Ніжні Ноўгарад

	Ніжні Ноўгарад; лац. Nižni Noŭharad
	рас. Нижний Новгород
	; Крэмль, сабор Аляксандра Неўскага, помнік Мініну і Пажарскаму, Горкаўскі аўтамабільны завод, кірмаш, Чкалаўская лесвіца
Герб Ніжняга Ноўгараду	Сьцяг Ніжняга Ноўгараду
Дата заснаваньня:	1221
Горад з:	1221
Былая назва:	Ноўгарад Нізаўскай зямлі; Горкі
Мясцовая назва:	Ніжні
Краіна:	Расея
Суб’ект фэдэрацыі:	Ніжагародзкая вобласьць
Гарадзкая акруга:	Ніжні Ноўгарад
Кіраўнік:	Юры Шалабаеў[d]
Плошча:	514,56 км²
Вышыня:	200 м н. у. м.
Унутраны падзел:	8 раёнаў
Насельніцтва (2015)
колькасьць:	1 267 760 чал.
шчыльнасьць:	2463,77 чал./км²
Часавы пас:	UTC+3
Тэлефонны код:	+7 831
Паштовы індэкс:	603***
Нумарны знак:	52, 152
Геаграфічныя каардынаты:	56°19′37″ пн. ш. 44°0′27″ у. д. / 56.32694° пн. ш. 44.0075° у. д.Каардынаты: 56°19′37″ пн. ш. 44°0′27″ у. д. / 56.32694° пн. ш. 44.0075° у. д.
	Ніжні Ноўгарад на мапе Расеі Ніжні Ноўгарад
	Галерэя здымкаў у Вікісховішчы
	https://admgor.nnov.ru/

Ні́жні Но́ўгарад (па-расейску: Нижний Новгород) — чацьверты па колькасьці насельніцтва (1 334 249 чалавек) горад у Расеі пасьля Масквы, Санкт-Пецярбургу й Новасібірску. Эканамічны і культурны цэнтар Волга-Вяцкага рэгіёну, адміністрацыйны цэнтар Ніжагародзкай вобласьці.

Гісторыя

Сядзіба князёў

Горад быў заснаваны вялікім князям Юрыем Усеваладавічам у 1221 годзе на зьліцьці дзьвюх буйных рэкаў — Волгі і Акі. Назва гораду літаральна азначае «Ніжэйшы Ноўгарад», каб адрозьніваць яго ад старога Вялікага Ноўгараду.

У 1350 годзе ў Ніжні Ноўгарад была перанесеная сталіца Ўладзімера-Суздальскага княства. Вялікі князь Дзьмітры Канстанцінавіч (1323—1383) намагаўся зрабіць сваю сталіцу канкурэнтам Маскве і пабудаваў каменную фартэцыю і некалькі цэркваў.

Наймацнейшая фартэцыя Масковіі

Пасьля таго, як горад быў далучаны да Маскоўскага княства ў 1392 годзе, мясцовыя князі ўзялі прозьвішча Шуйскія і перасяліліся ў Маскву, дзе занялі важныя пасады і нават на некаторы час апынуліся на чале расейскай дзяржавы (Васіль IV). Ніжні Ноўгарад выкарыстоўваўся Расеяй як моцны апорны пункт у вайне з Казанскім ханствам. Моцны Крэмль з чырвонай цэглы, адна з найстарэйшых фартэцыяў у Расеі, быў пабудаваны ў 1508—1511 гадах пад кіраўніцтвам італьянскага архітэктара. Фартэцыя здолела адолець татарскія аблогі ў 1520 і 1536 гадах.

У 1612 годзе гэтак званае «народнае апаўчэньне» пад кіраўніцтвам мясцовага купца Кузьмы Мініна і князя Дзьмітрыя Пажарскія разьбіла і выгнала з Масквы польска-беларускія войскі, кладучы канец «Смуце» ў Расеі, пасьля чаго на чале дзяржавы сталася дынастыя Раманавых. Галоўная плошча гораду перад крамлём названая ў гонар Мініна, сам ён пахаваны на тэрыторыі фартэцыі.

Цягам наступнага стагодзьдзя, горад стаўся важным гандлёвым цэнтрам, і быў абраны сям’ёю Строганавых (найбагацейшай купецкай фаміліяй Расеі) як база для іхных апэрацыяў. У 17 і 18 стагодзьдзях атрымаў разьвіцьцё адмысловы стыль у іконапісу і архітэктуры, вядомы як Строганаўскі стыль.

Гандлёвы цэнтар

У 1817 годзе ў Ніжні Ноўгарад быў перанесены сусьветна вядомы Макар’еўскі кірмаш, які стаў прыцягаць мільёны наведнікаў штогод. У сярэдзіне 19 стагодзьдзя Ніжні Ноўгарад лічыўся гандлёвай сталіцай Расейскай імпэрыі. Разьвіваліся і іншыя галіны эканомікі, і напачатку 20 стагодзьдзя горад быў адным з эканамічных цэнтраў краіны ўвогуле.

Пісьменьнік Максім Горкі нарадзіўся ў Ніжнім Ноўгарадзе ў 1868 годзе. Яшчэ за ягоным жыцьцём камуністычныя ўлады перайменавалі горад у Горкі (рас. Горький), пасьля вяртаньня пісьменьніка ў СССР у 1932 годзе. Гістарычная назва была вернутая толькі ў 1991 годзе.

У часы існаваньня СССР горад быў закрыты для наведваньня асобамі, не пражываючымі ў ім, дзеля забесьпячэньня сакрэтных ваенных распрацовак, якія вяліся на ніжагародзкіх прадпрыемствах. Фізык і ляўрэат Нобэлеўскай прэміі Андрэй Сахараў быў сасланы ў Горкі да 1986 году, каб абмежаваць ягоныя кантакты з замежнікамі.

Эканоміка і інфраструктура

Прамысловасьць

Ніжні Ноўгарад — буйны цэнтар аўтамабіле- і машынабудаўніцтва. Таксама прадстаўленая мэталюргія, лёгкая, паліграфічная прамысловасьць.

У горадзе зьмяшчаецца аўтамабільны завод ГАЗ.

Транспарт

Горад мае сыстэму мэтрапалітэну, трамвайных і аўтобусных лініяў, міжнародны аэрапорт.

Па рэках горад спалучаецца з Касьпійскім, Балтыйскім, Белым, Чорным і Азоўскім марамі. Ніжні Ноўгарад ляжыць на Транссыбірскай чыгуначнай магістралі, якая тут перасякае Волгу.

Адукацыя і культура

Ніжні Ноўгарад мае два акадэмічныя тэатры (Опэры і балету імя Пушкіна і Тэатар лялек), тэатры камэдыі, драмы і іншыя, шэраг музэяў, некалькі дзясяткаў вышэйшых навучальных установаў.

Ніжагародзкі дзяржаўны ўнівэрсытэт імя М. І. Лабачэўскага^[2]

Места ўнесенае ЮНЭСКО ў сьпіс 100 гарадоў сьвету, якія ўяўляюць усясьветную гістарычную і культурную каштоўнасьць.

Гарады-пабрацімы

Крыніцы

Вонкавыя спасылкі

[_b7c9effaa58217e8-1] а ^б http://xn--b1acdfjbh2acclca1a.xn--p1ai/Municipalitet/management/1 — Nizhny Novgorod City Duma.

[2] Нижегородский государственный университет им. Н.И.Лобачевского (рас.)

[1]

[2]