Airolo

Airolo
Wappe vo Airolo
Basisdate
Staat:	Schwiiz
Kanton:	Tessin (TI)
Bezirk:	Leventinaw
Kreis:	Airolo
BFS-Nr.:	5061i1f3f4
Poschtleitzahl:	6780
UN/LOCODE:	CH AIR
Koordinate:	690373 / 15423746.5333318.6166691175
Höchi:	1'175 m ü. M.
Flächi:	94,5 km²
Iiwohner:	1432 (31. Dezämber 2022)
Website:	www.airolo.ch
Charte
Charte vo Airolo w

Airolo (lombardisch Airö(u)/Aire(u) [ajˈrøː/ajˈrøw/ajˈreː/ajˈrew], dytsch Eriels oder Jerels, rätoromanisch Iriel^ⓘ) isch e Gmai im Kanton Tessin in dr Schwyz. Si ghert zum Chrais (circolo) Airolo im Bezirk Leventina.

Geografi

Airolo lyt i dr obere Leventyna am sidlige Fueß vum Gotthardpass, 55 km nerdli vu Bellinzona. Weschtli vu Airolo lyt s Bedrettodal, wu mer iber dr Nufenepass in s Wallis chunnt oder iber dr San Giacomo-Pass ins italienisch Pommatdal. Zue dr Gmai ghere au no d Derfer Brugnasco, Fontana, Madrano, Nante un Valle. S Dorf Albinasca un dr Wyler Bedrina sin hite nimi bewohnt. Airolo isch hite ne wichtigi Bahnstation an dr Bärgstreki vo dr Gotthardbahn un lyt am Sidportal vum Yysebahntunäll, wo ane 1882 ygweit worden isch, un vum Tunäll vu dr Autobahn A2), wo 1980 uffggangen isch.

Gschicht

Airolo isch zum erschte Mol gnännt wore anne 1210 as Oriolo. Im spoote 19. Joorhundert isch d Feschtig Airolo bout worde.

Verwaltig

Dr Burgermaischter (Sindaco) vu Airolo isch dr Franco Pedrini.

Bevelkerigsentwicklig

Quälle: Bundesamt für Statistik 2005

Johr	1850	1860	1870	1880	1888	1900	1910	1920
Yywohner	1624	1652	1760	3678	1697	1628	1690	1840
Johr	1930	1941	1950	1960	1970	1980	1990	2000
Yywohner	1714	1719	1848	2023	2140	1995	1734	1593

Dialekt

Dr lombardisch Dialäkt vu Airolo ghert zum Ticinese.

Böuwärch

S Dorf isch im Infäntaar ISOS ufgfüert.

• Chilche Santi Nazario e Celso (12. Jh., 1877 abbrunne, 1879 nei böue)
• Forte di Airolo, alti Feschtigsaalag vu 1890

• 
  Airolo
• 
  Airolo 1835
• 
  Airolo no 1890, vor em Bärgsturz vu 1898
• 
  Blick uf Airolo vu dr Gotthard-Sidrampe uus

Lyt

• Giuseppe Motta, Bundesrot (Haimetort)
• Doris de Agostini, Skirännlaiferi (Geburtsort)
• Eugenio Corecco, remisch-katholische Bischof (Geburtsort)

Weblink

 Commons: Airolo – Sammlig vo Multimediadateie

• Offizielli Website vo Airolo
• Mario Fransioli: Airolo. In: Historisches Lexikon vo dr Schwiiz.