Polatlı İlahiyat Fakültesi

Karl Jaspers teist varoluscu bir filozoftur. Tanri'ya inanmayi kisinin varolusunu ger­ceklestirebilmesinin sartlarindan biri olarak gorur. Ona gore, kilisenin Tanri'si, askin varlik olmaktan cikip evrende gelisiguzel bir nesne haline gelmistir. Jaspers'e gore hicbir insan Tanri'nin oglu olamaz. Bu, Tanri'nin askin olmasiyla bagdasmaz. Isa Tanri'nin oglu degil, son Yahudi peygamberidir

Messâi filozoflar, varlik kavramini felsefelerinin merkezine yerlestirmisler ve ozellikle Fârâbi’den baslayarak varlik ve mâhiyet ayrimini belirgin kilmak uzere teorik calismalar yapmislardir. Gerek Fârabi gerekse Ibn Sinâ’nin bu konudaki gorusleri ozellikle Tanri’nin mahiyeti ile ilgili soylediklerini de onemli ve tartisilir hale getirmistir. Bu konuda Fârabi ve Ibn Sinâ’ya en sert cevap Gazâli’den gelmistir. Gazâli varlik-mahiyet ilgili Fârabi ve Ibn Sinâ’nin soylediklerinin teolo-jik boyutunu da goz onunde bulundurarak onlarin dusuncelerini tehlikeli ve yan-lis olarak degerlendirmistir. Her ne kadar Gazâli’nin, Ibn Sinâ’nin goruslerini merkeze alarak cevap verdigi ileri surulse de Ibn Sinâ’nin bu konudaki dusunce-lerinin Fârâbi’nin devami oldugu gercegini goz onunde bulundurursak, Gazâli’nin soyledikleri her iki filozofun dusuncelerine de cevap teskil ediyor. Hem Fârabi ve Ibn Sinâ hem de Gazâli’den sonra yasamis olan ve bu tartismaya katilan bir diger messâi filozof Ibn Rusd’un ...

Creating Problem in Philosophical Thought. The concept of creation is oneof the key concepts in understanding the divine attributes and God’s relationto the universe. Since this issue is also related with the problems such asdivine knowledge, divine will, divine uniqueness, contingency, causality, therelation of essence and existence, eternal creation, creation out of nothing,it has a great importance in the philosophy of religion. There are two mainlines about creation in the tradition of philosophy and theology. One of themis ‘the temporal creation’, which is generally held by Islamic theologians, andthe second one is ‘the eternal creation’, which is generally accepted by thephilosophers.

OZET Yaratma kavrami, Tanrinin diger sifatlarinin ve Tanri ile evren arasindaki iliskinin anlasilmasinda anahtar kavramlardan biridir. Cunku bu konu, Tanri’nin ilmi, iradesi, yarattiklarina benzememesi, imkân, nedensellik, varlik – mahiyet iliskisi, ezeli yaratma, yoktan yaratma ve sudur konusu gibi daha bircok onemli problemi icinde barindirmaktadir. Yaratma konusunda gerek felsefe gerekse teolojik dusunce geleneginde iki temel bulunmaktadir. Bunlardan birisi genelde kelamcilar tarafindan temsil edilen ‘zamansal (sonradan) yaratma’ iken, digeri genelde filozoflarin temsil ettigi ‘ezeli yaratma’ anlayisidir. Gazali her ne kadar yaratma konusundaki goruslerini bazi eserlerinde felsefe ve mantik yoluyla savunmaya calissa da onun ulastigi nokta da Esari kelamcilarla aynidir. Ona gore diledigini yapmada ozgur (fâil-i muhtâr) olan Allah, âlemi istedigi zaman, istedigi sekilde, sonsuz bilgisi ve mutlak iradesiyle yoktan (sonradan) yaratmistir. Ibn Rusd’e gore dini nasslar yaratma konusund...

Oz Tanri’yi bilmenin imkâni var midir? Eger var ise bu bilginin turu nedir? Bu bilgi a priori mi, a pestoriori midir? Akla mi, tecrubeye mi yoksa sezgiye mi, dayanmaktadir? Bilginin ne oldugu ve onun kesinlik, inanc ve suphe gibi kavramlarla iliskisi ve farki, felsefe var oldugundan beri bir baslik olarak yerini hep korumustur. Inanilan seyin bilgi olamayacagi genel kabul gormustur. Buna ragmen ‘inanc’ ile ‘bilgi’nin birbiriyle yakindan iliskili kavramlar oldugu da bilinmektedir. Agnostikler Tanri’nin var olup olmadigini bilmediklerini soyleyerek bu konudaki yargilarini askiya almislardir. Anthony Kenny de agnostik bir filozof olarak Tanri’nin varliginin ve mahiyetinin bilinemeyecegini iddia eder. Diger taraftan Kenny’e gore Tanri inancinin epistemik olarak gerekcelendirilememesi onu anlamsiz ve irrasyonel yapmaz. Kenny’nin kararsizligi inanc noktasinda degil epistemik cercevedeki bir kararsizliktir.

Yaratma kavrami, Tanrinin diger sifatlarinin ve Tanri ile evren arasindaki iliskinin anlasilmasinda anahtar kavramlardan biridir. Cunku bu konu, Tanri’nin ilmi, iradesi, yarattiklarina benzememesi, imkân, nedensellik, varlik – mahiyet iliskisi, ezeli yaratma, yoktan yaratma ve sudur konusu gibi daha bircok onemli problemi icinde barindirmaktadir. Yaratma konusunda gerek felsefe gerekse teolojik dusunce geleneginde iki temel bulunmaktadir. Bunlardan birisi genelde kelamcilar tarafindan temsil edilen ‘zamansal (sonradan) yaratma’ iken, digeri genelde filozoflarin temsil ettigi ‘ezeli yaratma’ anlayisidir. Ibn Rusd’e gore dini nasslar yaratma konusunda yoruma acik argumanlar ortaya koymustur. Dolayisiyla boyle bir metafizik konuda, hic kimse kendi dusuncesini mutlak dogru gibi gorerek digerlerinin dusuncelerinin din disi oldugunu iddia etmemelidir. Diger filozoflar gibi, Ibn Rusd’de âlemin ezeli oldugunu dusunur. Fakat onun iki turlu ezeli varlik anlayisi vardir. Biri zamansiz ve neden...

Tanri'ya inanmak mantikli midir? Richard Dawkins, Tanri'nin varligi icin one surulen geleneksel argumanlarin kusurlu oldugunu soylemekte haklidir; fakat onun Tanri’nin varligina dair delilleri curutmeye yonelik cabalari ve dilin, hayatin ve evrenin kokeni ile ilgili yeni-Darwinci aciklamalarinda bosluklar vardir. Rasyonel tepki, ne teizm, ne ateizm, fakat agnostisizmdir. Erdem bir ogreti icindeki iman degil, yanlis bile olsa makul olabilen Tanri inancidir.

Yaratma kavrami, Tanrinin diger sifatlarinin ve Tanri ile evren arasindaki iliskinin anlasilmasinda anahtar kavramlardan biridir. Cunku bu konu, Tanri’nin ilmi, iradesi, yarattiklarina benzememesi, imkân, nedensellik, varlik – mahiyet iliskisi, ezeli yaratma, yoktan yaratma ve sudur konusu gibi daha bircok onem- li problemi icinde barindirmaktadir. Yaratma konusunda gerek felsefe gerekse teolojik dusunce geleneginde iki temel bulunmaktadir. Bunlardan birisi genelde kelamcilar tarafindan temsil edilen ‘zamansal (sonradan) yaratma’ iken, digeri genelde filozoflarin temsil ettigi ‘ezeli yaratma’ anlayisidir

İbn Rüşd’ün irade kavramına yüklediği anlam teolojisini, ontolojisini, epistemolojisini, ahlâk felsefesini ve üzerinde duracağımız siyaset felsefesini etkilemiştir. İradenin kaynağının ne olduğu ya da özgürlükle olan ilişkisinin ne olduğu sorusundan sonra belki de onun en önemli boyutu pratik/eylem ile doğrudan ilişkili olmasıdır. Pratik boyut bireysel planda ve toplumsal planda karşımıza çıkmaktadır. Bireysel planda daha ziyade ahlâk temelinde tartışılan iradenin toplumsal boyutta ilişkili olduğu en önemli konu ise siyasettir. Gerek İslâm dünyasında gerek Batı’da filozofların siyaset ile ilgili felsefî yapıtlar ortaya koymaları felsefenin toplumdan kopuk bir alan olmadığını gösteren önemli bir işarettir. Aslında siyaset, değer alanının temel sorusu olan “Nasıl mutlu olabilirim?” sorusunun “Nasıl mutlu olabiliriz?” şeklinde toplumsal düzeyde sorulduğu ve cevabının arandığı bir alandır. Makalede İbn Rüşd’ün irade anlayışı, irade ile siyaset arasında kurduğu ilişki ve siyaset felsefes...

Yaratma kavramı, Tanrının diğer sıfatlarının ve Tanrı ile evren arasındaki iliskinin anlasılmasında anahtar kavramlardan biridir. Çünkü bu konu, Tanrı'nın ilmi, iradesi, yarattıklarına benzememesi, imkân, nedensellik, varlık – mahiyet iliskisi, ezeli yaratma, yoktan yaratma ve sudûr konusu gibi daha birçok önem- li problemi içinde barındırmaktadır. Yaratma konusunda gerek felsefe gerekse teolojik düsünce geleneğinde iki temel bulunmaktadır. Bunlardan birisi genelde kelamcılar tarafından temsil edilen 'zamansal (sonradan) yaratma' iken, diğeri genelde filozofların temsil ettiği 'ezeli yaratma' anlayısıdır

Bir kitabi tanimak kadar yazarini tanimanin da onemli oldugunu dusundugum icin Boethius’un hayati ve felsefesi hakkinda kisa bir bilgi vermenin dogru olacagina inaniyorum. Cunku her yazar icinde yasadigi toplumdan ve zaman diliminden etkilenir. Anicius Manlius Severinus Boethius, Romali soylu bir ailenin cocugu olarak M.S. 480’da dogdu. Babasi bir Roma konsulu idi. Kucuk yasta babasini kaybettikten sonra devrin onemli devlet adamlarindan Quintus Aurelius Symmachus tarafindan evlat edinildi. Bir devlet adami ve dusunur olan Boethius Atina ve Iskenderiye’de egitim gordu ve Italya’daki Ostrogotlari’in Arian krali Buyuk Theodorich’e hizmet etti.

Ehl-i sünnet, hicri III. asırdan sonra İslam toplumlarının çoğunluğu tarafından benimsenen itikadi mezhep olmuştur. İlk dönemlerde bir çok fırkayı içine almakla birlikte sonraki dönemlerde Ehl-i sünnet ile Eş’âri ve Mâturîdî mezhepleri kastedilmiştir. Eş’ârilik, İslam tarihi boyunca bilinen ve çoğunluk tarafından benimsenen bir mezhep olmakla birlikte Mâturîdîlik için aynı durum söz konusu değildir. Bunun başlıca nedeni, Mâturîdîliğin neş’et ettiği coğrafyanın İslam medeniyetinin teşekkül ettiği ortamdan uzak olması ve bu mezhebin çok tanınmamış olmasıdır.
Ancak son dönemlerde Mâturîdîliğe yönelik çalışmalarda belirgin bir artış görülmektedir. Ülkemiz başta olmak üzere bir çok İslam ülkesinde Mâturîdî kelamcılar, görüşleri ve eserlerine ilişkin çalışmalar yapılmaktadır. Bu bağlamda Mâturîdî kelamcıların eserleri tahkik edilerek ilim dünyasına kazandırılmıştır. Bunlardan bir tanesi de döneminin önde gelen Mâturîdi kelamcılarından olan Kemalüddîn el-Endicânî ve Sıdku’l-kelam fî ilmi’l-kelam adlı eseridir.
Bu çalışmada, Kemalüddîn el-Endicânî’nin Sıdku’l-kelam fî ilmi’l-kelam eserinin Kelam ilmindeki yeri ve önemi ortaya konulacaktır. Mâturîdî mezhebine mensup bir Kelamcı olan el-Endicânî (726-777) hicri VIII. yüzyılın Maveraünnehir bölgesinde önde gelen alimlerdendir. Günümüzde Özbekistan sınırları içerisindeki Fergana bölgesinin bir şehri olan Endican’da doğmuştur. Çalışmamızda müellifin yaşadığı bölge, İslam’ın yayılışı, hicri VIII. asırda bölgenin siyasi, ilmi ve dini durumu, müellifin hayatı, kişiliği, telif amacı ve eserin muhtevası hakkında bilgi verilecektir.

Özet Kelam ilmi, aklî ve naklî delillerden yola çıkarak sahih inanç esaslarını tespit eden ve bu esasları muhalif fırka ve dinlere karşı savunan bir ilimdir. Tasavvuf ise bu inançlar doğrultusunda bireyin yetiştirilmesini ve ahlaki bir yaşayışı amaçlar. Her iki ilmin gayesindeki bu ortak nokta, mutasavvıflarının itikâdî konularla ilgilenmelerine ve bu alanda eserler vermelerine neden olmuştur. Şihâbeddin Sühreverdî'nin " İ'lâmü'l-hüdâ ve akîdetü erbâb-ı ehli't-tükâ " adlı eseri de bunlardan bir tanesidir. Bu çalışmada, itikâdî konuların mutasavvıflar tarafından nasıl ele alındığı Sühreverdî'nin mezkûr eseri özelinde işlenecektir. Sühreverdî, döneminin önde gelen mutasavvıflarından olup, Eş'ârî mezhebini benimsemiştir. Eserinde, öğrencilerine ve müntesiplerine sahih itikâdı göstermeyi amaçlamaktadır. Bu sebeple eseri, Eş'âriliğin bir tekrarı mahiyetindedir. Bununla birlikte mutasavvıf olarak kalbin tezkiyesine ve keşfî bilgiye önem vermekte ve tartışmalı itikâdî konulara girmekten kaçınmaktadır.Abstract Kalam, based on the rational and transport evidence to identify the principles of true belief and then its defend these principles from dissident sect of science and religion. Sufism is educating the individual according these beliefs, and purposes to upgrade the moral way of life. Both Kalam and sufism have the similarity in the aim, due to that in the beginning sufis engaged with the subject of beliefs, and then wrote books in this field. " İ'lâmü'l-hüdâ ve akîdetü erbâb-ı ehli't-tükâ " of Shihab al-din Suhrawardi is one of them. In this study, I will discuss, how the sufi did approach to the subject of belief by Shihab al-din Suhrawardi. Suhrawardi, is one of the prominent sufi of his time, and he has adopted the Ashari sect,he has aimed of this work to show his students and followers the right way, due to that he is repeating the beliefs of Ashari in his work. However, he emphasis on the purification of heart and knowledge discovery like Sufis and avoid every controversial subject of faith.

Özet İman-islam ilişkisi, itikadi mezheplerin ihtilaf ettiği konulardan birisidir. İman ve islam kavramlarının eş ya da farklı anlamlı kullanımlarını Kur'an ve hadislerde görmek mümkündür. Bu farklı kullanım iman ve İslam'ın özdeşliği ve farklılığı şeklinde iki farklı görüşe kaynaklık etmiştir. Bu çalışmada iman ve islam kavramlarının özdeşliği ve farklılığını savunanların dayanakları ele alınacaktır. Abstract The relationship between faith and Islam is one of the most controversial issues in terms of sects. It is possible to see the uses of the concepts of faith and Islam with the same or different meanings in Qur'an and hadiths. This uses have led to two opposite views regarding the faith and Islam. One of them stress the fact that both refer to the same thing. The other regards them as separate concepts. İn this study, the justifications of these two approaches will be discussed.

ÖZ Tekfir, başkalarını küfürle ve iman sınırlarının dışına çıkmakla itham etmek anlamına gelir. İslam, inanç esaslarını tasdik edenleri Müslüman olarak kabul eder. Ehli Sünnet, ehl-i kıblenin tekfir edilemeyeceğini temel bir ilke olarak be-nimsemiştir. Buna rağmen bazı âlimlerin tekfire başvurdukları görülmektedir. Tekfir en çok Allah'ın sıfatları, insanın fiilleri, halk'ul-Kur'an, ru'yetullah, kabir hayatı, ecel ve rızık konuları etrafında oluşur. Bu çalışmada tekfire neden olan hususlar ve tekfirin nedenleri ele alınacaktır. Anahtar Kelimeler: Kur'an, tekfir, fırka, Ehl-i sünnet, Mu'tezile ABSTRACT The Problem of Takfir in Ahl Sunna Takfir means accusing others of being unbelief and takes them out of the faith limits. Islam, accepts as muslim who approved the principles of faith. Ahl sunna agrees as a basic princible that the moslim can not be accused out of Islam. However, some Sunni scholars are applied takfir on some issues. For examble; the attributes of God, the human being, the creation of Qur'an (khalg al-Qur'an), the possibility of seeing God, the life in grave, the sustenance and death. In this study we have tried to examine these issues and causes of takfir.

A lot of methods have been used in the debate between theological sects. Among them is the accusation the opponent as being part of another religion. A narration on the accusation of Qadaria as Majûs of this Ummah is one example of these accusations. Giving the opponents some titles was a way of denouncing and rendering them notorious in public opinion. And the term " majûs " was very extensively used to this cause. This article deals with this narration and discussions around it in Kalam history, questioning its authenticity.