Idioma mohawk
 'Kanien’kéha (kanjʌ̃ʔˈɡɛhai) | |
|---|---|
| Faláu en |  Estaos Xuníos d'América.svg){kind=small} Canadá
|
| Rexón | Ontario Quebec Nueva York |
| Falantes | 3.000[1][2] |
| Familia | Amerindiu Iroqués |
| Estatus oficial | |
| Oficial en | Nengún país |
| Reguláu por | Nun ta reguláu |
| Códigos | |
| ISO 639-1 | nengún |
| ISO 639-2 | moh
|
| ISO 639-3 | moh
|
L'idioma mohawk (autoglotónimu: kanien’kéha) ye la llingua tradicional del pueblu mohawk. Pertenez a la familia de les llingües iroqueses y tien unos 3.000 falantes n'Estaos Xuníos y Canadá.
En Akwesasne esiste una escuela primaria onde s'enseña esti idioma a los neños; los padres tamién tán tratando de revigorizar esti idioma. Un llingüista que realizó grandes apurras al respeutu ye Mark Baker.
Dialeutos
[editar | editar la fonte]El mohawk tien 3 dialeutos principales: Occidental (6 Naciones y Tyendinaga), Central (Ahkwesáhsne), y Oriental (Kahnawà:ke y Kanehsatà:ke); les diferencies ente elles ye na llarga. Esto rellaciónase al pueblu mohawk nel sieglu XVIII. La pronunciación de la /r/ ye fuerte en tolos dialeutos.
| Fonoloxía subxacente !Occidental | Central | Oriental | ||
|---|---|---|---|---|
| '7' | /tsjata/ | [ˈʤaːda] | [ˈʤaːda] | [ˈʣaːda] |
| '9' | /tjohtu/ | [ˈdjɔhdũ] | [ˈɡjɔhdũ] | [ˈʤɔhdũ] |
| 'agua' | /kjaʔtʌʔs/ | [ˈɡjàːdʌ̃ʔs] | [ˈɡjàːdʌ̃ʔs] | [ˈʤàːdʌ̃ʔs] |
| 'perru' | /erhar/ | [ˈɛrhar] | [ˈɛlhal] | [ˈɛrhar] |
Fonoloxía
[editar | editar la fonte]El fonema va siguíu (usando l'AFI). La so representación fonolóxica ye en /slashes/, y na ortografía mohawk estándar.
Consonantes
[editar | editar la fonte]Una interesante carauterística de la fonoloxía del mohawk ye que nun esisten consonantes llabiales, sacante n'aportaciones del francés y del inglés, onde s'usen [m] y [p] (mátsis matches y aplám Abraham); Estos soníos son amiestes tardíes a la fonoloxía del mohawk ya introduciéronse dempués de la colonización europea. La pallabra "mohawk" ye un exónimo.
| Dental | Palatal | Velar | Glotal | |
|---|---|---|---|---|
| Nasal | n | |||
| Oclusiva | t | k | ʔ | |
| Africada | d͡ʒ | |||
| Fricativa | s | h | ||
| Aproximante | l | j | w | |
| Vibrante | r |
Vocales
[editar | editar la fonte]| Anterior | Central | Posterior | |
|---|---|---|---|
| Zarrada | i | ũ | |
| Media | y | ʌ̃ | o |
| Abierta | a |
i, y, a, y o son vocales non nasales, ente que ʌ̃ y ũ (Vease tamién AFI Alfabetu Fonéticu Internacional) son vocales nasalizadas; les versiones non nasalizadas de ʌ̃ y ũ nun asoceden nel llinguaxe.
Referencies
[editar | editar la fonte]
- ↑ Statistics Canada: 2006 Census Archiváu el 16 d'ochobre de 2013 na Wayback Machine.
- ↑ Indigenous Languages Spoken in the United States
- Esti artículu deriva de la traducción del artículu inglés Mohawk language.
Bibliografía
[editar | editar la fonte]Enllaces esternos
[editar | editar la fonte]
Wikillibros tien un llibru o manual sobre Idioma mohawk.- Idioma mohawk n'Ethnologue
- Free Mohawk Translators, with tools to build your own
- Mohawk Language Dictionary and Virtual Teachers Archiváu 2016-08-06 en Wayback Machine
- Mohawk - English Dictionary, Websters Online Dictionary
- Mohawk language, alphabet and pronunciation, Omniglot
- Marianne Mithun, "Esqueme gramatique du Mohawk" (en Francés) Archiváu 2018-10-01 en Wayback Machine, Conseil Supérieur de la Langue Française, Quebec
