Narsisme

Narsissus (1590's, Caravaggio, Galleria Nazionale d'Arte Antica, Rome).

Narsisme of narsissisme is die soeke na bevrediging deur ydelheid, of die egotistiese bewondering van ’n mens se eie fisieke of geestelike eienskappe wat ontstaan uit ’n arrogante trots. Die term het ontstaan uit die mite van Narsissus in die Griekse mitologie wat verlief geraak het op sy eie spieëlbeeld in ’n waterpoel.

As narsisme te ver gedryf word, kan dit as ’n geestesteuring, narsistiese persoonlikheidsteuring, geklassifiseer word. Die steuring kom voor in die Diagnostiese en Statistiese Handleiding van Geestesteurings (DSM).

Eienskappe en tekens

Vier dimensies van narsisme as ’n persoonlikheidstrek is al geskets: leierskap/outoriteit, superioriteit/arrogansie, selfbeheptheid/selfbewondering en uitbuiting/geregtigheid. Hierdie kriteria is al gekritiseer omdat hulle ’n kennis van bedoeling veronderstel (byvoorbeeld die frase "voorgee om te wees"). Gedrag is egter waarneembaar, maar bedoeling nie. Klassifikasie vereis dus aannames wat getoets moet word voordat hulle as feite aangeneem kan word, veral as in ag geneem word dat verskeie verduidelikings gemaak kan word oor hoekom ’n persoon hierdie gedrag openbaar.

Sewe dodelike sondes van narsisme

Die Amerikaanse psigiaters Hotchkiss en Masterson het ’n paar goed geïdentifiseer wat hulle noem die sewe dodelike sondes van narsisme:

Die lewe is ’n verhoog, en wanneer die gordyn ná ’n bedryf sak, is dit klaar en vergete. Die leegheid van so ’n lewe kan ’n mens jou nie indink nie.

“

”

Alexander Lowen in sy beskrywing van die bestaan van ’n narsis

1. Skaamteloosheid: Narsiste is dikwels openlik skaamteloos; hulle laat hulle nie keer deur die behoeftes en wense van ander nie. Narsiste haat skaamte en beskou dit as "giftig", want skaamte impliseer hulle is nie perfek nie en behoort te verander. Narsiste verkies skuldgevoel bo skaamte, want ’n skuldgevoel laat hulle toe om hul dade van hulself te distansieer – dis net hul dade wat verkeerd is, terwyl hulle self perfek bly.
2. Magiese denke: Narsiste beskou hulself as perfek deur verwringing en illusie bekend as magiese denke. Hulle gebruik ook projeksie om skaamte op ander af te skuif.
3. Arrogansie: ’n Narsis wat afgeblaas voel, kan weer hul gevoel van selfbelang "opblaas" deur iemand anders te verkleineer, verlaag of verneder.
4. Jaloesie: ’n Narsis kan ’n sin van meerderwaardigheid behou in die aangesig van iemand anders se vermoëns deur die ander persoon se sukses met minagting te verklein.
5. Geregtigheid: Narsiste het onrealistiese verwagtings van spesiale behandeling en outomatiese vervulling van behoeftes omdat hulle hulself as spesiaal beskou. As hulle nie tevrede gestel word nie, beskou hulle dit as ’n aanval op hul meerderwaardigheid, en die "oortreder" word as ’n "onbeholpe" of "moeilike" persoon beskou. ’n Miskenning van hul begeertes is vir die narsis ’n krenking wat narsistiese woede kan ontlok.
6. Uitbuiting: Kan baie vorme aanneem, maar het altyd te doen met die uitbuiting van ander sonder om hul gevoelens of belange in ag te neem. Dikwels is die ander persoon in ’n onderdanige posisie wat teenstand moeilik of selfs onmoontlik maak. Soms is die onderdanigheid eerder veronderstel as werklik.
7. Slegte grense: Narsiste erken nie dat hulle grense het en dat ander aparte wesens is, en nie ’n uitbreiding van hulself nie. Ander bestaan om in hul behoeftes te voorsien, of hulle kan net sowel nie bestaan nie. Mense wat die narsis van narsistiese voorraad voorsien, word behandel asof hulle deel van die narsis is en daar word van hulle verwag om aan die narsis se verwagtings te voldoen. In die gedagtes van ’n narsis is daar geen grens tussen die self en die ander nie.

Sien ook

• Dunning-Kruger-effek

Eksterne skakels

• Hierdie artikel is vertaal uit die Engelse Wikipedia