Taumatropu
Taumátropo (del griegu θαύμα "portentu" y τρόπος "xiru"), tamién llamáu Maravía xiratoria o, n'inglés, Wonderturner, ye un xuguete que reproduz el movimientu por aciu dos imáxenes, que foi inventáu por John Ayrton Paris en 1824.
Consiste nun discu con dos imáxenes distintos en dambos llaos y un cachu de cuerda a cada llau del discu. Dambes imáxenes xúnense espurriendo la cuerda ente los deos, faciendo al discu xirar y camudar de cara rápido. El rápidu xiru produz, ópticamente, la ilusión de que dambes imáxenes tán xuntes.
El so inventu suel atribuyíse-y a John Ayrton Paris, que lo construyiría pa demostrar el principiu de persistencia retiniana, ante'l Real Colexu de Físicos de Londres, en 1824. Naquella ocasión, utilizó los dibuxos d'un papagayu y una xaula vacida pa causar la ilusión de que'l páxaru taba dientro de la xaula.
Foi bien popular na Inglaterra victoriana, los taumatropos de la dómina solíen incluyir pequeños versos acompañando a les imáxenes. Amás, ye'l precursor d'otros preseos más complexos, el zoótropo y el praxinoscopiio, precursores de la mesma del cine.
Etimoloxía
[editar | editar la fonte]El nome acuñáu pa esti aparatu traduzse como "girador de maravíes" del griegu clásicu: θαῦμα "maravía" y τρόπος "vuelta".
Inventu
[editar | editar la fonte]En 2012, creyóse qu'un taumatropo prehistóricu fuera afayáu nes cueves Chauvet en Francia,[1] pero esisten duldes de si esti discu yera consideráu como un taumátropo cuando se fabricó.
La invención del taumátropo acredítase-y xeneralmente a John Ayrton Paris. Díxose que Paris utilizó unu pa demostrar la persistencia de la visión al Royal College of Physicians en Londres en 1824.[2] Charles Babbage afirmó en 1864 que'l taumatropo foi inventáu pol xeólogu William Henry Fitton dempués de que'l mesmu Babbage cuntáralu cómo l'astrónomu John Herschel fixéra-y ver les dos cares d'un chelín al empar xirándolo rápido.[3]
Cómo funciona
[editar | editar la fonte]Un taumátropo ye un discu pequeñu, suxetáu por dos cuerdes xuníes a cada unu de los sos llaos. Dibúxase una imaxe en caúna de les cares del discu y utilízase de tal manera que, cuando se fai xirar el discu, los dos imáxenes apaecen sobrepuestes. Pa faer xirar el discu, una de les cuerdes aguantar nuna mano y romper el discu pa endolcar el filo. Dempués, los dos cuerdes cuéyense y déxase xirar el discu llibremente. Tar gentilmente los filos va asegurar que se sigan desenrollando y endolcando. Esti movimientu causa la rotación del discu, primero nuna direición y dempués n'otra. Cuanto más rápidu xire'l discu, más grande va ser la claridá de la ilusión.
Anque los taumátropos nun producen escenes animaes, depende del mesmu principiu de la persistencia de la visión qu'otros xuguetes ópticos pa crear ilusiones del movimientu. La persistencia de la visión ye l'habilidá que tien el güeyu de retener una imaxe aproximao 1/20 segundos dempués que sumiera. Nesti casu concretu, el güeyu sigue viendo los dos imáxenes en cualesquier de los llaos del taumátropo pocu dempués que caúna sumiera. A midida que el traumátropo xira, la serie de flaxes rápidos son interpretaos pol güeyu como una sola imaxe continua.
Un exemplu de taumátropo tien un árbol coles cañes pelaes nun llau ente que nel otru tien fueyes. Cuando se xira, l'árbol paez que tenga toles fueyes. Otru exemplu ye un páxaru nuna banda y una xaula na otra. Cuando se fai rotar el discu, el páxaru apaez atrapáu na xaula. Esti exemplu del páxaru y la xaula foi utilizáu nel primer taumátropo y ye la imaxe más utilizada y vista nesti tipu de xuguete ópticu anguaño.[4]
Producción Comercial
[editar | editar la fonte]El primer taumatropo comercial foi rexistráu en Stationers' Hall el 2 d'abril de 1825 y publicáu por W. Phillips en Londres como El taumatropo: rondes de diversión o cómo complacer y sorprender por veces, vendiéndose en caxes de dolce o dieciocho discos. Incluyía una fueya con frases o enigmes pa cada discu, de cutiu con un significáu políticu. Paris foi xeneralmente consideráu'l so autor, pero nun se mentó'l so nome nel productu o'l so envase.[5]
El preciu d'un set (siete chelines por dolce discos o media guinea por dieciocho) foi bien criticáu yá que media guinea yera aproximao una selmana de sueldu d'un trabayador permediu.[5] Tamién se defendió que'l so inventor tenía derechu a ganar daqué de dineru cola so invención mientres fora una novedá, primero que fuera asonsañáu como asocediera años antes col caleidoscopiu.[6] Más tarde, Paris afirmó ganar 150 llibres nes sos ventes en Reinu Xuníu.[5]
Como yera d'esperar, les copies pirates del artiluxu nun se fixeron esperar y yeren muncho más barates. El set Thaumatopical Amusement taba disponible en caxes de seis discos por un chelín.[5]
A pesar de que'l xuguete fíxose bien popular, les copies orixinales son bien difíciles d'atopar; solamente caltiénse un set producíu por W. Phillips na coleición de Richard Balzer, y caltiénse otru discu na Cinematheque Francaise.[5]
Taumatropos na cultura popular
[editar | editar la fonte]Nel videoxuegu "BioShock Infinite" de 2013, el páxaru y la caxa taumatropo apaez en delles ocasiones.
En 2011, na película Hugo de Martin Scorsese, la escena final empieza metanes una conversación alrodiu de los precursores del cine, incluyendo'l taumatropo.
En 2006, na película The Prestige de Christopher Nolan, el personaxe interpretáu por Michael Caine usa un taumatropo pa esplicar la persistencia de la visión.
En 1999, na película Sleepy Hollow de Tim Burton, el personaxe interpretáu por Johnny Depp amuesa un taumatropo y la so caxa.
En 1827, el llibru Philosophy in Sport made Science in Earnest, being an attempt to illustrate the first principles of natural philosophy by the aid of popular toys and sports[7] presentó per primer vegada'l taumatropo y criticó a les sos copies inferiores. La cabecera del capítulu taba ilustrada con un dibuxu de George Cruikshank d'un home amosando'l funcionamientu d'un taumatropo a una neña y un neñu. De primeres publicóse de forma anónima, pero darréu acreditóse la so autoría a John Ayrton Paris.
Ver tamién
[editar | editar la fonte]- Persistencia retiniana
- Estroboscopio
- Proyeutor fenakitoscópico
- Llinterna máxica
- Fenaquistiscopio
- Zoótropo
- Praxinoscopio
- Zoopraxiscopio
Referencies
[editar | editar la fonte]- ↑ «A night at the pictures, caveman style».
- ↑ «¿Qué ye un taumatropo?». Consultáu'l 29 de xineru de 2017.
- ↑ Babbage, Charles (1864). Passages from the Life of a Philosopher, páx. 189.
- ↑ «Thaumatrope». Archiváu dende l'orixinal, el 2017-12-01. Consultáu'l 29 de payares de 2017.
- ↑ 5,0 5,1 5,2 5,3 5,4 Herbert, Stephen. «Wheel of Life - The Taumatrope» (inglés). Consultáu'l 29 de xineru de 2017.
- ↑ (1 de xineru de 1825) The New monthly magazine and universal register. [Continued as The New monthly magazine and literary journal (and humorist) [afterw.] The New monthly (magacín).] (n'inglés). Consultáu'l 29 de xineru de 2017.
- ↑ Paris, John Ayrton (1827). Philosophy in Sport made Science in Earnest, páx. 338.
Enllaces esternos
[editar | editar la fonte]
Wikimedia Commons acueye conteníu multimedia sobre Taumatropo.- «The Richard Balzer Collection» — coleición en llinia de taumatropos
Datos: Q279956- Multimedia: Thaumatrope