Leila Khaled

Leila Khaled (Arabies: ليلى خالد‎ laylà ẖālid; gebore 9 April, 1944) is 'n voormalige lid van die Populêre Front vir die Bevryding van Palestina (PFBP), deel van die sekulêre linksgesinde Palestynse versetbewegings. Sy is tans 'n lid van die Palestynse Nasionale Raad. Khaled het in die openbare kollig beland vanweë haar rol in die 1969 vliegtuigkaping en een van die vier gelyktydige vliegtuigkapings in 1970. Sy het van haar eerste eggenoot geskei en is getroud met 'n apteker Fayez Rashid, en woon met haar twee seuns Bader en Bashar in Amman, Jordanië.

Vroeë lewe

Khaled is gebore in 1944 in Haifa, op daardie stadium deel van die Britse Mandaat van Palestina. Nadat die Arabiere gedurende 1947 die VN se Verdelingsplan verwerp het, het gevegte tussen Arabiere en Jode uitgebreek. Khaled was vier toe sy in 1948 saam met haar ma, broers en susters na 'n vlugtelingkamp in die suide van Libanon uitgewyk het. Haar pa het agtergebly om as deel van die fedayeen (Arabiese versetbeweging) teen die Israëliese troepe te veg.

Khaled was van haar tienerjare af reeds polities aktief en het reeds op 15-jarige ouderdom aangesluit by die radikale pan-Arabiese Arab Nationalist Movement, wat oorspronklik in die laat 1940's deur George Habash, toentertyd 'n mediese student aan die Amerikaanse Universiteit van Beirut, gestig is. Die Palestynse tak van die beweging het die Volksront vir die Bevryding van Palestina (PFBP) geword na die 1967 Sesdaagse Oorlog. Israel het Egipte, Sirië en Jordanië in die sesdaagse oorlog verslaan en die Golan-hoogvlakte, Sinaï en die Jordaanse gedeeltes van Jerusalem en die Wesoewer beset.

Khaled het in 1967 as 'n onderwyseres in Koeweit gewerk en volgens haarself het die lot van Palestynse vroue in Israeliese tronke het haar opnuut aangegryp. Sy stel dit dat sy "... droom om wapens om te neem." Na minder as twee jaar van militêre opleiding was sy gereed vir haar eerste groot opdrag van die PFBP .

Die vliegtuigkapings

Op 29 Augustus 1969 was Khaled deel van die groep wat 'n Boeing 707 (TWA Vug 840) tussen Rome en Athene, gekaap het na Damaskus, waar die vliegtuig geland het. Die vliegtuig is gedwing om oor Haifa te vlieg sodat Khaled haar geboorteplek kon sien wat sy nooit weer kon besoek nie. Niemand is in die kapingpoging beseer nie, alhoewel die vliegtuig opbeblaas is. Die PFBP-leierskap was onder die indruk dat Yitzak Rabin, die Israëliese ambassadeur in die VSA aan boord sou wees. Khaled en haar makkers is 'n paar dae lank aangehou en toe stil-stil vrygelaat. Na die kaping het Khaled die eerste van verskeie plastiese chirurgiese operasies ondergaan om haar identiteit te verberg.

Op 6 September 1970, het Khaled en Patrick Arguello van Nicaragua, gepoog om die El-Al-vlug 219 van Amsterdam na New York te kaap as deel van die PFBP se plan om gelyktydige kapings uit te voer. Die El-Al-kaping word gefnuik toe Israëliese lugwagte Arguello doodmaak voordat hulle Khaled ontwapen het. Khaled het dit nie geweet nie, maar die PFBP se drie ander kapings het volgens plan verloop. Twee van die vliegtuie met meer as 300 passasiers het in die Jordaniese woestyn geland en ’n derde is op die Kaïro-lughawe in Egipte opgeblaas nadat die gyselaars vrygelaat is.

Khaled is gearresteer toe die vlieënier ’n noodlanding op Heathrow in Londen gedoen het. In 'n ongekende stap het die Britse regering besluit om Khaled op 1 Oktober 1970 vry te laat in ruil vir die gyselaars. Die volgende jaar sweer die PFBP die taktiek om vliegtuie te kaap af. Groepe wat van die PFBP afgeskei het, het egter voortgegaan met vliegtuigkapings waarvan een van die bekendstes aanleiding gegee het tot die Operasie Entebbe-aanval in 1976.

Latere lewe en standpunte

Sy steun nie langer vliegtuigkapings as 'n manier om die Palestynse saak te bevorder nie, maar is ook nie spyt oor dit wat sy gedoen het nie. Sy regverdig die optrede as gevolg van Israeli aksies wat 5 miljoen Palestyne uit Israel gedryf het. Khaled glo vrede in die Midde-Ooste is moontlik – op voorwaarde dat Israel die Palestynse vlugtelinge laat terugkeer en hulle toelaat om 'n onafhanklike Palestynse staat te stig met Jerusalem as 'n hoofstad.

Khaled self het geweld opgesê, maar probeer as lid van die Palestynse Bevrydingsbeweging (PBB) steeds die Palestynse saak internasionaal bevorder. Sy is 'n lid van die Palestynse Nasionale Raad en woon gereeld die Wêreld Sosiale Forum by.

Khaled en haar seun, Bashar besoek Suid-Afrika gedurende Julie 2006 om solidariteit in die Palestynse stryd teen Israel te bewerkstellig sowel as om ’n dokumentêre rolprent oor haar lewe, Leila Khaled: Hijacker bekend te stel. Sy vergader met regeringslui en nie-regeringsorganisasies en doen onder andere 'n beroep op Suid-Afrikaners om sanksies teen Israel in te stel.

In populêre kultuur

Die liedjie Like Leila Khaled Said deur The Teardrop Explodes se 1981 album Wilder is 'n liefdesliedjie opgedra aan Khaled. Liedjieskrywer Julian Cope het gesê dat: "Sy was regtig een van die heel mooiste vroue in die wêreld"
Die karakter van die brutale vegter Leela in Doctor Who was vernoem na Leila Khaled.

Verdere leeswerk

"I made the ring from a bullet and the pin of a hand grenade" deur Katharine Viner, The Guardian, 26 Januarie 2001
"The guerrilla's story", BBC, 1 Januarie, 2001
Khaled, Leila. My people shall live: the autobiography of a revolutionary. London: Hodder and Stoughton, 1973, ISBN 0-340-17380-7
MacDonald, Eileen. Shoot the women first. London: Arrow Books, 1992, ISBN 0-09-913871-9
Snow, Peter, and Phillips, David. Leila's Hijack War: The True Story of 25 days in September. London: Pan Books, 1970, ISBN 0-330-02810-3

Bronne

Liezel de Lange, Terreur met lipstiek, Beeld, 22 Julie 2006 .
Lucille Botha, ‘Dodelike skoonheid’ vra sanksies teen Israel, Beeld, 24 Julie 2006.