Першая французская імперыя

Гістарычная дзяржава
Першая французская імперыя
фр.: Empire français
Герб Сцяг
Гімн: Chant du départ[d]
18 мая 1804 — 14 красавіка 1814
Сталіца	Парыж
Мова(ы)	французская
Афіцыйная мова	французская
Рэлігія	каталіцтва
Грашовая адзінка	Французскі франк
Плошча	2 100 000 км²
Насельніцтва	44 000 000 чал. (1812)
Форма кіравання	дуалістычная манархія[d]
Медыяфайлы на Вікісховішчы

Першая імперыя (фр.: Premier Empire), таксама Французская імперыя (фр.: Empire Français) — палітычны рэжым у Францыі, які быў усталяваны 18 мая 1804 года Напалеонам Банапартам і доўжыўся па 3 мая 1814 года, і зноў ненадоўга з 20 сакавіка 1815 па 7 ліпеня 1815 года, калі Напалеон назаўжды быў сасланы на востраў Святой Алены.

Хоць Францыя фактычна ўжо стварыла каланіяльную імперыю за мяжой з пачатку XVII стагоддзя, французская дзяржава фармальна заставалася каралеўствам пад уладай Бурбонаў і рэспублікай пасля Вялікай французскай рэвалюцыі. Гісторыкі называюць рэжым Напалеона Першай імперыяй, каб адрозніць яго ад Другой імперыі, якой кіраваў яго пляменнік Напалеон III у 1852–1870 гадах.

18 мая 1804 года Напалеон атрымаў тытул імператара і быў каранаваны 2 снежня 1804 года, што азначала канец французскага консульства і Першай французскай рэспублікі. Нягледзячы на ​​яго каранацыю, дзяржава працягвала фармальна называцца «Французскай рэспублікай» да кастрычніка 1808 года. Імперыя дасягнула ваеннага панаваньня ў мацерыковай Еўропе дзякуючы прыкметным перамогам у вайне супраць Аўстрыі, Прусіі, Расіі, Вялікабрытаніі і саюзных ім дзяржаў, асабліва ў бітве пад Аўстэрліцам у 1805 годзе. Дамінаванне Францыі было пацверджана ў бітве пры Эне-Ауэрштэдзе ў 1806 годзе і бітве пры Фрыдландзе ў 1807 годзе, перад канчатковым паражэннем Напалеона ў бітве пры Ватэрлоа ў 1815 годзе.

Серыя войнаў, вядомых пад агульнай назвай «Напалеонаўскія войны», пашырыла ўплыў Францыі на большую частку Заходняй Еўропы і на Польшчу. У перыяд росквіту ў 1812 годзе Французская імперыя мела 130 дэпартаментаў, насельніцтва перавышала 44 мільёны чалавек, кіравала больш чым 90 мільёнамі падданых па ўсёй Еўропе і ў заморскіх калоніях, падтрымлівала шырокую ваенную прысутнасць у Германіі, Італіі, Іспаніі і Польшчы, а таксама Аўстрыі і Прусіі як у намінальных саюзніках. Першыя французскія перамогі пашырылі многія ідэалагічныя рысы Вялікай французскай рэвалюцыі па ўсёй Еўропе: увядзенне Кодэкса Напалеона на ўсім кантыненце павялічыла роўнасць, усталявала сістэму прысяжных і ўзаконіла разводы, а феадальныя зборы і феадальнае правасуддзе былі адменены, як і арыстакратычныя прывілеі ва ўсіх месцах, акрамя Польшчы. Параза Францыі ў 1814 годзе (а затым зноў у 1815 годзе) азнаменавала канец Першай французскай імперыі і пачатак Рэстаўрацыі Бурбонаў.

Спасылкі

• На Вікісховішчы ёсць медыяфайлы па тэме Першая французская імперыя