Vuurwapen
'n Vuurwapen is 'n enige tipe skietwapen wat ontwerp is om geredelik deur 'n individu gedra en gebruik te word.[1][2][3] Die term word in verskillende lande wetlik verder gedefinieer.
Die eerste vuurwapens het in die 10de-eeuse China ontstaan, toe bamboesbuise met kruit- en korrelprojektiele op spiese gemonteer is om die draagbare vuurlans,[4] deur 'n enkele persoon te laat werk, wat later effektief as 'n skokwapen in die Beleg van De'an in 1132, gebruik is. In die 13de eeu is vuurlanslope met metaalbuise vervang en in die metaalloop-handkanon omskep.[5] Die tegnologie het gedurende die 14de eeu geleidelik deur Eurasië versprei. Ouer vuurwapens het gewoonlik swart poeier as dryfmiddel gebruik, maar moderne vuurwapens gebruik rooklose poeier of ander dryfmiddels. Die meeste moderne vuurwapens (met die noemenswaardige uitsondering van gladde haelgewere) het geriffelde lope om draai aan die projektiel te gee vir verbeterde vlugstabiliteit.
Moderne vuurwapens kan beskryf word deur hul kaliber (d.w.s. loopdeursnee). Vir pistole en gewere word dit in millimeter of duim (bv. 7,62 mm of 0,308 duim) gegee, of in die geval van haelgewere volgens hul maat (bv. 12 ga. en 20 ga.). Hulle word ook beskryf deur die tipe aksie wat gebruik word (bv. voorlaaier, agterlaaier, sluitaksie, pompaksie, rewolwer, semi-outomaties, ten volle outomaties, ens.), Tesame met die gewone maniere van hantering (d.w.s. hand- of meganiese montering ). Verdere klassifikasie kan verwys na die tipe loop wat gebruik word (d.w.s. geweer) en na die looplengte (bv. 24 duim), na die vuurmeganisme (bv. lontslot, ratslot, vuursteenslot of perkussieslot), na die ontwerp se primêre beoogde gebruik ( bv. jaggeweer), of na die algemeen aanvaarde naam vir 'n spesifieke variasie (bv. Gatling-vuurwapen).
Skuts rig vuurwapens op hul teikens met hand-oog-koördinasie, deur óf ystervisiere óf optiese visiere te gebruik. Die akkurate reikafstand van pistole oorskry oor die algemeen nie 100 meter nie, terwyl die meeste gewere akkuraat is tot 500 meter met ystervisiere, of tot langer afstande terwyl optiese visiere gebruik word. (Vuurwapenrondtes kan gevaarlik of dodelik wees ver buite hul akkurate bereik; die minimum afstand vir veiligheid is baie groter as die gespesifiseerde afstand vir akkuraatheid). Doelgeboude sluipskuttergewere en teenmateriaalgewere is akkuraat tot afstande van meer as 2 000 meter.
Geskiedenis
[wysig | wysig bron]
Die eerste bekende vuurwapens word tussen 500 en 700 in China vervaardig; die Chinese het al vroeg die plofbare eienskappe van swawel, salpeter en houtskool (buskruit) ontdek.
In die westerse wêreld word ander ontvlambare mengsels gebruik, soos byvoorbeeld die "Griekse vuur", wat in die tweede helfte van die 7de eeu deur die Bisantyne ontwikkel is en waarskynlik ongebluste kalk, ru-olie en swawel as sy vernaamste bestanddele bevat. Die Griekse vuur brand ook op water en word vir die eerste keer in die tydperk tussen 674 en 677 by die beleg van Konstantinopel gebruik. Die Arabiese vloot is hierdeur grotendeels vernietig.
Die Europeërs maak eers tydens die Mongoolse-invalle in die 13de eeu kennis met die oorspronklik Chinese buskruit. Die Liber Ignium ("Die boek van die vuur"), wat omtrent die jaar 1300 verskyn, bevat die eerste Europese formule vir die vervaardiging van buskruit. Die westerse ambagsmanne slaag vinnig daarin om gesofistikeerde vuurwapens te ontwikkel, sodanig dat in die tydperk tussen 1311 en 1345 danksy die kennis van onder meer die klokgieters die eerste geskut vervaardig kan word.
Tydens die Honderdjarige oorlog tussen Engeland en Frankryk het albei partye vuurwapens ter beskikking, tog huiwer veral die Franse adellikes om hierdie wapens ook in die slagte te gebruik. Die ideale van die tradisionele ridderskap is vir hulle aanvanklik onversoenbaar met die aanwending van moderne wapens.
Die Osmane behaal danksy hulle geskut 'n oorwinning in die Slag van Kosovo en bevorder sodoende die gewildheid van vuurwapens dwarsoor Europa. Tot by die einde van die 14de eeu bly grofgeskut die mees belangrike vuurwapens in die oorlogvoering. Eers gedurende die 15de eeu vervang die handvuurwapen geleidelik die ouer langboog uit die 13de eeu.
Verwysings
[wysig | wysig bron]- ↑ Cole, Suzanne N. (19 November 2016). Association of Firearm Instructors – Glossary of Firearm Terms. Association of Firearm Instructors. Geargiveer vanaf die oorspronklike op 13 Junie 2021. Besoek op 29 April 2017.
- ↑ "Merriam-Webster Dictionary, "Firearm"". Merriam-webster.com. 31 Augustus 2012. Geargiveer vanaf die oorspronklike op 2 Junie 2017. Besoek op 19 April 2014.
- ↑ "Firearm". (4). (2000). Houghton Mifflin Company. "Firearm".. (2003). HarperCollins Publishers.
- ↑ Helaine Selin (1997). Encyclopaedia of the History of Science, Technology, and Medicine in Non-Western Cultures. Springer. p. 389. ISBN 978-0-7923-4066-9. Geargiveer vanaf die oorspronklike op 9 Oktober 2013. Besoek op 30 Julie 2013.
- ↑ Andrade 2016, p. 52.
Bronne
[wysig | wysig bron]- Andrade, Tonio (2016). The Gunpowder Age: China, Military Innovation, and the Rise of the West in World History. Princeton University Press. ISBN 978-0-691-13597-7..
- Chase, Kenneth (2003). Firearms: A Global History to 1700. Cambridge University Press. ISBN 978-0-521-82274-9.
- Cole, Suzanne N. (2017). Association of Firearm Instructors Glossary of Firearm Terms: 2017–2018 Edition. United States: The Association of Firearm Instructors. ISBN 978-0-9982150-3-7.
- Crosby, Alfred W. (2002). Throwing Fire: Projectile Technology Through History. Cambridge University Press. ISBN 978-0-521-79158-8.
- Needham, Joseph (1986). Science & Civilisation in China. Vol. 7 The Gunpowder Epic. Cambridge University Press. ISBN 978-0-521-30358-3.
Eksterne skakels
[wysig | wysig bron]
Wikimedia Commons het meer media in die kategorie Vuurwapen.
