Pərayaqlılar

Pərayaqlılar
Elmi təsnifat
Domen: Eukariotlar Ranqsız: Amorphea Ranqsız: Obazoa Ranqsız: Opisthokonta Ranqsız: Holozoa Ranqsız: Filozoa Aləm: Heyvanlar Yarımaləm: Eumetazoylar Klad: ParaHoxozoa Klad: İkitərəflisimmetriyalılar Klad: Nephrozoa Tipüstü: Sonağızlılar Tip: Xordalılar Klad: Olfactores Yarımtip: Onurğalılar İnfratip: Ağızçənəlilər Klad: Eugnathostomata Klad: Teleostomi Klad: Euteleostomi Klad: Xoanlar Klad: Rhipidistia Klad: Tetrapodomorpha Klad: Eotetrapodiformes Klad: Elpistostegalia Klad: Stegocephalia Sinifüstü: Dördayaqlılar Klad: Reptiliomorpha Klad: Amniota Sinif: Məməlilər Klad: Theriimorpha Klad: Theriiformes Klad: Trechnotheria Klad: Cladotheria Klad: Prototribosphenida Klad: Zatheria Klad: Tribosphenida Yarımsinif: Vəhşi heyvanlar Klad: Euteriyalar İnfrasinif: Plasentalılar Maqndəstə: Boreoeutheria Dəstəüstü: Lavrazioterilər Klad: Scrotifera Qranddəstə: Ferungulata Mirdəstə: Ferae Klad: Pan-Carnivora Klad: Carnivoramorpha Klad: Yırtıcıkimilər Dəstə: Yırtıcılar Yarımdəstə: İtkimilər İnfradəstə: Arctoidea Klad: Pan-Pinnipedia Klad: Pinnipedimorpha Klad: Pinnipediformes Klad: Pinnipedia
Beynəlxalq elmi adı
Pinnipedia İohann Karl Vilhelm İlliger, 1811
Şəkil axtarışı ITIS   180614 EOL   46559144 FW   105195

Pərayaqlılar (lat. Pinnipedia) — heyvanların məməlilər sinfinə aid dəstə.

3 fəsiləyə (morjlar, qulaqlı suitilər və əsl suitilər) aid 20 cinsi və 32 növü var.

Bədəni iyşəkillidir (dəniz pişiklərindən başqa), səthini parlaq qısa tük örtür. Quyruğu qısa, ətrafları 5 barmaqlıdır və pərə çevrilmişlər. Barmaqları bir-biri ilə pərdə ilə birləşmişlər. Dəridə tər və piy vəziləri var; dərinin altındakı piyin qalınlığı 8 sm-dir. Dişlərin sayı 18 ilə (morjda) 38 arasında (qulaqlı suitilərdə) dəyişir. Köpək dişləri yaxşı inkişaf etmişdir. Çeynəyici əzələlər reduksiya olunmuşdur (qidanı çeynəmir).

Saatda 30 km sürətlə üzür. Balıqlar, molyusklar və xərçənglərlə qidalanır. Dəniz bəbiri isə pinqvin və suiti ilə qidalanır. Su altında uzun müddət qala bilirlər (məs., Ueddell suitisi 43 dəq, Baykal suitisi isə 68 dəq). Beyni yaxşı inkişaf etmişdir; iyə həssasdır, suda yaxşı görür və eşidir.

Çoxalması

Pərayaqlılar çoxalma, balanı əmizdirmə, tüləmə və istirahət zamanı sahilə və ya buzun üzərinə çıxırlar. Dişilər cinsi yetkinliyə 3 yaşla (suiti və dəniz pişikləri) 6 yaş arasında (morjlar) çatır. Boğazlıq dövrü 8-12 aydır. Bir, bəzən iki bala doğur. Laktasiya 3 həftədən (əsl suitilərdə) 3 aya qədər (dəniz pişiklərində) davam edir.

Yayılması

Pərayaqlılar, əsasən, Şimal və Cənub yarımkürələrinin soyuq və mülayim sulu dənizlərində yayılmışdır. Pərayaqlıların yarısı Cənub yarımkürəsində yaşayır, buraya Antarktika suitisi, yengəcyeyən, Ueddell suitisi, adi ross suitisi və cənub dəniz fili daxildir. Subtropik sularda ağqarın suiti yaşayır.

Qazıntı halında qulaqlı suitilərin qalıqlarına Sakit okeanın ABŞ sahillərində, morjların və əsl suitilərin qalıqlarına isə Şimali Atlantikanın Avropa və ABŞ sahillərində təsadüf edilmişdir.