Adilə Ayda
| Adilə Ayda | |
|---|---|
| Doğum tarixi | 7 mart 1912 |
| Doğum yeri | |
| Vəfat tarixi | 5 oktyabr 1992 (80 yaşında) |
| Vəfat yeri | |
| Dəfn yeri | |
| Atası | Sədri Maqsudi Arsal |
| Təhsili |
|
| Fəaliyyəti | diplomat |
| Elmi dərəcəsi | |
Adilə Ayda (Rusca: Гадиле Садреевна Максудова / Gadile Sadreyevna Maksudova, Tatarca: Гадилә Садри кызы Максудова / Ğädilä Sadri qızı Maqsudova, 7 mart 1912, Sankt-Peterburq – 5 oktyabr 1992, İstanbul) – Türkiyənin ilk qadın diplomatı. Ancaq müasir dövrdə daha çox Etrusklar mövzusunda kitabları və mülahizələri ilə tanınır. Kontenjan senatorluğuna seçilmişdir.
Həyatı
[redaktə | mənbəni redaktə et]1912-ci ildə dönemin Duma üzvü Sadretdin Nizametdinoviç Maksudov (sonraki Sadri Maksudi Arsal) ilə Orenburqlu qızıl mədəni sahibi Rami ailəsinden Kamilə Rami (Arsal)nin qızı olaraq Sankt-Peterburqda doğuldu.
Ayda Türkiyə Cümhuriyəti Roma səfirliyində elçi-müsteşar vəzifəsində çalışdığı illərdə Etrusklar mövzusunda araşdırma aparmış və fransızca və türkcə olaraq yazdığı əsərlərdə Etruskların proto-türk olduğu görüşünü işləmişdir.
Xarici İşlər Nazirliyindən təqaüdə çıxdıqdan sonra prezident Fəxri Korutürk tərəfindən kontenjan senatoru seçilmişdir. Ayda iki dəfə ailə qurmuşdu. Doktor olan ilk ərinden uşağı olmamışdır. İkinci əri mühendis Reşid Mazhar Aydanın iki kızı (Gönül Pultar ve Gülnur Üçok) və beş nəvələri olmuşdur.
Biblioqrafiya
[redaktə | mənbəni redaktə et]- "L’Influence de Victor Hugo sur Mallarmé." Dialogues. İstanbul, 1953.(Fransızca)
- Le Drame Intérieur de Mallarmé ou l'Origine des Symboles Mallarméens. İstanbul: La Turquie Moderne, 1955.(Fransızca)
- Un Diplomate Turc Auprès du Roi-Soleil. İstanbul, 1956.(Fransızca)
- "Molière et l’Envoyé de la Sublime Porte." Les Divertissements de Cour au XVIIe Siècle. Actes du VIIIe Congrès de l'Association Internationale des Études Françaises, Paris, 3–5 septembre 1956 in Cahiers de l’Association Internationale des Études Françaises, 9 (juin 1957). 103–116.(Fransızca)
- Yahya Kemal. Kendi Ağzından Fikirleri ve Sanat Görüşleri. Ankara: Ajanstürk Yayınları, 1962.
- Les Étrusques Étaient-ils des Turcs? Paris: 1971.(Fransızca)
- Etrüskler Türk mü idiler? Ankara: Türk Kültürünü Araştırma Enstitüsü Yayınları, 1974.
- Yahya Kemal’in Fikir ve Şiir Dünyası. Ankara: Hisar Yayınları, 1979.
- Böyle İdiler Yaşarken. Ankara: 1984.
- Les Étrusques Étaient des Turcs. Preuves. Ankara: 1985.(Fransızca)
- Atsız’dan Adile Ayda’ya Mektuplar (derleme). Ankara: 1988.
- Türklerin İlk Ataları. Ankara: 1987.
- Sadri Maksudi Arsal. Ankara: Kültür Bakanlığı Yayınları Türk Büyükleri Serisi, 1991.
- Etrüskler (Tursakalar) Türk idiler. İlmî Deliller. Ankara: 1992.
- Садри Максуди Арсал. Перевод (Çeviren) В.Б. Феоновой. Москва: 1996.(Rusça)
- Bir Demet Edebiyat. Makaleler. Halil İnalcık’ın önsözü ile. Ankara: Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları, 1998.
Qaynaqlar
[redaktə | mənbəni redaktə et]- İnalcık, Halil. "Âdile Abla." Bir Demet Edebiyat, Adile Ayda. Ankara: Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları, 1998. 1–19.
- Aygün, Ömer (haz. ve çev.) Stéphane Mallarmé. Profil. İstanbul: Yapı Kredi Yayınları, 2002.
- Çaykara, Emine. Tarihçilerin Kutbu: Halil İnalcık Kitabı. Söyleşi. İstanbul: Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları, 2005.
- Pultar, Gönül. "Batı Avrupa Kültürü ile Türk-Tatar Kültürünün Sentezi: Adile Ayda (1912–1992)" (A Synthesis of Western European Culture and Turco-*Tatar Culture: Adile Ayda, 1912–1992)." Paper delivered at the conference entitled "Cultural Relations Between Turkey and Tatarstan" organized in *September 2005 in Kazan, by the Institute of Turkish Studies (Türkiyat Enstitüsü) of Istanbul University and the Institute of Language and Literature of the Academy of Science of the Republic of Tatarstan. (The conference proceedings volume is in preparation, edited by Osman Sertkaya.) (ing.)