Вугляводы

Структурная формула лактозы — дыцукрыду, які ўтрымліваецца ў малацэ

Вугляво́ды — агульная назва шырокага класа прыродных арганічных злучэнняў. Гэта арганічныя рэчывы, якія змяшчаюць карбанільную групу (руск.) (бел. і некалькі гідраксільных груп^[1]. Назва класа злучэнняў паходзіць ад слоў «вугаль» і «вада», яна была ўпершыню прапанавана К. Шмітам ў 1844 года. З’яўленне такой назвы звязана з тым, што першыя з вядомых навуцы вугляводаў апісваліся брута-формулай C_x(H₂O)_y, фармальна з’яўляючыся злучэннямі вуглярода і вады.

Тэрмін з’яўляецца найбольш распаўсюджаным у галіне біяхіміі, дзе ён з’яўляецца сінонімам цукрыдаў. Вугляводы падзяляюцца на чатыры хімічныя групы: монацукрыды, дыцукрыды, алігацукрыды і поліцукрыды. Увогуле, монацукрыды і дыцукрыды, якія маюць найменшую малекулярную масу, звычайна называюць цукрамі^[2].

Вугляводы выконваюць шматлікія ролі ў жывых арганізмах. Поліцукрыды служаць для захоўвання энергіі, як то крухмал і глікаген, а таксама з’яўляюцца структурнымі кампанентамі, як то цэлюлоза раслін і хіцін ў членістаногіх. Пяцівугляродны монацукрыд рыбоза з’яўляецца важным кампанентам каферментаў і асновай генетычнай малекулы вядомай як РНК. Дэзоксірыбоза з’яўляецца складовай часткай ДНК. Цукрыды і іх вытворныя рэчывы ўключаюць мноства іншых важных біялагічных малекул, якія гуляюць ключавую ролю ў імуннай сістэме, прадухіленні патагенезу, згусальнання крыві і ў біялогіі развіцця^[3].

Зноскі

↑ Н. А. АБАКУМОВА, Н. Н. БЫКОВА. 9. Углеводы // Органическая химия и основы биохимии. Часть 1. — Тамбов: ГОУ ВПО ТГТУ, 2010. — ISBN 978-5-8265-0922-7.
↑ Flitsch, SL & Ulijn, RV (2003). «Sugars tied to the spot». Nature 421: 219—220.
↑ Maton, Anthea; Jean Hopkins, Charles William McLaughlin, Susan Johnson, Maryanna Quon Warner, David LaHart, Jill D. Wright (1993). «Human Biology and Health». Englewood Cliffs, New Jersey, USA: Prentice Hall. pp. 52-59. ISBN 0-13-981176-1.

Літаратура

Вусанаў С. А. Вугляводы // Беларуская энцыклапедыя: У 18 т. Т. 4: Варанецкі — Гальфстрым / Рэдкал.: Г. П. Пашкоў і інш. — Мн. : БелЭн, 1997. — Т. 4. — С. 286. — 10 000 экз. — ISBN 985-11-0035-8. — ISBN 985-11-0090-0 (т. 4).

Спасылкі

Вугляводы Архівавана 29 чэрвеня 2013. з анімацыяй
Складаныя і простыя вугляводы
Вугляводы Архівавана 16 мая 2016.

[Абакумова-1] Н. А. АБАКУМОВА, Н. Н. БЫКОВА. 9. Углеводы // Органическая химия и основы биохимии. Часть 1. — Тамбов: ГОУ ВПО ТГТУ, 2010. — ISBN 978-5-8265-0922-7.

[2] Flitsch, SL & Ulijn, RV (2003). «Sugars tied to the spot». Nature 421: 219—220.

[3] Maton, Anthea; Jean Hopkins, Charles William McLaughlin, Susan Johnson, Maryanna Quon Warner, David LaHart, Jill D. Wright (1993). «Human Biology and Health». Englewood Cliffs, New Jersey, USA: Prentice Hall. pp. 52-59. ISBN 0-13-981176-1.

[1]

[2]

[3]

Вугляводы
Агульныя	Альдозы Кетозы Піранозы Фуранозы
Геаметрыя	Анамеры Мутаратацыя
Пентозы	Рыбоза Дэзоксіцукры Дэзоксірыбоза Арабіноза Ксілоза Ліксоза Рыбулоза Ксілулоза
Гексозы	Глюкоза Галактоза Маноза Гулоза Ідоза Талоза Алоза Альтроза Фруктоза Сарбоза Такатоза Псікоза Фукоза Рамноза
Дыцукрыды	Цукроза Лактоза Трэгалоза Мальтоза Цэлабіёза Алалактоза Гентыябіёза Ксілабіёза Мелібіёза
Поліцукрыды	Глікаген Крухмал Цэлюлоза Хіцін Амілоза Амілапектын Стахілоза Інулін Дэкстрын Пекціны Галактамананы Агароза
Глікозамінагліканы	Гепарын хандраітын-сульфат Гіялуронавая кіслата Гепаран-сульфат Дэрматан-сульфат Кератан-сульфат Пептыдаглікан