AIM-9 Sidewinder
| AIM-9 Sidewinder | |
|---|---|
 | |
| Ölkə | |
| İstismar tarixçəsi | |
| İstismara başlanması | 1956 |
| İstehsal tarixçəsi | |
| İstehsalçı | Raytheon Company |
 Vikianbarda əlaqəli mediafayllar | |
AIM-9 Sidewinder, bir çox müasir təyyarənin istifadə etdiyi istiliklə idarə olunan Amerikanın hava-hava döyüş raketi sistemidir (AAM). Effektiv bir partlayıcı başlığa və infraqırmızı idarəetmə sisteminə malikdir. Vahidinin qiyməti 90.000 dollardır.
Sidewinder raketinin konstruksiyası
[redaktə | mənbəni redaktə et]AIM-9M Sidewinder, əsasən 12,7 sm borucuq formalı bir borunun içərisinə yerləşdirilmiş yüksək texnologiya məhsullarından ibarət olan hissələrdən ibarətdir, 287 sm uzunluğunda AIM-9 borusunun ön tərəfində BSU-32 qanadcıqları vardır. Uzunluğu 38 sm-dir. Arxadakı quyruq hissəsinin qanad uzunluğu 63 sm-dir. 88 kq ağırlığında olan Sidewinder raketinin burnunda, bu raketin beyni olan WGU-4A/b Başlıq Nəzarəti Bölməsi axtarıcısı yerləşir. Burada infraqırmızı enerji yayan mənbələri aşkarlayan bir sensor mövcuddur. Maqnezium florid şəffaf şüşə səthinin arxasında yerləşən indium-antimonid (InSb) detektoru və Joule-Thompson kriozat soyuducusunun olduğu bu baş hissədə bir hədəf tapıldıqda, məlumat siqnal işləyiciyə göndərilir və daha sonra bu məlumat ötürülür raketin istiqamət qanadcıqlarına və raketin hərəkəti üzrə istiqamət əmrləri verilir. Bu sistemin ən ölümcül tərəfi iki fərqli dalğa boyunda işləyə bilməsidir. Başqa sözlə, bu baş hissə həm qısa, həm də orta dalğa uzunluğunda olan infraqırmızı şüaları aşkar edə bilər. Raket mühərriklərinin qarşısında bir WDU-17 döyüş başlığı bölməsi var. Buradakı 12 kq başlıq proximity probkasını daşıyır. DSU-15/B Aktiv optik Hədəf Dedektoru, lazer detektoru üzükləri vasitəsi ilə bir hədəf qaçırıldığı zaman özünü məhv edərək qəlpələrin aktivləşdirilməsini təmin edir.
Türk Hava Qüvvələri və AIM-9
[redaktə | mənbəni redaktə et]AIM-9 Sidewinder raketi 1960-cı illərdə ilk dəfə Türk Hava Qüvvələri inventarına qəbul edilmişdir. Sidewinder-in ilk modeli AIM-9B raketi, o dövrün ən inkişaf etmiş təyyarəsi sayılan və Türk Hava Qüvvələri inventarına təzə daxil olmuş F-5A və F-104G təyyarələrində istifadə üçün satın alınmışdır. Daha sonra AIM-9P raketi F-4 Phantom təyyarəsinin alınması nəticəsində arsenala daxil olmuşdur. AIM-9L/M Sidewinder raketinin gəlişi isə F-16-ların seçilməsi və aviasiya donanmalarında missiyalarına başlaması ilə olmuşdur. Türk F-16-ları AIM-9 raket modellərinin L/M/S variantlarını daşıyırlar. Türk Hava Qüvvələrinin inventarında B modelindən 210, M modelindən 500, L modelindən 640, S modelindən 310 və P modelindən 750+ AIM-9 Sidewinder raketinin olduğu təxmin edilir. Türkiyə həmçinin F-16C və D modellərində istifadə edilməsi məqsədi ilə F-16 CCIP çərçivəsində 35,7 milyon dollara başa gələcək 127 ədəd AIM-9X və 22 ədəd AIM-9X Captive təlim raketləri modelini almışdır.