Llingües tunguses

Llingües tunguses
Distribución xeográfica	Estremu Oriente
Países	Rusia; China
Filiación xenética	llingües altaiques (?)
Subdivisiones	tungús septentrional; tungús meridional
Códigu Glottolog	tung1282
Septentrional (Tungus) Suroriental (Amur)	Suroccidental (Manchú)
	Ver tamién; Idioma - Families - Clasificación de llingües
	[editar datos en Wikidata]

Les llingües tunguses (o llingua manchú-tunguses) son un grupo de llingües falaes nel este de Siberia y Manchuria. Dalgunos llingüistes considerar parte de la familia de llingües altaiques, xunto coles llingües túrquiques y les mongoles, pero la teoría nun ye universalmente aceptada.

Clasificación interna

Les llingües tunguses estremar en dos grupos:

Septentrional
- Idioma evenki (nome obsoleto: tungús), faláu polos evenks en Siberia Central, Mongolia y China
- Idioma lamut (tamién llamáu even) de Siberia Oriental.

Meridional
- Idioma manchú faláu en Manchuria (nordeste de China), que ye la única llingua tungús con forma lliteraria dende'l sieglu XVII y historia escrita. El manchú inclúi'l dialeutu sibe o xibe faláu anguaño pol grupu étnicu de los xibe na Rexón Autónoma Uigur de Xinjiang.
- Los dialeutos del ríu Amur, qu'inclúin el nanai o goldi, l'oroch, etc.

Carauterístiques comunes

Les llingües tunguses fonéticamente como les demás llingües altaiques presenten vocales arrondaes que participen en procesos fonolóxicos de sinarmonía vocálica. Dende'l puntu de vista gramatical son llingües aglutinantes de nucleu final.

Comparanza léxica

Los numberales en distintes llingües tunguses:

GLOSA	Tungús septentrional				Tungús sureste				Tungús suroeste			PROTO- TUNGÚS
GLOSA	Even	Evenki	Negidal	Oroqen	Udihe	Orochi	Orok	Ulcha	Hezhen	Manchú	Xibe	PROTO- TUNGÚS
'1'	ɵmen	əmun	ɵmɵn	umun	omo	omoː	gueːda	umu	əmkən	əmkən	əmkən	əmün/ əmkən
'2'	dʒɵ:r	dʒoːr	dʒoːl	dʒoːr	dʒoː	dʒoː	duː	dʒoəl	dʐuru	dʂo	dʐo	dʐur/ dʐoər
'3'	ɪlan	ɪlan	ilan	ilan	ila	ila	ila	ila	ilan	ilɑn	ilan	*ilam
'4'	digen	dijin	diɣin	dijin	diː	diː	dʒin	dui	dujin	duin	dujin	*dügin
'5'	tunŋan	tʊŋŋa	toɲŋa	tʊŋŋa	el toŋa \|\| tunda \|\| el toɲdʒa \|\| sundʑa \|\| sundʑɑ \|\| sundʐa \|\| *el toɲga
'6'	ɲoŋen	ninŋun	ɲoŋun	ɲoŋun	ɲoŋo \|\| nuŋo \|\| ɲoŋgu \|\| ninŋun \|\| nyŋŋun \|\| ninŋun \|\| *ńöŋün
'7'	naden	naden	naden	naden	nada \|\| nada \|\| nada \|\| naden \|\| nɑdən \|\| nadən \|\| *naden
'8'	dʒapkan	dʒaxʊn	dʒapkun	dʒapkʊn	dʒapu	dʒakpu	dʒappu	dʒakpu	dʐaqun	dʐoqoŋ	dʐaqun	dʐakpun dʐapkun
'9'	ujun	jəjin	ijəɣin	jəjin	jəji	xuju	xuju	xuji	ujyn	ujyn	ujin	*xüyägin
'10'	mɪan	dʒaːn	dʒaːn	dʒaːn	dʒaː	dʒaː	dʒoːn	dʒua	dʐuan	dʐoɑn	dʐuan	*dʐuan

Referencies

Enllaces esternos

Wikimedia Commons tien conteníu multimedia tocante a Llingües tunguses.