Meerskuim

'n Meerskuimpyp

Meerskuim (meerschaum in Duits), ook sepioliet is 'n sagte wit mineraal wat gebruik word om pype mee te maak. Dit word soms op die Swartsee gevind waar dit dryf en lyk soos seeskuim, en dit is waar die Duitse woord dan ook vandaan kom. In Frans staan dit bekend as écume de mer.

Oorsig

’n Meerskuimsigarethouer uit Turkye.

Meerskuim is ondeursigtig en vuilwit, grys of roomkleurig met ’n skulpvormige of fyn aardse fraktuur en is dikwels veselagtig in tekstuur. Omdat dit maklik met iets soos ’n vingernael gekrap kan word, is ’n hardheid van 2 volgens Mohs se hardheidskaal daaraan toegeken. Die soortlike gewig wissel van 0,988 tot 1,279, maar die porositeit van die mineraal kan tot foute lei. Meerskuim is ’n magnesiumsilikaat met die formule Mg₄Si₆O₁₅(OH)₂·6H₂O. Die meeste van die meerskuim in die handel kom hoofsaaklik van die Eskişehir-vlakte in Turkye, tussen Istanboel en Ankara. Dit kom daar in onreëlmatige knopperige massas in alluviale neerslae voor wat uitgebreid verwerk word om die meerskuim te ontgin. Daar word gesê dat in die distrik by die 4 000 skagte is wat na horisontale galerye lei vir die ontginning van meerskuim. Die werke kom hoofsaaklik by Sepetçi Ocağı en Kemikçi Ocağı, ongeveer 32 km suidoos van Eskişehir voor. Die mineraal word verbind met magnesiet (magnesiumkarbonaat) waarvan die bron serpentyn is.

Wanneer dit aanvanklik ontgin word is meerskuim sag. Dit verhard egter wanneer dit in die son gelaat word of wanneer dit in ’n warm vertrek gedroog word. Meerskuim kom ook voor in Griekeland soos by Thebe en in die eilande Euboea en Samos. Dit kom ook voor in serpentyn in Hrubschitz naby Moravský Krumlov in Morawië. Voorts word meerskuim ook in ’n beperkte mate gevind op sekere plekke in Frankryk en Spanje en is dit ook bekend in Marokko. In die Verenigde State kom dit in serpentyn voor in Pennsilvanië (naby Nottingham, Chester County) en in Suid-Carolina en Utah.

Gebruik

Gekerfde pype

Hierdie arendvormige fibula uit die 6de eeu is saamgestel uit goud, brons, edelstene, glas en meerskuim, te sien in die Walters Kunsmuseum.

Meerskuim is by tye gebruik as ’n vervanging vir speksteen, bleekaarde en as ’n boumateriaal; die kerngebruik is egter vir rookpype en sigarethouers. Die eerste opgetekende gebruik van meerskuim vir pype is in 1723 rond van waar dit vinnig lof ontvang het as die perfekte materiaal om ’n koel, droë, smaakvolle rookervaring te bied. Die poreuse aard van Meerskuim trek vog en teer in die materiaal. Meerskuim het die voorkeurvervanging vir die kleipype van die dag en is vandag steeds ’n gesogte item hoewel pype van wilderoos mees algemeenste pyp in die middel 1800’s geword het.

Wanneer meerskuimpype gerook word verander die kleur met tyd. ’n Ou, gebruikte pyp verander toenemend in skakerings van geel, oranje, rooi en amber van die bol af op. Wanneer dit vir gebruik as ’n pyp voorberei word, word die natuurlike knobbeltjies afgeskraap om die rooi aardse moedergesteente te verwyder waarna dit gedroog word, weer geskuur word en met was gepoleer word. Die misvormde knobbels word op hierdie manier voorberei, gedraai en gekerf, met skuurpapier geskuur word, in was of stearien verhit word en met beenas gepoleer word.

Meerskuimpype verkry mooi kleure as gevolg van ouderdom en gebruik

Gekerfde Turkse meerskuimprodukte is oorspronklik gemaak in vervaardigingsentra soos Wene. In ’n poging om ’n plaaslike meerskuimindustrie op die been te kry het Turkye sedert die 1970’s egter die uitvoer van meerskuimknolle verbied. Die eens bekende handelsmerke het as gevolg daarvan verdwyn en Europese pypvervaardigers het hulle tot ander produkte gewend om hul pypee van te vervaardig.

Verwysings/Bronne

Hierdie artikel maak gebruik van feite en teks uit die Encyclopædia Britannica van 1911. Die bron is in die publieke domein.