Talmoed

Die Talmoed (Hebreeus: תַּלְמוּד, talmūd, letterlik: "onderwysing", "studie"; afgelei van die werkwoord lamád, למד, "om te leer") is naas die Tanag (die Ou Testament vir die Christene) die belangrikste boek in Judaïsme. Dit bevat die kommentare van belangrike rabbyne en ander skrifgeleerdes op die Tora, veral in die vorm van besprekings tussen voor- en teenstanders van ’n bepaalde standpunt. Hierdie aanvanklik mondelinge tradisie van die tyd van Moses af, het gegroei tot ’n uiters uitgebreide versameling van moontlike uitlegte, verklarings, wetspresedente, anekdotes, legendes en mites.

Vorm en onderdele

Die eerste volledige gedrukte Talmoed-uitgawe is die Bomberg-uitgawe (Venesië, 1520–1523)^[1] voorsien met die kommentare van Raw Sjloma Jitzgaki (Rasji, 1040–1105) en dié van die Tossafiste (Talmoed-geleerdes uit die 12de en 13de eeu in Frankryk en Duitsland).^[2] Hierdie uitgawe bevat 2947 blaaie, elkeen met 'n voor- (alef, א) en agterkant (bet, ב), dus amper 6000 bladsye. Die paginering van die Bomberg-uitgawe is deur alle latere uitgawes oorgeneem. In die middel van elke Talmoed-bladsy verskyn die Misjna- en/of Ghemara-teks omring deur die Rasji- en Tossafiste-kommentare. Vanweë sy omvang word die Talmoed as 'n reeks boeke uitgegee.

Die twee hoofbestaanddele van die Talmoed is:

Die Misjna – die Joodse mondelinge tradisie wat in die 1ste en 2de eeu n.C. op skrif gestel is. Dit is as 't ware die uitlegging van die skriftelike Tora. Die Misjna is onderverdeel in ses hoofafdeelings (sedarim, enkelvoud: seder, סדר, letterlik: "orde"), elk met sewe tot twaalf traktate (masegtot, enkelvoud: maseget, מסכת; letterlik: "weefsel"), altesaam 63, wat verder verdeel is in hoofstukke (perakim, enkelvoud: perek, פרק) en paragrawe (misjnajot, enkelvoud: misjna).
Die Ghemara – kommentare op die Misjna.

Twee weergawes

’n Onderskeid word getref tussen die Babiloniese Talmoed (תַּלְמוּד בַּבְלִי, Talmoed Bawlie) en die Jerusalemse Talmoed (תַּלְמוּד יְרוּשָׁלְמִי, Talmoed Jeroesjalmie). Hoewel albei dieselfde Misjna as kern het, verskil die Ghemarot.

Die Babiloniese Talmoed is tussen die 1ste en die 6de eeu in Mesopotamië vasgelê waar in dié tydperk groot florerende Joodse gemeenskappe gevestig was. Dit is verreweg die uitgebreidste en gewildste Talmoed. Rabbynse kommentare uit die Middeleeue is later bygevoeg. Die Joodse mistiek (kabbala) put veral inspirasie uit die Talmoed Bawlie.
Die Jerusalemse Talmoed het tussen die 1ste en die 4de eeu in die Land Israel ontstaan. Dit is minder omvangryk as die Babiloniese weergawe. Dit bestaan hoofsaaklik uit kommentare oor die wette van Moses wat handel oor landgebruik vir landboudoeleindes en die reinigingswette in die tempeldiens. Die eerste gedrukte uitgawe het in 1523 in Venesië sonder bykomende kommentare verskyn.

Huidige gebruik

Die manier waarop besprekings in die Talmoed voorkom, is kenmerkend van Judaïsme: leer deur bespreking. In die sinagoges en leerskole van veral Ortodokse Jode vind hewige besprekings steeds plaas oor die vele moontlike vertolkings van die Talmoed.

Ortodokse Jode volg ook dikwels die Daf Jomi (דף יומי, "die daaglikse blad"). Een blad van die Talmoed word elke dag gelees sodat die hele Talmoed in 2 711 dae (7,5 jaar) behandel word.^[3]

Verwysings

↑ (de) Ouaknin, Marc-Alain (1990). Das verbrannte Buch. Den Talmud lesen. Berlyn: Quadriga. p. 59. ISBN 3-88679-182-3.
↑ (de) Ouaknin, Marc-Alain (1990). Das verbrannte Buch. Den Talmud lesen. Berlyn: Quadriga. p. 61. ISBN 3-88679-182-3.
↑ Chajm Guski (10 Junie 2014). "Sijum" (in Duits). Jüdische Allgemeine. Geargiveer vanaf die oorspronklike op 25 April 2019. Besoek op 13 Mei 2019.

Verdere leesstof

(de) Stemberger, Günter (2008). Der Talmud. Einführung, Texte, Erläuterungen (4de uitg.). München: Beck. ISBN 978-3-406-08354-9.
(de) Ouaknin, Marc-Alain (1990). Das verbrannte Buch. Den Talmud lesen. Berlyn: Quadriga. ISBN 3-88679-182-3.

Eksterne skakels

Die Talmoed in Engels
Afbeeldings van elke bladsy van die Babiloniese Talmoed
(en) Wilhelm Bacher. "TALMUD". Jewish Encyclopedia. Besoek op 13 Mei 2019.{{cite web}}: AS1-onderhoud: gebruik authors-parameter (link)
(en) "Talmud". Encyclopædia Britannica. Besoek op 13 Mei 2019.

Wikimedia Commons het meer media in die kategorie Talmoed.
Hierdie artikel is vertaal uit die Nederlandse Wikipedia

[1] (de) Ouaknin, Marc-Alain (1990). Das verbrannte Buch. Den Talmud lesen. Berlyn: Quadriga. p. 59. ISBN 3-88679-182-3.

[2] (de) Ouaknin, Marc-Alain (1990). Das verbrannte Buch. Den Talmud lesen. Berlyn: Quadriga. p. 61. ISBN 3-88679-182-3.

[3] Chajm Guski (10 Junie 2014). "Sijum" (in Duits). Jüdische Allgemeine. Geargiveer vanaf die oorspronklike op 25 April 2019. Besoek op 13 Mei 2019.

[1]

[2]

[3]