Жалезны воўк (Літва)
| Жалезны воўк | |
|---|---|
| Краіна | |
| Тып арганізацыі | ваенізаваная арганізацыя |
| Заснаванне | |
| Дата заснавання | 8 студзеня 1928 |
| Ліквідацыя | |
| Дата скасавання | 24 мая 1930 |
| Матчыная арганізацыя | Літоўскі нацыяналістычны саюз[d] |
.svg){kind=small}
Жалезны воўк (літ.: Geležinis vilkas) — ваенізаваная прафашысцкая арганізацыя, якая дзейнічала ў Літве падчас аўтарытарнага рэжыму Антанаса Смятоны.
Арганізацыя была ўтворана ў 1927 годзе Аўгусцінасам Вальдэмарасам, былым кіраўніком хрысціянскіх дэмакратаў і прэм’ерам Літвы да 1926 года. Назва руху паходзіць з легенды пра сон Гедзіміна, папулярызаванай Адамам Міцкевічам у «Пане Тадэвушу». Функцыі ганаровага кіраўніка арганізацыі выконваў сам Антанас Смятона. Але неўзабаве прэзідэнт і прэм’ер апынуліся ў супрацьлеглых лагерах. Арганізацыя выкарыстоўвалася Вальдэмарасам як сродак барацьбы з палітычнымі апанентамі. Аб’яднанне мела значную падтрымку сярод маладых афіцэраў літоўскай арміі, якія захапляліся лозунгамі фашызму і лічылі, што Смятона праводзіць надта памяркоўную палітыку. Рух быў забаронены ў 1930 годзе, пасля чаго ён пачаў дзейнічаць падпольна і кантактаваць з Германіяй. У красавіку 1934 года члены арганізацыі здзейснілі няўдалую спробу дзяржаўнага перавароту, пасля чаго Вальдэмарас апынуўся ў няволі. У 1938 годзе ён выйшаў на волю і эміграваў.
Спасылкі
[правіць | правіць зыходнік]- Aras Lukšas. Lietuviškas duumviratas: pabaigos pradžia.
- Aušra Jurevičiūtė. Lietuvos Kariuomenės Kūrėjų Savanorių Sąjunga ir jos vaidmuo vidaus politikoje 1927—1940 metais.
- P.Šileikos byla: žmogžudystė Duonelaičio gatvėje.(недаступная спасылка)
- Bernardas Gailius. Sąmokslų teorija ir praktika: P.Šileikos byla (II).(недаступная спасылка)
- Mindaugas Sereičikas. Lietuvos karo aviacijos karininkai 1934 m. birželio 6-7 d. sukilime: tarp pilietinės savimonės ir kariškio statuso.
- Alan Oliver Goetz. The Iron Wolf: Lithuanian Fascism (1927—1941) — Fascist Movements in the Baltic States I.