مانی‌لیک
مانی‌لیک ویا مانی‌چیلیک (اینگیلیس: Manichaeism، فارس: آیینِ مانی چین:摩尼教 Móníjiào) - قینوستیک دینی تعلیم اولوب، مانی (216-277) طرفیندن قورولموشدور.3. عصرده بابیلده اورتایا چیخمیش اولان بو تعلیم بوتون دونیادا و خوصوصیله شیمالی آفریقادا یاییلمیشدیر.[۱]
مسیحیت باشدا اولماق اوزره؛ مزدکی‌لیک، بودیزم و بین‌النهرین دینلریندن بیر چوخ عونصورلری ایچینه آلدیغیندان عئینی زاماندا سینکرتیک بیر خوصوصیت داشیماقدادیر. مانی، دینینی یایماق اوچون بیری فارس دیگر آلتی‌سی سوریانی دیلینده اولماق اوزره یئددی کیتاب و یئتمیش ریساله یازمیش، آیریجا هیندیستان باشدا اولماق اوزره بیر چوخ اؤلکه‌یه سیاحت‌لر ائتمیشدیر. مانی‌لیک ان پارلاق دؤورونو 8-جی عصرده اویغور دؤولتی‌نین میلّی دینی اولاراق اعلان ائدیلمه‌سی ایله یاشامیشدیر. مانی سؤزو قدیم تورک دیلینده "مئنگو" و چاغاتای تورکجه‌سینده "تانری" دئمکدیر. مانیچی اویغورلار، اؤلومدن سونرا روحون بیر باشقا بدنده حیاتینا داوام ائتدیگینی ("re-enkarnasiya" و یا " یئنیدن تجسّوم " ) قبول ائدیردیلر.[۲]
مانی‌چیلیک اصلینده زردوشت دوآلیزمی، بابیل فولکلورو، بودیست اخلاق پرینسیپ‌لری و مسحیت عونصورلرین قاریشیغیندان عیبارتدیر. بو ترکیبده اؤنده گلن آنلاییش ایکی ازلی قانونون، یاخشی و پیسین موناقیشه‌سی‌دیر. بو باخیمدان دین تاریخی آراشدیرمالاری، مانی‌چیلیگی بیر نؤوع دینی دوآلیزم (ایکی‌چیلیک) اولاراق قئید ائتمیشدیرلر. بو دین هم شرقه، هم ده غربه دوغرو فؤوق‌العاده بیر سورعتله یاییلمیش؛ شیمالی آفریقا، ایسپانیا، فرانسه، شیمالی ایتالیا و بالکان‌لاردا مین ایل مودت ایله داغینیق و داوام‌سیز شکیلده وارلیغینی داوام ائتدیرمیشدیر. حالبوکی، اصل اینکیشافینی دوغولدوغو تورپاق‌لار اولان بین‌النهرین، بابیل و ایراندا رئاللاشدیرمیش و شرقده تاثیرینی اون عصردن سونرالارا قدر داوام ائتدیردیگی تورکیستان، شیمالی هیندیستان، غربی چین و تبته قدر یاییلماغی باجارمیشدیر.