Republik Kongo

D Republik Kongo (dt. [ˈkʰɔŋgo], frz. [kɔ̃ˈgo], bis 1960 Mittelkongo, 1969 bis 1991 Volksrepublik Kongo) isch e Republik z Zäntralafrika. D Hauptstadt isch Brazzaville; s Land isch friejer au unter em Name Kongo-Brazzaville bekannt gsii. Dr Staat gränzt an Gabun, Kamerun, di Zäntralafrikanisch Republik, di Demokratisch Republik Kongo (friejer Zaire), di angolanisch Exklav Cabinda un dr Atlantisch Ozean. Im Human Development Index lyt si uf em 140. Blatz vu 187 (Stand 2013).

République du Congo Republik Kongo
{{{ARTIKEL-FLAGGE}}} {{{ARTIKEL-WAPPEN}}}
Wahlspruch: « Unité, Travail, Progrès » Düütsch: „Einigkeit, Arbet, Fortschritt“
Amtsspraach	Französisch
Hauptstadt	Brazzaville
Staatsoberhaupt	Denis Sassou Nguesso
Regierigschef	Anatole Collinet Makosso
Flächi	342.000 km²
Iiwohnerzahl	3,9 Mio. (UN, 2005)
Bevölkerigsdichti	11 Iiwohner pro km²
Brutto­inlands­produkt pro Iiwohner	1.129 US-$ (2004)
Währig	CFA-Franc BEAC
Unabhängigkeit	vo Frankriich am 15. August 1960
Nationalhimne	La Congolaise
Zitzone	MEZ
Kfz-Kennzeiche	RCB
Internet-TLD	.cg
Vorwahl	+242

Geografy

D Republik Kongo lyt im usserschte Nordoschte vum Kongobecki un gränzt im Oschten un Sidoschten an dr Fluss Kongo un däm sy Näbefluss Ubangi. D Hauptstadt Brazzaville lyt am Pool Malebo, ere seeartigen Uuswytig vum Kongo. Kinshasa, d Hauptstadt vu dr Demokratische Republik Kongo, lyt am Stade vis-à-vis.

D Republik Kongo lyt uf bode Syte vum Äquator un het dodermit tropisch Klima. Di zwo Rägezyte gehn vu Jäner bis Mai un vu Oktober bis Mitti Dezämber. Dr Johresniderschlag lyt bi 1400 mm bis 1900 mm, an dr Kischte weniger. No dr schmale Kischtenebeni mit Mangrovevegetation un Fychtsavanne goht s Land zuen eme Hochplatoo ufe, wu an dr Gränze zue Gabun uf bis zue 1040 m aastygt. Mit 57,2 Brozänt isch dr grescht Dail vum Land deckt mit tropischem Rägewald. Im Nordoschten, am unteren Ubangi un Sangha, git s uusdehnit Sumpfbiet. Dr Kongo isch erscht oberhalb vum Pool Malebo schiffbar.

Bevölkerig

D Republik Kongo zelt knapp vier Millione Iiwohner (UN 2005). D Bevölkerigsdichti isch mit elf Iiwohner pro km² niidrig. D Bewohner vo Kongo wärde as Kongolese bezeichnet.

Mit 98 % beschdoht d Bevölkerig faschd usschliesslig us Bantuvölker (40 % Kongo, 16 % Bateke, 12 % Mboshi, 1 % Kouyou u. a.), dr Räscht zu 1% us Pygmäe (hauptsächlig in de Wald- und Sumpfgebiet vom Nordoschten) und ä chliini Zahl vo Europäer.

Über 50 % vo der Bevölkerig ghöre em Chrischdedum a (öbbe 40 % Katholike, ca. 10 % Protestante, ca. 2 % neuapostolischi Chrischte). 48% vo der Bevölkerig si Animischte und nume öbbe 2% falle uf chliineri muslimischi Gmeinde und uf Ahänger vo Sekten wie 5.401 Züüge Jehovas und anderi Glaubesrichtige.

Sproche

In dr Republik Kongo wäre 61 Sproche gschwätzt

• D Bantusproche Aka (15.000 Sprächer), Akwa (24.100), Beembe (100.000), Bekwel (9.600), Bobangi (60.400), Bomitaba (9.600), Bomwali (33.200), Bongili (4.000), Bonjo (3.000), Bwisi (3.020), Dibole (4.000), Doondo (30.000), Fang (8.100), Kaamba (1.500), Kako (9.060), Koongo (16.500), Kota (9.060), Koyo (1.000), Kunyi (52.000), Laari (90.600), Likuba (30.200), Likwala (45.300), Lingala (90.600), Lumbu (3.020), Mbangwe (1.510), Mbere (60.400), Mboko (27.200), Mbosi (108.000), Moi (3.020), Mpyemo (?), Ndasa (4.530), Ngom (4.530), Ngundi (3.000), Ngungwel (45.000), Njebi (15.100), Njyem (3.500), Ombamba (15.100), Pomo (5.430), Punu (9.060), Suundi (121.000), Teke-Eboo (20.400), Teke-Fuumu (8.150), Teke-Ibali (36.200), Teke-Kukuya (38.800), Teke-Laali (2.100), Teke-Nzikou (?), Teke-Tege (49.300), Teke-Tsaayi (95.900), Teke-Tyee (14.400), Tsaangi (13.600), Vili (7.310), Wumbvu (?), Yaka (10.000), Yombe (26.000).
• D Adamawa-Ubangi-Sproche Gbaya (2.000), Mbandja (9.060), Monzombo (8.000), Ngbaka Ma’bo (90.600), Ngbaka (3.650).
• Derzue git s au no Franzesisch un di Kikongobasiert Kreolsproch Kituba (1.160.000).

Wäg dr koloniale Vergangehait het s Franzesisch dr Rang vun ere Amts-, Literatur- un Bildigssproch. Dernäbe git s zwoo offiziälli Nationalsproche: Lingála un Kituba.

Gschicht

Expansion vu dr Bantu

Frieji Yysefund im subsaharische Afrika

Yysezyt

Ab em 5. Johrhundert hän d Bantuvelker, wu aafangs nume im usserschte Nordweschte vu Zäntralafrika gsidlet hän, aagfange no Siide z expandiere. Ihri Uusbraitig isch gferderet wore dur dr Ibergang vu staizytlige zue yysezytlige Tächnike, wu z Zäntralafrika um des Zyt chuu isch. Derwylscht d Velker im Siide zmaischt Fischer un Waldlandbflanzer gsii sin, wu fascht kai Metall brucht hän, hän d Metallwärchzyyg, wu in däre Period entwicklet wore sin, d Tächnik vu dr Landwirtschaft revolutioniert un hän eso zuen ere Verdrängig vu dr Gsellschafte vu dr Jeger un Sammler im Oschte un Sidoschte gfiert. Im 10. Johrhundert isch d Expansion vu dr Bantu z Wescht-Zäntralafrika abgschlosse gsii. Di greßere Bevelkerigszahle hän au aafangs lokali, speter regionali un iberregionali Handelsnetz megli gmacht, wu vor allem Salz, Yyse un Chupfer ghandlet hän. Im untere Kongobecki hän syt em 10. Johrhundert Batéké un anderi Bantustämm gsidlet.

Präkoloniali Chenigrych

• 
  Jodocus Hondius: Congo regnum Christian, in Africa (1617)
• 
  Mercator-Charte (um 1630)
• 
  Charte vum Jacques Bellin (1754)
• 
  Charte vum Rigobert Bonne (1770)

Ab em 13. Johrhundert bis zum Aafang vum 16. Johrhundert sin im Kongobiet e Raie vu zum Dail seli mächtige Chenigrych entstande, s wichtigscht sin s Chenigrych Kongo gsii.

Dur dr Sklavehandel ab em 17. Johrhundert sin die Chenigrych vylmol verwieschtet wore. Ohni ne aigeständig Staatswäse, wu groß gnue gsii wäre go dr Aktivitete vu dr europäische Kolonialmächt im Kongobecki entgegezdrätte, isch Zäntralafrika seli wehrlos gsii. Im 18. Johrhundert hän Europäer, Araber un e baar afrikanischi Velker dr Sklavehandel uugstert un systematisch chenne uusböue. Vum 16. Johrhundert bis in d Mitti vum 19. Johrhundert sin zwische 13 un 20 Millione Mänsche vu Afrika as Sklave verschifft wore, dodervu ca. fimf Millione vu dr Kischt vum Kongo un vu Angola – e riisige Verluscht, wu großi Dail vu dr Region sozial un wirtschaftli verwieschtet het.

Chenigrych Kongo

S Chenigrych Kongo isch wahrschyns um 1370 entstande. Dr Grindigsvater isch dr Ntinu Wene (au Lukeni gnännt) gsii. Är het zerscht Rych Mbundu un Mpemba eroberet, wun er d Hauptstadt Mbanza Kongo grindet het. Wyteri Chenigrych het er speter verdraglig in syy Rych yybunde, wu derno ne Federation us vier Dailstaate gsii isch.

S Rych het zue dr Zyt vu dr Kontaktufnahm dur d Portugiese mit rund 300.000 km² Dail vu dr hitige Staate Angola, Demokratischi Republik Kongo un Republik Kongo umfasst.

En portugiesischi Expedition, wu gschickt woren isch, noodäm dr Diogo Cão anne 1482 as erschte Europäer bis zue dr Kongo-Mindig chuu isch, het im Johr 1489 zum erschte europäische Kontakt mit em Chenig gfiert. Dr domolig Chenig Nkuwu het im Gegezug e Emissär uf Portugal gschickt, het sich 1491 as João I. daife loo un het doderfir militerischi Hilf vu dr Portugiese iberchuu.

Noch em Dod vum Nkuwu / João I. het s e Machtkampf gee. In dr Schlacht vu Mbanza Kongo het sich dr chrischtli Mwemba, uf d Wält chuu 1456, gege syy draditionäll-religiese Brueder Mpanzu chenne dursetze. As Dom Afonso I. het er 1506 d Herrschaft iber dr Kongo ibernuu. Dr Mwemba / Afonso het 37 Johr regiert un het as frumm chrischtlige Herrscher e Bolitik mit ere änge Aalähnig an Portugal un di chrischtlige Bruederstaate vu Europa bedribe. Syy Hoffnig isch s gsii, dur Kooperation vu dr Portugiese duurhaft as glychwärtig anerkännt z wäre.

Anne 1512 isch s sognännt Regimento vum portugiesische Chenig Manuel I. ergange, e Aawysig an syy Botschafter, ass d Portugiesn em Chenig vum Kongo bi dr Organisation vu sym Rych sotte byystoh, bim Ufböu vun eme Rächtssyschtem un eme Heer, bim missionarische Engaschment un bi dr Unterrichtig vum Hof in portugiesischer Etikette. Im Gegezug het dr Kongo dr Portugiese Handelswar solle lifere, Sklave, Chupfer un Elfebai.

Dr Afonso het sich aber allemol as uuglych bhandelt gsääne. Vor allem s „schamlos“ Verhalte vu dr portugiesische Missionar un Sklavejeger het er aafangs no mit diplomatische Mittel versuecht yyzdämme. Är het aber z Portugal kai Gher gfunde un het wäge däm anne 1526 d Portugiese us em Land gwise. D Missionar un di Offiziäll sin derno gange, di gferchtete Sklavejeger aber nit. Derwylscht Portugal syni Inträsse as Reaktion uf s sidli gläge Chenigrych vu dr Luanda verlageret het, het s Kongo-Rych, wu scho lang vu Portugal anhängig gsii isch, an Macht un Stabilitet verlore.

Noch em Dod vum Afonsos anne 1543 isch dr Diogo I. Chenig wore. Urspringlig isch är ender portugalfyndlig yygstellt gsii, är het aber 1546 doch wider Missionar in s Land glade. E Aagriff dur s Volk vu dr Jaga 1569 het zuen eme Hilfruef vu s Diogos Noofolger, em Alvaro I., an Portugal gfiert. Doch d Befreiig vu dr Jaga isch e Pyrrhussiig gsii: dr Alvaro I. het sich Portuaglö mieße as Vasall unterwärfe un dr Kongo isch tributbflichtig wore. Mit däm Schritt isch au formal di urspringlig poschtuliert Glychwärtigkait vu dr baide Chenigrych am Änd gsii. Dr Sklavehandel, wu jetz frei het chenne expandiere, het ganzi Landstrich entvelkeret un sällewääg isch dr Kongo mit dr Zyt verfalle.

Wu dr Antonio I. anne 1665 verchindet het, ass d Verdreg, wu mit Portugal abgschlosse wore sin, uugiltig seie, un d Ruckgob vu allne vu Portugal annektierte Biet gforderet het, het e portugiesischi Armee s kongolesisch Heer bsiigt, het dr Antonio enthauptet un het ändgiltig d Kontrolle iber s Land ibernuu. S Rych isch in Ainzelprovinze zerschlaa wore un d Chenig, wu derno dr Räscht vum Kongorych regiert hän, sin machtlosi Marionette gsii.

Chenigrych Loango

s Chenigrych Loango um 1711

Uf em Biet vu dr hitige Republik Kongo het s 14. bis zum 19. Johrhundert s Chenigrych Loango gee. Bim Hegschtpunkt im 17. Johrhundert isch s Rych vu Mayombe im Norde bis fascht an d Mindig vum Kongo gange. D Yywohner hän e nerdlige Dialäkt vum Kikongo gschwätzt, wu au im Kongorych gschwätzt woren isch.

Zwische 1512 un 1570 het si s Volk vu dr Fiote mit sym Chenigreich Loango nerdli vum Kongo-Fluss vum Kongorych abgspalte un isch bis zum Ändi vum 16. Johrhundert vun em unabhängig wore. Im 18. Johrhundert het si s Land zuen eme wichtige Handelszäntrum entwicklet. sich das Land zu einem bedeutenden Handelszentrum.

Franzesischi Kolonialzyt

di erschte katholisch Mission z Brazzaville 1885

In dr 1880er Johr isch d Region unter franzesischi Herrschaft chuu. Dr Pierre Savorgnan de Brazza, wu Brazzaville noch em gnännt isch, het mit dr Abgsandte vum belgische Chenig Leopold II. um d Kontroll vum Kongobecki grunge. Anne 1885 hän d Dailnämer vu dr Kongokumferänz z Berlin en Abchuu gschlosse iber d Association Internationale du Congo, wu im Bsitz vum belgische Chenig Leopold II. gsii isch. D Gsellschaft isch am 1. Augschte as neutrale Kongo-Freistaat mit em Leopold II. as Souverän in d Verpflichtige vu dr Kongoakte yydrätte, wu vu dr Kumferänz verabschidet woren isch. Mit Frankrych het si d Kongogsellschaft am 5. Februar 1885 iber dr Gränzverlauf gainigt ghaa. Zwische 1882 un 1891 het Frankrych „Schutzverdreg“ mit dr yyhaimische Herrscher weschtli vum Kongo un em Ubangi gschlosse, dodermit sin die Fliss schließli zur Gränze wore. Scho bal isch e Militerposchten am Kongo grindet wore, wu d Stadt Brazzaville drus entstanden isch. Ab 1903 isch s Biet „Mittelkongo“ („Moyen Congo“) gnännt wore.

Anne 1910 het Frankrych syni Kolonie im hitige Kongo, Gabun, Zäntralafrika un Tschad as Franzesisch-Equatorialafrika nei gornet. Brazzaville isch d Hauptstadt vu däre Kolony wore. D Stadt het dodmol rund 6000 Yywohner gha, isch aber dur dr Zuezug vu Wanderarbaiter, wu zum Dail sogar us em Tschad un vu Dahomey chuu sin, waidli gwachse. Doderdur isch z Brazzaville e bunt Velker- un Sprochgmisch entstande.

Dur s Abchuu vum 4. Novämber 1911 isch d Dail gege dytschi Zuegständnis z Marokko un d Abdrättig vum Biet zwische Schari un Logone an s franzesisch Tschad-Territorium an s Dytsch Rych abdrätte wore, dodermit het di dytsch Kolony Kamerun e Zuegang zum Kongo iberchuu (Neikamerun). Im Versailler Verdrag isch des Biet wider Franzesisch-Equatorialafrika zuegschlaa wore.

Wel dr unter Kongo nit schiffbar isch, isch 1924 bis 1934 en Yysebahn vu Brazzaville bis zum Hafe Pointe-Noire böue wore. No dr franzesische Niderlag 1940 im Zweete Wältchrieg het si d Kolonialverwaltig em freie Frankrych unter em Charles de Gaulle aagschlosse, Brazzaville isch bis 1943 nominäll Hauptstadt vum Freie Frankrych gsii.

In dr Nationalversammlig z Paris isch s Biet vu 1945 bis zue dr Unabhängigkait alliwyl vum Jean Félix-Tchicaya verdrätte wore. Im Johr 1946 isch dr Kongo e franzesisch Iberseeterritorium wore.

Anne 1958 isch Franzesisch-Equatorialafrika in vier Kolonie ufdailt wore, wu dr vier hitige Staaten entspräche. Mittelkongo isch am 28. Novämber 1958 as „kongolesischi Republik“ en autonomi Republik in dr Union française wore un am 15. Augschte 1960 isch d Kolony unabhängig wore as Kongolesischi Republik (Kongo-Brazzaville) (im Unterschid zue dr domolige Republik Kongo (Kongo-Leopoldville), dr hitige Demokratische Republik Kongo. D Hauptstadt het dertemol rund 100.000 Yywohner zellt, um 1980 villicht 400.000.

Unabhängigkait ab 1960

• 
  dr Fulbert Youlou (1963)
• 
  dr Alphonse Massemba-Débat (1968)
• 
  dr Marien Ngouabi (rächts, 1972)
• 
  dr Denis Sassou-Nguesso (2007)

1960 bis 1992

Dr erscht Bresidänt vu dr unanhängige Republik Kongo isch dr Fulbert Youlou gsii, en ehmolige katholische Prieschter. Sy Amtszyt isch gchännzaichnet gsii dur ethnischi un bolitischi Uurueje. Im Augschte 1963 isch er gstirzt wore. Noch ere churze Militerregierig isch dr Alphonse Massemba-Débat im Dezember 1963 Bresidänt wore, dr Pascal Lissouba Minischterbresidänt. S profranzesisch Reschyym vum Youlou isch dur e Bolitik vum e gmäßigte Sozialismus ersetzt wore.

Im Februar un März 1964 het d Republik diplomatischi Beziehige zue dr Volksrepublik China un dr Sowjetunion ufgnuu.

Fahne vu dr Volksrepublik Kongo (1969–1991)

Am 10. Jänner 1966 isch di nei Ainhaitsbartei Mouvement National de la Révolution (MNR) grindet wore, wu no ihre aigne Satzige as oberscht Organ vum Staat giltet. Am 23. Juni 1966 isch d Armee in e Nationali Volksarmee umgwandlet wore. Dr Massamba-Debat isch im Augschte 1968 dur e Butsch gstirzt wore, wu aafangs dr Alfred Raoul in s Bresidäntenamt brocht ghaa het. Am 31. Dezämber 1968 isch derno dr Major Marien Ngouabi neie Bresidänt wore. Är het d Kongo zuen ere Volksrepublik gmacht un het. Am 31. Dezember 1969 het dr Ngouabi die Volksrepublik Kongo proklamiert un si bolitisch an d Sowjetunion aaglähnt. Är isch am 18. Merz 1977 umbrocht wore.

Sy Noofolger, dr Oberscht Joachim Yhombi-Opango, isch wäge Korruption un Abwychig vu dr Barteilinie am 5. Februar 1979 abgsetzt un dur dr Vizebresidänt un Verdaidigungsminischter Oberscht Denis Sassou-Nguesso as Interimsbresidänt uusduscht wore.

Anne 1982 het mer aagfange mit Projäkt zuen ere sozialistischen Umstrukturierig vu dr Wirtschaft un dr Landwirtschaft, derzue het mer dr schwach entwicklet Norder vum Land wellen erschließen un d Elferderig intänsiviere.

Syt 1992

Noch em Zämebruch vu dr Sowjetunion het d Ainhaitsbartei ihri Bolitik gänderet un si vum Sozialismus abgchehrt. Anne 1991 isch d Republik Kongo uusgruefe wore un schließli sin Meebarteiewahle zuegloo wore. Dr Sassou-Nguesso isch anne 1992 in freie Wahle bsigt wore, sy Noofolger isch am 31. Augschte 1992 dr Professor Pascal Lissouba wore.

Im Novämber 1992 het dr Bresidänt d Nationalversammlig ufglest, d Neiwahlen im Mai 1993 sin umstritte gsii. Des het zue gwalttetige Uurueje gfiert, wu bis im Februar 1994 gange sin.

Anne 1997 isch s im Vorfäld vu dr fir Juli blante Bresidäntschaftswahle zue Spannige zwische dr Aahänge vum Lissouba un däne vum Sassou chuu. Wu d Regierigsdruppe vum Lissouba am 5. Juni em Sassou sy Huus z Brazzaville umstellt ghaa hän, het där in syne Milize befohle, Widerstand z laischte. In viermonetige Kämpf sin großi Dail vu dr Hauptstadt verwieschtet wore. Aafangs Oktober hän angolanischi Druppen uf dr Syte vum Ex-Bresidänt interveniert, Mitti Oktober isch d Regierig gstirzt wore. Syterhär isch dr Denis Sassou-Nguesso wider Bresidänt.

Verwaltung

Departement vu dr Republik Kongo

D Republik Kongo isch e Zäntralstaat un isch syt 2003 in zwelf Departement glideret, wu syter unterglideret sin in 86 Distrikt un sibe Kommune.

Name	Hauptstadt	Yywohner Zensus 2007	Flechi (km2)
Bouenza	Madingou	309.063	12.265
Cuvette	Owando	156.044	48.250
Cuvette-Ouest	Ewo	72.999	26.600
Kouilou	Loango	91.955	13.650
Lékoumou	Sibiti	96.393	20.950
Likouala	Impfondo	154.155	66.044
Niari	Dolisie	231.271	25.942
Plateaux	Djambala	174.591	38.400
Pool	Kinkala	236.595	33.955
Sangha	Ouésso	85.738	55.800
Brazzaville		1.373.382	100
Pointe-Noire		715.335	44

Di greschte Stedt sin Brazzaville mit 1.138.044 Yywohner, Pointe-Noire mit 630.883 Yywohner, Dolisie mit 114.869 Yywohner un Nkayi mit 56.175 Yywohner (Stand 1. Jänner 2005).

Literatur

• Adolf Bastian: Die deutsche Expedition an die Loangoküste. Nebst älteren Nachrichten über die zu erforschenden Länder. Olms, Hildesheim 2007 (2 Bd.; Nachdr. d. Ausg. Jena 1874/75)
• Hervé Brisset-Guibert: Histoire de Brazzaville, identité coloniale identité nationale. Maîtrise, Université de Poitiers 1988
• Marcel Soret: Histoire du Congo-Brazzaville. Berger-Levrault 1978
• Philippe Moukoko: Dictionnaire général du Congo-Brazzaville. L'Harmattan, 1999

Weblingg

 Commons: Republik Kongo – Sammlig vo Multimediadateie

• Länderinformatione vum Uuswärtigen Amt zue dr Republik Kongo
• Datebank vu Literatur zue dr gsellschaftliche, politische un wirtschaftliche Situation z Republik Kongo
• Baka Pygmäen - Kamerun und Kongo