Geele Fluss
| Geele Fluss Huanghe | ||
 Verlauf vum Fluss | ||
| Date | ||
|---|---|---|
| Laag | China | |
| Flusssystem | Geele Fluss | |
| Quällbiet | Gyaring-See un Ngoring-See im Hochland vu Tibet 35° 18′ 50″ N, 96° 13′ 57″ O | |
| Quellhöchi | 4.500 m ü. NN | |
| Mündig | Golf vu Bohai (Geel Meer)Koordinate: 37° 44′ 41″ N, 119° 8′ 24″ O 37° 44′ 41″ N, 119° 8′ 24″ O | |
| Lengi | 4845 km | |
| Iizugsgebiet | 752.000 km²
| |
| Abfluss | MQ |
2571 m³/s |
| Groossstedt | Lanzhou, Wuhai, Baotou, Kaifeng, Jinan | |
Dr Geel Fluss (chin. 黃河 / 黄河, Huáng Hé, , Huanghe, Wade-Giles: Hwangho, Huang Ho, Huangho; mong. Hatan Gol) isch e as Strom klassifiziert Fließgwässer im Norde vu dr Volksrepublik China. Noch em Jangtsekiang isch er dr zweetlengscht Fluss vu China un dr viertlengscht Fluss vu dr Ärd. Zue ssyre Lengi git s abhängig vum Mässverfahre unterschidligi Zahle: 4.845 Kilometer isch di gängig Aagab un diejenig, wu in verschidene Lexika z finden isch; di grescht in diverse Medie gnännt Lengi isch 5.464 Kilometer. Syy Yyzugsbiet umfasst 752.000 km².
Syy Name drait dr Fluss wäg syre geellächte Farb, wu dur abdraite Less entstoht, wu iber Bäch un Näbeärm in dr Flusslauf chemme.
Quäll
[ändere | Quälltäxt bearbeite]D Quäll vum Geele Fluss lyt im Hochland vu Tibet, rund 200 Kilometer nerdlig vu dr halbe Luftliniew zwische Lhasa, dr Hauptstadt vum Autonome Biet Tibet, un Xining in dr tibetisch bregte Region Amdo. Dert lyt si im Gebirgszug Bayankara Shan (sidlig vum Kunlun Shan) rund 450 Kilometer eschtlig vum Quällbiet vum Jangtsekiang, im Weschte vu dr See Ngoring Tsho un Kyaring Tsho un nordweschtlig vum „Stärnemeer“ (Xingsuhai), eme felsig-steppenartige Biet.
Flusslauf
[ändere | Quälltäxt bearbeite]Vu syre Quäll uus durquert dr Geel Fluss ersch di beede See Kyaring Tsho (Tsaring-nor) un Ngoring Tsho (Ngoring-nor) (34° 55′ 19″ N, 97° 30′ 43″ O). Derno fleißt er in dr Hauptsach no Oschte unter em tibetischen Name Ma-chu (རྨ་ཆུ་ „Fluss vum Pfau“, chin. 玛曲, maqu) im Zick-Zack-Kurs dur e stark gwunde Hochgebirgsdal, in dr Nechi vum hailige Bärg A'nyê Maqên.
Syy wytere Lauf fiert derno no Norde, wun er bis an d Gränz vu dr Innere Mongolei fiirisdtoßt. Dert goot er im e riisigie Booge um s Ordos-Platoo, bis er, jetz wider in Richtig Side, in dr Stausee (35° 37′ 16″ N, 110° 35′ 40″ O) vu dr Sanmenxia-Dalsperri (34° 49′ 44″ N, 111° 20′ 37″ O) mindet. In däm See fließt ihm us dr Region vu dr alte Chaiserstadt Xi’an dr Wei He zue.
Nerdlig vum Funiuschan-Gebirg biegt er um 90° no Oschte ab. Vu dert uus fließt dr Geel Fluss all in Richtig Oschte iber d Xiaolangdi-Dalsperri (34° 55′ 22″ N, 112° 21′ 45″ O), durquert in dr Provinze Shanxi un Shaanxi e Lessplatoo un verlosst nodno s schluchterych Bärgland.
Rund 45 Kilometer no dr Stadt Kaifeng (au Khaifung gnännt) wändet sich dr Strom no Nordoschte un fließt dur d Diefebenbi, wu us syne Ablagerige bildet isch. Guet 500 Kilometer no Kaifeng mindet dr Huáng Hé zwische Tianjin un dr Halbinsle Shandong in dr Golf vu Bohai (au Tschili oder Petschili gnännt), e Randberaich vum Geele Meer.
Sedimänt, Stausee un Flussverlagerige
[ändere | Quälltäxt bearbeite]
Dr Geel Fluss fiert vil Less mit sich, wu guet isch fir d Landwirtschaft an syne Stade, wu aber au großi Schäde verursacht dur Erosion un Sedimäntation. Unter dr große Fliss vu dr Ärd het dr Geel Fluss mit ere durschnittlige Sedimäntfracht vu 35 kg/m³ di hegscht Schwäbfierig. E Huffe Uudiefe mache d Schifffahrt schwär, bi Stausee goht s dur d Ablagerige zmaischt nume ne churzi Zyt, bis si ufgfillt sin.
Am Geele Fluss git es unter anderem die Stausee:
- Sanmenxia-Dalsperri, 108 m hoch, 35.400 Mio m³ Inhalt
- Laxiwa-Dalsperri, 250 m, 1.060 Mio m³
- Longyangxia-Dalsperri, 178 m, 27.419 Mio m³
- Lijiaxia-Dalsperri, 155 m, 1648 Mio m³
- Xiaolangdi-Dalsperri, 154 m, 12.650 Mio m³
- Liujiaxia-Dalsperri, 147 m, 5.700 Mio m³
- Qingtong-Dalsperri, 43 m, 570 Mio m³
- Sanshenggong-Dalsperri, 9 m, 80 Mio m³
- Tianqiao-Dalsperri, 47 m, 70 Mio m³
Iber dr Chaiserkanal het s e Verbindig zum Jangtsekiang.
Dr Geel Fluss isch in dr Nordchinesische Diefebeni e Dammstadefluss, d. h. dass syy Bett dur di ständige Ablagerige wäg dr natyrlige Dämm hecher lyt wie d Ebeni drumumme. As Folg dodervu git s regelmäßig großi Iberschwämmige un vilmol au ne Verlagerig vum Flussbett. Scho dr Ta Yü, dr Grinder vu dr Xia-Dynaschti soll um 2200 v. Chr. di erschte Schutzdämm haa böue loo. No Ufzaichnige het dr Strom syter anne 602 v. Chr. insgsamt nyyn Mol s Bett im Mindigsberaich verlageret, zum letschte Mol anne 1938. Syterhär sin bis zue zeh Meter hochi Dämm böue wore go Hochwasser verhindere. S Bett lyt dailwyys fimf Meter iber em Nivoo vu dr Ebeni, wäge däm chenne Näbefliss nimi in dr Geel Fluss minde. Aber au die Maßnahme hän di große Hochwasser nit duurhaft chenne verhindere.
Wäg dr all greßere Wasserentnahme fir Drinkwasser chemme hite nume no 30 Brozänt vu dr Wassermasse vum Fluss bis an dr Mindig. Im Unterlauf stoht s Bett hitigsdags zum Dail e halb _Johr drucke.
Bilder
[ändere | Quälltäxt bearbeite]-
Oberlauf z Qinghai – Dalschluchte un Durbruch -
bi Lanzhou – dr Huanghe verlosst s Bärgland -
bi Wuhai, in dr Lessebene vu Zäntralasie -
Hukou-Fäll, bi Xi'an – Ängbass am Chnyy vum Huanghe -
bi Kaifeng (Qingming-Roll, Song)
Literatur
[ändere | Quälltäxt bearbeite]- Otto Franzius: Der Huangho und seine Regelung
- Teil 1, in: Die Bautechnik 9 (12. Juni 1931), Heft 26, S. 397–404
- Teil 2, in: Die Bautechnik 9 (10. Juli 1931), Heft 30, S. 450–455
Weblink
[ändere | Quälltäxt bearbeite]
Commons: Gelber Fluss – Sammlig vo Multimediadateie
|
Dä Artikel basiert uff ere fräie Übersetzig vu dere Version vum Artikel „Gelber_Fluss“ vu de dütsche Wikipedia. E Liste vu de Autore un Versione isch do z finde. |