Каралеўства Ісландыя
| Асабістая унія з Даніяй | |||||
| Каралеўства Ісландыя | |||||
|---|---|---|---|---|---|
| Konungsríkið Ísland Kongeriget Island | |||||
|
|||||
 |
|||||
|
1918 — 1944
|
|||||
| Сталіца | Рэйк’явік | ||||
| Мова(ы) | ісландская, дацкая (фактычна) | ||||
| Афіцыйная мова | ісландская мова, дацкая мова і нарвежская мова | ||||
| Плошча | 103.000 км² (1944) | ||||
| Насельніцтва | 127.791 (1944) | ||||
| Форма кіравання | канстытуцыйная манархія | ||||
| Дынастыя | Глюксбургі | ||||
| Кароль | |||||
| • 1918 – 1944 | Крысціян X | ||||
.svg)
Каралеўства Ісландыя (ісл.: Konungsríkið Ísland, дацк.: Kongeriget Island) — гістарычная дзяржава, існаваўшая ў 1918 – 1944 у асабістай уніі з Даніяй.
З 1380 Ісландыя практычна ўвесь час знаходзілася пад кантролем дацкага манарха (да 1814 фармальна належала Нарвегіі). У 1874 ёй ўпершыню была нададзена ўласная Канстытуцыя і самакіраванне, якое было пашыранае ў 1904. 1 снежня 1918 быў падпісаны Акт аб уніі, паводле якога Ісландыя прызнавалася як цалкам незалежная дзяржава на чале з дацкім каралём Крысціянам X.
Пасля акупацыі Даніі Нацысцкай Германіяй 9 красавіка 1940 сувязь з дацкім урадам была парушаная. 10 красавіка ўлада над Ісландыяй перайшла да мясцовага парламента – Альтынга, які выбраў часовым кіраўніком краіны Свейна Б'ёрнсана.
Пасля разрыву з Даніяй Ісландыя заняла пазіцыю нейтралітэту, не падтрымаўшы ні Вось, ні Саюзнікаў. Але 10 мая 1940 Вялікабрытанія пачала ўварванне ў Ісландыю, высадзіўшы 800 вайскоўцаў у Рэйк’явіку. Ісландскі ўрад выразіў пратэст супраць «гвалтоўнага парушэння» нейтралітэту, але ўжо 17 мая востраў быў цалкам акупаваны брытанскімі войскамі, а на тэрыторыю краіны дэсантавалася яшчэ 4.000, і прэм'ер-міністр Ісландыі Герман Ёўнасан звярнуўся па радыё да грамадзян краіны з просьбай ветліва аднесціся да брытанскіх салдат. У ліпні 1941 кантроль над востравам перайшоў да ЗША, бо Брытаніі патрабавалася армія ў іншых месцах. Да канца Другой сусветнай вайны Ісландыя заставалася пад акупацыяй Саюзнікаў.
24 мая 1944 адбыўся рэферэндум, на якім большая частка прагаласавала за незалежнасць ад Даніі і рэспубліканскую форму кіравання. Першым прэзідэнтам Ісландыі стаў Свейн Б’ёрнсан. Тым часам Данія заставалася пад нацысцкай акупацыяй, і многія датчане былі абражаныя тым, што гэтае рашэнне было прынятае ў такі час. Тым не менш, дацкі кароль Крысціян X накіраваў віншавальную тэлеграму маладой рэспубліцы.