Hoeker

Adolf van der Laan: 'n Hoeker op die nehring c.1720

'n Hoeker is 'n rondgeboude driemasskip van Nederlandse oorsprong uit die 17de eeu. Vissersvaartuie wat nie die bouvorm van 'n hoeker gehad het nie, maar wat ook vir hengel gebruik is, is egter ook beskryf as 'n hoeker. In Zoetermeer bestaan die sogenoemde Hoekerkade nog, vernoem na dié vissersvaartuig, in 'n wyk waar alle straatname op 'kade' (kaai) eindig en na hierdie vaartuie verwys.

Van visserskip na handelsvaart

Oorspronklik was die hoeker 'n vissersvaartuig, maar dit is ook vir handelsvaart gebruik. Die naam 'hoeker' het waarskynlik ontstaan na aanleiding van die haakhoek — 'n vorm van seehengel met 'n geaasde hoek — waarmee die vissersvaartuie visgevang het. In 1664 besluit die Vereenigde Oostindische Compagnie om hierdie skip in sy vloot op te neem. Die Kamer van Delft het vier skepe gekoop. Die Rotterdamse Kamer was die eerste wat in 1667 die bou van 'n reeks hoekers begin het. Ná 1670 verdwyn die hoekers egter weer uit die skeepslyste van die VOC. Hierdie rondgeboude driemasskepe is in die Tweede Anglo-Nederlandse Oorlog ontplooi nadat hulle met kanonne toegerus is.

Afmetings en boumetodologie

Na afloop van hierdie oorlog het die skepe na die Ooste gegaan en daar gebly. Die meeste hoekers was 80 voet (24,4 m) lank en 20 voet (6,1 m) breed en het 'n skipruimte van 11 voet (3,4 m) gehad. Die hoeker het 'n breë boeg en agterstewe gehad en 'n hoof- en kruismas met vierkantige seile. Die groter hoekers het ook 'n voormas gehad, soos die kleiner fluitjie. Die seil van die kruismas is later deur 'n driehoekige Latynse seil vervang. Ná 1670 word daar nog net af en toe 'n hoeker gebou, soos in 1695. Hierdie een was groter as die voriges: 90 voet en een duim (27,5 m) lank, 23 voet en ses duim (7,2 m) breed en 'n skipruimte van 11 voet en 10,5 duim (3,62 m).