XIX əsr fəlsəfəsi

XIX əsr fəlsəfəsi, əsas olaraq Alman fəlsəfəsində romantizm və idealizm dövrüdür. Eyni şəkildə, materializmin yeni bir dərinliyə qovuşduğu və fərq edildiyi görülür. Bir tərəfdən Fransız filosofu Charles Föryer, Pierre-Joseph Proudhon, Claude Henri de Saint-Simon kimi islahatçı mütəfəkkirlər; digər tərəfdən, Avqust Comte ilə positivizm daha çox nəzərə çarpacaq şəkil alır. Burada tarixçi Tocqueville və sosioloq və mütəfəkkir Emil Durkheim də əlavə etmək lazımdır.

XIX əsr ümumiyyətlə tarix əsri olduğu ifadə edilir, yəni tarixi şüurun inkişafı və düşüncə və fəlsəfənin tarixi ilə birlikdə qiymətləndirilməsi və tendensiyası nəzəri bilik əldə etməyə başlayır. Beləliklə, siyasi nəzəriyyələrin və sosiologiya fəlsəfəsi çərçivəsində bir intizam ortaya çıxdı. Almaniyada idealizm fəlsəfəsi,Fransada sosyalist düşüncə, İngiltərədə iqtisadi nəzəriyyə inkişaf etmiş və güclənmişdir. Fəlsəfədə, romantik düşüncə, idealizm, materializm, realizm, rasionalizm, tarixçilik, pozitivizm bu əsrdə özünü göstərir.

XIX əsr tarixi siyasi ideologiyaların ön plana çıxdığı dövr kimi xatırlanır. Sosialist düşüncə və onun fəlsəfi kökləri bu dövrdə aydın oldu, liberalizm və onun fəlsəfi kökləri aydın oldu. XVIII əsrin aydınlığının fəlsəfi mövqeyi davam etdirilməsinə baxmayaraq, fəlsəfi konsepsiyaların aydınlaşdırılmasında müəyyən dərəcədə şübhə doğuran bir meyl kimi formalaşdığı deyilə bilər. Fransız İnqilabından sonra ortaya çıxan xəyal qırıqlığının təsiri XIX əsr fəlsəfəsində görüldü.