 11-06-2007
- ↑ http://findarticles.com/p/articles/mi_m1590/is_1_57/ai_65370824, Sharon Guynup, 2000-09-04, Science World, Australia's Great Barrier Reef, nagegaan op 11-06-2007
- ↑ CNN, 1997, The Seven Natural Wonders of the World, http://www.cnn.com/TRAVEL/DESTINATIONS/9711/natural.wonders/, nagegaan op 2006-08-06
- ↑ 7,0 7,1 Hopley David, Smithers, Scott G.; Parnell, Kevin E., The geomorphology of the Great Barrier Reef : development, diversity, and change, 2007, Cambridge : Cambridge University Press, 0521853028, bl. 18
- ↑ Hopley David, Smithers, Scott G.; Parnell, Kevin E., The geomorphology of the Great Barrier Reef : development, diversity, and change, 2007, Cambridge : Cambridge University Press, 0521853028, bl 19
- ↑ 9,0 9,1 Hopley David, Smithers, Scott G.; Parnell, Kevin E., The geomorphology of the Great Barrier Reef : development, diversity, and change, 2007, Cambridge : Cambridge University Press, 0521853028, bl. 26
- ↑ Hopley David, Smithers, Scott G.; Parnell, Kevin E., The geomorphology of the Great Barrier Reef : development, diversity, and change, 2007, Cambridge : Cambridge University Press, ISBN 0-521-85302-8, bl. 27
- ↑ Hopley David, Smithers, Scott G.; Parnell, Kevin E., The geomorphology of the Great Barrier Reef : development, diversity, and change, 2007, Cambridge : Cambridge University Press, ISBN 0-521-85302-8, bl. 27-28
- ↑ MSN Encarta, 2006, Great Barrier Reef, http://encarta.msn.com/encyclopedia_761575831/Great_Barrier_Reef.html Geargiveer 28 Oktober 2009 op Wayback Machine, 2006-12-11
- ↑ Tobin, Barry, How the Great Barrier Reef was formed, Australian Institute of Marine Science, 1998, revised 2003, http://www.aims.gov.au/pages/research/project-net/reefs/apnet-reefs00.html Geargiveer 5 Oktober 2006 op Wayback Machine, nagegaan op 2006-11-22
Eksterne skakels
[wysig | wysig bron]
Wikimedia Commons het meer media in die kategorie Groot Koraalrif.- (en) "Great Barrier Reef". Encyclopædia Britannica. Besoek op 28 April 2019.
